Küreselleşme, Paydaşlar, Yapısal Çevre Unsurları

YÖN137
İşletme Yönetimine Giriş
Ders - II
Dr. Cem DİKMEN
Arş. Grv. Gültekin ALTUNTAŞ
Günümüz İşletmecilik Hayatını
Etkileyen Unsurlar
Globalleşme:
 İşletme hayatına ilişkin yeniliklerin, fırsatların,
teknolojinin,
malların,
hizmetlerin
ve
iş
adamlarının tüm dünyaya yayılması,
 Ticari
engellerin ileride ortadan kalkacak
olması.
Ortaklıklar ve Stratejik İttifaklar:
 Rekabet üstünlüğü sağlamak için uzun dönemli
ortaklıklar kurmak.
Örn: Türk Hava Yolları ile Star Alliance ittifakı, Amerika’daki
AT&T, MCI ve Sprint ile Avrupa’da, Orta Amerika’da ve
Asya’daki ülkelerin yerel telefon şirketleri arasındaki
ortaklıklar gibi.
Günümüz İşletmecilik Hayatını
Etkileyen Unsurlar
Kalite Güvencesi:
 Kalite
günümüzde
müşteri
ihtiyaçlarını
karşılamada en önemli unsur durumundadır.
 Özellikle Toplam Kalite Anlayışı ile ürün ve
hizmetlerinde
kaliteyi
ön
planda
tutan
işletmeler aynı zamanda rekabet avantajı
sağlarlar.
Teknoloji:
 Bilimsel buluşları, yenilikleri ve yeni tasarımları
temel alan bilgiye dayalı işletme uygulamaları.
 Yeni
teknoloji
yaratan
ya
da
mevcut
teknolojilerini geliştiren işletmeler rekabet
ortamında avantaj sağlarlar.
Günümüz İşletmecilik Hayatını
Etkileyen Unsurlar
Dış Kaynaklardan Yararlanma:

İşletmeler
kendilerinin
en
iyi
yaptıkları
faaliyetlerin dışında kalan faaliyetleri o işi iyi
yapan başka işletmelere yaptırma yoluna
gitmektedirler.
Dış
Kaynaklardan
Yararları:



Yararlanmanın
Personel sayısında azalma
Yönetim kademelerinde azalma
İşletmenin faaliyet alanında daralma
Günümüz İşletmecilik Hayatını
Etkileyen Unsurlar
Özelleştirme:


Kamu
sermayesine
ait
işletmelerin
ekonomik durumlarını geliştirmek için özel
sektöre devredilme eğilimi.
Özel
sektör
işletmelerinin,
kamu
işletmelerine göre daha etkin bir şekilde
yönetildiği ve faaliyet yaptığı düşüncesine
dayanır.
Hizmet Ekonomisi:

Günümüzde hizmet sektöründe çalışanların
sayısı daha fazla olmuştur.
İşletmenin Yapısal Çevresi
Genel ve Yakın Çevre Koşulları



İşletmeler faaliyetlerini bir çevre ortamında
yerine getirirler.
Çevre işletmeler için engel ya da fırsatlar
doğurabilir.
İşletmeler için içinde bulundukları çevre
koşulları çok önemlidir. Çünkü, çevresel
değişimler çok süratlidir.
Doğal
Politik
Tüketiciler
Rakipler
Uluslararası
Yasal
Çalışanlar
Kurum Kültürü
Yönetim Yapısı
Sistemler
Devle
Fin.Kur.
t
Davranış, İlişkiler, Dinamikler
Demografik
Ekonomik
İşletme İçi Çevre
Tedarikçiler
Müşteriler
Yakın çevre
Sosyo-kültürel
Genel Çevre
Teknolojik
İşletmenin Yapısal Çevresi



