Kas Dokusunun Gelişimi

Kas Dokusunun Gelişimi
Doç.Dr. E.Elif Güzel
• Kasların çoğunluğu mezodermden gelişir
– paraksiyal mezoderm
– lateral mezodermin somatik ve splanknik tabakaları
– neural krest hücreleri
İskelet Kası Gelişimi
• Paraksiyal mezoderm
– baş bölgesindeki 7 adet somitomer
• baş bölgesi kasları
– oksipital bölgeyle sakral bölge arasında dizili somitler
• vücut duvarı ve ekstremite kasları
Somitteki gelişim evreleri
• Somitler segmentasyonun ardından epitelize olurlar.
• Her somitin ventral bölgesi yeniden mezenşimal yapı kazanır; sklerotom.
• Somitin dorsal kısmındaki hücreler
– dermatom (dermise farklanacak)
– ventrolateral (VL) ve dorsomedial (DM) kenarlarda bulunan kas yapıcı bölgeler
• VL ve DM bölgedeki hücreler göç eder ve dermatomun ventralinde
progenitör kas hücrelerini oluşturmak üzere çoğalırlar; miyotom.
• VL bölgedeki hücrelerin bir kısmı bitişiğindeki lateral mezodermin somatik
tabakasına göç eder
• Lateral somitik sınır; somit ve lateral mezoderminin somatik
tabakası arasında bulunur.
• İki mezoderm bölgesini ayırır:
1.
2.
Yalnızca somit kökenli hücreler içeren primaksiyal bölge,
Lateral mezodermin somatik tabakası ve miyotomun VL kenarından
bu tabakaya göç eden somit hücrelerini içeren abaksiyal bölge.
• Abaksiyal myoblastlar lateral plak mezoderminden gelen
sinyallerle farklılaşırken, primaksiyal myoblastlar notokord ve
nöral tüpten sinyal alırlar.
• Primaksiyal öncü kas hücreleri (miyoblastlar)
– Sırt kasları
– Omuz ekleminin bazı kasları
– İnterkostal kaslar
• Abaksiyal öncü kas hücreleri (miyoblastlar)
– İnfrahyoid kas
– Karın ön duvarı kasları
– Ekstremite kasları
Gelişmekte Olan Kasların İnnervasyonu
• Somitler gibi miyotomlar da segmentlere ayrılır.
• Miyotom
– Epimer
– Hipomer
• Her segment bir spinal sinir ile innerve edilir.
– Dorsal primer ramus
– Ventral primer ramus (ekstremitelerde ön ve arka bölümlere ayrılır)
Somitomerler
• Gevşekçe organize olmuş yapılar halinde kalırlar
• Farklılaşma sırasında,
– miyoblastlar kaynaşır ve uzun çok çekirdekli kas liflerini
yaparlar.
– sitoplazmalarında miyofibriller belirir,
– 3. ayın sonunda tipik iskelet kası ortaya çıkar.
Kas Gelişiminin Moleküler Denetimi
• Lateral mezodermden BMP, ektodermden WNT VL hücreleri etkiler,
• Nöral tüp ve notokorddan gelen sinyaller (SHH ve WNT) DM hücreleri
etkiler.
• MyoD ve MYF5 genleri kas gelişiminde önemli miyojenik düzenleyici
faktörlerdir.
• Mezenşimal hücrelerde myoblastların farklılaşmasını uyarırlar.
Kasların Biçimlenmesi
• Myoblastların içine göç ettikleri mezenşimal doku kasları
biçimlendirecek olan bağ dokusunun kaynağını oluşturur.
Bağ dokularının kökenleri
• Baş bölgesi; nöral krest hücreleri
• Servikal ve oksipital bölgede; paraksiyal mezoderm
• Vücut duvarı ve ekstremitelerde; lateral mezodermin
somatik tabakası
Baş Bölgesi Kasları
• Paraksiyal mezoderm kökenlidir.
• 7 çift somitomerden ve oksipital somitlerden oluşur.
– dil
– göz (ektodermden gelişen iris haricinde)
– faringeal arkuslarla ilgili iskelet kaslarının tamamı
• Nöral krest hücrelerinden köken alan bağ dokusu tarafından
biçimlendirilirler.
Ekstremite Kasları
• Somitlerin dorsolateral hücreleri kasları oluşturmak için ekstremite
tomurcuklarına göç eder.
• Ekstremite kasları ilk olarak 7. haftada ekstremite tomurcuklarında mezenşimal
doku yoğunlaşması olarak belirirler.
• Oluşacak kasları biçimlendirecek olan bağ dokusu lateral mezodermin somatik
tabakasından köken alır.
• Tomurcukların uzamasıyla kaslar fleksör ve ekstansör bileşenlerine ayrılır.
Ekstremite kaslarının innervasyonu
• Tomurcukların oluşmasıyla miyotomlarla aynı segmentteki uygun spinal
sinirlerin venral primer ramusları mezenşimal dokuya penetre olur.
İskelet kasları birkaç miyotomun birleşmesiyle oluşur, bu sebeple birden
fazla spinal segmentten innerve olurlar.
• Sinirlerin öncül kas hücreleriyle erken safhada ilişki kurmaları
fonksiyonel gelişim için önemlidir.
Kalp Kası Gelişimi
• Kalp tüpünün etrafını saran splanknik mezodermden gelişir.
• Myoblastlar kaynaşmazlar, birbirlerine özel bağlarla sımsıkı
tutunurlar.
Düz Kas Gelişimi
• Büyük arterlerin düz kasları lateral mezodermin splanknik
tabakasından ve nöral krest hücrelerinden gelişir.
• Koroner arterlerin düz kasları proepikardiyal hücrelerden ve
nöral krest hücrelerinden gelişir.
• Barsak ve türevlerinin çevresindeki düz kaslar lateral
mezodermin splanknik tabakasından farklanırlar.
Ektoderm kökenli düz kaslar
-Pupil sfinkter ve dilatör kasları
-Meme ve ter bezlerindeki kas dokusu
Konjenital Malformasyonlar
1. Kasın tam/ kısmi noksanlığı
– Poland sekansı
•
•
•
•
pektoralis minor/major kaslarının yokluğu
1/20000 doğum
aynı tarafta parmak anomalileri
aynı tarafta meme başı ve areolada yer değişikliği
2. Müsküler distrofi,
– X kromozomu üzerindeki distrofinle ilgili genin mutasyonu
sonucu ortaya çıkar.
– Distrofin kas hücre iskeletini hücre dışı maddeye bağlayan
sitoplazmik proteindir.
– İki tip müsküler distrofi:
– Duchenne müsküler distrofi
•
•
Erkeklerde sık
X’e bağlı resesif geçiş
– Becker müsküler distrofi
Kaynaklar
1.
2.
3.
The Developing Human: Clinically Oriented Embryology by Keith L.
Moore, T. V. N. Persaud and Mark G. Torchia (2013). 9th ed. Elsevier
Saunders, Philadelphia. ISBN: 978-0-8089-2444-9
Langman’s Medical Embryology by T.W. Sadler (2012). 12th ed.
Lippincott Williams & Wilkins, Philadelphia. ISBN: 978-1-4511-4461-1
Netter’s Atlas of Human Embryology by Larry R. Cochard (2002). 1st
ed, Icon Learning Systems, New Jersey. ISBN 0-914168-99-1