KOMPARTMAN SENDROMU

KOMPARTMAN
SENDROMU
10.08.2010
Dr.Günay YILDIZ
 Kompartman Sendromu (KS),damar ve sinir içeren kapalı
boşluklarda doku basıncının, perfüzyonu engelleyecek
kadar artması sonucu ortaya çıkan hipoksiyle birlikte kas
ve sinir dokusunun iskemiye maruz kalması ve bunu
izleyen değişiklikler sonucu ortaya çıkan tablodur.
 Uzamış kas hipoksisi sonucu nekroz ve kontraktür
meydana gelir.
 Amaç artmış doku basıncını erken teşhis edip iskemi,
nekroz ve kontraktürü önlemektir.
Patofizyoloji
 Normal doku perfüzyonu, kapiller düzeyde
arterio-venöz basınç farkına bağımlıdır. Doku
basıncı arttığında, arteriol vazomotor tonus
kaybı ve ince duvarlı venlerin kollapsı,
perfüzyon bozukluğuna neden olur.
 İskemi ise kapiller yatakta histamin benzeri
madde salınımı ile endotelial permeabiliteyi
arttırır ve eritrositlerde kümelenme gözlenir.
Doku içi
Basınç
Artışı
Volüm
Artışı
ArterArteriol
Kan
akımı
KISIR DÖNGÜ
Öde
m
İntertesye
l
Mesafeya
Sıvı
Azalır
KS Nedenleri
Ortopedik
Tibia,ön kol kırıkları
Vasküler
Reperfüzyon
hasarı,kanama
İatrojenik
Antokoagulan kullanan
hastada vasküler
ponksiyon,İV/İA ilaç
kullanımı,dar alçı
Yumuşak doku travması Uzamış ekstremite
kompresyonu,crush
yaralanma,yanıklar
 Sıkı sirküler alçı-bandaj,fasiyal defektin gergin
kapatılması gibi ekstrinsik faktörler ile
hematom,permeabilite artışı ve reperfüzyon
sonrası ödem gibi intrinsik faktörler de doku
basıncının artmasına neden olur.
 Normal doku basıncı sıfır civarındadır ve
genellikle < 10 mm/Hg’ dir.
 Basıncın >20mm/Hg olması ile kapiller dolaşım
sıkıntısı,
 Basınç >30-40 mm/Hg’de ise iskemik nekroz
başlar.
Üst Kol Kompartmanı
 Anterior kompartman:
-Biseps ve brakial kaslar.
-Ulnar, median ve radial sinir.
 Posterior kompartman:
-Triseps kası.
*Üst kol kompartmanları relatif olarak geniş
olduğu için kompartman sendromu nadir
gelişir.
Ön Kol Kompartmanı
**Radius ve ulna arasındaki interosseoz
membran, dorsal ve volar kompartmanları
ayırır.
 Dorsal kompartman:
-Radial sinir, el bilek ve parmak ekstansörleri
 Volar kompartman:
-El bilek ve parmak fleksörleri.
-Radial ve ulnar arter.
-Median ve ulnar sinir
El Kompartmanı
***Elde 4 kompartman vardır:
-Tenar, hipotenar,santral ve interossei.
 Tenar ve hipotenar kompartmanlar baş
parmak ve 5. parmağın intrinsik kaslarını
içerir.
 İnterosseous kasının ise kendi
kompartmanı vardır.
Gluteal Kompartmanlar
 Üç gluteal kompartman vardır.
-M. tensor fascia lata’yı,
-Gluteus medius ve minimus’u,
-Gluteus maksimus’u içerir.
***Siyatik sinir M. Gluteus maksimus
yakınından seyreder ve komprese
olabilir.
Uyluk Kompartmanı
 Anterior kompartman:
-Vastus lateralis, intermedius, medialis,sartorius ve rektus
femoris kasları.
-Femoral arter ve sinir.
 Medial kompartman:
-Adductor longus, brevis ve magnus,gracilis kasları.
 Posterior kompartman:
-Semimembranosus, semitendinosus, biceps femoris.
-Siyatik sinirden oluşur.
Bacak Kompartmanları
 Anterior kompartman tibia, fibula ve
interosseoz membran ile sınırlanır.
-Ayağın ekstensör kasları, anterior tibial
arter, derin peroneal siniri içerir.
***Kompartman sendromuna en yatkın
bölümdür.
 Lateral kompartman, peroneal kas ve
yüzeyel peroneal siniri içerir.
Bacak ve Ayak
Kompartmanları
 Posterior bölüm, yüzeyel (gastroknemius
ve soleus) ve derin ( ayağın fleksör
kasları, tibial arter, tibial ve peroneal
sinir) kompartmanlara ayrılır.
