Kanser Kayıtçılığında Patoloji Terimleri

Kanser Kayıtçılığında
Patoloji Terimleri
Amaçlar
► 1- Kanser kayıtçısı (KK) için temel patoloji
terimlerini açıklamak
► 2- Kanser gelişimi hakkında bilgi sahibi olmak
► 3- Patoloji raporunu anlayabilmek
Hedefler
► 1- KK Patoloji terimlerini açıklayabilmeli
► 2- KK Kayıt altına alınacak verileri bilebilmeli
Terminoloji
► Neoplazi
► Neoplazm
► Tümör
► Onkoloji
► Kanser
Yeni büyüme
Yeni büyüyen kitle
Kitle
(Gr: oncos = tümör)
(Lt: yengeç=crab) malign tümör
Neoplazi =Yeni gelişim
Kontrolsüz hücreler
Hücresel büyüme ve proliferasyon
► Hiperplazi, uyaran durunca
Sürekli
Benign? Malign?
Metastaz, İnvazyon
Hiperplazi
► Nöron
ve çizgili kas
► Fizyolojik hiperplazi
-Hormonal hiperplazi
-Kompansatris hiperplazi
► Patolojik Hiperplazi
-Kendi başına hastalık
-Artmış, tümör riski
Metaplazi
İnfeksiyon
Displazi
► Tümoral
olmayan proliferasyon.
Normal
Metaplazi
Displazi
Karsinoma in
situ
İnvaziv
Karsinom
İnsitu Karsinom
Yayılım-Metastaz
1- Hematojen (Kan
damarları aracılığıyla)
Sarkom
2- Lenfojen (Lenf
damarları aracılığıyla) 
Karsinom
3- Direkt
Over, mide tümörleri

Kanser Nasıl Gelişir?
TRANSFORMASYON
Ölümcül olmayan genetik hasar (mutasyon)!!!
–Edinsel
Kimyasallar, radyasyon, virüsler vb çevresel ajanlar
Metabolizma son ürünleri
–Genetik (kalıtımsal)
Kanserin Moleküler Temeli
Büyümeyi uyaran genler (onkogenler)
“BÖLÜN! DİYENLER” ARTAR
Büyümeyi baskılayan genler (tümör
süpresör genler)
“DUR! DİYENLER” AZALIR
KANSER
Programlanmış Hücre Ölümünü (apopitozu) kontrol eden genler
“VADE DOLDU! DİYENLER” E DE KULAK VERMEZ
Karsinogenez çok basamaklı bir süreçtir.
Tümörlerde İsimlendirme


Histopatolojik, immünfenotipik, genetik
özelliklere dayalı bir sınıflandırma
Ortak Dil: Patolog, cerrah, onkoloji
alanında çalışanlar (Kanser kayıtçısı)
Benign? Malign?
Sarkom?
Displazi?
Karsinom?
Metaplazi?
Epitel kökenli tümörler?
Bağ dokusu kökenli tümörler?
İn situ kanser-invaziv kanser?
Evreleme
Derece (grade)?
Mitoz?
Anaplazi?
İsimlendirme
İSTİSNALAR!!!
Metastaz ?
Tümörlerin Sınıflaması
Köken aldığı dokuya göre kabaca 4 gruba ayrılabilir;
Epitelyal
Mezenkimal
Hematopoetik
(Kan ve kemik iliği kökenli)
Mikst tümörler
(Epitelyal ve mezenkimal komponentli)
Terminoloji - Doku kökeni
►
Tek parankimal hücre tipinden oluşan tümörler






►
Epitelyal hücre orijinli
Mezankimal hücre orijinli
Endotelyal ve benzeri dokulardan orijinli
Kan hücreleri ve ilişkili hücrelerden orijinli
SSS hücreleri orijinli
Melanosit orijinli
Birden fazla hücre tipi içeren tümörler
 Mikst tümörler
►
Birden fazla germ yaprağından köken alan birden fazla
neoplastik hücre tipi içeren tümörler
 Teratomlar
İsimlendirme - Malign Tümörler
► Mezankimal
► Epitel
doku kökenli; Sarkom
doku kökenli; Karsinom
İsimlendirme - Takılar
Benign
Malign
Epitelyal
-oma
karsinom
Mezankimal
-oma
sarkom
Embriyoner
-
- blastoma
Malign Tümörlerin Genel Özellikleri
►
►
►
►
►
Kitle oluşturma
Geri dönüşsüz
Otonomi
Zararlılık
Köken aldığı dokuya benzer


