Economics 502

EM316 Matematiksel İktisat II
Kenan LOPCU
MALİ VE PARASAL İSTİKRAR: POLİTİKA ANALİZİ
Kral Marcodino RABBENAHEPBANA istikrar programından geçici bir yardım aldı. IMF ve dünya bankası
uygulanan ekonomik politikalardan memnun olmuş ve ekonomiye ciddi katkıda bulunmuşlardı. Ancak şu
andaki durum, Sisyphus'un işine benzemekteydi. Ağır sosyal maliyetlerle tepeye çıkarılan büyük kaya, yeniden
yuvarlanmaya başlamak üzereydi. Enflasyon bir müddet için yavaşlamış fakat işsizlik ve yoksulluk, hızla
artmaya başlamıştı. Bütün bunlar yetmiyormuş gibi kutsal Baba, Papa bu koyu Katolik ülkeyi yakında ziyaret
etmeyi planlıyordu.(Papayı görmek için Roma'ya gideceğiniz günler geçti, siz evde bekleyin o sizi ziyaret eder.)
muhalefet kralın talihsizliğinden yararlanmak için çok sıkı çalışmaktaydı (totalitarizmin altın günlerinde her şey
çok daha kolaydı: Muhalefet liderlerinin çoğu hapishanelerin sessizliğinin zevkini çıkarırken kralda huzurun
tadını çıkarmaktaydı). IMF' nin tavsiyelerine uyup sevgili krallığı IDAMYOU' yu ve onun ekonomisini
liberalleştireli beri barış ve huzur arasındaki ince farkı daha iyi anlıyordu. Siyasi anlamda intihar anlamına gelen
serbest ve adil seçimleri kısa zamanda gerçekleştirme kararından hala pişmandı (seçim ya da ordusunu sessiz
komünistleri savunmada tutmak için şiddetle ihtiyaç duyduğu Amerikan yardımının iptali). Yaygın işsizlik, hızla
yükselen enflasyon ve gittikçe artan huzursuzluk içinde gittikçe kızışan seçim kampanyasında bu demokratik
tehditten sağ kurtulabilecek miydi? Mutlak despotluğun altın günlerinde her şey çok daha kolaydı: ekonomi
politiği basit, sezgisel ve ispatlanmıştı: gücü tekeline al varlığı üzerine geçir; varlığı arttır, gücü konsolide et!
Fakat şuanda dış baskılarla " demokratik tuzakta" köşeye sıkıştırılmış vaziyette acıyla eski bir deyimi
tekrarlamaktaydı:"Liberal demokrasilerde sadece kızgınlık ve korku sorumluluğun gerektirdiği işi
yapar!" (AMİN). Ekonomistleri hiçbir zaman sevmedi. Entelektüellere olan alerjisine rağmen,(çoğu kralın
kalabalık hapishanelerinde çürümekteydi) ülkenin en iyi ekonomisti Prof. Konfiçyus HERŞEYİ BİLİR’İ ve
ülkenin bir numaralı siyaset bilimcisi Dr. Cynicus AKILLIAĞIZ'ı huzuruna çağırmaktan başka çaresi
kalmamıştı. Enflasyon ve işsizlik kralı yenmeden önce kralın enflasyon ve işsizliği yenmesi için ne tür bir
istikrar programı önereceklerini duymak istiyordu. Yakında Papa ülkeyi ziyaret edeceğinden kendisine Kilise ile
ilişkilerini iyi tutması tavsiye edilmişti. Sonuç olarak Monsenyör’ü de istikrar politikası tartışmalarına davet etti.
Monsenyör ülkedeki en saygı değer disiplinler arası beyindi: doyumsuz bir okuyucuydu, İsa'yı bildiği kadar
Keynes'i ve Marks'ı da bilirdi. Kutsal üçlüden anladığı kadar ekonomiden de anlardı.
1-Sahneyi önce Prof. HERŞYİBİLİR aldı; kralı sürekli rahatsız eden, kendine güvenen, tavırlarıyla (bu yüzden
bir kaç defa hapishaneye gitmek zorunda kalmıştı) IS-LM Modelini kullanarak krala maliye politikalarını
işsizliği azaltmada ve büyümeye teşvikte nasıl kullanılabileceğini ve aynı zamanda ülkeyi ticarete ve yatırıma
nasıl açık tutabileceğini anlattı. Aşağıda ekonometrik analizden elde edilen verileri kullanarak (Computes
HEDIMARIUS tarafından hazırlanan):
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Tüketim fonksiyonu:
Yatırım fonksiyonu:
Hükümet harcamaları:
Net vergiler:
Faiz Oranı:
Otonom talep:
Para arzı:
Fiyat endeksi:
Harcanabilir gelir:
Denge:
C=a+bYd;
a=300, b=0.8
I=I’-βR
I’=300, β=1000
G=G’;
G’=850
T=T’+tY;
t=0.25
R=γA’-δ(Ms/P); γ=0,0002, δ=0,0001
A’=a+I’+G’;
Ms=500;
P=1.00
YdY-T
Y=C+I+G.
a. Denge gelir düzeyinin Y = m(a+I’+G’-bT’-βR) olduğunu gösteriniz. Burada m = 1/(1-b+bt) dır.
b. T’ =0 varsayımıyla, denge gelir düzeyi, faiz oranı, ve bütçe açığını hesaplayınız.
