I.Dünya Savaşı Öncesi Gelişmeler

I.Dünya Savaşı Öncesi Gelişmeler
TRABLUSGARP SAVAŞI (1911-1912):
OSMANLI X İTALYA
Nedenleri:

Ulusal (Siyasi) birliğini geç tamamlayan İtalya’nın sömürge arayışı içinde olması. (Temel
neden)

İtalya’nın, Habeşistan yenilgisinin acısını çıkarmak istemesi.

Büyük devletlerin (Düvel-i muazzama) sus payı verircesine İtalya’ya destek olması.

Trablusgarp’ın İtalya’ya coğrafi yakınlığı.

Osmanlı’nın zayıf durumda olması, Trablusgarp toprağı ile kara bağlantısının olmaması.
Gelişimi:

Mısır’ın İngiltere’nin elinde olmasından dolayı karadan yardım gönderilemedi. Ayrıca
donanmada yeterli değildi.

Trablusgarp’a giden Türk subayları başarılı olunca İtalya zor durumda kaldı ve Akdeniz’e
yönelerek 12 adayı işgal etti.
Sonuçları:

Uşi Antlaşması (18 Ekim 1912):
 Trablusgarp ve Bingazi İtalyanlara bırakıldı.
 12 Ada, Balkan savaşları başladığı için geçici olarak İtalyanlara bırakıldı.
 İtalya, kapitülasyonların kaldırılmasında Osmanlı Devletine yardımda bulunacak.
Yorum: Kuzey Afrika’da ki son toprak parçası da kaybedildi.
I.BALKAN SAVAŞI (1912-1913)
Karadağ, Bulgaristan, Sırbistan, Yunanistan
X
OSMANLI
Nedenleri:

İki temel neden vardır:
 Balkan devletlerinin bölge üzerindeki emelleri. (Balkan ittifakı)
 Büyük devletlerin kışkırtmaları. (Rusların Panslavist politikası ve İngiltere’nin Rusları
desteklemesi)

Osmanlı’nın İtalya ile savaş halinde olması ve askeri gücünün zayıflamış olması.
Not: Savaşı başlatan devlet Karadağ, savaşa gerekçe gösterilen ulus Arnavutlar, savaşa katılmayan
balkan devleti ise Romanya’dır. En karlı çıkan devlet Bulgaristan’dır.
Sonuçları:

Savaştan kısa süre önce askerlerin büyük bir kısmının terhis edilmiş olması ve askerler
içerindeki siyaset (particilik) in yayılması Osmanlı ordusunun kısa sürede yenilmesine sebep olacaktır.

Arnavutluk bağımsızlığını ilan etti.

İttihat-Terakki, “Bab-ı Ali Baskını” ile yönetime el koydu.

Londra Antlaşması (30 Mayıs 1913)
 Osmanlı’nın batı sınırı Midye-Enez hattı olacak.
 Arnavutluk ve Adaların geleceğini büyük devletler belirleyecek.
 Yunanistan; Selanik, Güney Makedonya ve Girit’i alacak.
 Bulgaristan; Kavala, Dedeağaç ve bütün Trakya’yı alacak.
 Sırbistan; Orta ve Kuzey Makedonya’yı alacak.
Yorum: Osmanlı kuruluş devrinden bu yana Edirne ve Kırklareli ilk kez elden çıktı. Ege adaları fiilen
yitirildi. Arnavutluğun bağımsızlığı ilanı ile Osmanlıcılık fikri geçerliliğini yitirdi.
II.BALKAN SAVAŞI (1913)
Romanya, Karadağ, Yunanistan, Sırbistan, Osmanlı (En son katıldı)
X
BULGARİSTAN
Nedeni:

I.Balkan Savaşı’nda Bulgaristan’ın diğerlerine göre daha fazla toprak kazanmış olması.

Özellikle Makedonya’nın bölüşülmesi meselesi sorun yaratmıştır. (Verimli topraklar)
Sonuçları:

Bulgaristan yenildi.

Balkan devletleri kendi aralarında Bükreş Antlaşmasını imzaladılar.

Osmanlı, Edirne ve Kırklareli’ni geri almıştır.

Antlaşmalar:
 Bükreş: Balkan devletleri (1913)
 İstanbul: Osmanlı-Bulgaristan (1913)
 Atina: Osmanlı-Yunan (1913)
 İstanbul: Osmanlı-Sırp (1914)
Balkan Savaşlarının Genel Sonuçları:


