pestisitler

PESTİSİTLER
PESTİSİTLER
• Pestisit : Zararlı organizmaları engellemek, kontrol
altına almak ya da zararlarını azaltmak için kullanılan
madde ya da maddelerden oluşan karışımlardır.
• Sorun yaratan böcekler, hayvanlar, mikroorganizmalar,
yabani otlar ve diğer zararlıların ölmesini ya da
davranışlarını değiştirmesini sağlayan biyolojik olarak
aktif kimyasallardır.
Toksik özellik gösteren bir maddenin pestisit olarak
kullanılabilmesi için aşağıdaki özellikleri taşıması gerekir:
• Biyolojik olarak aktif,
• Etkili,
• Ucuz,
• Güvenilir,
• Kolay uygulanabilen,
• Yeteri kadar kararlı (stabil),
• Kullanıcılar, tüketiciler ve besi hayvanları açısından güvenilir,
• Hedef canlıya spesifik olarak toksik,
• Çevre için kabul edilebilir olmalıdır.
• Yanıcı, korozif, patlayıcı, boyayıcı etkisi, yaban hayatına
ve faydalı organizmalara zararlı olmamalıdır.
• Kolayca toksik olmayan maddelere dönüşebilmelidir.
Yaprak dökücü
(defoliant)
Dayanıklı (2-5 yıl)
Kurutucu
(desicrant)
Dezenfektan
Kısırlaştırıcı
Orta Dayanıklı (1-18 ay)
Dayanıksız (1-2 hafta)
Dayanıklılık
sürelerine göre
Çekici (Atractant)
İşlevlerine göre
Kaçırıcı (Repellent)
Büyüme yönlendirici (Growth Reguloter)
Metilen Klorür
Triklor etan
Ksilen
PESTİSİTLER
Çözücü
Adjuvan
Yayıcı
Yapıştırıcı
İNERT
BİLEŞEN
Sulandırıcı
Yağlar
İnsektisit Herbisit
Fungusit
oldukları
Etkili
canlıya göre
Akansit
Nematosit
Rodentisit
Mollusisit Avisit
Organik fosforlular
N-Metil karbamatlar
Kimyasal tiplerine göre
Arsenikliler
Klorlu hidrokarbonlar
Bitkisel kaynaklılar
Fenoksi alifatik asitler
Pestisit Çeşitleri
 İnsektisit : Böcek, haşerelere karşı kullanılan
ilaçlardır.
 Fungusit : Funguslara (Mantar) karşı kullanılan
ilaçlardır.
 Herbisit : Yabancı otlara karşı kullanılan ilaçlardır.
 Mollusit : Yumuşakçalara karşı kullanılan
ilaçlardır.
 Rodentisit : Kemirgenlere karşı kullanılan
ilaçlardır.
 Nematisit : Nematotlara karşı kullanılan ilaçlardır.
 Akarisit : Akarlara karşı kullanılan ilaçlardır.
Pestisitlerin Kullanım Alanları
• Pestisitler sadece profesyonel kullanıcılara değil küçük paketler halinde
normal toplum bireylerinin kullanımına da sunulmaktadır. Pestisitlerin
başlıca kullanım alanları şunlardır:
• Tarımsal üretim
• Bahçecilik
• Balık yetiştiriciliği
• Ormancılık
• Süs amaçlı bölgelerde (parklar, bahçeler, oyun alanları)
• Tütsüleme ve kereste korumacılığı
• Endüstriyel böcek kontrolü
• İnşaat (duvar kağıdı yapıştırıcıları, boyalar, sıvacılık vb)
• Ev ve bahçeler
• Deniz böcek kontrolü
• Sucul böcek kontrolü
• Gıda saklanması
• Hayvancılık
• Toplum hijyeni, böcek kontrolü
• Beşeri ilaç olarak
Pestisitlerin tarım alanında kullanımı
Pestisitlerin sıtma kontrolünde kullanımı
Pestisitlerin evde kullanımı
• Pestisitlerin Doğadaki Hareketi
• Pestisitler toprağa, havaya ve suya zarar
vermektedir. Özellikle canlı organizmada zehirlilik
etkisi yaratmaktadır. Pestisitin doğadaki hareketi
şu şekildedir. Pestisit canlı yapısına besinlerle
yoluyla geçebilir. Pestisitler yüzeye yani örneğin
bir tarım alanının yüzeyine uygulanır püskürtme
yoluyla olabilir ya da diğer tekniklerle. Bu işlem
yapılırken havaya pestisit karışabilir ki bu hava
kirlenmesini arttırır yağışla birlikte toprağa düşer
toprakta pestisit oranı artar. Artan pestisit sızarak
yer altı sularına karışır oradan içme suyuna
bulaşır yine yeme yoluyla insan vücuduna girer.
