10. sınıf ders notları

10.SINIF TARİH DERS NOTLARI
BİR YAZMAK ON OKUMAYA BEDELDİR .
Belirtilen beylik ve devletleri araştırnız:
BEYLİKLER
1.
Osmanoğulları
2.
Karamanoğulları
3.
Germiyanoğulları
4.
Karasıoğulları
5.
Hamidoğulları
6.
Menteşeoğulları
7.
Candaroğulları
8.
Aydınoğulları
9.
Saruhanoğulları
10.
Pervaneoğulları
11.
Sahipataoğulları
12.
Eşrefoğulları
13.
Taceddinoğulları(Canik beyleri)
14.
Alaiye beyleri
Diğer DEVLETLER
Eretna devleti
Kadı Burhaneddin devleti
Dulkadiroğulları
Ramazanoğulları
Karakoyunlular
Akkoyunlular
GEREKENLER

Coğrafya Atlası’nın en teferruatlısının incelenmesi gerekli.

Tarih Atlası’nın Osmanlı bölümleri en teferruatlısıyla incelenmelidir.

Kitap sonundaki Sözlük, Kronoloji yazılıp öğrenilmelidir. Ön hazırlık olmalıdır.
Araştırma Konuları:
1.
Türkiye’de birliğinin kurulması için verilen çetin uğraşlar
2.
Türklere halifeliğin geçişi ve İslam Dünyası önderliği
3.
Türkiyede Osmanlı devrinde Türk aşiret(boy)larının katışımı
4.
Osmanlıya tesir eden Türk Devletlerinin araştırınız. Misal: Altın orda Hanlığı ,
Safeviler, Timurlular, Kırım Hanlığı, Şeybaniler, Babürlüler
XIV. YÜZYILIN BAŞINDA YAKIN DOĞU VE AVRUPA
Osmanlı Devleti kurulduğunda Yakın Doğu(Orta Doğu) ve Balkanlarda yer alan devletler:
1.
İlhanlılar : Azerbaycan, İran, Türkmenistan’da hakim
2.
Altın Orda Hanlığı : Deşti Kıpçak denilen Doğu Avrupa’da hakim.
3.
Memluklar (devletin asıl adı Devlet-i Türkiyye yani Türkiye Devleti): Mısır’da.
4.
Bizans Devleti (doğrusu Doğu Roma İmparatorluğu)
5.
Bulgarlar (Hıristiyan olduktan sonra Türklüklerini yitirip Slavlaştılar)
6.
Sırplar: Balkanlarda
7.
Arnavutlar: Balkan yarımadasında
8.
Eflak voyvodalığı(şimdiki Romanya topraklarında idi)
9.
Boğdan voyvodalığı(şimdiki Romanya topraklarında idi)
10.
Hıristiyan olduktan sonra Türklüklerini yitiren Macar Krallığı (Bosna ve Hırvat
Krallıklarını da yönetimine almıştı).
*Osmanlı padişahlarını kronolojisi araştırılıp öğrenilmelidir.
Osmanlı Padişahları
1299-1453 kuruluş devri (kuruluştan İstanbul’un fethine değin)
Osman Gazi 1299-1326
Sultan Orhan Gazi 1326-1359
Sultan Murad Hüdavendigar 1359-1389
Sultan Yıldırım Bayezid 1389-1403
Sultan Çelebi Mehmed 1413-1421
Sultan Murad II 1421-1451
1453-1579 yükseliş devri(İstanbul’un fethinden Sokullu’nun ölümüne değin)
Fatih Sultan Mehmed 1451-1481
Sultan Bayezid II 1481-1512
Yavuz Sultan Selim 1512-1520
Kanuni Sultan Süleyman 1520-1566
Sultan Selim II 1566-1574
Sultan Murad III 1574-1595
1579-1699 duraklama devri(Sokullu’nun ölümünden Karlofça’ğa değin)
Sultan Mehmed III 1595-1603
Sultan Ahmed I 1603-1617
Sultan Mustafa I 1617-1623
Genç Osman II 1617-1622
Sultan Murad IV 1623-1640
Sultan İbrahim I 1640-1648
Sultan Mehmed IV 1648-1687
Sultan Süleyman II 1687-1691
Sultan Ahmed II 1691-1695
1699-1700 gerileme devri (Karlofça’dan İstanbul Anlaşmasına değin)
Sultan Mustafa II 1695-1703
Sultan Ahmed 1703-1730
Sultan Mahmud I 1730-1754
Sultan Osman III 1754-1757
Sultan Mustafa III 1757-1774
Sultan Abdülhamid 1774-1789
Sultan Selim III 1789-1807
1700-1918,1922 dağılma ve parçalanma devri
Sultan Mustafa IV 1807-1808
Sultan Mahmud II 1808-1839
Sultan Abdülmecid 1839-1861
Sultan Abdülaziz 1861-1876
Sultan Murad V 1876-1876
Sultan Abdülhamid II 1876-1909
Sultan Mehmed Reşad 1909-1918
Sultan Mehmed Vahideddin 1918-1922
Osmanlılar Oğuzların Kayı boyuna(aşireti) ait iken Karamanoğulları Afşar/Avşar,
Selçuklular ise Kınık boyundandır. Akkoyunlular, Oğuzların Üçok kolunun Bayındır
boyundan gelmektedir.
Osmanlılar:






Osmanlı devleti tek bir hanedanın (Osman Bey’in nesli) yönettiği,
dünyanın en uzun ömürlü devletidir. Mesela; D.Roma imparatorluğu
1058 yıl yaşamışsa da farklı hanedanlar yönetimi ellerinde
tutmuşlardır.
Üç kıtayı birleştiren tek Türk devleti Osmanlı Devletidir.
Müslüman Emevi Devleti’nden sonra Avrupa’da fetihlerde bulunan
ikinci Müslüman devlettir.
Osmanlı Devletinin sahip olduğu topraklarda şimdi 40 dolayında
devlet vardır.
Osmanlılar gidilen her yere insanlığı öğretip adalet, medeniyet
vermişlerdir.
Osmanlı yönetimindeki topluluklar yönetimden memnun oldular.
Tekfur: Rum beyleri, Doğu Roma valileri.
Kayser: Roma ve Bizans imparatorlarına verilen lakap
Voyvoda: Eflak ve Boğdan beylerine verilen lakap. (Voy-voda; Slav dilinde asker sürücü demektir.)
Osmanlıların kısa zamanda büyüme sebepleri;









Türkiye’nin o zamanki durumu: Anadolu’da merkezi bir güç yoktu.
Beylikler kendi başlarına buyruk idi.
Bizans’ın durumu: D.Roma vali ve kumandanları merkezi fazla
dinlemiyorlardı. Tekfurlar merkezden ayrı gibi hareket ediyorlardı.
Coğrafi durum: Osmanlı uç beyliği idi. Cihat, gaza yapabilecek topraklarla
karşı karşıya idi. İznik,İzmit,Bursa gibi şehirler zengin şehirlerdi.
Diğer beylikler tarafından rahatsız edilmemeleri: Osmanlı beyliği ilk önce
D.Roma ile mücadeleye girişti. Beylikler, Bizans’a karşı cihad eden Osmanlı
devletine karşı cephe almadılar.
Balkanlarda birliğin bozuk olması: Balkanlardaki devletler arasındaki
mücadeleler, Osmanlıların Balkanlarda rahat ilerlemelerini sağladı.
Doğudan gelen yoğun Türk göçleri: Osmanlılar fethettikleri yerleri ellerinde
tutabilmek için Kafkaslar ve Türkistan’dan gelen Oğuzları aldıkları yerlere
yerleştirdiler. Nüfus üstünlüğünü sağladılar.
Merkezi yönetimin güçlü oluşu: Osmanlılar, diğer Türk devletlerinde
görülen ülkeyi “hanedan arasında bölmek” yöntemini uygulamadılar. Bu
durum devletin parçalanmadan daha güçlü olmasını sağlamıştır. Osmanlı
Devletini Fatih Sultan Mehmet, merkeziyetçi yapmıştır.
Takip edilen mükemmel politikalar: Osmanlı devleti toprak alırken hiçbir
zaman istila,sömürge,işgal maksadını yapmadı. Alınan yerler yerleşim yeri
yapılarak güzelleştirilip yeni vatan yapıldı. Geri kalmış Avrupa şehirlerini
Osmanlılar güzelleştirdiler. Halkların yaşayış üsluplarına karışmadılar,
vicdanlara zorlama yapmadılar. Dinde zorlama yoktur, usulünü uyguladılar.
Yüzyıl savaşlarının tesiri: İngiltere ve Fransa arasında 1337-1431 yılları
arasında bir asır süren savaşlar oldu. Birbiri ile savaşan bu devletler Osmanlı
ile savaşamadılar.