Çevresel
analiz
yapmayanlara göre
yapabilir.
yapan
işletmeler,
daha etkin faaliyet
Sistemli bir şekilde çevre analizi yapmayan
işletmeler zaman baskısı nedeniyle çevresel
değişimlere
uygun
olmayan
seçimler
yapabilmektedir.
İş hayatında (özellikle bizim ülkemizde)
gelecek belirsizliklerle dolu olduğu için,
geleceği tahmin edebilmek zordur. Bu zorluğu
aşabilmek için, sürekli olarak işletmenin
içinde bulunduğu çevrenin izlenmesi gerekir.
Genel Çevre Faktörleri
1. Doğal Çevre (Ekolojik Çevre)



Toprak, su, bitki örtüsü, kimyasal yapı, iklim ve
madenler vb.
Doğal çevre işletmelerin kuruluş yerinin
belirlenmesi ve faaliyetlerini etkin ve verimli bir
şekilde yerine getirmesi için önemlidir.
Doğal çevrenin kirlenmesi bir çok sektörde
faaliyet gösteren işletmeleri de olumsuz
etkilemektedir (Turizm, gıda, tarım sektörleri
gibi).
1. Doğal Çevre Faktörleri

Toprağın verimi:

Su:

(Hava) İklim:

Hava kirlenmesi:
Tarım işletmeleri için gerekli.
Suya ihtiyaç duyan sektörlerdeki işletmelerde önemli.
Kişilerin verimi üzerine etkili. Özellikle açık alanda
faaliyet gösteren iş kollarında…
İnsanlarda halsizlik ve isteksizliğe neden
oluyor.

CO2 artması:

Suyun
Dünyada sera etkisi yapıyor.
kirlenmesi:
Denizlerin
verimini
azaltıyor.
Su
kaynaklarından yararlanılamıyor. Bazı nehirlerin kuruması, bu nehirlerde
yapılan taşımacılığı olumsuz etkiliyor.

Toprak Kirliliği:

Orman Tahribatı:
neden oluyor.
Tarım sektörünü etkiliyor.
Erozyon, işe yarar toprakların azalmasına
2. Ekonomik Çevre


İşletmeler ekonomik sistemin bir alt
parçasıdır.
Gelişmiş,
gelişmekte
olan
ve
gelişmemiş ülke ekonomileri o
ülkelerde
faaliyet
gösteren
işletmeleri etkilemektedir.
2. Ekonomik Çevre Faktörleri

İşletmenin faaliyette bulunduğu piyasa

Milli gelir miktarı, gelirin tüketim ve tasarruf şeklindeki
dağılım özellikleri,

Devletin ekonomik politikaları, harcamaları ve çeşitli
ekonomik tercihleri,
2. Ekonomik Çevre Faktörleri

Emisyon hacmindeki artış ve azalışlar ve bunun genel
ekonomi üzerindeki etkisi,

Devletin kamu ve özel sektöre açtığı kredilerin miktarı,
teşvik tedbirleri, yatırım indirimleri,

Toplumu oluşturan grupların veya bireylerin tüketim ve
tasarruf hacimleri,
2. Ekonomik Çevre Faktörleri

Bireylerin tüketim ve tasarruf tercihleri,

Kamu ve özel sektör harcamalarının milli gelir içindeki
payı,

Tasarrufların yatırıma dönüşme eğilimi,

İşletmenin
eğilimi,
bulunduğu
sektördeki
yatırım
yapma
2. Ekonomik Çevre Faktörleri

Talebin gelir ve fiyat esneklikleri,

Enflasyon ve hayat pahalılığı,

Döviz kurundaki oynamalar,

Devletin ödemeler dengesinin açık veya
fazla vermesi,

Devletin teşvik politikası, vergi politikası
Ekonomik Çevredeki Dalgalanmalar

Devamlı
ve
Değişimleri
Uzun
Süreli

Konjonktür Dalgalanmaları

Mevsim değişmeleri

Talep
Moda değişimleri veya düzensiz talep
değişimleri
FİYAT
SEVİYESİ
YTL
Talep Enflasyonu
Uluslar arası
Yerel
Maliyetler
Maliyet Enflasyonu
Sermaye
İşgücü
Kaynaklar
Girişim
Girişim
Kaynaklar
Sermaye
MAL
İşgücü
Yerel
Maliyetler
3. Sosyo – Kültürel Çevre




