ÖLÇME TEKNİĞİ
advertisement
IŞIK IŞIK Işık, görmemize olanak veren bir enerji biçimidir . Saniyede yaklaşık 300 bin kilometre hızla, dalgalar halinde yol alır . Güneş en önemli ışık kaynağıdır . Güneş ışığı olmadan dünyada hiçbir canlı yaşayamaz. Dünyayı ısıtan, besinlerin üretilmesini, solumamız için gerekli havayı sağlayan Güneş ışığıdır . Yakıtların oluşması da Güneş ışığına bağlıdır . Bundan milyonlarca yıl önce ölen bitkiler Güneş ışığının enerjisini depolamıştı. İnsanlar bugün petrol, kömür ve doğal gaz yaktığında bu depolanmış enerjiyi kullanmaktadırlar . Elektrik ışığı yapay bir ışık kaynağıdır . Ama doğal ya da yapay her türlü ışık atom denen parçacıklardan gelir . Atomlar enerji yüklüdür . IŞIK Bu kadar açıklamadan sonra, “Işık nedir?” sorusunu yanıtlayalım. IŞIK, hem parçacık hem de dalga’dır. IŞIK Işığın ve tüm diğer elektromanyetik dalgaların temel olarak üç özelliği vardır: Frekans: Dalga boyu ile ters orantılıdır, insan gözü bu özelliği renk olarak algılar. Şiddet: Genlik olarak da geçer, insan gözü tarafından parlaklık olarak algılanır. Polarite: Titreşim açısıdır, normal şartlarda insan gözü tarafından algılanmaz. IŞIK Işık, bir dalga formunda olduğundan belli bir frekans değerine sahiptir. Sahip olduğu frekansa göre ışığın rengi değişir. İnsan gözü kırmızı ve mor arasında renkleri görebilecek yetenektedir. IŞIK Eğer ışığın frekansı daha da artarsa görme sınırımızın dışına çıkar ve morötesi ışık adını alır. Tam tersine frekans azalarak kırmızıdan daha düşük frekansa inerse kızılötesi ışık adını alır. Örneğin, televizyon kumandası çalışırken kızılötesi ışık yayar. Bunu çıplak gözle göremeyiz ancak bir cep telefonu kamerası ile bakacak olursak gözün göremediği frekanstaki ışığı görebiliriz. IŞIK IŞIK IŞIK IŞIK IŞIK IŞIK IŞIK IŞIK SES ŞİDDETİ ÖLÇÜMÜ SES Maddesel bir ortamda (katı, sıvı veya gaz) meydana gelen titreşimler ses olarak isimlendirilir. Işıkta olduğu gibi ses de oluşan bu titreşimlerin frekansına göre değişir. Bu değişik frekanstaki sesler müzikte farklı notalar olarak isimlendirilir. SES İnsan kulağı, kulak zarı vasıtasıyla bu ses titreşimlerini hisseder ve beyinde duyma olayı gerçekleşir. Işıkta belirli frekans aralığındaki renkleri görebildiğimiz gibi ses dalgalarını da belirli bir frekansa kadar duyabiliriz. Bunun daha üstünde frekansları duyamayız. SES Ses, yayılmak için mutlaka maddesel bir ortama ihtiyaç duyar. Yani boşlukta ses yayılmaz. Örneğin, ay yüzeyinde atmosfer olmadığından atom bombası patlaması bile olsa hiçbir ses duyulmaz. Ses, içinde bulunduğu ortamın yoğunluğuna göre değişik hızlarda yayılır. SES SEVİYE BİRİMİ Ses, atmosferde yayılırken yayılma doğrultusunda basınç farklılıkları oluşturur. Ses şiddeti bu basınç farkının büyüklüğüdür. Ses şiddeti birimi bel olarak ifade edilir. Bu büyük bir birim olduğu için 10 kat düşük olan desibel (db) kullanılır. SES SEVİYE BİRİMİ Desibel logaritmik bir büyüklüktür ve iki güç arasındaki oranı ifade eder. insan kulağı için 0 – 30 db arası kısık sesler, 30 – 60 db arası gürültülü sesler, 85 db den fazlası ise kulakta fiziksel hasarlar bırakabilecek ses şiddetidir. SES SEVİYE BİRİMİ Örneğin, normal konuşma şiddeti 40 - 50 db civarıdır. Demir testeresi, küçük makineler 60 - 80 db civarında ses çıkarır. Asfaltları delen havalı kompresörler ise 90 db değerindedir. Bu şiddette sese uzun süre korumasız maruz kalmak kalıcı fiziksel hasarlara neden olabilir. SES SEVİYE BİRİMİ Örnek: Bir demir testeresinin çıkardığı ses şiddeti 70 desibel (db) dir. Bu testerenin ses şiddeti kaç bel’dir? Bel=db/10=70/10=7 bel Ses Seviyesi Ölçü Aletleri Ses seviyesini ölçen aletlere desibelmetre denir. Desibelmetre, ses şiddetini algılamak için bir mikrofon ve bu mikrofondan gelen sinyalleri değerlendirecek gövde kısmından