Çocuklarda Öfke ve Saldırganlık - HENDEK

Öfke: aşırı kızgınlık duygusudur.
Öfke gerekli bir duygudur.
Öfke duygusunun yaşanma biçimi onu iyi
veya kötü kılar.
Dış uyaranlar
İç uyaranlar
İç + Dış uyaranlar
Engellenme
Alan darlığı
Birisinin bizi duygusal olarak
zedelemesi (aşağılama vs.)
Aceleye getirme (sıkışma)
Kaygı (öfkeye dönüşür)
Kendine kızgınlık (iç barışıklığın
olmaması)
Yetersizliğimizi hissettiren
davranışlar
(Birisinin aracılığıyla ortaya çıkan iç
tepkilerdir, benlik saygımızın
düşüklüğünün farkına varma)
Geçmiş yaşantılarımızın etkisi
Öfke işimizi kolay hallettirir
Bazı insanlar öfkesinin nedenini bilemez.
Öfke savunma mekanizması değil, saldırı
mekanizmasıdır ?
Çatışma Kaynağı
Sınırlı kaynaklar
(zaman, para, mal)
Farklı değerler
(inançlar, tutumlar)
Karşılanmamış temel gereksinimler
-Ait olma
-Güç
-Özgürlük
-Eğlenme
Çatışma
Çatışmaya gösterilen tepkiler
Kaçma
-Çekilme
-İnkar
-Görmezlikten gelme
Kaybet-Kaybet
Kaybet-Kazan
Kavga
-Tehdit
-Saldırı
-Öfke
Kaybet-Kaybet
Kazan-Kaybet
Problem
Çözme
-Anlayış
-Saygı
-Çözüm
Kazan-Kazan
Durumluk (anlık) öfke
Sürekli öfke (çatık kaşlı, surat
asık)
Güçlülüğü temsil eden bir pekişme
mi?
Kişilik bozukluğu mu? (Antisosyal
kişilik bozukluğu vs.)
İncinmekten çok incitmeyi tercih
mi?
Sürekli öfkeli kişiye durumunu
fark ettirmeye çalışmak önemli
Olaya bağımlıdır.
“Ben öfkeliyim” derseniz kontrol
etmek kolay olur.
Kontrol edemediğimiz öfke veya
öfkenin gösteriş tarzı sonradan
bizi utandırabilir.
Öfke çaresizliğin sonucu olabilir.
Yorgunluk
Açlık
Kaygı
Sıkışmışlık
Olaylara
tahammülümüzü
azaltır.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Kayıplar (organ, maddi, yakın vs.).
Engellenme
Emir ve yaptırımlara boyun eğmek zorunda kalmak
Benlik saygısının düştüğünü algılama
Reddedilme
Hata yapma korkusu
Varsayımsal (algılamaya bağlı) veya gerçek tehditlere
maruz kalma
Empati Eksikliği
Düşük tahammül düzeyleri
Problem Çözme Becerilerinde
Yetersizlik
Sosyal Becerileri Kullanmama
Bu duyguların iş halledebilirliği ve
tatlılığı
Medyadan şiddeti örnek alma (TV vs.)
Şiddet içeren oyunlar (Bilgisayar
oyunları dahil)
Anne-babadan model alınan şiddet
Toplumdan model alınan şiddet
Çocuğa sınır koymama
Şiddeti pekiştirme (sınır koymama,
geri bildirimde bulunmama)
Konuşma Dili
Beden Dili
DIŞ DÜNYA
Temel Gereksinimler
1)Ait olma
2)Güç elde etme
3)Özgür olma
4)Eğlence
BİREY
GERÇEKLİK
TOPLAM
DAVRANIŞ
-Davranış
-Düşünce
-Duygu
-Fizyoloji
SORUMLULUK
KALİTE (İÇ
DÜNYA)
Bilişsel görüşe göre; duygu ve davranışların
temelinde yatan düşüncelerdir. Düşünceler o
kadar hızlı geçer ki, bir şeyi kendimizi
yaparken buluruz. Bu otomatik davranış halini
alır.
Katı ve irrasyonel düşünceye (siyah-beyaz,
genelleme, meli-malı) sahip kişi çabuk
öfkelenir.
Öfke dışa yönelir: bu saldırganlık
tarzında olabilir (fiziksel, sözel,
emosyonel, pasif saldırganlık,
küskünlük vs.)
Öfke içe yönelir: somatik
belirtiler, psişik belirtiler, özkıyım
vs.
Kontrollü şekilde yaşanır.
Öfke güvenli yere yönelir.
Öfke kinci bir duygudur.
Öfkenin ifade ediliş tarzı bireysel farklılıklar
gösterir.
Öfkenin ifade ediliş tarzı cinsiyetlerde farklılıklar
gösterir.
Öfkenin sergilenişinde sorumlu
davranış önemlidir.
Hakkını ararken haksızlık yapma veya
başkalarını rahatsız etme yaygın bir
davranıştır.
Saldırganlık (agresyon), şiddet
(violence), vandalizm
Agresyonu biyolojik temelli bir davranış,
şiddet ise sosyal temelli olarak
yorumlanır.
Agresyon, biyolojik davranış olarak, bütün
hayvanlar aleminde doğal olarak gözlenir;
adaptif ve amaca yöneliktir, her zaman
negatif olması gerekmez, bazen hak arayıcı
ve faydalıdır, bireyin ve türlerin yaşaması
için gereklidir ve her zaman self-kontrol’un
sınırları altındadır.
Biyolojik değişiklik olarak düşünülmekte,
insanlara özgüdür, malign, patolojik ve yıkıcı,
sonuçları üretici değildir. Şiddet, her zaman
kontrol edilmeli ve yerine alternatif davranışlar
koyulmalıdır. Archer, şiddetin yalnızca zarar
vermeye dayalı agresif davranışlar olduğunu
belirtmektedir.
Aslında agresyon ve şiddet biribirinin
devamı (continuum) fakat nicelik
farklılığı gösterdiğidir. Şiddet; aşırı,
zarar verici agresyon olarak
derecelenir, geniş anlamda “gücün
istismar ve adil olmayan tarzda
kullanımı” yani “hipertrofik agresyon”
dur.
Agresyonla ilgili davranışlar overt (açık)
yani diğer insanlarla veya çevreyle
direkt yüzyüze olabilir (fiziksel saldırı,
öfke patlamaları vs.). veya aksine
agresyonla ilişkili davranışlar covert
(kapalı) veya görüntüden uzak olabilir
(dolandırıcılık, yalan söyleme, Vandalizm,
marketten kapkaç gibi).
Agresyonla ilişkili davranışlar
belli bir eşiğin üzerine çıktığında
davranım bozukluğu, karşı gelme
bozukluğu gibi psikiyatrik tanılar
alırlar.
Bireysel Faktörler
Eğer çocuk ve ergen,