Ya da toprakta artan pestisit konsantrasyonu
toprak parçacıklarına tutunur ve yağmur suları ile
sürüklenip yüzeysel suları kirletir oradan sucul
canlılara bulaşır ve yine yiyecek zincirine girip
insan vücuduna alınır.
insan
Pestisit
kullanımı
TOPRAK
Canlılarda Biyolojik Birikim
• Pestisitler biyolojik birikimle canlıların vücutlarında
yoğunlaşabilir (bioconcentration, bîomagnification).
• Bu zincirde hareket ederken her aşamada daha büyük
bir orana ulaşmaktadır.
• Bunların en güzel örneklerinden birisini
parçalanmayan, organoklorlu ensektisitler DDT, dieldrin
ve aldrin oluşturmaktadır.
• Bunlar yağda çözünmeleri nedeniyle kolayca dokulara
nüfuz edip kalabilmektedir
• Şekilde görüldüğü gibi son halkada normalin 80 000
katına kadar artım olabilmektedir.
PESTİSİTLERİN SAĞLIK ETKİLERİ
PESTİSİTLERİN faydalı böceklere OLUMSUZ ETKİSİ
Belirtiler:
Arı hareketsizliği
Arı kovanlarının önünde çok sayıda ölü arı
Önlemler:
Faydalı böceklerin duyarlı olduğu dönemde ilaçlamaktan kaçınmalı
Gereksiz tekrarlı ilaçlamalardan kaçınmalı
Uygun dozlarda kullanmalı
İlaçlama gece yapılmalı
Çiçeklenme devresinde ilaçlama yapılmamalı
Toz preparatlardan kaçınmalı
İNSAN DA
SAĞLIĞA
• Akut/Kronik
zarar veya
hasar
verebilen
kimyasallardır.
PESTİSİT
ÇEVREYE
GÜVENLİĞE
PESTİSİTLERİN insanlara OLUMSUZ ETKİSİ
ağız yoluyla
ANİ ZEHİRLENME LD 50 (Letal Doz 50)
deri yoluyla
solunum yoluyla
YAVAŞ ZEHİRLENME
Her bir pestisitin LD 50 düzeyi bilinmeli,
ticari ambalajlarının üzerine yazılmalı,
kullanıcı bu konuda bilinçlendirilmelidir
LD50
Öldürücü Doz
(lethal dose)
Bir defada alınan ve 14
günlük gözlem sonucu
deney hayvanlarının
%50sinin ölmesine neden
olan ve vücut ağırlığının
kg’ı başına verilen
dozdur.
Tablo 1 : Bazı tehlikeli insektisitlerin LD50 değerleri
Kimyasal
Sınıf
Oral LD50 Değerleri (Deney
Fareleri İçin- mg/kg)
Aldicarb(Temik)
Carbaryl(Sevin)
Carbamate
Carbamate
1
307
DDT
Klorlanmış Hidrokarbon
87
Dieldrin
Klorlanmış Hidrokarbon
40
Diflubenziron(Dimilin)
Chitin İnhibitor (Engelleyici)
10,000
Malathion
Methoprene
Organophosphate
JH Mimic
885
34,600
Methoxychlor
Klorlanmış Hidrokarbon
5,000
Parathion
Piperonyl Butoxide
Pyrethrin
Rotenone
Organophosphate
Synergist
Bitki Ekstresi
Bitki Ekstresi
3
7,500
200
60
SAĞLIK ETKİLERİ
AKUT
ZEHİRLENME
KRONİK
ZEHİRLENME
KANSEROJİK
ETKİ
ALERJİK ETKİ
BİYOLOJİK
BİRİKİM
SAĞLIK ETKİLERİ
Akut Zehirlenme: İlacın bir alımıyla ortaya çıkan
zehirlenmedir. İlaçlı ürünü yiyenlerde bile görülebilir.
Bulantı ve kusma en sık görülen belirtilerdir.
Kronik Zehirlenme: İlacın tekrarlanan alımlar
neticesinde vücutta birikmesiyle oluşan
zehirlenmedir.
Alerjik Etki: Daha çok hassas insanlarda ve
genellikle ilaç uygulaması yapan veya ilacın
bulunduğu ortamda çalışan isçilerde görülür.
Gözlerde kanama, ciltte kızarma veya kasıntı
oluşabilir.
Kanserojenik Etki: İlacın kimyasal yapısının
kanserojenik özellik taşımasıyla daha çok ortaya
çıkar. Ülkemizde kanserojenik özellik taşıyan
ilaçların tümü yasaklanmıştır.
Çeşitli Organ ve Dokularda Birikme: İlaçla uzun
süre temas eden kullanıcıların dokularında sentetik
özellik taşıyan ilaçlar birikmekte ve belli bir doza
ulaştığında kronik etki ortaya çıkmaktadır.