1
Büyük Selçuklu Devleti’ni Müslüman Oğuzlar (Türkmenler )
kurmuştu. Osmanlıları da Oğuzlar kurmuştur. Göktürkler,Anadolu Beylikleri,
Akkoyunlular, Karakoyunlular, Safeviler Oğuzların kurduğu devletlerdendir.
Oğuzların Kayı boyu Ertuğrul Bey başçılığında D.Roma’ya hudut bölgesi
olan Söğüt’e gelip beylik oluşturdular. Ertuğrul Beğ öldükten sonra yerine
Osman Beğ aşiretin ileri gelenleri tarafından beg yapıldı..
DEVLET-İ ALİYYE-İ OSMANİYE
Osmanlı Kuruluş devri(1299-1453)
OSMAN BEĞ DEVRİ:
Ahilerin başçısı Şeyh Edebali’nin kızı ile evlendikten sonra , Ahiler Osman
Beğ’e destek oldular.
Bizans’a karşı güçlü bir siyaset izledi. Düzenli ve planlı akınlar yaptı
Karacahisar,Bilecik,Yarhisar,İnegöl yerlerini aldı.
başşehri Söğüt’ten Bilecik’e nakletti. Osmanlı Devleti kuruldu.
Orhaneli,Kite,Kestel şehirlerinin tekfurları birlik kurup Osmanlı Beyliği’ne
savaş açtılar.Osman Beğ, savaşa savaşla karşılık verdi.
Koyunhisar Savaşı: ilk kez Osmanlı-Bizans kuvvetleri karşı karşıya geldi.
Neticede Kite şehri Osmanlı Beyliğine geçti.
İzmit ,Orhaneli alındı
Mudanya alınarak Bursa’nın irtibatı kesildi.
10.SINIF TARİH DERS NOTLARI










 Osmanlılar Rumeli’nde,Balkanlarda bütün faaliyetlere katılıyorlardı. Fakat
Anadolu’da herhangi bir çatışmaya girmek istemiyorlardı.
Germiyanoğullarına ait Kütahya,Simav,Tavşanlı evlilik yolu ile Osmanlılara
verildi. Germiyanoğlu kızını Murad Hüdavendigar’ın oğlu Bayezid aldı.
Hamidoğullarının elinde bulunan Akşehir,Beyşehir,Seydişehir, Yalvaç,
Karaağaç, Isparta şehirleri satın alındı.
 Anadolu Türk birliği kurmak için işlemler başladı
 Anadolu beylikleri, Balkan fetihlerinde Osmanlı Devleti’ne yardımcı kuvvet
yollamağa karar verdiler. Manastır,Sofya,Niş alındı.
 Kendini Selçukluların mirasçısı sayan Karamanoğulları ile anlaşılamadı
 Ploşnik Bozgunu: Osmanlıların Karamanoğulları ile uğraşmasını fırsat bilen
Haçlı ordusu, Osmanlı ordusunu yendi.Bu bozgun üzerine cesaretlenen
Balkan devletleri yeniden birlik kurup başka bir savaşa hazırlandılar.
 I.Kosova Savaşı : Sırp kralı Balkanlardaki Hristiyan devletlerle anlaşıp
birlikte Kosova’da Osmanlı ordusu ile savaştı. Bu savaşta Anadolu beylikleri
de Osmanlı devletine yardım ettiler. Savaşı, Osmanlı Devleti yendi. Neticede;Böylece Türklerin Balkanlardan kolay atılamayacağı anlaşıldı. –Osmanlı
devleti, Balkanlardaki gücünü ıspatladı. –Osmanlı ordusu ilk kez top kullandı.
 Kosova savaşının sonunda Murad Hüdavendigar şehid oldu.
YILDIRIM BAYEZİD DEVRİ

Bosna’nın bir kısmı Osmanlı devletine katıldı

Osmanlı Devleti İstanbul’u ilk kez kuşattı. (en eski kaynaklarda, Bizantion olarak geçer. Şehir
ORHAN BEĞ DEVRİ:

Bursa alındı. Osmanlılar bir uç beyliğinden, başşehri,hudutları belirli
olan, gerçek bir devlete dönüştüler.

Kocaeli bölgesi alınarak Karadeniz’e geldiler.İstanbul’un Anadolu
yakasına kadar olan Asya toprakları alındı.

İznik şehrini kuşattı.

Maltepe(Palekanon) Savaşı:
sebebi: Bizans devleti Türk ilerlemesini durdurmak ve İznik şehrini
kurtarmak için Osmanlılara savaş açtılar.
Neticesi: Bizans devletinin kumanda ettiği ordunun yenilişi, Osmanlı
devletini küçümsenmeyeceğini görüntüledi. Savaştan sonra İznik
Osmanlı devletinin yönetimini kabul etti.

İzmit alındı. Kocaeli yarımadasının tamamı Osmanlıların eline geçti.

Karasıoğulları Beyliği alındı.Hacı İlbeyi,Evrenuz Bey,Gazi Fazıl
Bey,Ece Halil Osmanlı devletinin kumandanları oldular. Osmanlıların
topraklarına kattığı ilk beylik Karasıoğullarıdır. Karasioğullarının
alınışı Osmanlıların, Rumeli’ye geçmelerine ortam hazırladı.

Karasıoğulları sayesinde Osmanlılar donanmaya sahip oldu.

Eretna Beyliği’nindeki Ankara şehri alındı.

Bizans’taki taht mücadelesinde taraf tutarak Çimpe kalesi alındı.

Osmanlıların taraf tuttuğu kişi Bizans hükümdarı oldu. Osmanlılar,
Sırplar ve Bulgarlar’ın hücumlarına karşı Bizans’a yardımlar yaptı.
Çimpe kalesinin alınışı ile Rumeli fetihleri için bir köprübaşı elde
edildi.Osmanlılar ilk kez Rumeli’de toprak sahibi oldular. Çimpe,
Rumeli fetihlerinde üs olarak kullanıldı.

Çimpe kalesinden sonra Gelibolu’ya yerleştirme başladı.

Orhan Beğ’in esas politikası Balkanlara Müslüman yerleştirmekti.

Gelibolu,Bolayır ,Tekirdağ’a değin Marmara yakaları fethedildi.Alınan
her toprağa Müslüman Türkler yerleştirilmeğe başlandı.

Süleyman Paşa’nın Doğu Trakya’yı fethinin ardından buraya onun
adından Paşaeli denildi.

İskan politikası:Osmanlı Devleti yönetimine aldığı yerlere Türk
göçmenleri yerleştiriyordu. Rumeli Türkleştiriliyor , Türkeli oluyordu.
Osmanlı yönetiminde tutulması ve savunulması sağlanıyordu. Rumeli
bölgesine hem Anadolu’dan konar göçer Yörükler yerleştiriliyor hem de
kendiliğinden bölgeye gidip yerleşen Türkler vardı. Göçmenler, iskan
edilecek yere yakın yerlerden alınırdı.Üretim ve düzenin bozulmamasına
dikkat edilirdi. Anlaşmazlık içinde olanlardan birisi tercih edilirdi.
Yerleşenlerden başlangıçta vergi alınmaz, ihtiyacı olan malzemeler
verilirdi. Sebepsiz olarak yeni göç ettiği yeri terk etmesine mani oldular.
İskan, devamlı yenilenmiştir.

