Adenovirus Parvoviruslar Dr Gökhan AYGÜN Adenoviridae • • • • Tek iplikçikli, lineer çift iplikçikli DNA 70-90 nm İkozahedral simetri Nükleokapsid üzerinde üç önemli antijenik yapı: Hekzon, penton, fiber • DNA homolojisi ile gruplanır: A-F • Penton ag ve fiber proteinler ile serotiplere ayrılır ( > 42 serotip) Adenovirus Adenovirus yapı ve genom organizasyonu Adenoviruses • Nukleusda replikasyona uğrar • Virus litik, persistan, latent enfeksiyonlar oluşturabilir. • Bazı kökenler hayvan hücrelerde immortalize klonlar yaratabilir (hayvanlarda onkogenez) Adenovirus enfeksiyon siklusu 1. Endositoz ile hücreye giriş, korun serbestleşmesi 2. DNA/kor protein kompleksi çekirdeğe girer 3-5.E1A ve E1B transkriptleri oluşur ve sitoplazmaya çıkıp proteine dönüştürülür 6-9 E1 proteinleri çekirdeğe döner ve erken proteinler sentezi tamamlanır 10-13. Erken proteinler nukleusa girer ve hücre proteinleri ile DNA replikasyonuna etki eder, Geç gen ürünleri transkripsiyonu 14-17. Sitoplazmada geç protein ürünleri (yapısal ürünler) oluşturulur ve nukleusa gönderilir 18-19. Virion oluşur ve dışarı salınır Adenovirus • • • • • Kuruluğa Deterjanlara Gastrointestinal salgılara Düşük klor seviyelerine etkilidir Hastanelerde özellikle göz kliniklerinde yetersiz dezenfeksiyon uygulamalarına bağlı salgınlar !!! • Yeterince klorlanmayan havuz, ortak kullanılan havlu,… kaynaklı salgınlar Adenovirus patogenez • Aerosol, direkt/indirekt temas, fekal-oral yolla bulaşabilir • Mukoepitelyal bölgede tropizm özelliğine göre tutulum ve litik enfeksiyon • Lenfoid dokuda persistan olarak enfeksiyon yapar ( tonsillerden üretilebiliyor) • Antikor yanıtı koruyucu • Fiber antijenler tropizm için önemli • Penton antijenler hücre toksisitesinde önemli Adenovirus patogenez Genişlemiş yuvarlaklaşmış hücreler (ok) (Faz-kontrast × 400). Klinik tablolar • • • • • • • • Akut solunum yolu enfeksiyonları Farenjit /Faringokonjunktival ateş Gastroenterit (tip 40,41) Konjunktivit Pnömoni Keratokonjunktivit Akut Hemorajik sistit Hepatit (infantlar, KC transplant hastalarında) Adenovirus DNA grup ve enfeksiyonlar • A..Üst solunum yolu enfeksiyonu, tonsillofarenjit • • • • • B..Hemorajik sistit, Solunum yolu enf. C..Üst solunum yolu enfeksiyonu, tonsillofarenjit D..Epidemik keratokonjunjktivit E ..Keratokonjunktuvit, faringokonjunktival ateş F.. Gastroenterit Adenovirus Pnömonisi • Adenovirus sağlıklı çocuklarda pnömonilerin % 10’ undan sorumlu. – İnfantlarda ciddi klinik tablo ! – Solunum sistemi dışı bulgular eşlik edebiliyor ? – Ansefalit, hepatit, miyokardit, nefrit,…. İmmunsuprese olgularda Adenovirus • Asemptomatik viral yayılımdan ölümcül klinik tabloya kadar çok farklı klinikler olabilir. • Enfeksiyon çeşitli şekillerde oluşabilir: – Primer enfeksiyon – Konaktaki virusun reaktivasyonu – Transplant olgularında nakledilen organdaki virusun reaktivasyonu KİT (HSCT) alıcılarında Adenovirus • Değişik klinik tablolar… Pnömoni Gastroenterit, hepatit Hemorajik sistit