Bu çevre unsurundaki değişimler;
Demografik (nüfusun miktarı, bileşimi,
kültür
düzeyi,
örf
ve
adetleri)
değişimlere,
Haberleşme
değişimlere
araç
ve
tekniğindeki
Öğretim
ve
eğitim
sistem
ve
yöntemlerindeki yeniliklere bağlıdır.
3. Sosyo – Kültürel Çevre
İşletmenin
içinde
çevre halkının;

yaşam biçimi,

genel talep düzeyi,

tercihleri,

zevkleri
belirler.
işletmenin
bulunduğu
üreteceği
malı
3. Sosyo – Kültürel Çevre
 Nüfusun
Miktarı
 Nüfusun
Bileşimi
 Kültür
 Örf
Düzeyi
ve adetler
4. Hukuksal Çevre
 Yasalar,
yönetmelikler,
tüzükler, kararnameler ve
diğer kurallar.
Örnek:





Borçlar Kanunu,
Ticaret Kanunu,
İcra İflas Kanunu,
Vergi Kanunu,
İş Kanunu vb.
5. Politik Çevre
İşletme




– Hükümet İlişkileri
İşletmeler hükümetlerin uygulamalarından ve
aldıkları kararlardan etkilenirler.
Hükümetler
de
işletmelerin
istek
ve
beklentilerini göz önüne alırlar.
Politik çevredeki istikrar ve istikrarsızlık.
Devletin ne tür bir rejimle idare edildiği
önemli.
6. Teknolojik Çevre

Teknolojik değişimlerin hızı,

Yönetim Bilgi Sistemleri,

Ar – Ge çalışmalarının yoğunluğu etkili
Yakın Çevre Koşulları

Devlet ve Yerel Yönetimler

Müşteriler

Rakipler

Tedarikçiler

Finansal Kuruluşlar

Sendikalar
İşletme Paydaşları
Paydaşlar,
 İşletmeler
tarafından etkilenen
veya işletmelerin etkilendiği
kişiler veya gruplardır.
 İşletmelerin
gruplardır.
sorumluluk taşıdığı
İşletme Paydaşları
Müşteriler
Çalışanlar
Kredi
Verenler
Tedarikçiler
İŞLETME
Devlet
Sendikalar
Kamu
(Toplum)
İşletme
Sahipleri
Paydaşlar

Müşteriler

Çalışanlar

İşletme Sahipleri

Kamu

Tedarikçiler

Kredi Verenler

Devlet
Müşteriler

İşletmelerin varlığı müşterileri tatmin edecek
mal ve hizmetleri üretip pazara sunmasına
bağlıdır.

Müşterilerin istek ve ihtiyaçları çok genişlemiştir.

Müşteriler bilinçlenmiştir.

Kaliteli ve ucuz mal istemektedir.

Tüketici Koruma Hakları
Çalışanlar

Çalışanların haklarını koruyan yasalar,

Tatmin edici ücret,

İyi çalışma koşulları,

Yükselme olanakları,

Ödüllendirme,

Cinsiyet ayrımı yapılmaması,

Sosyal haklar ve yardımlar,
İşletme Sahipleri

Kâr elde etme,

İşletmenin geleceğini
almak, geliştirmek,

Pazarda önemli bir yere sahip olmak
isterler.

İşletmeler hissedarlarının beklentilerini
de karşılamak zorundadırlar.
güvence
altına
Kamu






İşletmelerin içinde yer aldıkları topluma
karşı da sayısız sorumlulukları vardır.
İşletmelerin içinde bulundukları toplumun
iyi bir üyesi olmaları gerekir.
Kültürel ve
düzenlemek,
eğitime
yönelik
faaliyetler
Okul, sağlık ocağı, park vs. yaptırmak,
Toplumun
ortak
destek olmak,
Sosyal sorumluluk
kuruluş olmak.
sorunlarına
bilincine
eğilmek,
sahip
bir
Tedarikçiler
 Siparişlerden,
ödemelere kadar tüm
ilişkilerin ticari ilkelere uygun olması
gerekir.
 Ödemelerin
zamanında
yapılması
gerekir.
 Kazanmak
için
başkalarının
kazanmasına izin vermek gerekir.
 Başarılı
da
olabilmek, iyi ilişkiler yürütülen
tedarikçi işletmelere bağlıdır.
Kredi Verenler
İşletmelerin
borçlarını
ve
borç
faizlerini zamanında ve eksiksiz
ödemeleri.
Devlet