 Ayağın kompartmanları el gibidir: medial,
lateral, santral ve interosseous.
Klinik
 İlerleyici nitelikte kötüleşen,
şiddetli,beklenenden fazla ağrı,
 Parestezi,
 Pasif germe ile ağrı,
 Parezi,
 Solukluk,
 Nabızsız paralizi.
Klinik
 Öyküde sıklıkla travma vardır.
-Çoğunda fraktüre neden olacak şiddettedir
ancak fraktür olması şart değil.
-İskemi sonrası dolaşımın restorasyonu kaslarda
ödeme neden olur. (Diz luksasyonu)
 Ağrı hemen daima olan belirtidir.
-Derin, lokalize edilemeyen, rahatsız edicidir.
-Normal doz narkotiklerle geçmez.
-Kompartmandaki kas gruplarının pasif yada
aktif gerilmesi ağrıyı arttırır.
Klinik
- Distal motor ve duysal nörolojik semptomlar; güçsüzlük ve
hissizlik (bacakta peroneal sinir ve kolda median sinir
hasarı ),
*Dorsifleksiyonda güçsüzlük ve ilk dorsal parmak aralığında
hissizlik
- Nabızsızlık çok geç bulgudur, bazen hiç gelişmez.
***Nabız defisiti varsa nekroz zaten gelişmiştir.
- Palpasyonla hassas, gergin kas kompartmanları,
- Pasif hareketle artan ağrı gözlenir.
Klinik
 Dört bulgudan hiçbiri yoksa tanı dışlanabilir.
 Herhangi birinin olması durumunda KS ihtimali
%25 (%19-26),
 Herhangi iki bulgu varsa %68,
 Üç bulgu varlığında %93,
 Dördü de varsa %98,
***KS düşünülen hastalarda alçı
çıkarılmalı,kompartman basıncı ölçülmeli.
*** 6-8 saat içinde giderilmeyen
kompartmantal hipertansiyon geri
dönüşümsüz kas ve sinir hasarına yol
açabilir.
*** Tanı konulmayan KS iskelet kası
infarktına doğru ilerler. Rabdomiyolizis,
miyoglobin, potasyum ve organik
asidlerin salınımı gerçekleşir.
Basınç Ölçümü
 KS’dan şüphelenildiğinde basınç
ölçülmelidir.
-Hazır ticari kitler. (Stic catheter..)
-Fraktür bölgesine yakın (5 cm), ya da en
duyarlı yerden ölçülmelidir.
***El ve ayakta ölçüm zor, karar kliniğe
göre verilmelidir.
KS’de Basınç Ölçümü
Tedavi
 Tanı konmuş KS’nin uygun tedavisi tam
dermatomi ve fasyotomidir. Kompartmanların
her birinin açılması gereklidir.
 Kompartmanın uzunluğu boyunca yapılan
longitutinal kesi basıncı azaltır.
 Yara, birkaç gün, ödem gerileyene kadar açık
bırakılır.
*15 mm/Hg’den küçük kompartman basıncı
güvenli,
*20-30 mm/Hg’lik basınç birkaç saat içinde
hasara neden olabilir.
*30-40 mm/Hg acil fasyotomi gerektirir.
Fasyotomi Endikasyonları
- Herhangi bir anda 40-45 mmHg’dan büyük
olan ya da 3-4 saatten daha uzun süre 30
mmHg’dan daha yüksek kalan kompartman
basıncı durumunda fasyotomi endikasyonu
vardır.
- Bunun yanında, günümüzde fasyotomi için
kabul edilen endikasyon: ölçülen kompartman
basıncının sistemik diastolik kan basıncından
20 mmHg ya da ortalama kan basıncından 30
mmHg daha düşük olması olarak kabul
edilmektedir.
Tedavi
***Fasyotomi ancak zamanında ve doğru
bir şekilde yapıldığında etkilidir.
–Kompartman ya da kompartmanların
üzerini örten cildin tam insizyonu
–Her bir kompartmanı örten tüm fasyanın
longitudinal insizyonu
–Agresiv yara bakımı, ardından
zamanında ve tam kapatma yapılmalıdır.
Fasyotomide Önemli Noktalar
 En önemli tehlike geç tanı!
 Aşırı ödemli ekstremitelerde cilt insizyonundan
kaçınılmamalı,yeterli debritman yapılmalıdır.
 Kas iskemisi çok ilerlemişse fasyotomi faydalı
olmaz.
 Alt ekstremitede her kompartman için kasların
yarısının kaybı tolere edilebilir.
 İkiden fazla kompartmanın kaybı amputasyon
endikasyonudur.
Fasyotomi Üst Ekstremite
Fasyotomi Alt Ekstremite
Fasyotomi Alt Ekstremite
Teşekkürler……