kalıtım - WordPress.com

KALITIM
Canlılarda Kalıtım



Canlılarda cinsel veya
cinsel olmayan üreme
sonucunda yeni bir
birey meydana gelir.
Bireyler ana-babaya
benzer
Aynı ailede göz, saç
rengi açısından
farklılıklar görülebilir
-- Varyasyon -
Saç rengi, göz rengi
açısından farklı bireyler
görülebilir. Bu farklara
varyasyon denir.

Tüm canlılardaki benzerlik
ve farklılıkları inceleyen
bilim dalına GENETİK
veya KALITIM denir.
-- fenotip --
Yumuşakçalar türünün (Donax variabilis)
üyeleri, farklı renkleri ve motifleri içeren
fenotiplere sahip olabilirler.

Bir organizmanın dış
görünüşünü kapsayan
özelliklerin tümü o
organizmanın fenotipini
oluşturur.

genetik (genotip) ve
çevresel etkenlerin yarattığı
özelliklerin canlının dış
görünüşündeki yansıması.
-- Genotip-İdiotip -
Organizmanın kalıtsal
olarak ana ve babasından
aldığı yetenekler toplamını
oluşturan içsel
karakterlerin tümüne o
canlının genotipi veya
idotipi denir.

Bunlardan bir bölümü
kendi varlığını belli
ederken (dominant genler),
bir bölümünün etkisi gizli
kalır (resesif genler)
Fenotip ve Genotip
-- Klon -



Eşeysiz üremeyle çoğalan
canlılarda, (soğanlar, yumrular,
çelikle çoğalan bitkiler vb.) böyle
bireylerin elde edilmesi kolaydır.
Bir bireyin eşeysiz üremeyle
oluşturduğu bireylerin tümüne
birden klon adı verilir.
Klon bireylerinin tümününün
genotipi aynıdır.
Ananın genotipinin homozigot
ya da heterozigot olmasına göre
klon bireylerinin genotipi de
homozigot ya da heterozigot
olur.
Kromozom; DNA’nın
“histon” proteinleri
etrafına sarılmasıyla,
yoğunlaşarak
oluşturduğu, canlılarda
kalıtımı sağlayan
genetik birimlerdir.
-- Kromozom
-- DNA
-- Gen




Gen, DNA molekülünün ortalama 1500 nükleotitten oluşmuş canlının
kalıtsal özelliklerinden herhangi birini taşıyan parçasına Genetik'de verilen
addır.
Gen: Genler bir DNA zincirinin belli uzunluktaki bir kesiti olup genetik
kodlamanın en küçük birimidir.
DNA organik bazlar (Adenin-Timin-Guanin-Sitozin) beş karbonlu riboz şekeri
ve fosfat moleküllerinden oluşur.
Genlerde bu diziliş içinde genetik koda göre dizilir.
Poligeni - Polifeni


Tek bir karakter birçok
genin etkisi ile meydana
geliyorsa buna poligeni;
Birçok karakter bir genin
etkisi ile meydana
geliyorsa buna polifeni;
Allel Genler





Aynı ana babadan gelen yani
homolog olan kromozomlar
üzerinde karşılıklı yer alan
genlere allel genler denir.
Her birey taşıdığı her genin
birini anneden diğerini babadan
gelen allelomorflarını taşır.
Bunlar homolog
kromozomların aynı
lokuslarında yer alırlar.
Yumurta ve sperm birer allel
gen içerir.
Zigotta iki allel gen..
Allel Genler
A
A
A
Anne ve babadan gelen genler idiotip
bakımından benzerse böyle oluşan
zigotlara HOMOZİGOT
Farklı genler zigottta karşı karşıya
gelirse bunlara HETEREZİGOT denir
Homozigot (AA)
Heterezigot (Aa)
a
Varyabilite

Canlıların varyasyon gösterme yeteneğine denir.
Varyabilite
Modifikasyon
Ortam koşulları ile oluşursa…
Mutasyon
Canlının genotipinde değişimler
meydana gelirse…
Modifikasyona örnekler

* Spor yapan kişilerin kaslarının gelişmesi
* Himalaya tavşanlarının tüylerinin renginin hava
sıcaklığına göre değişmesi
* Çuha çiçeğinin 15 santigrat derecede yetiştirildiğinde
kırmızı 30 santigrat derecede yetiştirildiğinde beyaz
çiçek açması
* İnsan derisinin yazın koyulaşması
* Farklı koşullarda yetiştirilen tek yumurta ikizlerinin
farklı boy ve kilolara sahip olması
* Sineklerde kanat şeklinin sıcaklığa göre farklı gelişmesi
verilebilir.
Mutasyon



Kromozom DNA ve genlerin yapısında oluşan değişme veya
bozulmalara mutasyon denir.
Sigara katranı zehirler güneş ışığı X ışınları bazı kimyasallar
mutasyona sebep olur
Genetik maddedeki mutasyonlara örnek olarak
* Kromozom sayısının eksilmesi ya da artması
* DNA daki gen sayısının eksilmesi ya da artması
* Gen üzerindeki nükleotit dizilişin değişmesi
* DNA da farklı nükleotitlerin birbiri ile eşleşmesi.
Altı parmaklılık tavşan dudak oluşması hemofili renk körlüğü down sendromu Van kedisinin gözlerinin
birinin yeşil birinin mavi olması vb.
Arı döl – Populasyon- seleksiyon

Eşeyli oluşan aynı idiotipteki döllerin toplamına
arı döl denir

Aynı türe ait farklı idiotipteki bireyler
topluluğuna populasyon denir

Seleksiyon: Bir ortama en iyi uymuş ve o
ortamda en iyi gelişme gösterebilen bireylerin
seçilmesidir.
Sorular:

1. Allel genler ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi
yanlıştır?
A) Allel genler, aynı genin değişik formlarıdır
B) Allel genler, kromozomun aynı lokuslarında
bulunurlar
C) Allel genlerin bazıları başat bazıları çekinik olabilir
D) Allel genler arasında kısmi baskınlık görülebilir
E) Allel genler, aynı kromozom üzerinde farklı
lokuslarında yer alırlar