Erkek

15-19 yaşları arasında

Yoksul

Irk veya azınlıklarda

Şiddet uygulayan bir ailenin üyesi

Çete veya öfke grupları (Klu Klan gibi) üyesi

Ciddi suç davranışına katılma

Evden kaçma

Evsiz

Alkol ve/veya illegal ilaçlar kullanma
Bireysel Faktörler (Devam)
Eğer çocuk ve ergende,

Erken çocuklukta agresif davranış öyküsü

Komorbid psikiyatrik tanı
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu
Davranım bozukluğu

Düşük IQ düzeyi

Zayıf okul başarısı

Öğrenme güçlüğü

Fiziksel veya cinsel taciz öyküsü

Şiddet gösteren arkadaşlar

Suç işleyen arkadaş çevresi

Silaha ulaşma kolaylığı
Ailesel faktörler
Eğer çocuk ve ergende,
 Antisosyal anne-baba
 Fiziksel agresif ebeveyn
 Katı-cezalandırıcı disiplin metotları kullanma
 Ebeveyn tarafından zayıf denetim
 Erken yaşlarda tek ebeveynli yaşam
 Düşük sosyoekonomik düzey
 Ebeveynin alkol veya diğer maddeleri kötüye kullanımı
 Evsizlik durumu
Ailesel faktörler (devam)
Eğer çocuk ve ergende,
 Erken çocuklukta ebeveyn çatışması
 Anne-babaya düşük bağlanma
 Erken yaşta anne-baba ayrılığı veya boşanma
 Aile bağlarının zayıflığı
Çevresel veya Kültürel Faktörler
 Eğer ergen,
 Şehirde yaşama
 Çok yoksullara hizmet veren şehirdeki kalabalık
okul
Sosyal, politik ve Kültürel faktörler
 Eğer ergen aşağıdaki bir bölgede yaşıyorsa,
 Yetersiz gelir düzeyi
 Şehirleşmede hızlı nüfus değişiklikleri
 Çatışmaları çözmede kültürün şiddet içermeyen
çözümler önermemesi
Kabadayılık (bullying) 3 ana tipi var
1) Fiziksel agresyon; sıklıkla erkek çocuklardır;
vurma, tükürme, ittirme, kurbanın eşyalarını
alma, kurbanı yalnızken sıkıştırma vb.
2) Sözel taciz: kabadayılığın sıklıkla öncüsüdür.
Sözel sataşma, kızdırma, lakap takma, tehdit
etme vb.)
3) Psikolojik manüplasyon: büyük olasılıkla
kızlarda gözlenir. Birisi hakkında söylentişaia çıkarma, diğerleriyle ilişkisini bozma,
sosyal dışlama, şantaj yapma, gözdağı verme,
sindirme.
Kabadayılar genellikle korumasız ve güçsüzleri
hedef olarak seçerler.
Çocuklarınız sorun karşısında sizin
çözüm tarzınızı izler ve model alırlar.
Siz onunla sorun yaşadığınızda ve çözüm
olarak şiddet ve fiziksel cezalandırma
uyguladığınızda, o da sorun yaşadığında
çözümü şiddette arayacaktır.
Reaktif
Proaktif (amaçlı)
Affektif (irritabilite)
FİZİKSEL SALDIRGANLIĞINIZ EN FAZLA
YASTIK SAVAŞI KADAR OLSUN…