osmanlı tarihi - Sosyal Bilgiler

OSMANLI TARİHİ
KURULUŞ DEVRİ (1299-1453)
ÖNEMLİ OLAYLAR ve POLİTİKALAR
İSKAN POLİTİKASI
FETİH POLİTİKASI
HOŞGÖRÜ POLİTİKASI
DEVŞİRME SİSTEMİ
ANADOLU SİYASİ (TÜRK) BİRLİĞİ
KARESİOĞULLARI’NIN ALINMASI
ANKARA SAVAŞI
FETRET DEVRİ
OSMANLILARIN MENŞEİ
KURULUŞ DEVRİ PADİŞAHLARI
Osman Gazi
 Orhan Gazi
 I.Murat
 Yıldırım Bayezit
 Fetret Devri
 Çelebi Mehmet
 II.Murat
 II.Mehmet

: 1281 – 1326
: 1326 – 1362
: 1362 – 1389
: 1389 – 1402
: 1402 – 1413
: 1413 – 1421
: 1421 – 1451
: 1451 – 1481
Savaşlar ve Siyasi Olaylar











1302
1329
1363
1364
1371
1388
1389
1396
1402
1444
1448
Koyunhisar (Bafeon) Savaşı
Maltepe (Palekanon) Savaşı
Sazlıdere Savaşı
Sırpsındığı Savaşı
Çirmen Savaşı
Ploşnik Bozgunu
I. Kosova Savaşı
Niğbolu Savaşı
Ankara Savaşı
Varna Savaşı
II. Kosova Savaşı
Kuruluş Devrinde İlkler







İlk Para – Osman Bey döneminde basıldı.
İlk Osmanlı - Bizans (Tekfurlar ile) savaşı
Koyunhisarı savaşıdır (1302).
İlk defa Osmanlıya katılan beylik
Karesioğulları’dır.
İlk Osmanlı yenilgisi – Ploşnik Bozgunu (1388).
İlk Haçlı ittifakı –Sırpsındığı savaşıdır (1364)
İlk Osmanlı Topu – I.Kosova sav. kullanıldı.
İlk ve tek savaş alanında öldürülen padişah –
I.Murat (I.Kosova savaşı).