İlk Divan Teşkilatı kuruldu.Yaya ,müsellem adıyla ordular oluşturuldu

İlk medrese İznik’te kuruldu

Şehirlerin yönetiminde kadı ve subaşılar vazifelendirildi.
 Osmanlıların Rumeli fetihlerine başlamalarında;
Doğudan gelen Türkmenlere yeni yurtlar bulunması ihtiyacı.
Rumeli’de Bizans hakimiyetinin zayıflamış olması
Gaza ve cihad düşüncesi
Türk cihan hakimiyeti mefkuresi
Beyliklerle mücadele edilmek istenmemesi tesirli olmuştur.
MURAD HÜDAVENDİGAR DEVRİ
Eretna Beyliği’nin Osmanlı’dan aldığı Ankara şehri yeniden alındı.
Fetihlerin artması ile yaya,müsellem ordusu yetmedi. Bunun için yeni bir
ordu kuruldu. Yeniçeri Ocağı kuruldu.
Pençik sistemi ,Timar sistemi ilk kez uygulandı
Mali teşkilat ilk kez düzenlenerek uygulandı
Rumeli beylerbeyliği kuruldu . İlk kez beylerberlik rütbesi verildi(Lala
Şahin Paşa bu rütbeyi ilk alan beylerbeyidir).
Padişahın ilk hedefi Edirne’yi almak idi.
Çorlu,Lüleburgaz,Malkara,Keşan,İpsala,Dedeağaç,Dimetoka alındı.
Sazlıdere Savaşı: Bizans ve Bulgar askerlerine karşı yapıldı. Osmanlılar
yendi. Neticede; Edirne fethedildi.Edirne, Balkan fetihlerinde bir üs
durumuna geldi.. Gümülcine,Filibe alındı. Böylece Sırpların ve Bulgarların
Bizans ile irtibatı kalmadı.
Çatalca’ya kadar olan yerler tamamen alındı.
Sırp Sındığı Savaşı:Edirne, Filibe şehirlerinin alınması üzerine Papa’nın
tesiriyle Müslüman Türklere karşı bir birlik oluştu.
Macarlar,Sırplar,Bulgarlar,Eflâklılar, Bosnalılar birlik kurup ordularıyla
Edirne tarafına hareketlendiler. Osmanlı devleti kumandanı Hacı İlbeyi,
gece ani bir baskın yaparak Haçlıları dağıttı. Sırp Sındığı Savaşı Osmanlı
devletine karşı oluşturulan ilk Haçlı ittifakıdır. Savaştan sonra, Edirne,
Osmanlı’nın yeni başşehri oldu. Savaş sonunda Türkler Avrupa’da daha tez
ilerlediler. Sınmak:1)kırılmak,parçalanmak. 2)bozulmak,dağılmak 3)Mağlup
Konstantinus tarafından yeniden kurulduktan sonra, buraya Deutera Rome (İkinci Roma) ve Nova Roma - Nea
Rome(Yeni Roma) dendi ama, şehrin adı Konstantinopolis olarak yerleşti. İstanbul adının da kullanıldığı bilinmektedir.
Müslümanlardan sonra burası Dersaadet, Deraliye, Asitane gibi sıfatlarla da anıldı. Türkiye Cumhuriyeti devrinden
Güzelcehisarı (Anadolu hisarı) yaptı.
Üsküp alındı, Niğbolu alındı.
Venedik ile ticari anlaşma yapıldı. Bu anlaşma ile Venedikliler Osmanlı
topraklarında serbestçe ticaret yapabileceklerdi. Fakat bu ayrıcalığa
(kapitülasyon özelliği taşıyor) karşılık vergi vermek şartı vardı.
Niğbolu Savaşı:Bizans imparatorunun isteği ile Macarlar’ın başçılığında,
Müslüman Türkleri Balkanlardan atmak isteyen devletler bir Haçlı birliği
oluşturdular. Maksat, Osmanlı ilerleyişini durdurmaktı.
Fransa,İngiltere,İskoçya,Avusturya,İsviçre,İtalya, Polonya(Lehistan),
güneydoğu Avrupa kuvvetleri Macarlarla birlikte Osmanlı şehri olan
Niğbolu’yu kuşattılar.Osmanlı çevik kuvvetleri, Haçlı kuvvetleri ağır zırhlı
şövalyeleri bozguna uğrattılar. Savaşı Osmanlı devleti kazandı.
Savaş neticesinde Bulgaristan tamamen alındı. İslam Dünyasının halifesi
tarafından padişaha “Sultan-ı İklim-i Rum” (Anadolu sultanı) lakabı
verildi. Eflak ve Bosna Osmanlı himayesini kabul etti. Mora’ya sefer
düzenlendi. Selanik ve çevresi fethedildi. Balkanlarda Osmanlı Devleti’ni
yenmenin mümkün olmadığı ortaya çıktı.
Osmanlı devleti Balkanlarda Niğbolu Savaşı’nda iken Karamanoğulları
fırsat bulup Osmanlı toprağı olan Ankara’yı kuşattı.Padişah Anadolu için
orduyla birlikte Balkanlardan ayrıldı.
Derhal Saruhan,Aydın,Menteşe,Germiyan beyliklerini aldı.Aydın ,
Menteşe beyliklerine ait deniz kuvvetleri Osmanlı Devleti’ne geçti Osmanlı
Devleti’nin ilk önemli denizcilik faaliyeti de bu dönemde oldu. Germiyan
beyliğinin başşehrini (Kütahya) , Anadolu eyalet merkezi yaptı.
Hamitoğulları beyliği Osmanlı topraklarına katıldı. Karamanoğullarını
yenip ortadan kaldırdı..Konya,Karaman, Niğde,Develi-Karahisar alındı.
Candaroğulları beyliğinin Kastomonu şubesini ortadan kaldırdı
Padişah İstanbul’a başka devletlerden gelen yardıma mani olmak ve
kuşatmasını yoğunlaştırmak için Güzelcehisar (Anadolu yakası hisarı)
yaptırdı. İstanbul’u karadan ve denizden kuşattı. Fakat Avrupa’dan yine
D.Roma’ya yardım geldi. Kuşatma kaldırıldı.
Kadı Burhaneddin’in ölmesinden sonra Samsun, Sivas,Tokat, Kayseri,
Aksaray, Kırşehir alındı.
Malatya,Kahta,Divriği,Besni,Darende, Elbistan alındı.
Osmanlı Devleti,Anadolu’da büyük ölçüde Fırat nehrine kadar Türk
topluluklarını birleştirdi.Anadolu Türk birliği kuruldu.
Ankara Savaşı: sebepleri *Osmanlı Devleti’nin Anadolu’daki beylikleri
yıkıp beylikleri birleştirmesi üzerine, yıkılan beyliklerin bazı beyleri
Türkistan hükümdarı Emir Timur’a kaçtılar. Emir Timur ise Irak,İran
ülkelerini almıştı. Irak,İran’daki bazı hükümdarlar da Osmanlı Devleti’ne
kaçmıştı. Bayezid’e kaçanlar(Karakoyunlu ve Celayirli hükümdarları)
Bayezid’i, Timur’a kaçanlar Timur’u kışkırttılar. *İki Müslüman Türk
hükümdarındaki Cihan Hakimiyeti Düşüncesi. *birbirini horlayan
namelerin yazılışı. *Timur’un Çin ve Hindistan’a fetihleri için batısında
güçlü bir devleti istemeyişi.
Timur, Türkistan Türklerini toplayıp savaş için İç Anadolu bölgesine
geldi.Yıldırım Bayezid’de savaş için Türkiye Türklerini toplayıp Timur’un
kuvvetleriyle savaştı.Osmanlı Devleti savaşı kaybetti.
Neticeler:*Anadolu beylikleri yine(Kadı Burhaneddin Beyliği’nden özge)
kuruldu, Timur’a kaçan beyler beylikleri başına geçti. Osmanlı
yönetimindeki Anadolu Türk siyasi birliği bölündü. Balkanlarda,Avrupa’da
Müslüman Türk ilerleyişi durdu. *İstanbul’daki D.Roma devleti bir vakit
daha yaşamına devam etti. *Akkoyunlu ve Karakoyunlu devletleri güçlenip
Osmanlı Devleti’ne karşıdaş oldular.*Osmanlı Devleti yeni hükümdarları
Timur’a bağlılığını kabul ettiler. *Osmanlı devleti dağılmak tehlikesine
düştü. *Yıldırım Bayezid’in oğulları arasında mücadele başladı, Fetret
devri başladı.
itibaren İstanbul tek ad olarak resmen kabul edildi)













olmak,yenilmek,hezimete uğramak,bozulmak
Sınık: 1)kırık 2)bozuk 3)dağınık,perişan 4)mağlup,bozguna uğramış,sıngın,münhezim.
Sınıkçı:kırıkçı,çıkıkçı
Sındı:makas
sındık,sındırgı:mağlup olunan,bozguna uğranan yer.
Kırgız Türkçesi’nde sın:tenkit,eleştiri; sınak:deneme; sınç:iskelet; sındıruu:kırmak;
sındoo:eleştirmek; sıngan,sınık:kırık sınık:mütevazi sınoo:denemek,sınamak sınuu:kırılmak
kırmak kelimesinin karşılığı Azerbaycan’da sındırmag, Kazakstanda sındıruv, Tatarstanda sındıru,
Doğu Türkistanda sundurmak, Özbekistanda sindirmek)

Trakya’nın fethi tamamlandı
 Çirmen Zaferi ile Sırplar bozguna uğratıldı.Makedonya’nın yolları
Osmanlı’ya açılmış oldu.
2
10.SINIF TARİH DERS NOTLARI
FETRET DEVRİ
Karışıklık devri(1402-1413): Ardı ardına İki hükümdar arasında
hükümdarsızlık olarak geçen devire tarihte “fetret devri” denir.
Yıldırım Bayezid’den sonra Anadolu’da eski beylikler tekrar kuruldu. Fakat
Balkanlardaki Osmanlı toprakları,Osmanlılarda kaldı.Zaten Balkanlardaki
Hıristiyan halklar Osmanlı yönetiminden çok memnun olmuşlardı. Balkan
halkları Osmanlı yönetiminden ayrılmak istemiyorlardı.Timur, Bayezid’in
bazı oğulları arasında geriye kalan Osmanlı topraklarını paylaştırdı.
Süleyman Çelebi, Rumeli’de; İsa Çelebi Balıkesir’de, Musa Çelebi Bursa’da,
Mehmed Çelebi Amasya’da hükümdarlıklarını ilan ettiler. Neticede Osmanlı
devletini tekrar birleştirmek için Bayezid’in balaları birbiriyle taht gavgaları
yaptılar. Sonunda mücadeleyi Mehmed Çelebi (bütün Mehmed kelimelerinin aslı Muhammed
kelimesinden değişip gelmiştir) kazanıp bu devire son verdi. Osmanlı devletinin ikinci
kurucusu oldu.
Fetret devrinin sonunda; Osmanlı Devleti’nin maddi,manevi çok kaybı
olduysa da tamamen bölünüp yok olmadı. Devlet teşkilatının sağlamlığı ve
toplum kurumlarının birbirlerine destek olması dolayısıyla Osmanlı devleti
Fetret devri denilen karışıklık devrini atlattı.
MEHMET ÇELEBİ DEVRİ:

İç işleri ile uğraşıp, içteki bozulan düzeni sağladı. Dış siyaseti ise
savaşsızlık idi.

Hedefi: Türkiye’deki Türk siyasi birliğini yeniden kurmak

Şeyh Bedreddin Mahmud isyanı çıktı

Mustafa Çelebi’nin taht gavgası oldu. Bizans, Mustafa Çelebi’ye
yardım ve yataklık yaptı.

Arnavutluk’ta Akçahisar, Avlonya alındı.Mora’ya akınlar düzenlendi.

Eflak üzerinde hakimiyet kuruldu

Tuna yakasındaki Yergöğ (şimdiki adı Giurgiu-Romanya’da) alındı.
Macaristanın ortasına giden yol üzerinde karşılık kalmadı.

Erdel ve Macaristan’a akınlar düzenlendi

Dobruca , Osmanlı yönetimine girdi

Bosna, Osmanlı hakimiyetini kabul etti.