morfolojik (differansiyasyon)
fonksiyon
► Diferansiasyon
► Anaplazi;
Ayrımlaşmamış hücreler
-Pleomorfizm
-N/S oranı
-Mitoz
► Anaplastik
tm
İsimlendirme- Benign Tümörler
‘-om ya da-oma’ takısı
► Mezankimal hücre kökenliler
► Genellikle
 Fibroblastik hücre
 Kıkırdak hücresi
 Osteoblast
►
fibrom(a)
kondrom(a)
osteom(a)
Epitelyal tümörler daha karmaşık
 Hücre kökeni
 Mikroskopik özellikler
 Makroskopik özellikler
İsimlendirme
Benign Epitelyal Tümörler
►
Adenom: Gland kökenli
►
Polip: Mukozal lümene uzanan
benign tümör
►
Papillom: Mikroskopik /
makroskopik parmaksı çıkıntılar
oluşturan benign tümör
►
Kistadenom: Kistik kitleler
oluşturan tümör
Epitelyal Tümörler
Çok katlı yassı epitel
Benign
Malign
Skuamöz papillom
Skuamöz hücreli/epidermoid Ca
Bazal hücre ve adneks
Bazal hücreli karsinoma
Duktus ve gland epiteli Adenoma
Adenokarsinoma
Papilloma
Papiller karsinoma
Kistadenoma
Kistadenokarsinoma
Respiratuar kanal
Bronşiyal adenoma
Bronkojenik karsinoma
Renal epitel
Adenoma
Renal hücreli karsinoma
Hepatosit
Adenoma
Hepatoselluler karsinoma
Tranzisyonel epitel
Papilloma
Ürotelyal karsinom (TCC)
Placental epitel
Mol hidatidiform
Koryokarsinoma
Melanosit
Nevüs
Malign melanom
Testis germ hücresi
Seminoma
Embriyonel karsinoma
Mezankimal Tümörler
Benign
Malign
Bağ dokusu
Fibrom
Fibrosarkom
Yağ dokusu
Lipom
Liposarkom
Kartilaj doku
Kondrom
Kondrosarkom
Kemik doku
Osteom
Osteosarkom
Kan damarları
Hemangiyom
Angiyosarkom
Lenf damarları
Lenfangiyom
Lenfanjiyosarkom
Sinoviyal sarkom
Sinovyum
Mezotelyoma
Mezotelyum
Meninksler
Menenjiom
Malign menenjiom
Kan hücreleri
Lösemi
Lenfoid doku
Lenfoma
Düz kas
Çizgili kas
Leyomiyom
Leiomiyosarkom
Rabdomiyom
Rabdomiyosarkom
İsimlendirme - Diğer Tümörler
Hematopoetik (Kan ve kemik iliği kökenli) tümörler
Lenf bezi malign tümörü  Lenfoma (malign lenfoma)
Hematopoetik sistemin (kemik iliği ve kan) malign tümörüLösemi
Mikst (Epitelyal + Mezenkimal komponentli) Tümörler
Benign: Pleomorfik adenom, memenin fibroadenomu
Malign: Karsinosarkom
Birden Fazla Germ Yaprağından Köken alan tümörler
Benign: Teratom, dermoid kist
Malign: Teratokarsinom, immatür teratom,
Teratom zemininde gelişmiş *karsinom/sarkom
İsimlendirme - İstisnalar
Sonu –oma ile biten malign tümörler
Melanom, Lenfoma, Astrositom, Ependimom,
Glioblastom, Seminom
Blastomalar (Multipotent hücrelerden kaynaklanan malign çocukluk çağı
tümörleri)
Hepatoblastom, nefroblastom (Wilms tümörü), nöroblastom, retinoblastom,
pankreatoblastoma...
Benign karşılığı olan malign tümörler
Mezotelioma (Malign mezotelyoma)
Fibröz histiyositom (Malign fibröz histiyositoma)
Sonu -oma ile Biten
Nonneoplastik Lezyonlar
► Koristoma
 Böbrek kapsülü altında adrenal dokusu
► Hamartoma
 Bronş hamartomu
Tümörlerde Derece
► Derecelendirme
 Farklılaşma durumuna bağlı
 İyi-orta-az diferansiye
 Derece (Grade) III veya IV
►
GRADE I
İyi diferansiye
►
GRADE II
Orta derecede diferansiye
►
GRADE III
Az diferansiye
►
GRADE IV
Kötü diferansiyr
Klinik Evre
► Evrelendirme
 Tümör boyutu
 Nodal metastaz
 Metastaz
PATOLOJİ RAPORU
Patoloji raporunun bölümleri
Hasta kimlik ve kayıt bilgileri
(Hastane ve patoloji kayıt tarafından doldurulur. Yer kodlama
hataları; Çözüm barkod ve özen!)
Klinik bilgiler
(Klinisyen tarafından doldurulur. Boş bırakma, eksik, yanlış bilgi!)
Makroskopik bulgular
(Çıplak gözle ne görülenler, Patologa yönelik. Klinisyen?, kayıtçı??)
Mikroskopik bulgular
(Mikroskop altında ne görüldüğünü anlatır. Tümörü tarif eder.
Patologa ve bazen klinisyene yöneliktir. Kayıtçı için ipuçları içerebilir)
Tanı
(Klinisyen, patolog, kayıtçı)
Yorum
(Tanıya açıklık getirir. Çekinceleri belirtir. Takip ve tedavi önerileri)
PATOLOJİ RAPORU
Patoloji raporunun yorumlanabilir olması...
Arzu edilen: Tüm tanılar ICD-0 kodu içermesi…