Tanım ve Kavramlar
Aşar (öşür): Toprak gelirinin onda biri olan bu
vergiyi halktan Tımar sahibi alırdı (Müslümanlardan).
Haraç: Müslüman olmayanlardan alınan beşte bir
oranındaki gelir vergisidir.
Cizye (Kelle vergisi): Gayrimüslimlerden, askerlik
yapmadıkları için yılda bir kez alınan vergidir. Askerlik
çağına gelmiş sağlıklı erkeklerden alınırdı.
Ayan: Bir yerin bir bölgenin zenginlerinden olan.
Büyük topraklara ve silahlı adamlara sahip “ağa”
(derebeyi).
Cülus Bahşişi: Yeni hükümdarın asker ve memurlara
verdiği para.
Devşirme: Osmanlıda, Yeniçeri ocağına alınacak
asker ihtiyacını karşılamak için Balkan topraklarındaki
gayrimüslim ailelerden alınan çocukların yetiştirilmesi
OSMANLI BEYLİĞİNİN
BÜYÜME NEDENLERİ
1.ANADOLU’nun DURUMU: Kösedağ Savaşından
sonra Anadolu Türk birliği bozulmuş, çok
sayıda beylik kurulmuştur. XIII.yy sonlarına
doğru İlhanlıların Anadolu’daki baskısı
azalmıştır. Beylikler arasında mücadeleler
vardır.
2.BİZANS’ın DURUMU: Sık sık taht kavgaları
olmakta. Tekfurlar merkezi dinlememekte ve
kendi aralarında mücadele etmektedir. Güçsüz
olan ordusunu da Balkanlardan gelebilecek
Sırp ve Bulgar saldırıları için kullanmaktadır.
3.BALKANLAR’ın DURUMU: Merkezi otorite
bulunmamakta. En güçlüleri SIRP ve BULGAR
krallıkları olmak üzere, Eflak, Boğdan, BosnaHersek gibi küçük prenslikler vardır. Ayrıca
Katolik MACAR saldırılarına uğruyorlardı.
4.Osmanlının kurulduğu coğrafi konum.
5.Bizans sınırında bulunması.
6.Tekfurlar arası mücadelelerden istifade etmeleri.
7.Beylikler arası mücadelelere girmemeleri.
8.Sürekli cihat ve gaza ile uğraşmaları.
9.Türkmenlerin sempatisini kazanmaları ve sürekli
göçlerle beslenmeleri.
10.Ahilerin, Şeyhlerin, Erenlerin desteğini
almaları.
11.Takip ettikleri mükemmel siyaset (Hoşgörü).
12.Padişahların çok yetenekli olması.
13.Kayı boyundan olmaları.
14.Merkeziyetçiliğin sağlanması.
15.Avrupalıların yüzyıl savaşları ile uğraşmaları.
NOT: Yüzyıl Savaşları (1337-1453),
İngiltere X Fransa = Fransa galip gelmiştir.
1346 Kresi Savaşında TOP ilk kez kullanıldı (İng)
Karesioğulları’nun
alınması ile;
 Osmanlı
Devleti’nin Rumeli’ye geçişi
kolaylaşmıştır.
 Karesi beyliğinin önemli komutanları
Osmanlı hizmetine girmiştir.
 Karesi Donanması Osmanlı’nın
olmuştur.
 Anadolu Siyasi (Türk) birliğinin
kurulmasında ilk adım atılmıştır.
Orhan Bey zamanındaki
teşkilatlanma çalışmaları:
 Divan
teşkilatı kuruldu,
 Vezirlik makamı oluşturuldu,
 Kadılık teşkilatı kuruldu,
 Yaya ve müsellem adıyla ilk düzenli
ordu kurulmuştur,
 İznik’te ilk medrese kurulmuştur
(Orhaniye)
I.Murat dönemi teşkilatlanma
çalışmaları:
 Yeniçeri
ocağı kuruldu,
 Tımar sistemi uygulanmaya başlandı,
 Rumeli beylerbeyliği kuruldu.
 İlk Mali teşkilat kuruldu.
NOT: I.Murat “ülke, hanedan üyelerinin
ortak malıdır” anlayışının yerine “ülke,
padişah ve oğullarının malıdır” anlayışına
getirmiştir. Taht kavgaları önlemek
amaçlandı. (Merkeziyetçilik amaçlandı)
Yıldırım Bayezid’in Anadolu
Faaliyetlerinin Sonuçları:
* Anadolu Türk birliği büyük ölçüde sağlandı.
* Osmanlı Devletinin sınırları Fırat’a kadar
genişledi.
* Batı ve Orta Anadolu Osmanlı egemenliğine
girmiş, Timur ile Osmanlı devleti karşı karşıya
geldi.
* Osmanlı Devleti ile Akkoyunlular, Memlükler ve
Dulkadiroğulları’nın arası açılmıştır.
* Sahillerdeki beyliklerin Osmanlılara katılması
Osmanlı denizciliğinin güçlenmesini sağlamıştır.
* Pontus Rum ile sınır olunmuştur.









Ankara Savaşı (1402):
* Timur’un batıya doğru yaptığı seferler sonucunda
İran ve Irak ele geçirilmiş, Altınorda Devleti zayıflamış
ve yıkılmıştır.
* Yıldırım Bayezid’den kaçan beyler Timur’a
sığınmışlardır.
Sonuçları:
* Beylikler yeniden kuruldu (Anadolu Türk birliği
bozuldu).
* Balkanlarda Türk ilerleyişi durdu.
* Bayezid’in çocukları arasında taht kavgaları başladı.
* Osmanlı Devleti dağılma tehlikesi geçirdi.
* Fetret Devri başladı. Osmanlı sağlam devlet örgütü
sayesinde kısa zamanda toparlandı.
İskan Politikasının yada Türkleri Balkanlara
yerleştirmenin amaçları nelerdir?
- Nüfus dengesini sağlamak, üretimde süreklilik.
- Türk-İslam kültürünü yaymak, merkeziyetçilik.
- İşsizliğe çözüm bulmak, asayişi sağlamak.
Orhan dönemindeki teşkilatlanma
çalışmalarının sonucu nedir?
- Osmanlı, Beylikten Devlete geçti.
Osmanlı’nın takip ettiği hoşgörü
politikasının amacı nedir?
- Balkanların fethini kolaylaştırmak,
- Devletin kalıcılığını sağlamak.
Osmanlı Devleti Kuruluş devrinde neden
sık sık başkent değiştirmiştir?
- Fetih bölgelerine yakın olmak için.
Bağımsızlık alametleri nelerdir?
Bir beyliğin bağımsız olması için;
- Ferman, Bayrak, Sancak, Kılıç,
- Nevbet (Davul, Bando) verilmesi
- Para bastırması ve hutbe okutması
gereklidir.
Haçlı ordularının amacı nedir?
- Osmanlıyı Balkanlardan atmaktır.
DİVAN ÜYELERİ ve DİĞER GÖREVLİLER
Vezir-i Azam (Sadrazam)
Başbakan
Defterdar
Maliye Bakanı
Nişancı
Tuğracı, Tapu Kadastro
Şeyhülislam (Müftü)
Ulemanın Başı, Fetvacı
Kazasker (Kadı Asker)
Adalet ve Eğitim
Reis-ül Küttap
Dış İşleri Bakanı
Kaptan-ı Derya(Kaptan Paşa)Donanma Komutanı
Yeniçeri Ağası
İstanbul Emniyet Müdürü
Rumeli Beylerbeyi
Rumeli Eyalet Valisi
Kadı
Adalet işleri (Hakim)
Subaşı
Kazalarda Güvenlik Sorumlusu
OSMANLI TARİHİ
ÖYS ve LİSE 2
OSMAN BEY DÖNEMİ