Osmanlılar Venediklilerle yaptıkları ilk deniz savaşını kaybettiler.
II MURAT DEVRİ
 Mustafa Çelebi’nin taht gavgası devam etti. Sonunda halledildi.
 İstanbul kuşatıldı.
 Venedikliler,Osmanlıların Selanik şehrini kuşatıp aldılar
 Küçük Mustafa Çelebi’nin taht gavgası başladı.
 Menteşeoğulları, Aydınoğulları alındı. Germiyanoğulları topraklarını
vasiyetle Osmanlı Devleti’ne devrettiler
 Eflak’a akınlar düzenlendi
 İtalyan devletleri(Venedik,Ceneviz)denizlerde birbiriyle mücadeledeydi.
 Osmanlı-Venedik savaşları: Osmanlılar Selanik şehrini aldılar.
 Yanya,Serez alındı.Semendire’yi alıp Sırp – Macar bağlantısı kesildi
 Bosna-Hersek krallığı alındı.Sırp krallığı ortadan kaldırıldı.
 Macaristan’ın Erdel voyvodası Semendire’yi Osmanlılardan
aldı.Osmanlıları devamlı yendi.
 Osmanlı Devleti ise Edirne-Segedin Antlaşmasını imzalamak
mecburiyetinde kaldı. Bu anlaşma ile Sırbistan,Eflak Osmanlı
denetiminden çıktı.Tuna nehri taraflar arasında hudut olacaktı. Anlaşma
15 yıl geçerli olacaktı. Önemi:Bu anlaşma Osmanlı Devleti’nin
Balkanlarda yaptığı ilk antlaşmadır.
 Edirne Segedin Antlaşmasının ardından Osmanlı Devleti’nin padişahı
tahttan çekildi. Tahta erkek oğlu Mehmed(asıl nüshada Muhammed
diye geçer) geldi.
 Bir çocuğun padişah olması Avrupa’da Osmanlı Devleti’ni tehdit eden
yeni bir Haçlı ordusunun oluşmasına sebep oldu.Haçlı ordusu, Osmanlı
topraklarına girip Varna’ya geldi. Murad, ordunun başına geçip
Haçlılarla savaştı.
 Varna Savaşı ile Haçlılar yenildi. Balkanlardaki Müslüman Türk
hakimiyeti daha da sağlamlaştı.II.Murad yeniden Osmanlı tahtına geçti.
 Mora(Yunanistan),Bulgaristan,Sırbistan Osmanlı yönetimine alındı.
Balkanlara Müslüman Türkler yerleşti.
 Varna yenilgisinin intikamını almak için Macarlar, Eflaklılar,Arnavutlar
Haçlı birliği oluşturdular. Sırplar bu savaşa katılmadılar. II.Kosova
Zaferi oldu. Zafer neticesinde; *Balkanların bütünü Osmanlı yönetimine
geçti. Tuna nehrinin güneyinde Osmanlı hakimiyeti sağlamlaştı. *Artık
Müslüman Türkleri Balkanlardan atabilecek Avrupalı hiçbir güç
kalmadı. *Avrupalıların Osmanlı Devleti’ne karşı Haçlı zaferi kazanma
ümitleri tamamen yok oldu. *Bu seferler, Haçlıların İstanbul’u
kurtarmak maksadıyla düzenledikleri son seferler oldu. *D.Roma’nın
Avrupa’dan yardım alma ümitleri sona erdi. *Osmanlı devleti, İslam
Dünyasında itibar kazandı. *Avrupalılar müdafaaya çekilirken,
Osmanlılar hücuma geçtiler.
 Akkoyunlu Devleti doğuda güçlendi.
 II.Murad devrinde bilim durumu büyük bir ilerleme görsetti.
İkinci Murad öldüğünde Türkiye ve Balkanlarda geñiş topraklar,
düzenli bir memleket vardı. Fakat Osmanlı devletinin ortasında
D.Roma devletinin olması Osmanlı toprak bütünlüğüne mani
olmakta idi.
En güçlü hafıza bile en zayıf mürekkepten solgundur.
İstekli Araştırmak için: Akşemseddin hakkında bilgi toplayınız?
Osmanlı Yükseliş devri(1453-1579)
FATİH SULTAN MEHMED DEVRİ
İstanbul’un fethinin sebepleri:
 Rasulullah’ın(@) fethe dair hadis-i şerifi
(Kostantiniye
muhakkak fetholunacaktır.Onu fetheden kumandan ne güzel kumandan,onu
fetheden asker ne güzel askerdir)
Müsted/4-335; Müstedrek/4-442
 İstanbul’un Hıristiyanlığın doğudaki son kalesi olması
 D.Roma, Osmanlı devletinin her sıkışık zamanında
mesele
çıkarıyordu
 İstanbul’un, Osmanlı Devleti’ne ait Anadolu ve Rumeli
topraklarının bağlanışını kesen bir yerde oluşu Osmanlı toprakları
arasında kalan Bizans’ın Osmanlıların sınır güvenliğini tehlikeye
düşürmesi.Bizans’ın Anadolu Türk siyasi birliğinin sağlanması ve
Osmanlı Devleti’nin güvenliği açısından tehlike oluşturması
 Bizans’ın Avrupa devletlerini Haçlı() Seferleri için kışkırtışı.
Bizans’ın Anadolu beyliklerini ve Osmanlı şehzadelerini Osmanlıya
karşı kışkırtması. Saltanata sahip olmak isteyen Osmanlı
şehzadelerinin Bizans tarafından korunuşu
 İstanbul’un kara ve deniz ticaret yolları üzerinde oluşu sebebiyle
ekonomik yönden kıymeti. İstanbul’un jeopolitik konumu ve önemli
ticaret yolları üzerinde olması
 İstanbul’un
türlü
devletler tarafından kuşatıldığı halde
fethedilemeyişi (Persler, Avarlar,Bulgarlar,İslam Devletleri)
 İstanbul’un alınışı ile Avrupa devletlerinin Türkleri Balkanlardan
çıkarma ümitlerine son verilmek istenmesi
 Türklerin Avrupa içlerine ilerleyişinin kolaylaştırılmak istenmesi









İstanbul’un Fethi için Yapılan Hazırlıklar
İstanbul’un fethi için geniş ve taktik bakımdan üstün bir plan
hazırlandı
II.Murad’ın Sırbistan ve Eflak ile yaptığı anlaşmalar tazelendi.
Haçlı Savaşı ihtimaline karşı Balkanlarda bir ordu hazırlandı.
Akıncı kumandanlarından Turhan Bey, Mora üzerine yollandı.
Karamanoğulları ile zorda olsa bir anlaşma yapıldı
Güvenlik için Anadolu Hisarı’nın (Güzelce Hisar) karşısına
Rumeli Hisarı (Boğazkesen hisarı) yaptırıldı.
Boğazları korumak ve İstanbul kuşatmasında faydalanmak için
400 parçalık güçlü bir donanma oluşturuldu.
İstanbul yakınlarındaki Bizans’ın Silivri ve Vize kaleleri alındı.
Edirne’de Şahi denen büyük kuşatma topları döktürüldü.
Surlara tırmanışı kolaylaştırmak için tekerlekli kuleler
yaptırıldı.
İstanbul’un Fethi Öncesi Bizans’ın Durumu
Bu dönemde mezhep kavgaları ve iç karışıklıklar yaşayan
Bizans fetihten önce surları onardı,Haliç’in ağzını surlarla
kapattı,askerleri ve halkını silahlandırdı,grejuva (Rum ateşi)
hazırladı. Avrupa’dan yardım istedi.
İstanbul’un Fethi (29 Mayıs 1453)
Hazırlıklar tamamlandıktan sonra Nisan’da Osmanlı ordusu
Edirne’den İstanbul’a hareket etti.İstanbul hem karadan hem de
denizden kuşatıldı.II.Mehmet bir gecede kızaklarla gemileri
karadan Haliç’e indirdi.Osmanlı donanmasının Haliç’e indirilmesi
Bizans’ın bütün ümitlerini sona erdirdi. 29 Mayıs günü İstanbul
fethedildi.Bizans’ın Avrupa’dan aldığı yardım işe yaramadı.
Bazı insanlar kafaları, bazıları bedenleriyle çalışırlar. Kafalarıyla
çalışanlar bedenleriyle çalışanları yönetirler.
3
10.SINIF TARİH DERS NOTLARI
 Karamanoğulları topraklarının çoğu alındı (Konya,Karaman). Fakat
Akkoyunluların desteği olduğu için tamamen ortadan kaldırılamadı.
 Otlukbeli Savaşı: Akkoyunlu Devleti hükümdarı Uzun Hasan’ın
ordusu ile yapıldı. Sebepleri: -Akkoyunlu Türk devletinin
Venediklililerle anlaşması, -Tokat’ı işgal etmesi, -Osmanlı aleyhine
olarak Candaroğuları ve Karamanoğulları beylerinin sığınağı olması Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan’ın Fatih’in Anadolu’daki fetih
hareketlerini engellemek istemesi.
bu sebeplerden dolayı doğunun güvenliğini sağlamak isteyen Fatih
sefere çıktı. Neticeleri: Osmanlı ordusu yendi. -Akkoyunlu
devletinin yıkılmasına ortam hazırladı. –Osmanlı Türk Devleti, Doğu
Anadoluda denetimi sağladı. –Kuşatmalarda kullanılan top silahı
açık sahada ilk defa başarıyla kullanıldı
 Mısır’daki Memlukler(Türkiye Devleti) ile Osmanlı Devleti arasında
çatışma oldu. Sebebi; görünüşte, hicaz su yollarının onarımı idi. Asıl
sebepler şunlardı:
Karamanoğullarının Osmanlılara karşı kışkırtılması.
Dulkadiroğulları beyliğindeki iç karışıklıklar ile her iki devletin de
ilgilenmesi çatışmaya sebep oldu.
 Adalar Denizi’ndeki Taşoz, Semadirek, Gökçeada,Bozcaada,Limni,
Sisam, Eğriboz adaları Osmanlı yönetimine geçti. Adalar denizi
(Ege) bir Türk gölü haline geldi.
 Adriyatik’teki Zanta,Kefalonya,Ayamavra adaları Osmanlı
yönetimine geçti
 Venedikliler ile savaşlar oldu. Savaşlar neticesi Venediklilerle bir
antlaşma yapıldı.
Venedikliler, İstanbulda devamlı bir elçi bulunduracaklardı.Venedik
bayrağı çeken bir yabancı gemi, Venedik gemisi kabul edilecek ve
ona saldırılmayacaktır.
Osmanlı devleti böylece Venediklilere imtiyaz(kapitülasyon)
veriyordu. İlk kapitülasyon Venedik’e verildi.
 Kırım yarımadasındaki Kefe, Azak, Menküp Cenevizlilerden alındı.
Kırım tarihi,ekonomik,askeri ve jeopolitik yönden çok mühim bir
yerdi. Kırım Hanlığı, Osmanlı devletine bağlandı.Karadeniz’de
Ceneviz tesiri kırılıp, Karadeniz, Osmanlı gölü haline geldi. Doğu
ticaret yolları (ipek yolu) Osmanlı devletinin kontrolüne girdi.
 İtalya seferi:Fatih Sultan Mehmed’in hedeflerinden biri de
İtalya’yı fethetmekti. Napoli Krallığı ile savaşıldı.Otranto alındı.
Muhtemelen, İstanbul’dan sonra Roma şehrini almak düşüncesi
vardı.
İstanbul’un fethinin neticeleri:
Şehir yapmalanmadı,yakılıp yıkılmadı, halkına zarar
verilmedi. Kuşatma sırasında şehirden kaçanların
dönmelerine izin verildi.
(Türk Tarihi yönünden)