Osmanlı’nın Balkanlardaki egemenliği büyük ölçüde sona erdi.
Ege adaları elden çıktı.
 Osmanlıcılık çöktü, Türkçülük etkili olacak.
 İttihat-Terakki iktidara geldi. (Bab-ı Ali ile)
 Bu günkü Türk-Bulgar sınır belirlendi.
 Batı Trakya Türkleri sorunu ortaya çıktı.
OSMANLI
Harita 1: Balkan Savaşları Öncesi
OSMANLI
Harita 2: Balkan Savaşları Sonrası
NOT-1:
II. MEŞRUTİYET
1908 yılında ilan edildi. Buna göre;
• Padişahtan meclisi kapatma yetkisi alındı,
• Padişahtan sürgün etme yetkisi alındı,
• Hükümet meclise karşı sorumlu olacaktı,
• Yasa teklifi için padişahtan onay alınmasına son verildi.
BU DURUM;
*** Meclis üstünlüğüne dayalı demokratik bir sisteme geçildiğinin kanıtıdır.
NOT-2:
TRABLUSGARP SAVAŞI
İtalya’nın hammadde ve pazar arayışı yüzünden çıkmıştır.
VURGU:
“hammadde ve pazar arayışı” dır.
Bu durum:
Trablusgarp Savaşı’nın bir sömürgecilik savaşı olduğunun kanıtıdır.
NOT-3:
TRABLUSGARP SAVAŞI SONUCUNDA;
***Osmanlı, Rodos ve On iki Ada’yı geçici olarak İtalya’nın korumasına bırakmıştır.
Bu durum;
Osmanlı Devleti’nin askeri ve siyasi gücünün kalmadığının kanıtıdır.
Topraklarını korumaya çalışması da, bu savaşın yayılmacı ve sömürgeci bir savaş olduğunu gösterir.
NOT-4:
BAB-I ALİ BASKINI
Bab-ı Ali Baskını ile İttihat Terakki partisindeki bazı subaylar silah kullanarak sadrazam Kamil Paşa’yı
istifaya zorladılar.
VURGU:
“Sadrazamın istifaya zorlanması” dır.
ÇIKARIM:
•
•
Bab-ı Ali Baskını, bir hükümet darbesidir.
Yani mevcut düzeni yada rejimi değiştirmeye yönelik değildir.
KURTULUŞ SAVAŞI HAZIRLIK DÖNEMİ
HAVZA BİLDİRİSİ (Genelgesi)
Mustafa Kemal, İzmir’in işgalini Anadolu’ya duyurmak ve milli bilincin uyanmasını sağlamak için bir
genelge yayımladı.

İşgallere karşı protesto mitingleri yapılacak

İt. Dev. Ve İstanbul hükümetine işgalleri kınayan telgraflar çekilecek.
Önemi:
-
Milli direniş bilinci ilk defa uyandırıldı.
Mustafa Kemal İstanbul’a çağırıldı. Mustafa Kemal, Amasya’ya hareket etti.
AMASYA GENELGESİ

Vatan’ın bütünlüğü ve milletin bağımsızlığı tehlikededir. (Gerekçe)

İstanbul hükümeti üzerine düşen görev sorumlulukları yerine getirememektedir. (İstanbul’a
tepki)

Milletin bağımsızlığını yine milletin azmi ve kararı kurtaracaktır. (Yöntem-Milli Egemenlik)

Sivas’ta milli bir kongre düzenlenecektir. (Her bölge üç delege gönderecek)

Askeri birlikler ve milli güçler dağıtılmayacaktır.

Her türlü denetimden uzak bir kurul oluşturulmalıdır. (Bir meclisin gerekliliği)
Önemi:
- Kurtuluş savaşının gerekçesi, metodu, amacı açıklanmıştır.
- Kurtuluş savaşı resmen ilanıdır.(ihtilal beyannamesidir. )
- Milli egemenlik yolunda ilk adım
- Mustafa Kemal İstanbul’a çağırıldı. 7-8 Temmuz 1919’da Mustafa Kemal görev ve askerlikten istifa
etti.
ERZURUM KONGRESİ
 Bölgesel amaçlı toplandı, alınan kararlar sayesinde milli bir kongre oldu.
- Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür, bölünemez.
- Geçici bir hükümet kurulacak ve bu hükümetin milli bir kongre toplaması gereklidir.
- Manda ve Himaye kabul edilemez. (İlk kez tam bağımsızlık hedeflendi)
- Milli iradeyi hakim, Kuvva-i Milliye yi etkin kılmak esastır.
- Azınlıklara ayrıcalık verilemez. Mebusan Meclisinin toplanmasına çalışılacaktır.

Kongre sonunda Temsil Heyeti seçildi. Başkan Mustafa Kemal oldu.
Önemi:
-
İlk kez milli sınırlar ve milli devletten bahsedildi.
İlk kez savaşmaktan bahsedildi.
Kapitülasyonlara karşı çıkıldı.
BALIKESİR-ALAŞEHİR KONGRELERİ
Bölgesel niteliktedir.
Yunanlılara karşı silahlı direnişte ve Batı cephesinin kurulmasında etkili oldu.
SİVAS KONGRESİ

Amasya ve Erzurum kararlarını uygulamak için toplandı.

İstanbul hükümeti ve işgalciler, kongrenin toplanmasını engellemeye çalışmışlardır.

Elazığ Valisi Ali Galip, kongreyi basmak ve M.Kemal’i tutuklamak için görevlendirildi.
- Manda ve Himaye kesinlikle reddedildi.
- Bütün yararlı cemiyetler “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” adı ile birleştirildi.
(Yürütme yetkisi Temsil Heyetine verilmiştir)
- Temsil Heyeti genişletildi. Yetkileri arttırıldı.
- “İrade-i Milliye” adıyla bir gazete çıkarıldı.
Önemi:
Her yönüyle milli bir kongredir.
Bağımsızlık yolunda atılan en önemli adımdır.
M.Kemal, İstanbul hükümeti ile bütün bağlarını kesti. Damat Ferit paşa istifa etti. Ali Rıza Paşa
geldi.
Batı Cephesi oluşturuldu. (Komutan Ali Fuat Paşa oldu – Temsil Heyetinin ilk defa yürütme
yetkisini kullanmasıdır)
AMASYA GÖRÜŞMELERİ
Ali Rıza Paşa’nın teklifi ile gerçekleşti.
Bahriye Nazırı Salih Paşa ile M.Kemal arasında bir protokol yapıldı.
İstanbul hükümeti Sivas Kongresi kararlarını kabul edecek.
Milletvekili seçimleri serbestçe yapılacak.
Temsil Heyeti’nin görüşleri alınmadan barış yapılmayacak.
Not: Böylece İstanbul Hükümeti, milli mücadeleyi ve AveRMHC’ni hukuken kabul etti.
Son Osmanlı Mebusan Meclisi:

Mebuslar Meclisi’nin açılması ile seçimler yapıldı. M.Kemal Erzurum milletvekili oldu.

