ÜROGENİTAL SİSTEM CERRAHİSİ (ÜROLOJİ) Öğr.Gör. Fadime GÖK PAÜDSYO Üriner Sistem 1-Böbrekler 2-Üreterler 3-Mesane 4-Üretradan oluşur. Üriner Sistemin Fonksiyonu 1-Yıkım ürünlerini bedenden atmak 2-Bedendeki sıvıları, elektrolitleri ve kan basıncını düzenlemektir. BÖBREKLER *Korteks *Medulla *Pelvisten oluşur. ÜROLOJİDE TANI VE HEMŞİRENİN SORUMLULUKLARI Ürolojinital Hastalık Belirti ve Bulguları * Ağrı * Renointestinal refleksler İDRARIN FİZİK YAPI BOZUKLUKLARI * Hematüri * Pyüri * Bakteriüri * Kristalüri * Silendirüri İDRARIN KİMYASAL YAPI BOZUKLUKLARI Proteinüri Hemoglobinüri İDRAR YAPIM BOZUKLUKLARI Anüri ve oligüri Disüri Poliüri Pollaküri Strangüri Noktüri Tenezm Urgency İdrar Atım Bozuklukları * İdrar ileri atımında ve kalibresinde azalma * İdrar retansiyonu * İnkontinans Ürogenital Hastalıklarında Tanı Yöntemleri Laboratuvar Yöntemleri Radyolojik Testler * DUSG İdrar analizi: * BT Renk, * İVP PH,glikoz,eritrosit,lökosit, * NMR kristal, dansite. * Retrograt pyelografi(RGP) İdrar kültürü * USG * Sistografi Kan elektrolitleri: Na+, K+ ve * Sintigrafi Ca+. * Üretrografi * Renal anjiyografi Böbrek fonksiyon testleri: BUN,serum kreat. ve klirens Ürodinamik yöntemler testleri Böbrek biopsiss Ejakülat testleri Tanı ve Tedavide Kullanılan Aletler * Kateterler ve bujiler * Sistoskop * Panendeskop * Rezektoskop * Litotriptör Üregenital Sistemin Konjenital Anomalileri BÖBREK ANOMALİLERİ Böbreklerin Sayı ve Pozisyon Anomalileri Renal Agenezis: 1 yada 2 böbreğin olmamasıdır. Ektopik Böbrek: Bir yada iki böbreğin olması gereken yer dışında yerleşmesidir. Sıklıkla pelvis boşluğunda bulunur. Böbreklerin Volüm ve Şekil Anomalileri: Aplastik böbrek: Böbrek normalden küçüktür ve fonksiyonel böbrek dokusu yoktur. Renal hipoplazi: Böbrek normalden küçüktür ve böbrek dokusu fonksiyoneldir. Hipertansiyona neden olabilir. Atnalı Böbrek Böbrekin alt kutuplarından yada üst kutuplarından yapışmasıyla oluşur. Üriner enf. ve taş gelişir. Atnalı Böbrek Böbreklerin Yapı Anomalileri Polikistik ve ya Multikistik Böbrek Böbrek kistik bir kitle şeklindedir ve fonksiyonel doku yoktur. Polikistik Böbrek Herediterdir. Üzüm tanelerine benzer kistler yer alır. İnfantil ve adult olmak üzere 2 tipi vardır. Adult tip otozomal dominant, infant tip otozomal resesif geçişlidir. geçişlidir. Lomber bölgede; künt ağrı, taş varsa hematüri olabilir. 16 yıl sonra böbrek yetmezliğine neden olur. Renal Kist Hidatik Rüptüre Olmuş Renal Kist Hidatik Meduller sünger böbrek Otozomal resesifdir. Nefronların distal tüplerinin ve toplayıcı kanallarının genişlemesi ve kistik bir hal almasıyla karakterizedir. Belirtiler taş ve enf.a göre değişir. Üreter Anomalileri Üreter duplikasyonu: Üreterlerin tek yada çift taraflı konjenital anomalisidir.Aynı taraftaki çift üreter mesaneye tek tek yada birleşerek açılır. Üreterosel: Üreterin mesane içinde kistik dilatasyonudur. O tarafta üretero-hidronefroz gelişir. Obstrüktif mega üreter: Üreterle mesanenin birleştiği kısmın konjenital obstrüksiyonu sonucu gelişir.