Nefrit, Ansefalit, Miyokardit – Sistemik tablolarda mortalite % 50-60 – İmmunsupresiflik süreciyle ilgili risk artıyor Solid Organ Transplantasyonu ve Adenovirus • Adenovirus enfeksiyonu özellikle donör organı etkiler: – Pediatrik KC transplant olgularında% 3 Mortalite % 50 – Akciğer transplantasyonlarında pnömoni %1 – Böbrek transplantasyonlarında % 1 hemorajik sistit • Mortalite <20% Adenovirus farenjit / faringokonjunktival ateş EUROSURVEI L LANCE Vol . 14 · Issue 8 · 26 February 2009 · www.eurosurveillance.org Epidemik keratokonjunktivit • • • • Folliküler konjunktivit Salgınlar yapma eğilimi Göz klinikleri Askeri birlikler özellikle risk altında Adenoviral konjunktiviti Figure 24.19 Adenovirus 40,41 • Enterik adenovirus 40 ve 41 • Genelde küçük çocuklarda ve yeni doğanlarda endemik gastroenterit • Dışkıda aylarca çıkabiliyor • Salgınlar yapabilir • Muhtemelen viral gastroenteritlerin ikinci en fazla nedeni olan virustur (bütün endemik olguların %715’i) • Rotavirus benzeri hastalık • Üç yaş civarında çoğu çocuklarda antikor var Adenovirus tanı • Hücre kültürü • Antijen • PCR, hibridizasyon • Antikor Adenovirus tedavi • Spesifik tedavi yok • Askeri personele önerilen oral canlı aşı ( Tip 4,7) • İmmunsupresif tedavi sürecinde gelişti ise immunsupresif tedavi azaltılır. Gen tedavisinde Adenovirus • Adenovirusler gen transferinde etkin araçlar ! • Adenovirus önemli gen yapıları inaktive edilerek gen aktarımında kullanılabilir • Konjenital immunyetmezliklerde deneniyor !?? • Gelecekte kullanıma girebilir Parvoviridae Parvoviridae • Tek iplikçikli DNA genomuna sahip tek insan patojeni • Çıplak • En küçük DNA virusu (18-26 nm) • B19 virus (insan patojeni) • Kedi-Köpek Parvovirusları bu hayvanlarda etkili (aşı) • Dependovirus: Adeno-associated virus • Densovirus: Böcek patojeni Parvovirus replikasyon • Mitotik olarak aktif eritroid seri öncülerini enfekte eder. • Giriş: P-antijeni • Aktif DNA polimeraz gerekli Parvovirus patogenez • Eritroid pekürsörlerde litik enfeksiyon • Viremi ve immun yanıt (antikor) • İmmun yanıtla ilişkili bulgular (eklem bulguları, döküntü) Parvovirus klinik Eritema infeksiyozum • • • • 5. hastalık Yüzde özellikle yanaklarda döküntü Güneş ışığı ile döküntü belirginleşir “tokatlanmış çocuk sendromu”İleri yaşlarda artralji ve artrit daha sık Erythema infectiosum Gebelik sırasında B-19 enfeksiyonu • Virus plasentayı geçebilir • Gebedeki enfeksiyon fetus için ciddi bir risk yaratır. • Fetusda ciddi anemi ve sonuçta hidrops fetalis Fetal kayıp < % 10 ( özellikle 20hafta öncesinde risk) • Konjenital anomali oluşturmaz Eritroid seride enfeksiyon • Kronik olgularda anemi • Hemolitik hastalığı olanlarda eritroid seri tutulduğu için ciddi aplastik kriz ortaya çıkar Hemoliz bulguları + retikülositopeni Tanı ve tedavi • • • • • Viral DNA ( PCR,...) Ig M ( 2-3 ay sonra oluşabilir) Ig G yıllarca kalabiliyor İmmunsupresiflerde antikor olmayabiliyor. Kültür: zor (tanıda faydalı değil) • Tedavi : Semptomatik Immunoglobulin (IVIG) ??