(Devam)
c. Doğal işsizlik oranı ve potansiyel üretimin sırasıyla Un=6% ve Yn=$3437.5 olduğunu varsayınız. Eğer işsizlik
oranı üretimdeki her %3 lük artış (azalış) için yüzde bir oranında azalıyorsa (artıyorsa), şu andaki işsizlik oranı için
tahmininiz ne olur?
2-Monsenyör bu noktada konuşmaya müdahale etti. Çok kibar ve asil tavırlarla işsizliğin çok yüksek olduğunu
ve kendi kaynaklarına göre işsizlikte doğal oranın üzerindeki her %1’lik artışın 20 000 kalp krizi ve 950
intiharda dâhil olmak üzere 30 000 ölümle sonuçlandığını söyledi. Monsenyör bunu çok iyi biliyordu. Çünkü
geçen kriz döneminde pek çok cenaze töreni düzenlemek zorunda kalmıştı ve gittikçe azalan papaz sayısı ile
cenaze törenlerine olan talepteki artışı karşılamakta çok büyük güçlük çekmişti. Krizin sosyal maliyetini
hafifletmek için daha fazla sosyal hükümet harcamaları önerdi ve kendisinin meşhur bir deyişiyle konuşmayı
sonuçlandırdı: "karanlık krizin parlayan yanı fırsattır” ve krala bugünkü zorlukları göğüsleyerek yarının
mucizelerinin yolunu açmayı önerdi"(ÂMİN) .
İşsizlik oranının doğal işsizlik oranının üstündeki her yüzde birlik bölümün 20, 000 kalp krizi ve 950 intiharda
dâhil olmak üzere 30,000 ölümle sonuçlanıyorsa;
A. 110 milyon çalışan nüfus varsayımıyla, işsiz sayısını tahmin ediniz. Bu sayıya tekabül eden ölüm sayısını
bulunuz.
B. Üretimin potansiyel üretime ulaşması için hükümet harcamaları ne kadar arttırılmalıdır? Bu durumda bütçe açığı
nedir?
3- Bu noktada Dr. Cynicus konuşmaya atladı: IMF’ yi rahatsız edeceği düşüncesi ile hükümet harcamasını
arttırılmasına karşı çıktı. Onun yerine Prof. Konfiçyus HERŞEYİBİLİR'e para arzını arttırarak faiz oranlarını
düşürme ya da vergi oranların düşürme seçeneklerini değerlendirmesi istedi. Bu politikaların krala seçimler için
çok ihtiyaç duyduğu siyasi kılıf ve propaganda avantajı sağlayacağını ve aynı zamanda tam istihdamı
sağlayacağını iddia etti.
a. Aynı amaca ulaşmak için marjinal vergi oranı (t) ne kadar düşürülmelidir? Şimdi bütçe açığı nedir?
b. Potansiyel üretime ulaşmak için para arzı ne kadar artmalıdır. Yeni faiz oranı ve bütçe açığını bulunuz.
4-Ne yazık ki, kötü haber tez geldi. Son OPEC toplantısı başarılı olmuş petrol ve ithalat fiyatları yükselmeye
başlamıştı(Negatif arz şoku). Dr. HERŞEYİBİLİR bu durumun her şeyi daha da karmaşık hale getireceğini ve
durumu kolaylaştırmak için hükümet harcamalarının arttırılıp para arzı genişletilmedikçe ve vergi
oranları düşürülmedikçe stagflasyon yaratacağını ileri sürdü (BrrrrrR!).
a. Petrol fiyatları artışından kaynaklanan bir arz şoku P’yi 100% arttırıyorsa, yeni fiyat seviyesi, denge gelir düzeyi,
faiz oranı ve bütçe açığı nedir?(Hesaplayınız ve grafikle gösteriniz!)
b. Başlangıçtaki gelir seviyesine dönmek için: (i) hükümet harcamaları (ii) para arzı, ne kadar değişmelidir?
(Hesaplayınız ve grafikle gösteriniz!)