Gerçek hayat
Kanser kayıtçısı mutlu
Gariban patologun, “derdinin” ne olduğunu anlamaya çalışmak

PATOLOJİ RAPORU
“KULLANMA KILAVUZU”
Kaydı “tümörü en iyi temsil eden” materyalin patoloji raporundan yapınız.
İğne biyopsi
Sitoloji
Eksizyonel/operasyon materyali
İnsizyonel
PATOLOJİ RAPORU
“KULLANMA KILAVUZU”
Kayıtlar için patoloji raporunu kullanınız.
-Histopatolojik tanı yoksa, “sitoloji/sitopatoloji” raporu kullanılabilir.
-“Klinik” epikriz bir patoloji raporunu refere ediyorsa kullanılabilir.
(Ancak raporun aslını görmek yanlış aktarımların önüne geçer!)
-Patoloji raporunda, daha önceki bir tümörle, metastazla, 2. primerle
karşılaştıran “mikroskopik” değerlendirme notu varsa kullanılabilir.
(aktarımlar,“…olduğu öğrenilmiştir” şeklinde ifadeler bilgi vericidir
ama kayda alınırsa yanıltıcı olabilir)
PATOLOJİ RAPORU
“KULLANMA KILAVUZU”
Kayıt yaparken;
Tanı bölümünü dikkate alınız
Yorum bölümündeki çap, lenf nodu metastazı…gibi bilgilerden
yararlanılabilirsiniz.
Uyumludur, dışlanamaz, kuşkusu uyandırmaktadır…(Patologa danışınız!!!)
Mikroskopi bölümü; yorumda o bölüme gönderme varsa ya da kayıtçılık
klavuzlarında özel olarak belirtilmişse kullanılabilir. Doğrudan mikroskopiden
kayıt yapmayınız.
Ek rapor/düzeltme bölümü; var ise buradaki tanı ve yorum esas alınmalıdır.
Özet
Temel terimleri öğrenmek gerekir.
Kanser Kayıtçılığın’da aslolan
histopatolojiyi içeren patoloji
raporudur, raporu iyi anlamak
gerekir.
Son Sözler
Multidisipliner çalışma
Tümör davranışının anlaşılabilmesi için:
• Düzenli kayıt
• Azimle kayıt
• Kuşkucu, obsesif kayıt
• Kayıt, kayıt, kayıt…
Teşekkürler kayıtçı…