Boğazlar ve Karadeniz-Akdeniz arasindaki deniz
yolları Osmanlı kontrolune geçti.İstanbul Boğazı’nın
kontrolü Türklerin eline geçti.

Karadeniz ticaret yolu Osmanlıların eline geçti.Doğu
ticaret yollarının denetimi Osmanlılara geçti

Osmanlı Devleti’nin Rumeli ve Anadolu toprakları
birleşti. Balkanlar ve Anadolu’da denetim,hareket
kolaylığı sağlandı

Türklerin Avrupa içlerine ilerleyişi kolaylaştı.

Osmanlı Devleti merkeziyetçi mutlak imparatorluk
haline geldi.

Başkent Edirne’den İstanbul’a taşındı.İstanbul,
Osmanlı Devleti’nin yıkılışına kadar devlet merkezi
oldu.

Kuruluş devri bitti,Yükseliş devri başladı

II.Mehmet “ülke alan,ülke açan” anlamına gelen Fatih
unvanını aldı.
(Dünya Tarihi yönünden)

Avrupa, Osmanlılara karşı bir üssünü yitirmiş oldu.
Avrupalıların Türkleri Balkanlardan çıkarma ümidi
kalmadı.

1058 yıllık D.Roma İmparatorluğu(Bizans) yıkıldı

Ortaçağ sona erdi, Yeniçağ başladı

Batı Avrupa yakasındaki ülkeler okyanuslara çıkmaya
başladılar, coğrafi keşifler başladı .Avrupalıların
Doğu ile olan ticaret yolları kapandı,bu yoları açmak
için yeni yollar aramaya başladılar.Bu durum Coğrafi
keşiflerin başlamasına tesir etti.

İstanbul’dan İtalya’ya giden D.Roma bilginleri
Rönesans’ın ilerlemesine tesir edeceklerdir

Surları yıkan top’un yaygınlaşması ile
Derebeylik(feodalite) rejimi yıkılacak, Avrupa siyasi
durumu değişecektir. Kale ve surların top
mermileriyle yıkılabileceğinin görülmesi üzerine
Avrupa’da Derebeylik rejimi (feodalite) yıkıldı yerine
merkezi krallıklar güçlendi.

Ortodoks Kilisesi Osmanlı Devleti’nin koruyuculuğu
altına girdi(18. asrın sonunda Rusya, Ortodoksların
koruyuculuğunu üstlenecektir).

Kara ve deniz kuvvetlerinin işbirliği yapmalarının
önemi anlaşıldı

Dünyada Osmanlı Devleti’nin ehemmiyeti artacaktır

Avrupa devletlerinin ilk sürekli elçiliklerini
kurmalarına sebep olacaktır
Haşiye: İstanbul fethedilmeden önce Hunlar, Avarlar ve Bulgarlar
tarafından kuşatılmıştı.Osmanlı Tarihinde Fatihten önce Yıldırım
Beyazıt ve II.Murat da İstanbul’u kuşatmış fakat alamamıştır.











Fatih Sultan Mehmed devri umumi hususları

İlk altın para basıldı. Topkapı sarayı yapıldı

Osmanlı devleti, kuruluş devrini tamamlamış, yükselme devrine
geçmiştir.

Osmanlı devleti bu devirde büyük devlet haline gelmiştir.

Fatih Sultan Mehmed, alemşumül(dünya çapında) bir devlet
oluşturmak fikrindeydi.Roma’yı almak istemekte, dünyada tek
bir büyük devlet ve bir tek padişahlık istemekteydi.

Bu devirde 2 imparatorluk,4 krallık,11 prenslik, 1 dükalık
ortadan kaldırılmıştır.

Fatih Camiinin yanına Sahn-ı Seman universitesi yapılmıştır

Kanunname-i Al-i Osman adındaki kanunname ileTürk
Tarihinde ilk kez saltanat hukuku yazıya geçirilmiştir.

Padişah divan toplantılarına katılmamaya başlamıştır.

Fatih sultan Mehmed’in İstanbul’da yerli ve yabancı bilginlere
çalışma ortamı sağlamakla ulaşmak istediği hedeflerden biri ,
İstanbul’un bir bilim ve kültür merkezi olarak saygınlığını
artırmak istemesidir.

Fatih Sultan Mehmed, Cenevizlilerden Amasya,
İsfendiyaroğullarından Sinop, Karamanoğullarından Konya ve
Karaman alınmıştır. Fatih’in bu ilerlemelerle ulaşmak istediği
hedef; Anadolu’da siyasi birlik sağlamaktır.

Fatih sultan Mehmed’in İstanbul’un fethi ile Bizans
İmparatorluğuna son verdiği halde, İstanbulda Ortodoks
Kilisesi’nin varlığı korunmuştur. Padişah’ın bu yolla ulaşmak
istediği maksatlar şunlardır: Yönetimi altındaki Hristiyanlara
hoşgörü ile davranıldığını ortaya koymak. Ortodoks kilisesinin
hareketlerini kontrol altında tutmak. Katolik kilisesine karşı bir
güç oluşturmak. Balkanlarda yapılacak savaşlarda Rumların
desteğini sağlamak.
Fatih Sultan Mehmed devri diğer vakaları:
Mora’daki despot yönetimine son verilip burası alındı(Atina dışında)
Amasra Ceneviz Devleti’nden alındı. Türkler yerleştiler.
Kastomonu alındı. Sinop İsfendiyaroğullarından alındı.
Trabzon’daki Pontus-Rum İmparatorluğu yıkıldı. Çevreden Türkler
getirilip buraya iskan edildi.
Macaristan ile savaşlar oldu
Venedik ile savaşlar oldu
Sırbistan tamamıyla(Belgrad dışında-) Osmanlı yönetimine alındı
Arnavutluk Osmanlı yönetimine alındı
Romanya(Eflak,Boğdan) Osmanlı yönetimine alındı.
Bosna Krallığı yıkıldı, Hersek Dukalığı Osmanlı yönetimine alındı.
Bosna’nın yerli ahalisi olan Boşnaklar Hristiyan baskısından kurtulup
İslamiyeti kabul ettiler.
İstekli araştırmak için---Şiilik hakkında araştırma yapılabilir.
4
10.SINIF TARİH DERS NOTLARI
karşılık Memlük Sultanlığı’na verdikleri vergileri Osmanlılara
vermeye başladılar. ЖCezayir beyi Hızır Reis(Barbaros Hayreddin
Paşa) Osmanlı himayesini kabul edince Doğu Akdeniz’deki Osmanlı
hakimiyeti güçlendi. жMemlük Sultanlığı himayesinde varlığını
devam ettiren Abbasi halifeliği sona erdi. Hilafet Osmanlı Devletine
geçti. Osmanlı padişahları bundan sonra halifelik vazifesini yapmaya
başladılar. ЖBaharat yolu Osmanlı denetimine girdi. Fakat Afrika’nın
güneyindeki Ümit Burnu yolunun bulunması istenilen kazancı
Osmanlılar elde edemeyecektir.
 Osmanlı devleti İslam Dünyasının en büyük kuruluşu haline geldi.
 çok iyi işleyen bir istihbarat teşkilatına sahip olan Yavuz Sultan
Selim dünya siyasetine tamamen hakimdi.Lüks ve ihtişamdan
hoşlanmazdı.Küpeli resim hadisesi doğru görünmemektedir.ülkenin
her tarafında adaletin hakim olmasını isterdi. Osmanlı Türkçesi
,Arapça, Farsça(iran dili) bilmekte idi. o bir şairdi.
II BAYEZİD DEVRİ
 Cem Sultan vakası: Bayezid, kardaşı Cem’den evvel İstanbul’a
gelip padişah olmuştu. Bunun üzerine Cem yeni padişaha karşı
başkaldırdı.Bayezid, Osmanlı devletinin ikiye bölünmesini teklif etti.
Cem Sultan savaş yaptı. Fakat savaşta yenilip Memlük Sultanlığı’da
saklandı. Sonra yine gelip savaştı, yine yenildi. Rodos’taki şövalyelerin
yanında saklandı. Şövalyeler sonra Fransa’ya alıp gittiler. Cem Sultan
vakası, önceleri Osmanlı iç meselesi iken sonra dış mesele halinde
başka şekle girdi.

