Gülnur TARHAN

NANOTEKNOLOJİNİN
DEZENFEKSİYON
UYGULAMALARINDAKİ YERİ VE ÖNEMİ
Doç.Dr.Gülnur TARHAN
ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ
Tıp Fakültesi ,Tıbbi Mikrobiyoloji AnabilimDalı
ENFEKSİYON HASTALIKLARI
İnsanlık tarihinin başlangıcından itibaren var olan
enfeksiyon hastalıkları;
tanı ve tedavisindeki
gelişmelere rağmen,
günümüzde tüm
dünyada insan yaşamını
tehdit eden hastalıkların
başında gelmektedir.
YÜZYILIMIZDA
• Yeni mikroorganizmaların ortaya çıkışı,
• Var olan mikroorganizmalardaki direnç sorunu
• Nüfus yoğunluğu vb.
nedenler yüzünden toplumda
enfeksiyon hastalıklarının oranı
giderek artmaktadır.
Enfeksiyon hastalıklarının
kontrol altına alınmasında
dezenfeksiyon uygulamaları en
önemli basamağı
oluşturmaktadır.
Çeşitli fiziksel ve kimyasal
yöntemlerin kullanıldığı bu
işlemler ile
mikroorganizmaların hastalık
yapıcı formlarının öldürülmesi
veya etkisiz hale getirilmesi
mümkün olmaktadır.
DİRENÇ SORUNU
NANOTEKNOLOJi
Teknolojik gelişmelere paralel olarak başta ;
•
•
•
•
•
•
•
•
Elektronik
Tarım
Biyoloji
Mekanik
Tıp
Biyoteknoloji
Farmakoloji
Kimya vb….
alanlarda önemli bir kullanım
alanı bulan
“NANOTEKNOLOJi”
Bugün dezenfeksiyon
uygulamalarında da
yaşanan pek çok
soruna çözüm
olmuştur.
Nano;
Yunanca
“cüce”
demektir.
Nano ile tanımlanan
ifadeler; herhangi bir
ölçünün milyarda birini
gösterir.
1nm= 1/ 1000000000 ( 10-9m)
=10-100 atom
NANOTEKNOLOJi
Atom ve molekülleri tek tek manüple ederek
istenilen yapının oluşturulması temeline dayanır.
MALZEMENİN BOYUTU NANOMETRE DÜZEYİNE
KADAR KÜÇÜLDÜKÇE;
MALZEMEYE AİT;
mekanik, elektriksel, ısıl,
optik ve kimyasal özellikleri
ve çevresi ile ilişkileri büyük
ölçüde değişmekte,
aynı malzemenin daha büyük
boyutlarda göstermediği
özellikler ve davranışlar
gözlenmektedir.
OLAĞAN HALDE ELEKTRİĞİ
VE IŞIĞI İLETMEYEN BİR
MADDENİN;
nano boyutta tam tersi özellikler
göstermesi ve yine olağan
boyutta sert olmayan bir
maddenin nano boyutta elmastan
bile sert bir davranış
göstermektedir.
BU ÜRÜNLERİN ÖLÇÜM
BİRİMİNDEKİ DEĞERİ GÖZLE
GÖRÜLEMEYECEK KADAR
KÜÇÜK OLMASINA KARŞIN,
işlevsel olarak litre, kilogram
veya metreler ile ölçülen veya
çok büyük enerjili ürün yapısını
gösteren işlevsel özellikler
kazanmaktadırlar.
TIPTA NANOTEKNOLOJi
Tıpta teşhis, tedavi ve yeniden yapılandırma amacı ile kullanılan
nanorobotlar ;
•
Dolaşım sistemindeki zararlı
maddelerin temizlenmesi,
•
Hasarlı dokulara oksijen
sağlanması,
•
•
Çeşitli hastalıkların izlenmesi,
Bakteri ve virüs
enfeksiyonlarının tanısı ve
tedavi edilmesi,
•
Kanser hücrelerinin saptanıp,
yok edilmesi gibi…………
•
Sadece hastalığın bulunduğu
ve yayıldığı bölgeye saldırarak
ilaç veren makineler vb. akıl
almaz işlevleri ile insan
sağlığının korunmasında bir
çığır açmıştır
Nanoürünler bugün enfeksiyon kontrolünün temel basamağı
olan dezenfeksiyon uygulamalarında da yerini almıştır.
Kalıcı antimikrobiyal çözüm mantığı ile geliştirilen
pek çok ürün;
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de
gittikçe artan bir kullanıcı profiline
sahiptir.
BU MADDELER ARASINDA;
Yüksek düzeyde
antimikrobiyal özellik
göstermesi ve
toksistesinin düşük
olması nedeni ile yaygın
olarak kullanılmaktadır.
Nano Ag,
ürün olarak farklı endüstriyel
alanlarda geniş uygulanan,
küçük konsantrasyonda
kullanılmasına izin verilen
tehlikesiz bir madde olarak
FDA ve EPA tarafından
onaylanmıştır.
Ag
Kullanım açısından
bakıldığında faydaları
medikal implant gibi
alanlarda en fazla olan
ANTİBAKTERİYEL
MALZEMELER,
evde kullanılan boyalar, gıda
ambalaj malzemeleri, tekstil
ve insan ile temas eden
ya da edecek olan tüm
yüzeyler de kullanılır hale
getirilmiştir.