İleri aşamada üretero-hidronefroz gelişir. Retrokaval üreter: Üreterin, vena çaprazlayarak arkasına dönmesiyla Üzerinde üretero-hidronefroz gelişir. kavayı oluşur. Konjenital üreteropelvik darlık: Darlığa bağlı hidronefroz gelişir.Taş ve enf.a neden olabilir. Mesane Anomalileri: Ekstrofiya vezikalis: Mesane ön duvarı, karın ön duvarı ile birlikte gelişmemiştir, üreterler doğrudan dışarı açılır. Tedavi üriner diversiyondur. Konjenital mesane boynu kontraktürü: Mesaneyle üretranın birleştiği kısmı, fibröz bir halkanın sıkıştırmasıyla oluşur. Üretra Anomalileri Hipospadias Üretranın normal yerine açılmayıp penisin alt yüzüne açılmasıdır. Üretra penisin gövde kısmına, penisle skrotumun birleştiği kısma ve perineye açılabilir. Tedavi cerrahidir. Hipospadias Hipospadias Hipospadias Hipospadias Epispadias Üretranın penisin dorsal yüzüne açılmasıdır. Genellikle penis seviyesindedir. İnkontinans da gelişebilir. Tedavi cerrahidir. Epispadias Epispadias Epispadias Epispadias Konjenital Penis Yokluğu Çift Penis Asimetrik Penis Asimetrik Ters Penis Testis Anomalileri Kriptorşidizm (İnmemiş Testis): Testisler normalde intrauterin hayatta skrotumas inerler.Yetersiz hacim, fibröz yapışıklık gibi nedenlerle gelişir. 1 yaşına kadar inmezse cerrahi işlem uygulanır. Kriptorşidizm (İnmemiş Testis) Ürogenital Sistem Enfeksiyonları: Böbrek Enfeksiyonu: Pyelonefrit: Bakterilerin neden olduğu böbrek parankim dokusunun ve pelvis renalisin inflamasyonudur. 2 tipi vardır: Ürogenital Sistem Enfeksiyonları: Akut ve Kronik Pyelonefrit Renal abse Mesane Enfeksiyonu Üretra Enfeksiyonu Prostat Enfeksiyonu Epididimis Enfeksiyonu Testis Enfeksiyonu Testislere İlişkin Sorunlar: Testis Torsiyonu: Spermatik kordonun ani olarak kendi etrafında dönmesi ile gelişir. Testisin kanlanması bozulur. En sık 10-14 yaşlarında görülür. Belirti ve bulgular: Ani ağrı, karın ağrısı,bulantı-kusma, skrotumda ödem ve hiperemi. Tedavi ve bakım: İlk 8 saatte ameliyata alınmalıdır. 24 saat sonra nekroz gelişir. Bu durumda orşiektomi gelişir. Hidrosel: Testisleri örten tunika vaginalisin iki yaprağı arasında fazla sıvı birikimidir. Enfekte ise piyosel, kanama varsa hematosel denir. Belirti/bulgular: Skrotumda; Ağrı, Gerginlik, Ödem Seksüel aktivite bozukluğu. Tedavi ve bakım: Kan dolaşımını bozacak kadar büyümüşse, ağrı yapıyorsa aspire edilir yada cerrahi girişimle boşaltılır. Spermatosel: İçerisinde sperm bulunan ağrısız kistik bir kitledir. Testisin arkasında, üst kısmında ve epididimiste yer alır. Varikosel: Pampiniform pleksusun (testis ven pleksusu) bir yada tüm dallarında silindirik yada iğ şeklinde genişleme olmasıdır.Genellikle sol taraftadır. Karın içi tümörler ve venlerde obstrüksiyon gelişebilir. Belirti ve bulgular: Testiste çekilme hissi, ağrı ve infertilite. Tedavi ve bakım: Cerrahi girişimle düzeltilir. Varikosel ÜROGENİTAL SİSTEM TÜMÖRLERİ Böbrek Tümörleri: Büyük bir kısmı maligndir. Bunlardan en sık olanı Böbrek hücreli karsinomdur(böbrek adeno kanseri). Böbrek kanseri parankim dokusu içinde bir kitle olarak başlar. Böbrek kanserleri 3 yolla yayılır: 1-Direkt yayılım 2-Kan yoluyla yayılım 3-Lenfatik yolla yayılım Sıklıkla akciğerler ve mediastinuma yayılır. Nefroblastoma(wilms tümörü): Çocuklarda görülür. Belirti ve bulgular: *Hematüri *Ağrı *Kitle Tanı: İVP, USG,BT, renal