***Tarım ilaçlarının insanlar üzerine olan bu olumsuz
etkilerinin yanında doğaya ve çevreye olan olumsuz
etkileri de söz konusudur. Bunların başında doğal
dengenin bozulması gelmektedir.
Toksisite Sınıfı
Maruz kalma
yolları
I
II
III
IV
Oral LD50
0-50mg/kg
50-500mg/kg
500-5,000mg/kg
>5,000mg/kg
Solunum LC50
0-0.2 mg/L
0.2-2 mg/L
2-20 mg/L
> 20 mg/L
Dermal LD50
0-200 mg/kg
200-2000 mg/kg
2,000-20,000 mg/kg
> 20,000 mg/kg
Göze etkileri
Aşındırıcı, tahriş
edici ve yakıcı, gözde
bulanıklık,
7 gün içinde
düzelme olmaz.
Bulanıklık, 7 gün
içinde düzelme
görülür.
Bulanıklık yok,
Tahriş 7 gün içinde
düzelir.
Tahriş yok.
Cilde etkileri
Aşındırıcı –yakıcıtahriş edici
72 saat buyunca
şiddetli tahriş edici
72 saat boyunca
ılımlı tahriş edici
72 saat boyunca
hafif tahriş edici
Simge kelime
TEHLİKE-ZEHİR
UYARI
DİKKAT-TEDBİR
DİKKAT-TEDBİR
ZEHİRLENME VE BELİRTİLERİ
TROPİKAL(LOKAL)
ZEHİRLENME
BELİRTİLERİ
2 ŞEKİLDEDİR
SİSTEMATİK
Kimyasalların toksik etkileri, tüm
organlarda aynı değildir.
Genellikle 1-2 organı etkilerler.
KİMYASALLARIN TOKSİK
ETKİLERİNİ GÖSTERDİKLERİ
BU ORGANLAR HEDEF ORGAN
OLARAK TANIMLANIR.
Bazı kimyasalların
yoğunlaştığı organ ile
toksik etkisini gösterdiği
organ farklı olabilir.
Örneğin klorlu hidrokarbon
yapısındaki DDT, aldrin,
dieldrin, lindan gibi
insektisitler lipitte çözünen
maddeler olduğundan
doğal olarak yağ
dokusunda birikirler.
Ancak toksik etkilerini
kanda gösterirler. Bu
nedenle vücuttaki yağ
oranı fazla olan kişilerde
daha yüksek
konsantrasyonda biriken
bu maddeler enerji ihtiyacı
halinde yağın kullanılması
sırasında kana geçerek
toksik etkileri ortaya çıkar.
İnsanları DDT Böcek İlacı İle İlaçlama Uygulaması, 1944.
DDT (Böcek Öldürme İlacı) İle İlaçlanan İnsanlar, Van, 1943.
1955-1959 yılları arasında Güneydoğuda hekzoklorobenzen ile ilaçlama
PESTİSİT UYGULAMASINDA KİMLER RİSK
ALTINDA
 Pestisit formülasyonu hazırlayan
kişiler
 Çiftçiler,
 Tarım işçileri ve diğer işçiler,
 Yapısal böcek kontrol teknisyenleri
 Çim ve bahçe bakım görevlileri
 Pestisit imalatında çalışan işçiler
etkilenim en az (olması gerekir)
 Hasat işlerinde ve bakım işlerinde çalışanlar
Yapraklarda ve yüzeyde kalan pestisitler



Tarımsal üretim bölgelerine yakın yaşayanlar
Tüm toplum, özellikle çocuklar
Pestisit kalıntıları, genel ilaçlama (böcek
bombaları, aerosol spreyleme ile
ilaçlamalarda)
Pestisitlerin diğer bir tehlikesi patlama ve
yangın riski yaratmalarıdır.
Çocuklar daha fazla risk altındadır
 Solunum sayıları fazladır.
 Vücut yüzeyi alanı vücut büyüklüklerine
oranla fazladır.

Bağışıklık sistemleri yeterince
gelişmemiştir.
PESTİSİTLERİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ
• Tarımsal alanlara, orman veya bahçelere uygulanan pestisitler
havaya, su ve toprağa, oradan da bu ortamlarda yaşayan diğer
canlılara geçerek dönüşüme uğrar.
• Pestisitlerin püskürtülerek uygulanması sırasında bir kısmı
evaporasyon (su yüzeyinde meydana gelen su kayıpları) ve
dağılma nedeniyle kaybolurken, diğer kısmı bitki üzerinde ve
toprak yüzeyinde kalır.
• Toprağa geçen pestisitler, güneş ışınlarının etkisiyle
fotokimyasal yıkıma; bitki, toprak mikroorganizmaları ve diğer
organizmaların etkisiyle biyolojik yıkıma uğrar.