Devlete vergi vermek,

Çalışanların sigorta primlerini yatırmak,

İş güvenliğine önem vermek,

Finansal kayıtları titizlikle tutmak
İşletmenin Çeşitli Yönleri
1.
Teknik yönü ve teknik gücü
2.
Toplumsal yönü ve toplumsal gücü
3.
İnsan (beşeri) yönü ve moral gücü
4.
Yönetsel yönü ve yönetsel gücü
5.
Ekonomik Yönü ve Ekonomik gücü
6.
Finansal (Mali) Yönü ve Finansal gücü
7.
Psikolojik yönü ve Psikolojik gücü
8.
Politik Yönü ve Politik gücü
1. Teknik Yön ve Gücü
 Arazi,
bina, makine, aygıt,
tesis, hammadde, malzeme
vb. şeyler
 Kullanılan
yöntemler
teknoloji, araç ve
2. Toplumsal Yön ve Gücü
 Birden
fazla kişi – personel
– grup söz konusudur.
 Örgütü
oluşturan bireylerin
işbirliği yapma arzuları,
anlaşmaları ve uyum içinde
bulunmalarıdır.
3. İnsani (Beşeri) Yön ve Gücü
İşletmeyi
oluşturan
insan
unsurunun sayı, bileşim ve
nitelik bakımından en uygun
durumda olmasıdır.
Personelin
bedensel, zihinsel,
ruhsal
sağlık
durumları,
yetenekleri, beceri tecrübe ve
uzmanlık dereceleri.
4. Yönetsel Yön ve Gücü
İşletmenin
amaçlarına doğru bir
bütün olarak yöneltilmesidir.
Sağlam
bir
yönetsel
yapı
(örgüt),
iyi
bir
yetki
–
sorumluluk dağıtımı, etkin bir
haberleşme sistemi,, dengeli bir
biçimsel
- biçimsel olmayan
ilişki sistemi.
5. Ekonomik Yön ve Gücü
İşletmenin verimliliği, kârlılığı
(rantabilite) ekonomik gücünün
göstergesidir.
5. Ekonomik Yön ve Gücü
1.
Kârlılık: Kâr / Sermaye oranıdır. Nakdi bir
kavramdır.
2.
Verimlilik: Çıktı / girdi oranıdır. Fiziki bir
kavramdır.
3.
Etkinlik: Amaca ulaşabilme
(Oransal) nispi bir kavramdır.
4.
İktisadilik: Üretim Satış Tutarı / Maliyet
Giderleri oranıdır. İşletmenin dış çevresini ve
bu çevrenin işletme üzerindeki etkilerini içerir.
derecesidir.
6. Finansal (Mali) Yön ve Gücü
•
•
•
•
İşletmenin ihtiyaç duyduğu zamanda
yeteri kadar parayı en uygun
koşullarla bulabilmesi
Sahip / Ortaklar
kaynakları)
Kendi
öz
finansman)
(esas
sermaye
kaynaklarından
Üçüncü şahıslar (dış kaynaklar)
(oto
7. Psikolojik Yön ve Gücü
İşletme içinde birey, bulunduğu
duygular
sisteminin
etkisiyle
davranışta bulunur. Örgüt içindeki
beşeri gücün bu duyguları ve
davranışları işletmenin verimliliğini
etkileyen önemli bir güçtür.
8. Politik Yön ve Gücü
Bir
işletmenin
yaşama
ve
gelişmesinde
katkıda
bulunan
güçlerden yararlanma, yaşama ve
gelişmesini
engelleyecek
güçleri
ortadan kaldırma veya azaltma
ustalığıdır.