Mecliste, Felah-ı Vatan grubu oluştu.

Misak-ı Milli kararları kabul edildi.
(28 Ocak 1920).

MİSAK-I MİLLİ:

Mondros imzalandığı andaki topraklar bir bütündür bölünemez. Batı Trakya, Kars, Ardahan ve
Artvin’de Plebisit (halk oylaması-referandum) yapılacak.

Kapitülasyonlar kabul edilemez.

Azınlıklara, dışarıdaki Türkler kadar hak verilecektir.
- Milli mücadelenin programı niteliğindedir.
- Türk yurdunun sınırları çizildi.
- 16 Mart 1920’de Meclis kapatıldı.
TBMM’nin kurulması için h
SAVAŞLAR
Trablusgarp Savaşı
(1911-12):
Osmanlı & İtalya
Uşi Antlaşması (1912)
GİZLİ ANTLAŞMALAR
Osmanlıyı Paylaşma Tasarıları:
1915 Boğazlar Antlaşması: Rusya’yı kendi yanlarında tutabilmek için İngiltere ve
Balkan Savaşları
I. Balkan Savaşı (191213):
Osmanlı & Karadağ,
Yunanistan, Bulgaristan,
Sırbistan.
Londra Ant. (1913)
II.Balkan Savaşı (1913):
Bulgaristan & Yunanistan,
Romanya, Sırbistan,
Karadağ, Osmanlı.
1913 Bükreş Ant.: Balkan
Devletleri kendi arasında.
1913 İstanbul Ant.:
Osmanlı & Bulgaristan
1913 Atina Ant.:
Osmanlı & Yunanistan
1914 İstanbul Ant.:
Osmanlı & Sırbistan
Fransa tarafından İstanbul, Boğazlar ve Marmara kıyıları Rusya’ya vaat edilmiş.
1915 Londra Antlaşması: 12 Ada ve G.Batı Anadolu, İtalyanlara vaat edilerek
İtilaf devletlerinin yanına geçtiği antlaşmadır.
1916 Sykes-Picot Antlaşması: İngiltere ve Fransa’nın Osmanlı topraklarını
paylaştıkları antlaşmadır. Çukurova, G.Doğu Anadolu, Musul ve Suriye çevresi Fransızlara,
Irak İngilizlere bırakılacak. Diğer bölgelerde ise bir Arap devleti kurulacak.
1916 Petrograt Antlaşması: D.Anadolu ve Trabzon’a kadar olan Karadeniz kıyıları daha
önceki bölgelere ek olarak Rusya’ya bırakılmıştır.
1916 Mac-Mahon Antlaşması: İngilizlerin Mısır valisi Mac-Mahon ile Hicaz Emiri
Şerif Hüseyin arasında yapılmıştır. Arapların Osmanlı Devletine isyan etmelerine
karşılık bağımsız bir Arap devleti vaat edilmiştir.
Not: Rusya’da Bolşevik ihtilali sonunda kurulan yeni rejim tarafından gizli antlaşmalar
dünya kamuoyuna duyurulmuş, böylece uygulama alanı bulamamışlardır.
I.Dünya Savaşı (19141918)
İtilaf Devletleri
İngiltere, Fransa, Rusya,
Yunanistan, Japonya,
Romanya, İtalya, Sırbistan,
ABD
İttifak Devletleri
Almanya, AvusturyaMacaristan, İtalya (İtilaf
olacak), Osmanlı,
Bulgaristan
Cepheler:
Taarruz Cepheleri
- Kafkas
- Kanal
Savunma Cepheleri
- Çanakkale
- Irak, SuriyeFilistin
- Hicaz-Yemen
Müttefiklere Yardım İçin
- Romanya, Makedonya,
Galiçya.
CEMİYETLER
İŞGALLER
İngiltere:
- Musul (İlk işgal
Milli (Yararlı) Cemiyetler:
1. İzmir Müdafaa-i Hukuk:
edilen yer)
- İskenderun, Urfa,
Antep, Maraş, Kars,
Batum.
Not: Paris barış
konferansına göre;
Urfa, Antep, Maraş
Fransa’ya bırakıldı.
Fransa:
- Dörtyol, Mersin,
Adana.
- Urfa, Antep, Maraş.
İtalya:
- Antalya, Konya,
Bodrum, Kuşadası,
Fethiye, Marmaris.
Yunanistan:
- Uzunköprü,
Hadımköy.
Çanakkale
sav.Sonuçları:
* Savaş en az iki yıl
uzadı.
* Bulgaristan İttifak
devletleri yanında
savaşa girdi.
* Gizli Ant.gündeme
geldi.
* Rusya yardım
alamayınca Çarlık
rejimi zor duruma
düştü ve 1917’de
Bolşevik ihtilali oldu
* M.Kemal kahraman
oldu.
I.Dünya Savaşı’nın
Sonuçları
1. Yaklaşık 10 milyon
insan hayatını
kaybetmiştir.
2. Bazı büyük devletler
yıkıldı, yeni devletler
kuruldu (Avusturya,
Macaristan,
Yugoslavya, Polonya,
Çekoslovakya).
3. Bazı devletlerde
rejim değişikliği oldu
(Rusya’da Komünizm,
İtalya’da Faşizm,
Almanya’da Nazizim,
Türkiye’de
Cumhuriyet).
4. Yeni silahlar
kullanıldı (Uçak, tank,
denizaltı).
5. Kurtuluş savaşına ve
II.Dünya savaşına
sebep olmuştur.
6. Milletler Cemiyeti
İzmir’in işgalinden önce kurulmuş ve Rumların iddialarının yanlışlığını ispatlamaya çalışmıştır.
1. Reddi İlhak: İzmir’in işgalinden sonra silahlı direniş faaliyetlerinde bulunmuş ve
2. Kuvva-i Milliye birliklerini kurmuştur. Balıkesir ve Alaşehir Kongrelerini düzenlemiştir.
3. Trakya Paşaeli: Mavri Mira’ya karşı Edirne’de kuruldu.
4. Trabzon Müdafaa-i Hukuk: Pontus Rumlarına karşı kuruldu. Erzurum kong. Sonra D.Anadolu
Müdafaa-i Hukuk cemiyetine bağlandı.
3. Milli Kongre: İstanbul’da kuruldu. Basın-yayın yolunu kullandı. Kuvva-i Milliye tabirini ilk kez
kullandı.
6. D.Anadolu Müdafaa-i Hukuk: Ermeni devleti kurulmasını önlemek için kuruldu.
7. Klikyalılar: Merkezi İstanbul’dur. Adana ve çevresinde Ermeni dev.kurmayı önlemek için kuruldu.