Kili, Akkirman alınıp Kırım toprakları ile karadan da birleşildi
 Safevi Türk Devletinin kuruluşu başladı, başlangıçta Sünni olan
Safevi ailesi Şiî bir dönüşüme girdi. Anadolu’da faaliyet yaptılar.
Bilhassa Antalya çevresinde işlemleri yoğunlaştırdılar. Ardından
Şahkulu Baba Tekeli isyanı oldu. İsyan güç bela bastırıldı.
 Safevi Türk Devleti tarafından Akkoyunlu Türk Devleti yıkıldı.
 İnebahtı,Modon,Koron,Navarin Venediklilerden savaşla alındı.
 Padişah’ın balaları(Selim,Korkud,Ahmed) arasında taht gavgası
çıktı.Mücadeleyi Şehzade Selim devlet ileri gelenleri ve askerler
tarafından destek görüp kazandı.
 Dulkadiroğulları hükümdarı Bozkurt Beğ, bazen Osmanlı bazen
Devlet-i Türkiye (Memlükler) safında denge politikası yapıyordu
 Osmanlı-Memlük ilişkileri, Dulkadiroğulları toprakları için bozuldu
 İspanya’da Katolikler Endülüs Müslümanlarına katliam
yapmaktaydılar. Hıristiyan baskısı karşısında müşkül durumda kalan
Beni Ahmer Müslüman devleti, Osmanlı devletinden yardım istedi.
Osmanlı devletinin deniz kuvvetlerinin uzak denizlerde savaşacak
kadar güçlü olmaması, Cem Sultan’ın Avrupa’da esir olması üzerine
istenilen yardım yapılamadı. Beni Ahmer devletinin yıkılmasından
sonra İspanyadaki Müslümanlardan bir kısmı ve bazı Yahudiler
Osmanlı devletine geldiler.
 Osmanlı devleti ile Lehistan(Polonya) arasında ilk anlaşma yapıldı.
Ticaret ile ilgili bir anlaşma olmuş,dostluk esasına dayanmıştır.
 Moskova merkezli Rus devletini III.İvan kurdu. Moskoflar Osmanlı
devleti ile iyi geçinmeyi tercih ettiler.Kırım’ın yöneten Osmanlılar ile
daha çok ticaret alanında irtibatları oldu.
 Bayezid’in oğulları(Korkud, Ahmed,Selim) taht mücadelesi yaptılar.
YAVUZ SULTAN SELİM DEVRİ
 Asıl siyaseti Doğu yönünde (Safeviler,Memlükler üzerine) oldu
 Çaldıran Savaşı:İran’daki Safevi Devleti şahı İsmail ile gerek siyasi
gerek inanç yönünden savaşlar yaptı. Orduyu güçlendirip
Anadolu’da Şiiliği(Alevilik) önleyecek tedbirler aldı. Müftü Ali Cemali
Efendi’den fetva alıp İran’a savaş açtı. Dulkadiroğullarından yardım
istenildi ise de yardım gelmedi. Dinç Safevi orduları ile yorgun
Osmanlı orduları Çaldıran’da savaştılar.Teknik bakımdan üstün olan
Osmanlı ordusu yendi. neticeleri:Osmanlılar kazandı, Safeviler
yenildi. Selim, Tebriz’e kadar geldi. Dönüşte Doğu Anadolu’daki bazı
şehir ve yerleri aldı.Doğu Anadolu, Osmanlı hakimiyetine girdi.
Safeviler tehdit edemeyecek hale geldiler. Anadolu’daki Şii
progagandası sona erdirildi.
 Meşhur Osmanlı denizcileri Oruç Reis,Hızır Reis padişahın desteği
ile levent toplayıp Cezayir’i ele geçirdiler.
 Dulkadiroğulları Beyliği, Memlük Sultanlığı ile işbirliği yapmış ve
Çaldıran Savaşı’nda Osmanlı Devleti’ne yardım etmemişti.
Turnadağ Savaşı ile yıkıldı. Neticede Anadolu Birliği oluştu. Memlük
Sultanlığı ile Osmanlı Devleti koñşu oldular.
 Padişah Anadolu Türk birliğinden sonra İslam Dünyası’nı
birleştirmeyi düşünüyordu
Sanma şâhım / herkesi sen / sâdıkâne / yâr olur
Herkesi sen / dost mu sandın / belki ol / ağyâr olur
Sâdıkâne / belki ol / âlemde bir / serdâr olur
Yâr olur / ağyâr olur / serdâr olur/ dildâr olur.
Yavuz Sultan Selim
KANUNÎ SULTAN SÜLEYMAN
İstekli ezberlemek için :Yahya Kemal Beyatlı’nın Mohaç Zaferi şiiri ezberlenebilir
Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi
Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi
Saltanat didükleri ancak cihan gavgasıdır
Olmaya baht u saadet dünyada vahdet gibi
Ko bu ıyş u işreti çün kim fenadur akıbet
Yâr-ı baki ister isen olmaya tâat gibi
Olsa kumlar sagışmca ömrüne hadd ü aded
Gelmeye bu şîşe-i çarh içre bir saat gibi
Ger huzur itmek dilersen ey Muhibbî fârig ol
Olmaya vahdet cihanda kûşe-i uzlet gibi







Geçme nâmerd köprüsünden ko aparsun su seni
Yatma tilki gölgesinde, ko yesün aslan seni.
Yavuz Sultan Selim (Ridâniye Seferi'nde yazdı)
 Mısır seferleri: sebepleri: Fatih Sultan Mehmed devrinde i Memlük
Sultanlığ ile ilişkiler bozulmuştu. * İslam dünyasının halifesi olan
Abbasi halifesi Mısır’da idi. *Mekke ve Medine, Memlük
Sultanlığı’nın hudutları içinde idi. Bu Memlük Sultanlığı’nın İslam
Dünyasında güçlü bir iktidara sahip olmasına sebep oluyordu.
*Yavuz Sultan Selim’in ülküsü bütün İslam dünyasının kendi
idaresinde birleştirilmesi idi. *Mısır’ın bay(zengin) oluşu. Hint deniz
ticaret yolunun(Baharat yolu) buradan geçişi. *Memlüklerin Safeviler
ile işbirliği yapması.
1)Mercidabık Savaşı:Suriye’de Osmanlılar Memlükleri yendiler.
Memlük hakanı öldü.Malatya’dan Sina yarımadasına kadar olan
topraklar, Suriye Osmanlı toprağı oldu.
2)Ridaniye Savaşı:Osmanlılar Memlükleri yendiler. Memlüklerin
merkezi Kahire’ye girildi. Mısır,Hicaz Osmanlı toprağı oldu.
Mekke’nin açarı(anahtarı) Osmanlı padişahına yollandı.
Neticeleri: ж Suriye,Filistin,Mısır Osmanlı toprakları oldu. Ж Memlük
Devleti(Devleti Türkiyye) ortadan kalktı. Ж Hicaz emiri Osmanlı
devletine bağlılığını bildirdi. Mukaddes emanetler İstanbula getirildi.
Ж Suriye, Filistin, Mısır’dan elde edilen ganimetlerle Osmanlı
hazinesi büyüdü. Ж Venedikliler, Kıbrıs’ı ellerinde tutmalarına




