Slayt 1

ESKİ MISIR SANATI
Tanrı Seth ve Philae Tapınağı
SETH
Mısır mitolojisinde Seth kötülük tanrısı,
kardeşi Osiris ise iyilik tanrısıdır. Seth‚ ne
kadar akıllı bir şekilde uğraşsa da Osiris ve
Horus’u yok edemeyince, iyi kötüye karşı
zafer kazanır. Ancak tanrılar da Seth’i yok
edemezler.
Aşağı (kuzey) Mısır kralı kabul edilir. Bir
eşeği anımsatan kırmızı saçlı ve büyük
kulaklı bir hayali hayvan olarak temsil edilir.
Çöl ve fırtınalar ile beraber düşünülür.
Yunanlılar, bu tanrıyı Typhon olarak
görürler.
Uzun yıllar, Set, aşağı
Mısır'ın; Horus da yukarı Mısır'ın hamisiydi.
İki ülke birleştikten sonra, Set ve Horus
beraber taç giymiş firavunlar olarak
gösterildiler. Fakat yukarı Mısır, aşağı
Mısırı fethettikten sonra; güneyin
firavunları sıklıkla Horus'un (yukarı Mısır'ın
tanrısı) şeytani düşmanı Set olarak
portrelendiler.
Set, Osiris'in erkek kardeşidir. Set'in hiç çocuğu
yoktur, çorak çöller onun için onunla anılır, aynı zamanda
bereketli Osiris'in anti-tezidir. Horus ile savaşları
boyunca, tanrıça Neith Horus'a taht, Set'e
ise Astarte ve Asat tanrıçalarını veren bir anlaşma
önerdi.
Set, erkek kardeşi Osiris'i öldürmesi ile ünlüdür,
mitolojiye göre insanlar Osiris'i severler. Koyduğu
kuralları severek yerine getirirler. Kardeşi Seth onun bu
başarısını kıskanır. Seth Osiris'ten kurtulmak için bir plan
yapar. Kardeşinin ölçülerine uygun bir tabut yaptırır. Bir
şölen düzenler ve Osiris'i de o şölene davet eder.
Şölenin en sonunda önceden yaptırdığı tabutu çıkararak
bu tabutun kime uyarsa ona verileceğini söyler. Herkes
dener ve tabut sadece Osiris'e uyar. Bunun üzerine Seth
hemen tabutun kapağını kapatır ve Osiris'in içinde
olduğu tabutu Nil'e atar, aynı zamanda onun
oğlu Horus'u da öldürmeye teşebbüs etmiştir. Horus,
yaşamış, babasının ölümünün intikamını almış ve Set'i
sonsuza kadar çöle sürgüne yollamıştır.
Set'in sürgüne
gönderilme
kararı Ra tarafından
yönetilen tanrılar konseyinde
alınmıştır. Tanrıların çoğu
Horus ve onun annesi İsis'in
Osiris'ten gelen Mısır tacının
mirasçısının Horus olduğu
iddiasını desteklerken, Ra bu
fikre katılmamıştır.
O, Horus'un böyle güçlü bir
pozisyon için çok genç
olduğuna inanıyordu.
Böylece, duruşma kimse
yenişemeden uzun yıllar
sürdü. İsis'in bir kurnazlığı
davanın kapanmasına neden
oldu.
Büyü kullanarak, İsis kendini çok güzel bir genç kadına
çevirdi. Set, O'nu gözlerinden yaş akarken gördü ve
sorunun ne olduğunu sordu. İsis, kendi ve Horus'un
durumuna benzetmeden bir hikâye anlattı. Buna göre
şeytani bir adam onun kocasını öldürmüş, ailesini sürülerini
çalmayı denemişti. Set, bu kötü duruma çok kızar, bu
şeytani adamı yok ederek aile mülklerinin genç kadının
oğluna geçmesi için ısrar eder. Kendi kelimeleri ile kendi
yaptıklarını ayıplar ve Mısır tacını kaybeder.
Set, her zaman tamamıyla şeytani bir figür olmamıştır.