ZARARLI CEMİYETLER
A.Azınlıkların Kurdukları:
1. Mavri Mira: Trakya, İstanbul ve Ege’yi Yunana bağlama amacındadır.
2. Etnik-i Eterya: 1894 yılında kurulmuştu. “Megalo İdea” hayali için çalıştı.
3. Rum Pontus: Karadeniz kıyı şeridinde büyük Pontus devletini kurmayı amaçladı.
4. Hınçak ve Taşnak: Wilson P.yararlanarak D.And ve Çukurova’da Ermeni dev.kurmak.
5. Makabi Alyans: Yahudilerin ayrıcalıklarının sürdürülmesi için kuruldu.
B. Milli Varlığa Düşman Cemiyetler:
1. Sulh ve Selamet-i Osmani: Padişaha bağlı.
2. Teali İslam: Hilafet ve Ümmetçiliğe bağlı.
3. Kürt Teali: D.And’da Kürt dev kurmak.
4. İngiliz Muhipleri: İngiliz mandası.
5. Wilson İlkeleri: Amerikan mandası.
kurulmuştur.
ÖZELLİKLERİ
Yararlı Cemiyetlerin Ortak Özellikleri:
* Bölgesel ve milliyetçidirler.
* İşgallere karşı kuruldular.
* Milli direniş bilinci uyandı.
* Azınlık çalışmasını önlemek
* Sivas kong.ile birleştiler.
Zararlı Azınlık Cemiyetlerinin Özellikleri
* İtilaf dev.tarafından destek.
* Osmanlıyı parçalama amacı.
* Ermeni, Rum ve Yahudi din adamları ve kiliseler yardımı.
* Bağımsız devlet kurmayı amaçladılar.
GENELGELER
Havza Bildirisi: Protesto.
Amasya Genelgesi: Program.
ErzurumKon:Bölgesel-Milli.
Balıkesir-Alaşehir Kong.:
Sivas Kong.: Milli(Ulusal).
Amasya Görşmesi: Tanınma.
Misak-ı Milli: Sınırlar ve Program.
KURTULUŞ SAVAŞI
Doğu Cephesi: Ermeniler ile Kazım Karabekir’in kuvvetleri çarpıştı. Gümrü Antlaşması Yapıldı. (2 Aralık 1920)
Güney Cephesi: Fransa ve Ermeniler ile savaşıldı. Ankara Ant. İle kapandı (TBMM-Fransa-20Ekim1921)
Batı Cephesi:
I.İnönü sav. Londra Konf., Moskova ant., Teşkilat-ı Esasi, Türk-Afgan Dostluk Antlaşması.
II.İnönü: Tekalif-i Milliye. Sakarya Sav.: Kars Ant, Ankara Ant.
Büyük Taarruz: Mudanya Ateşkesi.
Atatürk, dış politikada nasıl bir yol takip etmiştir?
•
•
•
•
Ciddi
Rasyonel
Barışçı
Milli meselelere karşı duyarlı
Atatürk’ün Milli dış siyasetinin unsurları:
1. Milli gücümüze dayanmak.
2. Milli sınırlarımız içinde kalmak (Barışçı)
3. Amaçlarımızın hayal ürünü olmaması (Gerçekçi)
4. Milletlerarası ilişkilerde eşitliğe dayanmak.
5. Dış Bilim ve teknolojinin rehberliğinde siyaset izlemek.
Atatürk’ün dış politikasının temel hedefleri:
1. Bağımsızlığı korumak.
2. Lozan dengesini korumak.
3. İngiliz ve Sovyet dostluğu arasında denge kurmak.
4. Barışı korumak.
5. Yurtta sulh, cihanda sulh ilkesi’ni uygulamak.
6. Hukuka bağlılık ilkesini uygulamak.
7. Modernleşme (batılılaşma) ve demokratikleşme çalışmalarını devam ettirmek.
DIŞ POLİTİKA DEVRELERİ
• Kurtuluş Savaşı Dönemi:
• 1923-1930 Dönemi:
• 1930-1935 Dönemi:
• 1935-1938 Dönemi:
Yabancı Okullar:
 Osmanlı Devleti 1856 yılında yabancı okulların açılmasına izin vermişti.
 Ülkemizdeki yabancı okullar:
- Yabancı okullar
- Azınlık okulları olarak iki çeşitti.
 Azınlık okulları, Osmanlı’nın yaşadığı siyasal ve toplumsal (sosyolojik) değişimin, Yabancı
okulları ise hukuksal belirsizliğin sonucu oluşmuştur.
 Yabancı okullar meselesi, Lozan’da tam olarak çözülememiştir. 3 Mart 1924’te kabul edilen
“Tevhid-i Tedrisat Yasası” ile yabancı okullar, planlama, uygulama ve denetim açısından Milli
Eğitim Bakanlığına bağlanmıştır. Bu kuralları kabul etmeyen okullar kapatılmıştır.
!!! Bu uygulama, TAM BAĞIMSIZLIK yolunda alınan bir karardır.
Türk-Irak Sınırı (MUSUL Sorunu):
 Musul ve çevresi Mondros Ateşkesi’nden sonra İngilizler tarafından işgal edilmişti. Misak-ı
Milli kararlarına göre Musul Türk Devleti’nin sınırları dahilinde olmalıydı.
 Lozan Antlaşmasında bu sorun Türk-İngiliz ikili görüşmelerine bırakılmıştır.
 İkili görüşmeler sonuç vermeyince Türk ordusu askeri harekat için hazırlıklara başladı.
 Her zamanki İngiliz oyunu sergilendi ve Güney Doğuda İngilizleri de desteği ile gerici Şeyh Said
isyanı çıkarıldı.
 Şeyh Said İsyanı’ndan dolayı zor durumda kalan Türkiye, 5 Haziran 1926’da Ankara
Antlaşmasını imzalayarak Musul’u İngiliz yönetimine bıraktı. Antlaşmaya göre;
- Hakkari Türkiye’de, Musul İngiltere’de kalacak.
- Musul petrollerinden Irak’ın payına düşen kısmının %10’u 25 yıl süre ile Türkiye’ye verilecekti.
- Türkiye bu alacağından, İngiltere’ye ödeyeceği borçlar karşılığında vazgeçecekti.
!!! Sömürgeci İngiltere istediği hedefe ulaşmıştır. Bu durum Misak-ı Milli’nin tam olarak
gerçekleşemediğinin kanıtıdır.
Nüfus Mübadelesi (Değişimi) Sorunu:

Bu sorun Türk-Yunan halkı arasındaki nüfus değişimi sorunudur.

Lozan Antlaşması’na göre Batı Trakya’daki Türkler ile İstanbul’daki Rumlar dışında
kalan azınlıklar karşılıklı olarak değiştirilecektir.

30 Ocak 1923’te imzalanan sizleşmeye göre Rumlar ile Türklerin değişimi
öngörülmüştür.

Yunanlıların, İstanbul’da bulunan Rumlar ile ilgili yerleşmiş (etabli) tanımı Türklerle
anlaşmazlık doğurmuş ve konu Milletler Cemiyeti’ne gitmiştir.

1924’de başlayan sorun, 1926’da şiddetlenmiş ve 1930’da çözülerek son bulmuştur.

Mübadele sonucunda, Yunanistan’dan bir milyondan fazla Müslüman vatandaş
Türkiye’ye, Türkiye’den ise bir buçuk milyondan fazla Rum vatandaş Yunanistan’a göç
etmiştir.
Milletler Cemiyeti ve Türkiye’nin Cemiyete Girişi (18 Temmuz 1932):

Milletler Cemiyeti’nin kurulma fikrini ABD başkanı Wilson ortaya atmıştır. (8 Ocak
1918)

Paris Barış Konferansı’nda ise; “Milletler Cemiyeti Anayasası” kabul edilmiştir. (28
Nisan 1919)

Milletler Cemiyeti: 10 Haziran 1919’da Londra’da çalışmalarına başlamıştır.

Türkiye bu cemiyete güvenmiyordu. Çünkü bu cemiyet Musul meselesinde tarafsız
karar almamıştı. Fakat şartlar değişti;
1930’ların başlarında Almanya Versay Antlaşmasına aykırı olarak silahlanmaya
başladı.
Türkiye bu döneme kadar Avrupa ile barışçı bir politika izlediği için, Milletler
Cemiyeti’ne davet edilmiştir.
Türkiye bu teklifi kabul etmiştir.
!!! Türkiye, bu cemiyete girerek, barış yanlısı olduğunu dünyaya ispatlamıştır. Ayrıca
yayılmacı totaliter devletlerden korunmak, bu kararı almada önemli bir etkendir.
(Almanya ve İtalya)
Dış Borçlar:

Osmanlı, tarihte ilk dış borcunu 1854’te Kırım Savaşı sırasında İngiltere’den almıştır.

Borçların tamamen bitmesi ise Demokrat Parti Döneminde 1954 yılında olmuştur.
Fakat yine borç alınmaya başlanmıştır.

Osmanlı’dan kalan borçlar, Lozan Antlaşmasına göre, Osmanlı’dan ayrılan devletlere
bölünmüştür. Türkiye Cumhuriyeti’ne düşen pay ise taksitlendirilmiş ve ödenmiştir.
Balkan Antantı (9 Şubat 1934):

Güçlenen Almanya ve İtalya’nın dünya barışını tehdit eden yayılmacı emelleri ve
silahlanmaları Antant’ın kurulmasının en önemli nedenidir.

Türkiye’nin öncülüğünde kurulmuştur.

Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya arasında oldu.

Türkiye bu antant ile batı sınırının güvenliğini sağlamaya çalışmıştır.
Montrö Boğazlar Sözleşmesi (20 Temmuz 1936):

Sebep: İtalya’nın Habeşistan’a saldırması, Japonya’nın Milletler Cemiyeti’nden
ayrılması, Almanya’da Nazilerin iktidara gelmesi.