anjiyografi, sintigrafi ve böbrek biyopsisi. Tedavi ve Bakım: *Nefrektomi uygulanır. *Böbrek adeno kanserinde radikal nefrektomi uygulanır. *Tümör böbrek pelvisindeyse nefroüreterektomi uygulanır. *Tedavide immünoterapi yararlı olabilmektedir. *Ameliyat öncesinde radyoterapi uygulanmaktadır. Üreter Tümörleri: Genellikle böbrek yada mesanedeki tümör yayılımı sonucu gelişir. Belirti ve bulgular: Hematüri, ağrı(künt yada yan ağrısı), kitle, ateş, kilo kaybı GİS bulguları. Tanı: İVP, sistoskopi,USG, BT. Tedavi: Nefroüreterektomi ve parsiyel sistektomi uygulanır. Mesane Tümörleri: En sık görülen tümörlerdir.En fazla trigon ve üreterlerin mesaneye açıldığı kısımda oluşur. Risk faktörleri: 1-Endüstriyel karsinojenler:Lastik ve deri sanayi, berberler, kuru temizleyici. 2-Sigara 3-Kronik enf. ve irritasyon 4-Pelvise radyasyon uygulaması Direkt, lenfojen ve hematojen yolla yayılır. Direkt olarak mesane duvarına, rektum, kolon ve bağırsaklara, uterus ve vajene, prostata yayılır. Belirti ve bulgular: *Hematüri *Üriner obstr.bulguları(disüri, polla., strangüri) *Ağrı *İlerlemişse alt ekstremitede lenf ödem Tanı: İdrar tetkiki ile kan incelemeleri yapılır. İVP, USG, BT ile tanı konur. Cerrahi tedavi: 1-Endoskopik tedavi: Transüretral mesane tümörü rezeksiyonu 2-Açık tedavi: 2-Açık tedavi: *Açık mesane tümörü rezeksiyonu *Parsiyel sistektomi:Tümörlü kısım çıkartılır. *Total sistektomi *Radikal sistektomi uygulanır. -Radyoterapi -Kemoterapi -İmmünoterapi ÜRİNER DİVERSİYONLAR Üriner Diversiyon: İdrar drenajının normal yolun dışında bir yolla sağlanmasıdır. 2 amacı: 1-Böbrek dokusunu korumak. 2-Hastayı idrar tahriş ve kokusundan korumak. Oluşum Nedenleri * Konjenital anomaliler * Enfeksiyonlar * Tümörler * Taşlar * Nörojenik mesane Üriner Diversiyon Çeşitleri: 1-İnkontinant diversiyonlar 2-Kontinanat diversiyonlar: Sfinkterlerden (üretral, rektal) yararlanılır. Tüplü yada tüpsüz olabilirler. Tüplü üriner diversiyonlar: Nefrostomi, pyelostomi, üreterostomi ve sistostomi. Tüpsüz İnkontinant Diversiyonlar *Pyelokutanestomi: Pelvisi cilde ağızlaştırma *Üreterokutanestomi: Üreteri cilde ağızlaştırma *Vezikostomi: Mesaneyi cilde ağızlaştırma. Ek olarak kalın ve ince barsaktan yararlanılarak yapılabilir: . *İleal konduit: Mesane kanserinde mesane ve üretra çıkartılarak ileal konduit uygulanır. *İleumdan 60-70 cm.lik parça alınarak mesane oluşturulur. Ameliyat Öncesi Hazırlık: *Hastayla uygun ostomi yerinin saptanması *Barsak hazırlığı yapılmalıdır: Posasız yiyecekler, antibiyotik ve lavman uygulanır. *Kateteri nasıl uygulayıp, temizleyeceği ve nasıl saklayacağı anlatılmalıdır. *Cilt bakımı öğretilmelidir. *Enf. bulguları açıklanmalıdır. Ameliyat Sonrası Bakım *Öncelikle TPN ile beslenir. *Sık idrar takibi yapılır. *Ostomi torbasından sızıntı, ciltte irritasyon izlenir. *Stoma sık gözlenir. *Stomanın büyüklüğü, şekli kaydedilir. *Peritonit bulguları izlenir. *Kanama izlenir. *Kendi bakımına katılımı sağlanır. Üretra Tümörleri: Erkeklerde görülen beningn tümör kondülomadır. Kadınlarda görülen beningn tümör üretral karünküldür. Malign tümörler az görülür. Belirti ve bulgular: Hematüri, pollaküri, disüri, üretral