oluşur. Mikrofondan gelen ses şiddetiyle orantılı elektrik sinyalini desibel cinsine dönüştürerek ekranına verir. Ses Seviyesi Ölçü Aletleri Ses Seviyesi Ölçü Aletleri Ses seviyesinin ölçülme nedeni, insan kulağını rahatsız edici istenmeyen ses dalgalarını ölçmek ve tedbir almak içindir. Bu rahatsız edici ses dalgalarına gürültü denir. Ses Seviyesi Ölçü Aletleri Ses seviye ölçü cihazı gürültünün ölçüleceği mekâna getirilerek işleme başlanır. Sınır değerleri göz önüne alınarak mekânın değişik yerlerinde ölçülen değerler kaydedilir. Maruziyet sınır değeri 87 desibeldir. En yüksek maruziyet etkin değeri 85 desibeldir. En düşük maruziyet değeri 80 desibeldir. Bu sınırlara uyup uymadığı kontrol edilir. TSE’nin 2607 numaralı belgesinde gürültü seviyeleri standart ölçüleri belirtilmiştir Ses Seviyesi Ölçü Aletleri Ses seviye ölçü cihazı gürültünün ölçüleceği mekâna getirilerek işleme başlanır. Sınır değerleri göz önüne alınarak mekânın değişik yerlerinde ölçülen değerler kaydedilir. Maruziyet sınır değeri 87 desibeldir. En yüksek maruziyet etkin değeri 85 desibeldir. En düşük maruziyet değeri 80 desibeldir. Bu sınırlara uyup uymadığı kontrol edilir. TSE’nin 2607 numaralı belgesinde gürültü seviyeleri standart ölçüleri belirtilmiştir YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ TANIMLAR Pürüzlülük: İşleyici bir takımın, yüzeyin bir ucundan diğer ucuna gitmesiyle oluşan pek çok çizikli, düzensiz kısa dalga boyu uzunluklarıdır. YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ TANIMLAR Dalgalanma: Yüzey pürüzlülüğü düzensiz dalga boyu uzunlukları olarak dağılmışsa, yüzey aşırı yüklenmiş demektir. Bu tür bir oluşum dalgalanma olarak adlandırılır. Dalgalanma, yüzeyin taşlanması esnasında, taşlama taşının eksik kısımlarından, işlemeyi yapan takımın bağlantı karterinin titreşiminden ve ısıl işlemlerden meydana gelebilir. YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ TANIMLAR Form Hataları: Yüzeyin yapısında, kızak aşınmalarından, tornalama işleminde işleyici takımın merkezinin aşağıda veya yukarıda olmasından, iş parçası işlenirken iş parçasının eğilip bükülmesinden form hataları meydana gelebilir. YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ TANIMLAR YÜZEY PROFİLİ=FORM HATASI + DALGALANMA + PÜRÜZLÜLÜK YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNÜN ÖLÇÜLMESİ Yüzey pürüzlülüğünün ölçülmesi için birçok cihaz ve teknik kullanılmaktadır. Mühendislik açısından en önemlileri, • Elektriksel entegre eden iğneli cihazlar • Dokunma ile yüzey pürüzlülüğü tayini ve bu doğrultuda kullanılan mekaniksel cihazlar • Çeşitli ışık girişim mikroskopları • Yüzeyin plastik modelinin çıkarılması YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ Yüzey Pürüzlülüğü Analizi Yüzey pürüzlülüğünün belirlenmesinde farklı ülkelerde kullanılan birkaç parametre mevcuttur. Bunlardan en çok kullanılanları aşağıda ifade edilmiştir. Aritmetiksel ortalama sapma Kareler Ortalaması karekökü Numunedeki çukur yüksekliğinin maksimum sivriliği Profilin sivrilik aralıklarının oratalaması YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ SJ-301 Yüzey Pürüzlülüğü Ölçüm Cihazı YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ SJ-301 Yüzey Pürüzlülüğü Ölçüm Cihazı ÇALIŞMA PRENSİBİ: Dedektör, sürücü ünitesine bağlıdır, bir motor vasıtasıyla yatay olarak iş parçası üzerinde ileri-geri hareketini yapar. Dedektörün parça üzerindeki yatay hareketi esnasında yüzey üzerindeki pürüzlüklere değen dedektöre bağlı elmas uçlu iğnenin dikey hareketinin oluşturduğu mekanik sapmaların sürücü ünitesi tarafından elektrik sinyallerine çevrilip yükseltilmesi ve verilere göre filtrelenmesine, yüzey pürüzlülük parametrelerinin hesaplanmasına, ekranda gösterilmesine ve çıktısının alınmasına dayanır.