NANOÜRÜN
Ürünlerin mikroorganizmalar üzerine etkisi;
GÜMÜŞÜN ANTİBAKTERİYEL ETKİNLİK MEKANİZMASI
Yapılan çalışmalarda;
Gümüşün 650’den fazla mikroorganizmaya karşı etkili olduğu kanıtlamıştır.
Gümüş’ün antibakteriyel etki mekanizması tam olarak bilinememekle
birlikte birkaç teori vardır.
1. Teori; Gümüs’ün bakterisid etkisi
Gümüş katyonunun (Ag+) mikroorganizmaların var olması için hayati
önem taşıyan enzimlerle etkileşme özelliğine dayanmaktadır.
Gümüş iyonları, pozitif yükleri vasıtasıyla………. enzimlerin sülfidril
grupları ile sağlam şekilde birleşip sülfidril gruplarını etkisiz hale
getirmektedir.
GÜMÜŞÜN ANTİBAKTERİYEL ETKİNLİK MEKANİZMASI
2. Teori; Gümüsün hücre duvarına müdahale ederek duvar
bütünlüğünü bozmasıdır.
Duvar bütünlüğü bozulan bakteri ise hücre içeriğini kaybederek olur.
Mikroorganizmalarda gümüşe karşı direnme kabiliyeti
gelişmemektedir.
3. Teori; Hücrenin DNA’sı üzerinde bulunan thio-, amino-,
imidazol-, karboksil- ve fosfat gruplarıyla kompleks
oluşturması ve bu molekülleri etkisiz hale getirmesiyle
açıklanır.
BİLİNEN TÜM DEZENFEKTANLARIN
ETKİNLİĞİ;
UYGULANDIĞI ORTAMIN
•
•
•
•
•
sıcaklığı,
pH,
ozmotik basınç,
yüzey gerilimivb…
fiziksel faktörler
ve
dezenfektan maddenin
•
•
•
•
konsantrasyonu,
uygulama süresi,
uygulama yeri
uygulama şekline
göre değişmektedir.
NANODEZENFEKSİYON
İŞLEMLERİNDE;
Üründe bulunan nanometre
boyutlarındaki
NANOPARTİKÜLLER
kendilerinden daha büyük
olan mikroorganizmalar ile
çok kısa sürede etkileşime
girerek öldürücü etki
göstermektedir.
ÜRÜNLER İLE İLGİLİ YAPILMIŞ ÇOK SAYIDA
BİLİMSEL ÇALIŞMA MEVCUTTUR.
Influenza (grip),
Hepatit,
Herpes,
AIDS gibi ………………virüslere karşı
etkinlikleri belgelenmiştir.
ÜRÜN ETKİNLİK DEĞERLENDİRMESİ
Patojen bakteri, virüs ve küf türlerini %99 oranında yok ettikleri saptanmıştır.
ÜRÜN ETKİNLİK DEĞERLENDİRMESİ
•
Uzun süre (en
ispatlanmıştır.
az 3 ay) etkilerini sürdürdükleri
•
Uygulandıkları ortamda bulunan ve mantarları yiyerek
beslenen toz akarları, nanoürünlerin mantarları
öldürmesi nedeni ile ortamda bulunmamaktadır.
• Etkinlik mekanizmaları fizikseldir.
Bakteri ve virüsleri öldürürken mekanik etki oluşturdukları
için ürün ile etkileşime giren mikroorganizmalarda direnç
gelişimi tanımlanmamıştır.
ÜRÜNLER TÜM YÜZEYLERDE
KULLANILABİLMEKTEDİR.
Plastik, ahşap, metal, seramik, cam yüzeylerden tekstil
ve deri yüzeylerine kadar tüm yüzeylerde etkilidir.
•
Gıda ile temas etse bile toksik olmadığından tüm yüzeylerde
rahatlıkla uygulanabilir.
•
Direk içilmediği taktirde zehirleyici ve alerjik özelliğe sahip
değildir.
•
Göz veya cilt ile temas etmesi durumunda gözlerin su ile
yıkanması yeterli olup, cilt için yıkamaya bile gerek olmadığı
ifade edilmektedir.
Cilt için herhangi bir toksik ve alerjik etki saptanmamıştır.
•
HERHANGİ BİR TOKSİK VE ALERJİK ETKİ
SAPTANMAMIŞTIR
SONUÇ
NANOÜRÜNLER
•
•
•
•
Uygulandıkları pek çok yüzey ile geçimli olmaları,
Geniş bir mikroorganizma türüne etki etmeleri,
Toksik ve alerjik özellik göstermemeleri,
Atık ürün oluşturmamaları……
………nedeni ile insan ve çevre sağlığına önemli katkılar sağlamaktadır.
Etkinliklerinin yanı sıra;
•
Oldukça konsantre şekilde hazırlanan bu ürünlerin az miktarda
kullanılmaları ve diğer ürünler ile kıyaslandığında daha düşük
maliyetleri ile…………..
“İLK SEÇENEK ÜRÜN OLARAK PİYASADAKİ
YERLERİNİ ALMIŞLARDIR”.