kitle, perinede ağrı, akıntı, inkontinans ve idrar retansiyonu. Tanı: *Endoskopik muayene *Biyopsi ile konur. Tedavi: *Benignse TUR uygulanır. *Malignse cerrahi(parsiyel yada total üretrektomi), Sonra kalıcı üriner diversiyon uyg. Radyoterapi. PROSTAT TÜMÖRLERİ Benign Prostat Hiperplazisi (BPH): 40 yaş üzerinde görülür. Prostat hücrelerinin artması sonucu gelişir. Prostat bezi üretra, mesane ve rektuma doğru büyür. Mesane boynunda darlık oluşturur. Hidroüreter ve hidronefroz oluşturur. Belirti ve bulgular: Pollaküri, noktüri, disüri, hematüri, idrar projeksiyonunda ve kalibresinde azalma. Tanı: *Rektal duşe *Kan, idrar ve renal fonksiyon testleri *İVP *Sistografi *Sistoskopi Tedavi: 1-Konservatif tedavi: *Prostatit düşünülürse antibiyotik verilir. *Antiandrojen ve östrojen içeren ilaçlar verilir. *İdrarını tutmaması istenir. *Alkol yasaklanır. 2-Cerrahi tedavi: TUR: Transüretral rezeksiyon. Adenektomi:Prostat 50 gr.dan büyükse açık olarak uygulanır. Gerçek prostat ve fibröz kapsül çıkarılmaz. 3 şekilde uygulanır: *Retropubik prostatektomi: Alt abdominal insizyonla mesaneye girilmeden uygulanır. *Perineal prostatektomi: Anüs ile skrotum arasından girilerek yapılır. *Suprapubik transvezikal prostatektomi: Pubis üzerinden yapılan bir insizyonla mesaneye girilerek uygulanır.En sık uygulanır. Transüretral Rezeksiyon(TUR): Prostatın ağırlığı 50gr.ın altında ise uygulanır. Rezektoskopla mesane içi gözlenir, doku kesilerek çıkartılır koterle kanama kontrol edilir, SF ile yıkanır. Ameliyat öncesi hazırlık: Korku ve endişeler giderilir Kardiyak yönden değerlendirilir Yeterli sıvı alması sağlanır. En Sık Komplikasyon: *Kanama *Pıhtıyla kateterin tıkanması Diğer komplikasyonlar: *Üretral darlık *Retrograd ejekülasyon *İdrar inkontinansı *Perforasyon Prostatektomi Sonrası bakım: *Yaşam bulguları sık izlenir. *Pansumanlar kanama yönünden takip edilir. *Üç yollu foley kat. mesane irrigasyonu yapılır. *Kateterin bükülmemesi sağlanır. *Antispazmolitikler verilir. *Bol sıvı alması sağlanır. *Erken ambulasyon ve öksürük solunum egzersizlerini yapması sağlanır . *Oturur pozisyonda olmaması istenir. *Posalı gıdalar verilerek konstipasyon önlenir. *Lavman, rektal tüp uygulaması önlenir. *Foley kateteri çekmeden önce mesane jimnastiği uygulanır. Taburculuk Eğitimi *Kanama, idrar yapamama durumunda hemen dr.a başvurması söylenir. *4-6hafta zorlu aktivitelerden, ağır kaldırmaktan uzak durması söylenir. *4 hafta cinsel ilişki yasaklanır. *Kabız kalmaması *Bol sıvı alması *Dr. İzin verinceye kadar araba kullanmaması *Kateter ile taburcu oluyorsa bakımı konusunda haber verilir. PROSTAT KANSERİ Genellikle 70 yaşından sonra görülür. Nedeninin androjen miktarının azalıp, östrojen miktarının artması olduğu düşünülmektedir. Direkt invazyon Lenfatik Kan yoluyla yayılım olmaktadır. PROSTAT KANSERİ BELİRTİ VE BULGULAR Obstrüksiyon bulguları olarak: *Pollaküri, disüri, noktüri, *İdrar projeksiyonunda ve kalibresinde azalma, *İdrar retansiyonu görülür. *Hematüri *Kemik metastazı varsa kemik ağrıları Tanı: *Rektal muayene *Kanda tümör markırları incelenir *Prostatik asit fosfataz(PAP) düzeyi *Kemik sintigrafisi *Lenfanjiyografi *Akciğer