Bu tehlikeli gelişmeler ve savaş sinyalleri Türkiye’ye boğazlar konusunda bir fırsat
vermiştir.

Lozan Antlaşması’nda, Boğazlarda Türk egemenliği tam olarak gerçekleşmemişti.
Boğazlar bir komisyon tarafından yönetilecek ve askersiz bölge olacaktı.

Avrupa’da gerginleşen ortamdan yararlanan Türkiye, Avrupa devletlerine bir nota
(uyarı) verdi.

Montrö Boğazlar Sözleşmesi imzalanarak Türkiye boğazlar üzerinde tam egemen bir
duruma gelmiştir ve bağımsız karar alma yetkisine sahip olmuştur.
Sadabad Paktı (8 Temmuz 1937):

İtalya’nın (Mussolini), Asya ve Afrika’ya saldırma politikası Türkiye’yi İslam devletleri
ile yakınlaştırmıştır.

Türkiye, İran, Afganistan ve Irak arasında imzalanmıştır.
!!! Ortadoğu’da siyasal dayanışmayı amaçlayan çok taraflı ilk antlaşmadır.
!!! Sadabat Paktı ve Balkan Antantı, bulunduğu bölgede barışı sağlama, dünya barışına
katkıda bulunma ve savunma amacı gibi sebepler ile yapılmıştır. Türkiye’nin bölgedeki
gücünü de kanıtlar.
Hatay Sorunu:

1918 Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan kısa bir süre sonra önce İngiliz sonra Fransız
işgaline uğrayan Hatay, 1921 Ankara Antlaşması ile özerk bir yönetime kavuşmuş, Lozan
Antlaşması ile Türkiye sınırları dışında kalmıştı.

1936’da Fransa, Suriye’den çekilmeye başlayıp Hatay’ın yönetimini de Suriye’ye
bırakmak isteyince Hatay sorunu tekrar gündeme gelmiştir.

Türk-Fransız görüşmeleri bir sonuç vermeyince, sorun Milletler Cemiyeti’ne
götürülmüştür.

2 Eylül 1938’de Hatay Cumhuriyeti kurulmuştur. Hatay meclisi Türkiye
Cumhuriyeti’ne katılma kararı almıştır.

23 Haziran 1939’da imzalanan Ankara Antlaşması (Türk-Fransız) ile Fransa Hatay’ın
Türkiye’ye katılmasını kabul etmiştir.
!!! Hatay sorununun çözülme tekniği, Atatürk’ün başlattığı barışçı politikaya güzel bir
örnek olmuştur. Aynı zamanda büyük bir siyasal başarıdır.
II.DÜNYA SAVAŞI (1939-1945):
Nedenleri:

I.Dünya Savaşı sonucu Almanya ile imzalanan Versay Antlaşması.

İtalya’nın ve Japonya’nın sömürgecilik faaliyetleri.
- Almanya’nın Polonya’ya saldırması ile savaş başlamıştır. (1 Eylül 1939)
- İtalya ve Japonya’da savaşa katılmıştır. Japonya, Pearl Harbour’a saldırınca ABD’de savaşa
katılmıştır.
- Almanya, İtalya, Japonya(Mihver Devletler) X Fransa, İngiltere, Rusya, ABD(Müttefik
Devletler)
- Almanya’yı doğudan Rusya, batıdan ise ABD, İngiltere ve Fransa sıkıştırmış ve Normandiye
Çıkartma ile etkisiz hale getirmişlerdir. (1945)
- Japonya’yı yenebilmek için ABD, Hiroşima ve Nagazaki’ye atom bombası atmıştır. (Atom
bombası, kitle imha silahıdır)
Sonuçları:

Almanya, doğu ve batı olarak ikiye ayrılmıştır.

Savaşı, demokrasiyi savunan ülkeler kazanmıştır. (SSCB hariç)

ABD ve Rusya dünyanın iki süper gücü olmuştur.

Sömürgecilik yavaş yavaş sona ermeye başlamış ve bu devletler bağımsız olmuştur.

Milletler Cemiyeti yerine Birleşmiş Milletler (UN) kurulmuştur.

Filistin topraklarında İsrail devleti kurulmuştur. (1948)
Türkiye’nin II.Dünya Savaşı’ndaki Tutumu:

Savaşta tarafsız kalmıştır.