Onun yer altına yaptığı karanlık yolculuk boyunca, Horus
ile kavgasında O'nu hamisi olan Ra'nın mavnasında olan
güneşi korumuştur. Yılan şeklindeki canavar Apep ile kavga
etmiştir. Ayrıca, 19. hanedan döneminde kısa bir süre çölün
güçlerini sakinleştiren tanrı olarak Set'e duyulan saygı
büyümüştür. Birçok firavun, o dönemde Set'in isminden
türeme örneğin Seti gibi isimleri kendilerine isim olarak
seçmişlerdir. Set ölümsüzlerin babası olarak anılır, tek
amacı Dünya'yı ele geçirmektir bu sebeple firavun olmaya
çalışır.
Philae Tapınağı
Philae, Mısır'da Nil Nehri üzerinde adadır. Birinci çağlayan ve eski
Aswan Barajı'nın biraz yukarısında, Mısır'ın Aswan ili sınırları
içinde, Aswan kentinin 11 km güneybatısında bulunan ada,
1970'lere kadar eski bir Mısır tapınak kompleksine ev sahipliği
yapmıştı. Philae hiyeroglifte “Apo” olarak yazılır ve fildişi anlamına
gelmektedir. Bu ada çok önemli bir yerdir ve fildişi ticaretinde önemli
bir yeri vardır.
Philae Adası, Tanrıça Isis’in yönetim merkeziydi. Adadaki ilk
tapınak 30. hanedana mensup yerel firavunlar tarafından inşa
edilmiştir. Tapınağın inşası Yunan Ptolemaic hanedanlığı ve Romalı
yöneticiler tarafından sürdürülmüştür.
Ebu Simbel'dekinden sonra Nübye'nin en önemli tapınağıdır.
Ada, her yıl Nil'in kabardığı mağarayı ve Osiris'in son uykusuna
yattığı Abaton'un bulunduğu, insanların girmesi yasak Biggeh
adacığını da kapsayan büyük bir dinsel merkezdi. Osiris'in karısı
büyücü İsis için yapılmış mimari kompleksin merkezinde bu
tanrıçaya adanmış bir tapınak bulunur. Tapınağın özgün bir girişi
vardır. Pilonlardan birinin önünde çok geniş avlu uzanır. Sonra
sütunlu salona geçilir. Salonun gerisinde ise, on iki oda ile bir
kriptanın yer aldığı kapalı tapınak bulunur. Tapınağın üstünde,
Osiris'in mezar şapelinin yer aldığı bir teras vardır.
Adada, tören alayları sırasında İsis'in kayığının konduğu, zarif
sütunlarla süslü ünlü Traianus köşkü ile çok özel bir işlevi olan
Hathor tapınağı gibi başka yapılar da vardır. Kızarak Nübye
topraklarına giden “Uzaktaki tanrıça” Hathor, sakinleştikten
sonra Mısır'a geri dönerken Philae'de konuk edildi. Mısırlılara
çağın tapınağı diye adlandırılan bu yapının duvarları, tanrıçayı
neşe içinde tutmak için dans ve müzik sahneleriyle süslenmiştir.
Philae, Hıristiyanlığın Mısır'da yaygınlaşmasından sonra açık kalan
tek tapınak olmuştur. Gerçekten de, duvarlarına kazınmış olan son
pagan yazıtı Milattan sonra 473 tarihlidir.
1906 yılında Aswan Barajı inşası nedeniyle Nil’in yükselmesi adanın
sular altında kalmasına yol açmıştır. Tapınak UNESCO’nun işbirliğiyle
kurtarılmıştır. İlk olarak tapınağın etrafına geçici baraj inşa edilmiş ve
sular bitirilmiştir. Sonra tapınak boşaltılmış ve Philae Adası’ndan Egilica
Adası’na götürülüp yeniden dizayn edilmiştir. Yeni yerinde bütün taşlar
numaralarına göre aynen yerleştirilmiştir. Orijinal olarak aynı titizlikle
yapıldığından tamamlanması 9 yıl sürmüştür.
Günümüzde Philae adası Nasser Gölü’nün derinliklerindedir.