grafisi *BT *USG *Prostat biyopsisi Tedavi: Tümörün derece ve klinik evresine göre belirlenir. Cerrahi tedavi olarak: *TUR *Radikal prostatektomi: Kapsülüyle birlikte prostat, veziküla seminalis ve ductus deferens çıkartılır.Hastada ereksiyon fonksiyonu bozulur ve inkontinans gelişir. Radyoterapi ve hormonal tedavi uygulanabilir. Testis Tümörleri: 15-35 yaş arasında sık görülür. En büyük etken inmemiş testis (kriptorşitizm). Testis travması, inguinal herni, kabakulak orşit, ailede testis tümörü öyküsü bulunması diğer etkenlerdir. Hastaların %50’sinde metastazdan sonra tanı konulmaktadır. Belirti ve Bulgular: *Testiste ağrısız küçük, sert bir şişlik *Testis yoğunluğunun artması *Skrotumda çekilme Tanı: Kendi kendine testis muayenesi ile erken tanı sağlanır. Fizik muayene Biyopsi ile konur. Tedavi: Tümörün tipine ve evresine göre belirlenir.Cerrahi, radyoterapi ve kemoterapi uygulanır. Cerrahi tedavi: I ve II.evredeki tümörler orşiektomi (testisin çıkartılması) ile tedavi uygulanır. Embriyonel karsinom, terato karsinom ve koryo karsinomda radikal orşiektomi, retroperitoneal lenfadenektomi ve/veya kemoterapi uygulanır. Kısırlığa neden olur. Üriner Sistem Taşları(Ürolitiazis): Taş oluşumuna ilişkin teoriler * Saturasyon teorisi * İnhibitör eksikliği teorisi * Matriks teorisi Taş Oluşumunda Rol Oynayan Faktörler *İdrarda kalsiyum, okzalat, amonyum gibi kristaloidlerin fazla olması *İdrar konsantrasyonunun artması *Üriner enf. *Üriner obstrüksiyon ve staz *Konjenital anomaliler *İdrar PH’ındaki değişiklikler Taş Çeşitleri: 1-İnorganik taşlar: Kalsiyum okzalat, kalsiyum fosfat, magnezyum amonyum fosfat. a-Kalsiyum taşları: Kalsiyum okzalat, kalsiyum fosfat en sık olanlardır. Magnezyum amonyum fosfat. Nedenleri: *Kemikten kalsiyum rezorbsiyonunun artması (paget hast., hiperparatroidizm *Bağırsaktan fazla miktarda Ca+ emilimi (Dvit alımının artması) *Renal tübüllerden Ca+ emiliminin bozulması b-Struvite taşları: Üreyi parçalayan üreazın etkisi ile gerçekleşir.İdrarın alkali tarafa geçmesini sağlar. 2-Organik taşlar: a-Ürik asit taşları b-Sistin taşları c-Ksantin taşları Belirti ve Bulgular *Ağrı: Şiddetli ve kolik şeklindedir. Bulantı-kusma da olabilir. * Hematüri *Obstrüksiyon *Enfeksiyon Böbrek Tümörleri ve Taşlarında Ağrı ve Hematürinin Karakteri Böbrek Tümörlerinde Böbrek Taşlarında Önce Hematüri Önce Ağrı şeklindedir. * Sonra Ağrı *Kitle Öbstrüksiyon Enfeksiyon kolik Bulantı-kusma * Sonra Hematüri *Obstrüksiyon *Enfeksiyon Tanı: *Hasta hikayesi alınır. *İdrarda PH, dansite, eritrosit, lökosit, kristal *İdrar kültürü yapılır. *Kanda Ca+, fosfor ve ürik asit bakılır. *DUSG *İVP Akut Dönemde Tedavi: *Analjezik ve antispazmolitik verilir. *Antiemetik verilir. *Yatak istirahatine alınır. *Ilık banyo yaptırılır. *Bol sıvı alması sağlanır. Taşların Tedavisi: Mekanik girişimler: 1-ESWL(extra-corporal shock wave lithotripsy) 2-Endoürolojik girişimler:Perkütan ultrasonik litotripsi Cerrahi Tedavi: Nefrolitotomi: Böbreğin parankim dokusundan taşın çıkartılmasıdır. Pyelolitotomi: Böbreğin pelvisinden dokusundan taşın çıkartılmasıdır. Parsiyel nefrektomi: Böbreğin bir kısmının çıkartılmasıdır. Nefrektomi: Böbreğin tamamen çıkartılmasıdır. Taşın Tekrar Oluşumunun Önlenmesi: 2 Ana Hedef: *Metabolik ve anatomik nedenler ortadan kaldırılmalıdır. *Taşa göre tedavi edilmeli ve enfeksiyon önlenmelidir. Koruyucu Önlemler: 1-Yeterli sıvı alımı 2-Uygun diyet alımı 3-Uygun ilaç tedavisinin sağlanması. ÜRİNER OBSTRÜKSİYON VE STAZ Konjenital obstrüksiyon nedenleri * Üretra meatusundaki darlıklar * Mesane boynu kontraktürü * Üreteropelvik darlık * Retro-kaval üreterler * Üreterosel * Obstrüktif megaüreter AKKİZ OBSTRÜKSİYON NEDENLERİ Enfeksiyon Taşlar Tümörler Nörolojik hastalıklar Gebelik ÜRİNER OBSTRÜKSİYON NEDENİYLE GELİŞEN SORUNLAR Taş Enfeksiyon Obstrüksiyon ÜRİNER OBSTRÜKSİYON NEDENİYLE GELİŞEN SORUNLAR-II Zaman ilerledikçe Vezikoüretral reflü Hidroüreter Hidronefroz gelişir BELİRTİ VE BULGULAR Pollaküri Noktüri Disüri İdrar projeksiyonu ve kalibresinde azalma Hematüri TEDAVİ VE BAKIM Nedene yöneliktir BÖBREK TRANSPLANTASYONU TRANSPANTASYONDA ALICI KRİTERLERİ 70 yaşın altında olmalı Akut enfeksiyon bulunmaması 2 yada daha fazla yaşam ömrü Psikososyal hazırlığının olması Malignite olmaması KOAH olmaması TRANSPANTASYONDA KADAVRA VERİCİ SEÇİMİ Yaş 1-55 arasında olmalı Böbrek fonksiyonu normal olmalı SSS dışında malignite olmamalı Yaygın enf. olmamalı DM ve hipertansiyon olmamalı Solunumfonksiyonu olmalı kardiyak normal Kadavra Vericiden Alınan Böbreğin Korunması: 1-Hipotermik koruma: Düşük Na+ ve Yüksek K+ içeren soğutulmuş solüsyon içerisinde 24-38 saat saklanabilir. 2-Pulsatif perfüzyon: Modifiye bir plazma ve albümin solüsyonu olan perfüzatla böbrek perfüzyonu 2-3 gün saklanabilir. Transpantasyonda Canlı Vericinin Seçimi: *Yaş 18-60 arasında olmalı. *Önemli bir hastalık olmamalı. *Emosyonel durum normal olmalı *Histokompatibilite uygun olmalı *Üriner fonksiyon iyi değerlendirilmeli. Verici ve Alıcı Uygunluğu: *ABO Kan Grubu *HLA(Human Lökosit Antijenleri) *MLC(Miks Lenfosit Kültürleri) *Sitotoksinler Verici ve Alıcının Ameliyat Öncesi Hazırlığı: Psikolojik hazırlık Fizyolojik hazırlık Böbrek Transplantasyonu Komplikasyonları: 1-Greft enjeksiyonu: a)Hiper akut rejeksiyon: En ciddidir. Ameliyat sırasında oluşur. Nefrektomi ile sonuçlanır. b)Akselere rejeksiyon: İlk bir hafta içinde hümoral ya da hücresel immün tepkiye bağlı olarak gelişir. Bulgular: Ateş, oligüri, greftte hassasiyet ve büyüme görülür. Tedavi: Yüksek dozda steroid verilir. Antikoagülan uygulanır.Gerekirse nefrektomi yapılır. c)Akut rejeksiyon: En sık görülendir.Serum kreatinini ve BUN yüksektir. Oligüri, kilo artışı, greftin büyümesi ve ağrı, ateş, lökositoz ve proteinüri görülür. Tedavide yüksek dozda steroid verilir. d)Kronik rejeksiyon: Geç görülen rejeksiyondur. Renal fonksiyon bozukluğu bulguları verir.Hipertansiton gelişir. 2-Enfeksiyon 3-Üriner sistem komplikasyonları 4-Kardiyovasküler komplikasyonlar 4-Solunum komplikasyonları 5-GİS komplikasyonları 6-Cilt komplikasyonları 7-Diğer komplikasyonları Transplantasyonu Sonrası Hemşirelik Bakımı: *Gelişebilecek enfeksiyona yönelik bakım *Renal fonksiyona yönelik bakım *Hastaların beslenmesi *Hastaların psikolojik yönden desteklenmesi *Transplantasyon sonrası eğitim TEŞEKKÜR EDERİM