5
Mısır’da (Canberd Gazali kozgalışı, Ahmed Paşa
başköterişi), Anadolu’da(Kalender Çelebi kozgalışı ,Baba
Zünnun kozgalışı) isyanlar bastırıldı.
46 yıl padişahlık yapmıştır. Atası Selim’in “doğu siyasetine”
son verip Batı’ya yönelmiştir.Avrupa’daki siyasi değişmeler
de Batı siyasetini ön plana alınmasını gerekli kılmıştır.
Roma-Cermen imparatorluğu Orta Avrupa’da tehdit olarak
güçleniyordu.
Belgrad Macarlardan alındı. Avrupa’yı Balkanlara bağlayan
bu şehir Osmanlı ordusunun Avrupa seferleri için en önemli
üslerinden oldu.
Mohaç Meydan Savaşı: Belgrad’ın alınışı Macar-Osmanlı
ilişkilerini bozdu.Macar ordusu ile Mohaç ovasında yapılan
savaşı kısa zamanda (2 saat) Osmanlılar kazandı.
Neticeler:Macaristan’ın başşehri Budin(şimdiki Budapeşte)
alındı. Macar krallığı Osmanlı himayesine geçti. OsmanlıAvusturya mücadeleleri başladı.Osmanlı Devleti’nin Orta
Avrupa hakimiyeti güçlendi.
Macaristan’ın bir kısmında Osmanlı’ya bağlı bir Erdel Krallığı
kuruldu
Protestanlık ortaya çıktı
Moskoflar, Kırım Tatar Türklerinin kendilerini rahatsız
etmemeklerini sağlayan bir fermanı Osmanlı hükümdarından
alabildiler. Çar unvanını kullanan ilk Rus hükümdarı IV.İvan
Moskova Knezliğini güçlendirip Rus devleti haline getirdi.
1556 yılında Astrahan Hanlığını yıkıp topraklarını aldılar.
Ruslar bundan sonra Kafkaslar ve Türkistan’a
ilerleyeceklerdir.
Avusturya arşidükasının Macaristana saldırması üzerine
Osmanlılar Macaristan seferine çıktılar. Asıl hedef;
Mukaddes Roma Germen İmparatorluğunun üstünlüğüne
son vermekti. Osmanlılar Viyana’yı ilk kez kuşattılar. Viyana
alınamadı.
Avusturya arşidükü Budin’i tekrar işgal etmesiyle Osmanlılar
Alman seferine çıktılar. Avusturya ile İstanbul Antlaşması
yapıldı. Anlaşma ile Avusturya arşidükü Macaristanın
Osmanlı toprağı olduğunu kabul edecek, boyunduruğundaki
Macaristan toprakları için vergi verecekti. Avusturya,
Osmanlı üstünlüğünü kabul etti. Protokol yönünden
Avusturya arşidükası, Osmanlı sadrazamına denk olacak,
sadrazam’a “biraderim” diyecekti. Avusturya, Osmanlı
devletine vergi verecek.
Fakat Avusturya arşidükü anlaşmayı bozup Macaristanı işgal
etti. Osmanlılar yene sefere çıktılar. Macaristanda Budin
beylerbeyliği oluşturuldu.
Fransa’nın Mukaddes Roma-Germen imparatorluğuna karşı
Osmanlı devletinden yardım istemesi üzerine Osmanlılar
10.SINIF TARİH DERS NOTLARI













yardım ettiler. Kanuni sultan Süleyman bu fırsattan
faydalanıp Hıristiyan birliğini bölmek maksadıyla Fransa’ya
name yolladı. Osmanlıların Avusturya,Alman seferlerine
çıkması bu iyi ilişkileri ilerletti. Osmanlı-fransız ilişkileri 1535
ticaret - dostluk anlaşması ile devam etti. Fransa tarihlerinde
kapitülasyon, Türk tarihinde ise uhud-u atik veya imtiyazat-ı
mahsusa denilen bu anlaşma ile Fransızlar bir çok haklar
elde ettiler. ф Fransız ticaret gemileri Osmanlı denizlerinde
serbestçe dolaşabilecek. фFransız tüccarlardan daha az
vergi alınacak ф Osmanlı ülkesindeki Fransızlar din,mezhep
hürriyetine sahip olacak фFransız tüccarları aralarındaki
davalara Fransız mahkemeleri bakacak фFransız tüccarlarla
Türkler arasındaki davalara Türk mahkemeleri bakacak,
ancak bu mahkemelerde bir Fransız tercüman bulunacaktı.
фOsmanlı ülkesinde ölen Fransız tüccarın malları ya da
Osmanlı sularında batan bir geminin mal ve eşyası
Fransa’daki varislerine verilecekti фOsmanlı tüccarları da
Fransa topraklarında, denizlerinde bu haklardan
faydalanabilecek. Фkapitülasyonlar anlaşmayı imzalayan
hükümdarların sağ kaldıkları müddetle geçerlidir.
Ehemmiyeti:Fransızlar böylece diğer devletlerden fazla
çıkar elde ettiler.
Osmanlı devleti bu ayrıcalıkları vermekle; Avrupa Hıristiyan
birliğini bozmayı,Coğrafi keşiflerle önemi azalan Akdeniz
limanlarını canlandırmayı, Fransa limanlarından istediği
şekilde faydalanmayı düşünmüşlerdir.
Avusturya üzerine devamlı seferler oldu. Kanuni’nin en son
seferi Zigetvar’a oldu. Zigetvar kalesi kuşatılıp alındı.
Osmanlı donanması Avrupa donanmalarına bu devirde
üstünlük sağladı.Akdeniz bir Türk denizi oldu.
Rodos, Bodrum kalesi alındı.Rodos’un alınışı ile Adalar(Ege)
denizindeki Osmanlı hakimiyeti yerleşti ve Adalar denizi bir
Osmanlı denizi haline gelmiştir.
Mukaddes Roma –Germen İmparatorluğu (Holy Roman
Empire) başçılığında Venedik,Papalık, İspanya, Malta
güçlerini birleştirip Haçlı donanması oluşturdular. Osmanlı
ordusu Irakeyn seferinde iken Mora çevresindeki bazı yerleri
ele geçirdiler.
Hızır Hayreddin Paşa(Barboros Hayreddin Paşa) karşılık
olarak Adalar Denizi’ndeki bütün adaları aldı. İspanya ve
İtalya yakalarından bazı adaları da aldı.
Preveze Savaşı’nda Osmanlı donanması ile Haçlı
donanması karşılaştı.sebepleri: Osmanlı devletinin
Avusturya ve Roma-Germen imparatorluğu ile
mücadelesi.Korfu adasının kuşatılması. Ege denizinin
tamamen Osmanlılara geçişi. Akdenizdeki Osmanlı gücünün
giderek artması.Sonuçları:Osmanlılar zafer kazandı. Turgut
reis,Murat reis, Salih reis’in katkıları oldu. Akdeniz hakimiyeti
tamamen Osmanlı Devletine geçti. Venedik, savaş tazminatı
vermeyi kabul etti, Mora ve Dalmaçya yakalarındaki bazı
kaleleri Osmanlı Devletine bıraktı. Akdenizde en üstün güç
Osmanlılar oldu.
Trablusgarb’ı Turgut Reis başçılığındaki Osmanlı
donanması aldı
Cerbe Savaşı: Haçlı donanması ile Osmanlı donanması
Cerbe adasında savaştılar. Haçlı donanmasının maksadı;
Turgut Reis’in Akdenizdeki zaferlerine son vermek ,
Müslüman Osmanlı Türklerini Kuzey Afrika’dan çıkarmaktı.
Savaş neticesinde Haçlılar yenildi. Cerbe adası alındı. Batı
Akdeniz’de ve Kuzey Afrika’da Osmanlı üstünlüğü
sağlamlaşmıştır.
Malta seferi: Piyale Paşa başçılığındaki Osmanlı donanması
Malta adasını kuşattı. Turgut Reis’in de katıldığı bu kuşatma
da Malta alınamadı. Turgut Reis şehid oldu.
Sakız adası Cenevizlilerden alındı.
Irakeyn Seferi:Tebriz,Bağdat,Erivan,Karabağ,Nahçivan
alındı.
Amasya Antlaşması: Safevilerle yapıldı.Irak(Bağdat), Tebriz,
Erivan, Doğu Anadolu Osmanlılarda kalacaktı.Osmanlı
devleti Basra körfezine ulaşıp Hint Okyanusu ile bağlantı
sağladı. Osmanlı devleti ile Safeviler arasındaki ilk resmi
antlaşmadır.
Hint deniz seferleri:
sebepleri:Portekizlilerin Hindistanda müstemlekeler
kurmaları ve Hint ticaret yolunu tamamen denetim altına
almaları, Hindistanda ticaret yapan Müslüman tüccarlara ve
gemilerine zarar vermeleri. Gücerat İslam Devletinin
Osmanlılardan yardım istemesi. Baharat yolunun güvenliğini
sağlamak istemesi.
1.Hint seferi:Hadım Süleyman paşa
2.Hint seferi:Piri Reis
3.Hint seferi Murad Reis
4. Hint seferi:Seydi Ali Reis
neticeler: istenilen neticeler elde edilemedi. Osmanlı gemileri
okyanuslara uygun olarak yapılmamıştı.
Yemen,Eritre,Sudan,Habeşistan Osmanlı topraklarına
katıldı. Arap yarımadası Osmanlı denetimine geçti.
Kızıldeniz, başka devletlere kapatılıp Osmanlı hakimiyeti
güvence altına alındı.
III.SELİM DEVRİ(1566-1574)

Sakız adası Cenevizlilerden alındı. Batı Anadolu’nun
güvenliği sağlandı.

Yemen’in alındı.

Kıbrıs: stratejik olarak mühim bir adadır. Türkiye
yakalarının,Mısır ve Suriye deniz yollarının güvencesi
durumunda bir adadır. Kıbrıs Venediklilerin yönetiminde idi.
Venedikliler Osmanlı tüccar ve gemilerine saldırmakta idi.
Kıbrıs zengin bir ülke idi.Kıbrıs’ın Venediklilerin elinde oluşu
Osmanlıların Akdeniz hakimiyetini sarsabilirdi. Lala Mustafa
Paşa başçılığındaki Osmanlı donanması Kıbrıs’ı aldı.
Neticeler: doğu Akdeniz tamamen Osmanlı hakimiyetine
geçti. Mısır yolunun güvenliği sağlandı. Anadolu’yu
savunmak üzere bir iç savunma hattı oluşturuldu.
Akdenizdeki Osmanlı hakimiyeti pekişti.