Türkiye baskılar sonucu ve savaş sonrasındaki görüşmelere katılmak için Almanya ve
Japonya’ya 23 Şubat 1945’te savaş ilan etmiştir.
Osmanlı devletine karşı ayaklanan bağımsızlığını Ruslarla yapılan Edirne anlaşmasıyla kazanan ilk
hristiyan millet azınlık Yunanistandır.
Osmanlı devletine karşı son ayaklanan bağlı hristiyan millet azınlık Ermenilerdir.
Osmanlı türk tarihinde imzalandığı halde uygulanmayan iki anlaşma
hangileridir:Ayastafanos(Yeşilköy) ile Sevr anlaşmaları.
13-***Osmanlı Devletinden ayrılan Son balkan devleti hangisidir,hangi olayla ayrılmıştır?
-Arnavutluk-I.Balkan Savaşı
14-**I.Dünya Savaşı sırasında Osmanlıya sığınan Goben ve Breslsv gemileri Osmanlıya katıldıktan
sonra hangi isimleri aşmıştır?
-Yavuz-Midilli
15-***Çanakkale Savaşı sırasında Boğaza mayın döşeyerek savaşın kazanılmasında büyük rol
oynayan geminin adı nedir?
-Nusret Mayın Gemisi
Osmanlı devletinin son toprak kazandığı galip olarak imzaladığı anlaşma: Brest Littowsk
16-*Rusya I.Dünya Savaşından hangi antlaşma ile çekilmiştir?
-1918 Brest Littowsk
I.Dünya Savaşının Ardından İmzalanan Antlaşmalar
*Almanya-Versay Ant. *Avusturya-Sen Jermen Ant . *Macaristan-Triyanon Ant. *BulgaristanNöyyi Ant. *Osmanlı- Sevr Ant.
**Not: 1878 yılında Rusya ile imzalanan Ayestefanos Antlaşması ve 1920 İtilaf devletleriyle
imzalanan Sevr Antlaşmaları Uygulanamamaları bakımından benzerlik gösterir.
17-***Osmanlı Devletine fiilen sona erdiren Olay nedir?
-Mondros Ateşkes antlaşması
143-**Kurtuluş Savaşının ilk işareti olan ilk kurşunu sıkan Hukuk-u Beşer Gazetesi baş yazarı
kimdir?
-Hasan Tahsin
18-***Düşman işgaline karşı halkın kendi bölgesini kurtarmak amcıyla kurduğu düzensiz birliklerin
genel adı nedir?
-Kuva-yi Milliye
19-İzmirin işgaline nerede karar verilmiştir?
-Paris Barış Konferansı
20-**M.Kemal Samsuna gönderilirken hangi rütbe ve ünvenla gönderilmiştir?
-9.Ordu Müfettişi
147-****Kurtuluş Savaşının amaç Yöntem ve gerekçesi ilk kez nerede belirlenmiştir?
-Amasya genelgesi
21-İ**lk kez milli egemenliğe dayanan yönetimden nerede bahsedilmiştir?
-Amasya Genelgesi
22-*Temsil Kurulu nerede oluşturulmuştur?
-Erzurum Kongresi
23-**“Vatan bir bütündür parçalanamaz” ilkesi ilk kez nerede ilan edilmiştir?
-Erzurum Kongresi
24-****Amaç ,yöntem,ve toplanış bakımından bölgesel alınan karalar bakımından ulusal olan kongre
hangisidir?
-Erzurum Kongresi
25-***Manda ve himaye fikri ilk kez nerede reddedilmiştir?
-Erzurum Kongresi
Manda ve himaye fikri kesin nerede reddedilmiştir? Sivas Kongresi
26-***Ülke genelinde bölgesel kurtuluş çaresi arayan cemiyetler nerede,hangi ad altında
birleştirilmiştir?
-Sivas Kongresi- Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti
27-**İstanbul Hükümeti Temsil Heyetinin ve milli mücadeleyi hukuki varlığını hangi olayla tanımış
oldu?
-Amasya görüşmeleri
28-****Son Osmanlı Mebusan Meclisinin içinde yeralan milli mücadelenin düşüncelerini temsil eden
Misak-ı Millinin ilanını sağlayan grubun adı nedir?
-Felah-ı Vatan
156-**İtilaf Devletlerince istanbulun fethine yol açan olay nedir?
-Misak-ı Millinin ilanı
29-TBMM Hangi tarihte açılmıştır?
-23 Nisan 1920
30-****TBMM’nin açılmasından sonra 1921 yılında kabul edilen yeni Türk Devletinin ilk
anayasasının adı nedir?
-Teşkilat-ı Esasiye
31-***TBMM’ye karşı çıkan ayaklanmaları bastırmak amcıyla çıkartılan kanunun adı nedir?
-Hiyanet-i Vataniye (Vatana İhanet) Kanunu
32-***Kurtuluş Savaşında DoğuCephesinde kiminle savaşılmıştır,Bu cephe hangi antlaşma ile
kapanmıştır?
-Ermenilerle-Gümrü Antlaşması
33-****TBMM’nin uluslar arası alanda kazandığı ilk askeri ve siyasi başarısı hangi cephede hangi
antlaşma ile kazanılmıştır?
-Doğu Cephesi-Gümrü Antlaşması
34-**Berlin Antlaşması ile ortaya çıkan Ermeni sorunu hangi antlaşma ile sona ermiştir?
-Gümrü Antlaşması
35-**Kurtuluş Savaşında Güney Cephesinde hangi devlet ile savaşılmıştır,bu cephe hangi antlaşma
ile kapanmıştır?
-Fransa- Ankara Antlaşması
36-***Düzenli birliklerin savaşmadığı tek cephe hangisidir?
-Güney Cephesi
37-**Kurtuluş Savaşında Batı Cephesinde hangi devletle savaşılmıştır?
-Yunanistan
38-**Düzenli Orduların Batı Cephesinde kazandığı ilk zafer hangisidir?
-I.İnönü Zaferi
***Batı Cephesi en uzun süre açık kalan cephedir.
39-**Servin Geçersizliği uluslar arsı alanda ilk kez nerede kabul edilmiştie?