Koyunhisarı(Bafeon)Savaşı 1302:
Osman Bey’in genişlemesine karşı Bizans’ın Tekfurları
ile anlaşıp birlik göndermesi ile bu savaş yapılmıştır.
Not: Osmanlı ile Bizans arası ilk savaştır.
Not: Osmanlı Kite kalesini, Bursa’nın kuzeyi hariç her
yerini ve İzmit’i kontrol altına aldı.
Orhan Bey 1321’de Mudanya’yı aldı.
Osman Bey dönemindeki fetih hareketleri
gönüllü Türkmen birlikleri ile gerçekleştirildi.
Bu dönemde düzenli ordu yoktu.
Osman Bey zamanında ilk Osmanlı parası
bastırıldı. Ancak devletin teşkilatlanması Orhan
bey zamanında başladı.
ORHAN BEY DÖNEMİ







Karesioğulları beyliğinin Osmanlı’ya katılması
(1345):
*Karesi Bey’in ölümü ile karışıklıklar çıkması
Osmanlı’nın bu olaya el koymasına neden oldu. Orhan
bey bu beyliğin büyük bölümünü ele geçirdi (1345).
1360 yılında Çanakkale ve çevresi alınınca Karesi
beyliği tam olarak Osmanlıya katılmış oluyor.
Sonuçları:
Osmanlıların Rumeli’ye geçişi kolaylaştı.
Osmanlı Donanma sahibi oldu.
Bu beyliğin komutanları Osmanlı hizmetine girdi.
Osmanlı, Adalar Denizine (EGE) ulaştı.

Orhan Bey döneminde; Marmara adaları (1352), Bolu
ve Ankara (1354) Osmanlı toprağı oldu.
I.MURAT DÖNEMİ




I.Murat’ın oğlu I.Bayezid Germiyanoğullarından bir kız
ile evlendiği için çeyiz olarak Osmanlıya Kütahya,
Tavşanlı, Emet, Simav verildi (1381). Osmanlı,
Hamitoğulları ile komşu oldu.
Hamitoğullarından; Isparta, Yalvaç, Akşehir, Beyşehir,
Seydişehir, Karaağaç 80.000 altın karşılığında satın
alındı (1381). Karamanoğulları ile sınır olundu.
Karamanoğulları Beyşehir’i aldı. Bu durum savaşa
sebep oldu (1387). Savaşı Osmanlı kazandı.
Not: Taraflar arasında ilk barış yapıldı. Osmanlı ile
Karamonoğlu arasında ilk ilişkiler I.Murat devrinde
başlamış oldu. Karamanoğulları, Anadolu’da Osmanlı
üstünlüğünü tanımış oldu.
YILDIRIM BAYEZİD







Niğbolu Savaşı (1396):
Nedenleri:
1.İstanbul kuşatması nedeni ile Bizans
Avrupa’dan yardım istedi.
2.Papanın Hıristiyan dünyasını kışkırtması.
3.Osmanlı’nın, Bulgar krallığını alması ile Orta
Avrupa’yı tehdit etmesi.
4.Osmanlıların Bosna ve Arnavutluk’a akınlar
yaparak buralara yerleşmek istemesi.
Haçlı Ordusu: Macar, Fransa, İngiltere,
İskoçya, Almanya, Hollanda, Avusturya, İtalya,
İsviçre ve Güney Avrupa kuvvetleri.