İnebahtı deniz savaşı: Kıbrıs’ın Osmanlılar tarafından
alınması üzerine Haçlı ordusu oluşturuldu. Doğu Akdeniz’e
gelen Haçlılar Osmanlı donanmasını yendi.Osmanlı
donanmasının büyük kısmı yok oldu.

Sadrazam Sokulu Mehmed Paşa yeni bir Osmanlı
donanması oluşturdu.

Tunus’u Kılıç Ali Paşa başçılığındaki Osmanlı donanması
aldı.

İstanbulda ölen ilk padişah II.Selim’dir.Osmanlı tarihinde
ordunun başında sefere ilk kez çıkmayan hükümdardır.
III. MURAD DEVRİ(1574-1595)
-Vadi’s Sebil savaşı ile Portekizliler yenildi.Fas alındı
-Lehistan(Polonya) alındı
Kafkasya tamamı alındı
-Osmanlı-safevi savaşları oldu. Savaşların getirdiği ekonomik zarar
sebebiyle Ferhat Paşa Antlaşması yapıldı. Antlaşmaya göre,
Azerbaycan’ın bir bölümü ile Güney Kafkasya, Osmanlılarda kaldı.
-Osmanlı devleti doğuda en geniş hudutlara ulaştı.
-ingilizlere kapitülasyon verildi.
-Osmanlı padişahları içinde en çok çocuğu(100’denfazla ) olan
padişahtır.
SOKULLU MEHMED PAŞA’NIN KANAL PROJELERİ:

Don-İtil kanalı projesi: doğuda Safevi devletini çevrelemek ve
Türkistan,İtil-Ural bölgesindeki Türk Dünyasına ulaşmak,
güçlenmekte olan Rus devletinin yolunu kesmek için
düşündüğü projedir. Projeye göre Don ve İtil deryalarının
birbirine en çok yakınlaştığı yerde bir kanal açmak gerekirdi.
Hazar Denizi ile Karadeniz birleşecek Osmanlı donanması
Hazar Denizi’ne gidebilecekti. Hazar denizi kıyılarından
Ruslar çıkarılacaktı. Safevi savaşlarında donanmadan
faydalanılacaktı. Kırım’ın geleceğinin güvenceye alınması.
Türkistan’ın Hanlıkları ile irtibatın ilerletilmesi sağlanacaktı.
Kanalın çoğu yeri kazıldı. Fakat türlü sebeplerden iptal edildi.
Sokullu Mehmed Paşa’nın Türk Dünyası ile ilgili projesi
budur.

Süveyş kanalı: Yavuz Sultan Selim devrinde de Akdeniz ve
Kızıldeniz’in birleştirilmesi düşünülmüştü. türlü sebeplerden
gerçekleşemedi.

Karadeniz –Marmara projesi: İznik gölü,Sakarya
nehri,Sapanca gölü ve Marmara denizi bağlantısını kurup
Kardeniz ile Marmara arasında bir deniz yolu açılmak
istenmiştir. Mimar Sinan burada vazifelendirilmişti. Fakat
neticesiz oldu.
1.sınavda Türkiye, Türk Dünyası haritası ile konu içinde geçen
Osmanlı haritalarını bilmek faydalı olacaktır.
6
10.SINIF TARİH DERS NOTLARI
TEKBİR VE CENK MARŞI
Ey şanlı ordu ey şanlı asker
Haydin gazanfer umman-ı safter
Bir elde kalkan bir elde hançer
Serhadda doğru ey şanlı asker
Deryada olsa her şey muzaffer
Dillerde tekbir Allah-ü ekber
Allah-ü ekber Allah-ü ekber
Ordumuz olsun daima muzaffer
MEHTER MARŞLARI
SİVASTOPOL MARŞI
Sivastopol önünde yatan gemiler
Atar nizam topunu yer gök iniler
Yardımcıdır bize kırklar, yediler
Aman kaptan paşa izin ver bize
Sılada nişanlımız duacı size
Sivastopol önünde yıkık minare
Düşman dedikleri gelmez imane
Erenler geliyor bize imdade
Aman kaptan paşa izin ver bize
Sılada nişanlımız duacı size
Sivastopol önünde musalla taşı
Sırma kılıç kuşanmış Yaman Binbaşı
Ölürsek şehit, kalırsak gazi
Aman kaptan paşa izin ver bize
Sılada nişanlımız duacı size
TARİHİ ÇEVİR MARŞI
Tarihi çevir nal sesi kısrak sesi bunlar
Delmiş Romanın kalbini mızrak gibi Hunlar
Göktürkler, Uygurlar,Oğuzlar, Peçenekler
Türkün yüce tarihine binbir zafer ekler
Dünya atının nalları altında ezildi
Kaç Haçlı sefer göğsüne çarpınca kesildi
Bir gün gemiler dağlara tırmandı denizden
Kudret ve zafer bizlere miras dedemizden
KOLBAŞININ KIRATI
Yine de şahlanıyor aman
Kolbaşının yandım da kır atı
Görünüyor yandım aman
Bize sefer yolları
Davullar çalsınlar aman
Aman da cengi cengi de harbiyi
Görünüyor yandım aman
Bize serhat yolları
Kati sefer olur aman
Aman da sefer sefer eyleriz
Hazerer işince aman
Aman güzel severiz
Gül yüzlü yare de aman
Aman da hile hile de sezeriz
Sefersiz olamaz aman
Aman er evlatları.
MEHTER MARŞI
Gafil ne bilir neşve-i pür şevk-i vegayı
Meydan-ı celadetteki envar-ı sefayı
Meydan-ı gaza aşk ile tekbirler alınca
Titretti yine ruy-i zemin arş-ı semayı
Allah yoluna cenk edelim, şan alalım şan
Kur'anda zafer vaadediyor hazret-i Yezdan
Farz eyledi Hallak-u cihan harb-i cihadı
Hep cenk ile yükselmede ecdadımın adı
Dünyaları feth eyleyen ecdadımız elhak
Adil idi hıfz eyler idi hakkı ibadı
Allah yoluna cenk edelim, şan alalım şan
Kur'anda zafer vaadediyor hazret-i Yezdan
OSMANLI BAYRAĞI: Osmanlı İmparatorluğu'nun varlığı süresince çeşitli
bayraklar kullanıldı.Ve sultanlar ayrıca devletin farklı kutlamalarında farklı
kişisel bayrak kullanıyordu.Osmanlı İmparatorluğu'nun bu sosyal karışım ve
politik organizasyonundan dolayı,1844 yılına kadar onun tarihi içinde tek bir
ulusal bayrağı yoktu.1844 yılında şimdiki Türk bayrağı 1793-1844 Osmanlı
Donanması bayrağından esinlenerek Tanzimat reformunun bir parçası olarak
resmi Osmanlı bayrağı yaratıldı.Bu bayrak halen Türkiye Cumhuriyeti'nin
bayrağı olarak kullanılmaktadır.Bayrağın geometrik özellikleri 1936 yılındaki
Türk Bayrağı kanunu ile yasal olarak standardize edildi. 1844 yılında yapılan
Osmanlı İmparatorluğu bayrağı ile Türkiye Cumhuriyeti bayrağı aynıdır.
ESTERGON KALESİ
Estergon kalesi su başı durak
Kemirir içimi bir sinsi firak
Gönül yar peşinde yar ondan ırak
Akma Tuna akma ben bir dertliyim
Yar peşinde koşan kara bahtlıyım
Estergon kalesi su başı hisar
Baykuşlar çağrışır bülbüller susar
Kafir bayrağını burcuna asar
Akma Tuna akma ben bir dertliyim
Bu ataşte yanar kara bahtlıyım
Kayı Damgasını gösteren Kayı Hanlığı
bayrağı 1326
GENÇ OSMAN
Of, of Genç Osman dediğin bir küçük uşak
Beline bağlamış ibrişim kuşak oy, oy
Amaan askerin içinde birinci uşak
Allah Allah deyip geçer Genç Osman oy oy
Of, of Genç Osman dediğin bir küçük aslan
Bağdat'ın içine girilmez yastan oy oy
Aman her ana doğurmaz böyle bir aslan
Allah allah deyip geçer Genç Osman oy oy
Of, of Bağdatın kapısını Genç Osman açtı
Düşmanın cümlesi önünden kaçtı oy, oy
Aman kelle koltuğundan üç gün savaştı
Allah Allah deyip geçer Genç Osman oy oy
Osmanlı İmparatorluğu Bayrağı 14531844
MEHTER VURUYOR
Mehter vuruyor tarihin aksetmede yadı
Andık yine Fatihle, Süleymanı, Muradı
Kös sesleri sarsın bütün İstanbulu yer yer
Geçsin önümüzden koca gazi ve şehitler
Türk ordusunun şan dolu bir satvetidir bu
Fethin, Mohacın, Niğbolunun haşmetidir bu
Mehter bize bir ruh veriyor ta nerelerden
Berçlerle, Çanakkale, Yemenden, Korelerden
Osmanlı Devletinin son bayrağı (1844'ten
1922'ye)
ESKİ ORDU MARŞI
Ceddin deden neslin baban
Hep kahraman Türk Milleti
Orduların pek çok yaman
Vermiştiler dünyaya şan
Türk Milleti, Türk Milleti
Aşk ile sev milliyeti
Kahret vatan düşmanını
Çeksin o mel'un zilleti
7