-Gümrü Antlaşması
40-***Misak-ı Milliyi ve yeni Türk Devletini tanıyan ilk Avrupa devleti hangisidir hangi antlaşma
ile?
-Rusya-Moskova Antlaşması
TBMM ilk tanıyan devlet Afganistan
-SSCB. (Rusya) TBMM ve Milli mücadeleyi tanımasının nedeni ortak düşmana karşı mücadele
edilmesi. Güney sınırlarının güven altında olmasını istemesi.
41-***Misak-ı Milli sınırlarından verilen ilk taviz neresidir,hangi antlaşma ile verilmiştir?
-Batum-Moskova Antlaşması(Gürcistana verildi)
40-**İtilaf Devletleri TBMM’nin hukuki varlığını ilk kez nerede kabul etmiştir?
-Londra Konferansı
41-****Batı Cephesinde kaybedilen tek savaş hangisidir?
-Kütahya-Eskişehir Savaşları
42-*M.Kemal’e Meclisin tüm yetkileriyle birlikte Başkomutanlık görevinin verilmesi hangi savaştan
sonra hangi savaştan önce verilmiştir?
-Kütahya-Eskişehir Savaşlarından sonra ;Sakarya Meydan Muharebesinden önce
43-****Sakarya Meydan Muharebesinden önce Ordunun ihtiyaçlarını karşılamak amcıyla yayınlanan
emirlere ne ad verilir?
-Tekalif-i Milliye Emirleri
44-*1693 Viyana bozgunundan beri devam eden türk gerileyişi hangi olayla son buldu?
-Sakarya Meydan Muharebesi
45-****TBMM tarafından M.Kemale Mareşallik rütbesi ve Gazilik ünvanı hangi olayın ardından
verilmiştir?
-Sakarya Meydan Muharebesi
175-*Hangi Savaşın ardıdan Türkler saldırıya Yunanlılar savunmaya geçmiştir?
-Sakarya Meydan Savaşı
46-**Doğu sınırımız hangi antlaşma ile kesinlik kazanmıştır?
-Kars Antlaşması (Ermnistan-Gürcistan-Azerbeycanla imzalandı)
47-**Misak-ı Milliyi tanıyan ilk İtilaf Devleti hangisidir?
-Fransa (Ankara Antlaşması ile)
48***-İsatnbul . Boğazlar ve Doğu Trakya hangi antlaşma ile savaşmadan TBMMye bırakılmıştır?
-Mudanya Ateşkes Antlaşması
49-**Kurtuluş Savaşının silahlı mücadelesini Sona erdirenve diplomatik aşamasını başlatan antlaşma
hangisidir?
-Mudanya Ateşkes Antlaşması
50-***Kurtuluş Savaşının son savaşı hangisidir?
-Başkomutanlık Meydan Muharebesi
51-*** Mondros Ateşkes Antlaşması ile fiilen Osmanlı devleti hangi olayla hukuken sona ermiştir?
-Mudanya Ateşkes Antlaşması
52-***Son Osmanlı Halifesi Kimdir?
-Abdülmecit Efendi
53-***Son Osmanlı Padişahı kimdir?
-VI.Mehmet (Vahdettin)
54-***Kapitülasyonlar kesin olarak nerede kaldırılmıştır?
-Lozan Barış Antlaşması
55-**İtilaf Devletleri Misak-ı Milliyi ve yeni Türk devletinin hukuki varlığını hangi antlaşma ile
kabul etmiştir?
-Lozan Barış Antlaşması
56**Boğazlar sorunu kesin olarak nerede çözüme kavuşmuştur?
-Montrö Boğazlar Sözleşmesi
57-**Laikliğe gçişin ilk aşamaı nedir?
-Saltanatın kaldırılması
58-Türkiye Cumhuriyetinin ilk Cumhurbaşkanı kimdir?Kaynakwh:
-M.Kemal Paşa
189-***Cumhuriyet döneminin ilk başbakanı kimdir ?
-İsmet (İnönü)Paşa
59-****Cumhuriyet döneminin ilk meclis başkanı kimdir?
-Fethi (Okyar) bey
60-***Mudanya Ateşkesini ve Lozan Barış Antlaşmasını TBMM adına kim imzalamıştır?
-İsmet İnönü
192-*Hangi inkılap ile ümmetçilik fikri ortadan kalkmıştır?
-Halifeliğin Kaldırılması
61-**Cumhuriyet döneminin ilk partisi hangisidir?
-Cumhuriyet Halk Partisi
62**Çok Partili hayata geçmek amacıyla kurulan ilk parti hangisidir, hangi olayla kapatılmıştır?
-Terakki Perver Cumhuriyet Fırkası- Şeyh Sait İsyanı
63***-M.Kemal dönemide çok partili hayata geçme denemeleri hangi partinin kapatılmasıyla sona
ermiştir?
-Serbest Cumhuriyet Fırkası
64-**Şeyh Sait isyanının ardından ortaya çıkan karışıklıkları önlemek amcıyla hangi kanun
çıkarılmıştır?
-Takrir-i Sükun Kanunu
65-*17 Şubat 1926 da kabul edilen Medeni Kanun hangi ülkeden alınmıştır?
-İsviçre
66-****Eğitim öğretideki ikiliği ortadan kaldırılıp birliği sağlanması hangi kanunla gerçekleşmiştir?
-Tevhid-i Tedrisat Kanunu
199-*Türk dilini araştırmak ve geliştirmek amacıyla kurulan kuruluşun adı nedir?
-Türk Dil Kurumu
67****-Türk Dil Kurumunun Ve Türk Tarih kurumunun kurulması Atatürk ilkelerinden hangisi ile
doğrudan ilgilidir?
-Milliyetçilik İlkesi
68-***Milli Ekonomiyi kurma ve Milli ekonemik hedeflerin belirlenmesi nerede gerçekleşmiştir?
-İzmir İktisat Kongresi
69-****Atatürk’ün Ekonomi siysetini açıklayan ilkesi hangisidir?
-Devletçilik
70-***Türk karasularında yolcu ve yük taşıma işihakkını yalnızca Türk gemilere veren kanunun adı
nedir?
-Kabotaj Kanunu(1 Temmuz 1926)