Pestisitlerin İnsan ve Çevre Sağlığına
Etkilerini Azaltmak İçin Alınması
Gereken Önlemler
1.“Hasat-İlaçlama aralığı” belirlenmeli,
yeterince uzun olmalı ve üreticiler bu süreye
uymalıdır.
2.Gıdaların işleme sürecinde pestisit azaltıcı
uygulamalar (ysp)yapılmalı
3.Her bir pestisit için LD 50 dozu bilinmeli,
açıkça yazılmalı.
4.İnsan ve çevresi için daha az toksik olan
pestisitler tercih edilmelidir.
5.Kalıcı Organik kirliliğe neden olan Cl HC
(DDT, Dieldrin, Endrin, Heptaklor)
yasaklanmalıdır.
Pestisitlerin İnsan ve Çevre Sağlığına Etkilerini
Azaltmak İçin Alınması
Gereken Önlemler
6.Uygulayıcılar eğitilmeli, uygulamada çocuklar
çalıştırılmamalı, özel ekipman ve elbise maske vb.
kullanılmalıdır. Preparat hazırlanırken ve uygulama sırasında
bir şey yenmemeli, içilmemelidir.
7.Aşırı dozdan ve gereksiz tekrarlı uygulamalardan
kaçınmalıdır.
8.Havadan ilaçlama yapılacağı zaman meteorolojik koşullara
dikkat edilmeli, arı üreticileri uyarılmalıdır.
9.İlaçlamada kullanılan alet ekipman imha edilmelidir.
PESTİSİTLERİN ZARARLI
ETKİLERİNDEN KORUNMA YOLLARI
•
Kimyasallar karıştırılırken püskürtme makinalarına veya tüplere
dökülürken su geçirmez bir yağmurluk kullanılması cilde temas
yollarını kapatır.
• Orijinal kutularının içinde saklanmalıdır.
• Etiketinin üzerinde yapışık olmasına mutlaka dikkat edilmelidir.
• Gözler, birçok pestisite karşı son derece duyarlıdır. Sıçrama,
dökülme veya pestisit bulaşmış eller ve elbiselerin gözlerle temas
etmesi son derece tehlikeli olabilir.
• Kimyasallara karşı koruyucu ve astarsız eldivenler giyilmesi gerekir.
İş Sağlığı ve Güvenliği
Açısından Pestisit
Uygulaması Yapan Kişiler
Koruyucu Ekipmanlar
Kullanmalıdır.
•
•
•
•
•
•
•
•
Şapka
Maske ve güneşlik
Pelerin
İş tulumu
Önlük
Kauçuk botlar
Eldivenler
Respiratörler
PESTİSİT ZEHİRLENMELERİNDE İLK
YARDIM
Öncelikle zehirlenmenin nedeni bilinmelidir.
• Zehirlenen kişi güvenli alana taşınır.
•
Pestisit bulaşan elbiseler hemen çıkarılır.
•
Zehirlenen kişinin tüm vücudu bol ve temiz su ile yıkanır. Su
yoksa pestisit bulaşmış vücut silinir.
•
Zehirlenen kişi bilinçsiz ise baş geride, çenesi yukarı kaldırılmış
olarak yan yatırılır.
•
Titreme ve kasılmalar varsa rahat bir şekilde yatırılıp hareketleri
engellenir, hastanın başı travmaya karşı korunur.
•
Zehirlenen kişi kendine geldiğinde ağızdan gıda verilmez.
• Kişi kendiliğinden kusuyorsa mide içeriğinin solunum
yoluna kaçmaması için hasta yan çevrilir. Ayrıca
içerikten numune alınarak hasta ile beraber hastaneye
götürülür.
• Yüksek ateş durumunda soğuk uygulama yapılır.
• Zehirlenen kişinin solunumu durmuş ise ilk yardım
eğitimi almış kişiler tarafından temel yaşam desteği
uygulanır.
• Zehir danışma merkezi (114 ) ve 112 aranır.
• Zehirlenen kişi en kısa zamanda en yakın sağlık
kuruluşuna götürülmelidir. Bu sırada zehirlenmeye
neden olan pestisitin ambalajının veya etiketinin birlikte
götürülmesi alınacak önlemlerin kısa zamanda
belirlenmesi bakımından önemlidir.
HAZIRLAYANLAR
B120112096 BERNA AK
B120112092 MERVE ERBİLGİN
110112100 ÜMMÜGÜLSÜM KAÇMAZ
B120112056 ESRA ŞALLI
KAYNAK
• www.zmo.org.tr
• www.izto.org.tr
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Pestisit
• http://www.arastiralim.net/ilk/insan-ilaclama.html
• www.megep.meb.gov.tr/Pestisitler.pdf