Sonuçları:
1.Osmanlılar Avrupa’da büyük bir başarı elde
etti. Bu başarı, Ankara savaşından sonraki
karışık dönemde bile Balkanlarda isyan
çıkmamasının sebebidir.
2.Mora Despotluğu Osmanlı egemenliğini
tanımıştır.
3.Mısırdaki Abbasi halifesi Yıldırım Bayezid’i
Anadolu sultanı ilan etmiştir.Bu durum
Osmanlının Anadolu beylikleri üzerindeki
etkisini arttırmıştır ve Türk birliğinin
sağlanmasını kolaylaştırmıştır.
4.Eflak ve Bosna’ya akınlar yapılmış ve Bulgar
krallığı tamamen son buldu.
Yıldırımın Anadolu Faaliyetlerinin
Sonuçları:
* Anadolu Türk birliği büyük ölçüde sağlandı.
* Osmanlı Devletinin sınırları Fırat’a kadar
genişledi.
* Batı ve Orta Anadolu Osmanlı egemenliğine
girmiş, Timur ile Osmanlı devleti karşı karşıya
geldi.
* Osmanlı Devleti ile Akkoyunlular, Memlükler ve
Dulkadiroğulları’nın arası açılmıştır.
* Sahillerdeki beyliklerin Osmanlılara katılması
Osmanlı denizciliğinin güçlenmesini sağlamıştır.
* Pontus Rum ile sınır olunmuştur.









Ankara Savaşı (1402):
* Timur’un batıya doğru yaptığı seferler sonucunda
İran ve Irak ele geçirilmiş, Altınorda Devleti zayıflamış
ve yıkılmıştır.
* Yıldırım Bayezid’den kaçan beyler Timur’a
sığınmışlardır.
Sonuçları:
* Beylikler yeniden kuruldu (Anadolu Türk birliği
bozuldu).
* Balkanlarda Türk ilerleyişi durdu.
* Bayezid’in çocukları arasında taht kavgaları başladı.
* Osmanlı Devleti dağılma tehlikesi geçirdi.
* Fetret Devri başladı. Osmanlı sağlam devlet örgütü
sayesinde kısa zamanda toparlandı.

FETRET DEVRİ (1402-1413):
*
Şehzade Musa tarafından İstanbul
kuşatılmıştır.
 * Hoşgörülü ve adil bir politika
uygulanması Balkanlarda isyan
çıkmasını önlemiştir.
 * Avrupa’dan saldırı olmamasının
sebebi Yüzyıl savaşlarıdır.







I.MEHMET (ÇELEBİ) (1413-1421):
* Devletin ikinci kurucusu kabul edilir.
* Anadolu Türk birliğini kurmak için çalışmalara
başlandı.
* Şehzade Mustafa Çelebi, Bizans’ın da yardımı
ile isyan etti, başarılı olamadı.
* Şeyh Bedreddin ayaklanması
çıktı.Yakalandı ve idam edildi (1420). Dini ve
Sosyal içerikli bir ayaklanmadır.
* Samsun ve civarı alındı. Böylece Akkoyunlular
ve Karakoyunlular ile komşu olundu.
* Venedik ile deniz savaşı yapıldı fakat başarısız
olundu.
II.MURAT (1421-1451):
* Mustafa çelebi isyan etti fakat tekrar
başarısız oldu.
* Anadolu Türk birliği sağlanmaya çalışıldı.
Aydınoğulları, Menteşeoğulları,
Germiyanoğulları toprakları ele geçirildi.
* II.Murat, Haçlılar ile savaşmak istemedi.
1444’te Edirne-Segedin Antlaşması
imzalandı.(Haçlılar ile imzalanan ilk
antlaşmadır).
* Antlaşmadan sonra Osmanlı tahtına II.Mehmet geçti.
Haçlılar bu fırsatı değerlendirmek için antlaşmayı
bozarak saldırıya geçtiler. II.Murat devletin başına
geçti ve 1444 Varna Savaşında Haçlıları yenilgiye
uğrattı.
Not: Osmanlı’nın İslam dünyasındaki saygınlığı arttı ve
Balkanlardaki hakimiyetin güçlenmesine sebep oldu.
• II.Murat Macarların önderliğinde oluşturulan Haçlı
ittifakını II.Kosova Savaşında mağlup etti (1448).
• Sonuçlar:
* Balkanlarda Osmanlı hakimiyeti kesinleşti.
* Dönüm noktasıdır. Haçlıların son taarruzu, Osmanlı’nın
son savunmasıdır. (II.Viyana kuşatmasına kadar).