α1 -adrenerjik reseptörler G

Reseptörler
ve
Doz Yanıt İlişkisi
Prof. Dr. Ç. Hakan KARADAĞ
Reseptör
Endojen maddelerin ya da ilaçların
bağlanarak etkilerini oluşturdukları
makromoleküllerdir.
John N. Langley (1852–1925)
P. Ehrlich (1854–1915)
İntraselüler reseptörler
1. Steroid hormon reseptörleri
2.
3.
4.
5.
Membranda yerleşmiş reseptörler
İntraselüler kısmı enzim etkinliği gösteren reseptörler (tirozin kinaz)
İntraselüler kısmı bir enzim ile kenetli reseptörler (tirozin kinaz)
Yapılarında iyon kanalı bulunduran reseptörler (iyonotropik reseptör)
G proteini ile kenetli reseptörler (metabotropik reseptör)
Steroid Reseptörünün Yapısı
İnhibitör protein
kompleksi (hsp90)
Hormon
Transkripsiyonu
aktive eden bölge
Hormon
bağlanma
bölgesi
DNA’ya
bağlanan
bölge
İntraselüler Yerleşimli Reseptör
Hormon Yanıt Elemanları (HRE)
Promoter
Hormon Yanıt
Elemanı (HRE)
Transkripsiyon
Başlangıç Kompleksi
Hormon ya da Efektör
Glukokortikoidler
Projestinler
Mineralokortikoidler
Androjenler
Estrojenler
Tiroid hormon
Retinoik asit
Vitamin D
HRE
GRE
PRE
MRE
ARE
ERE
TRE
RARE
VDRE
İntraselüler reseptörler
1. Steroid hormon reseptörleri
2.
3.
4.
5.
Membranda yerleşmiş reseptörler
İntraselüler kısmı enzim etkinliği gösteren reseptörler (tirozin kinaz)
İntraselüler kısmı bir enzim ile kenetli reseptörler (tirozin kinaz)
Yapılarında iyon kanalı bulunduran reseptörler (iyonotropik reseptör)
G proteini ile kenetli reseptörler (metabotropik reseptör)





İnsülin
Epidermal Büyüme Faktörü (EGF)
Trombosit Kaynaklı Büyüme Faktörü (PDGF)
Sinir Büyüme Faktörü (NGF)
İnsülin-benzeri Büyüme Faktörü-1 (IGF-1)
İntraselüler Kısmı Enzim Etkinliği
Gösteren Reseptör
İntraselüler reseptörler
1. Steroid hormon reseptörleri
2.
3.
4.
5.
Membranda yerleşmiş reseptörler
İntraselüler kısmı enzim etkinliği gösteren reseptörler (tirozin kinaz)
İntraselüler kısmı bir enzim ile kenetli reseptörler (tirozin kinaz)
Yapılarında iyon kanalı bulunduran reseptörler (iyonotropik reseptör)
G proteini ile kenetli reseptörler (metabotropik reseptör)




Büyüme hormonu
Eritropoietin
Sitokinler
Koloni stimüle edici faktörler
JAK : Janus kinase
STAT : Signal Transducers and Activators of Transcription
İntraselüler reseptörler
1. Steroid hormon reseptörleri
2.
3.
4.
5.
Membranda yerleşmiş reseptörler
İntraselüler kısmı enzim etkinliği gösteren reseptörler (tirozin kinaz)
İntraselüler kısmı bir enzim ile kenetli reseptörler (tirozin kinaz)
Yapılarında iyon kanalı bulunduran reseptörler (iyonotropik reseptör)
G proteini ile kenetli reseptörler (metabotropik reseptör)
 Asetilkolin nikotinik
 GABAA
 Glutamat
(NMDA, AMPA)
 Glisin
Eksitatör (EPSP)
 Na+
 Ca2+
İnhibitör (IPSP)
 Cl-
İyon Kanalı ile Kenetli Reseptörler
İntraselüler reseptörler
1. Steroid hormon reseptörleri
2.
3.
4.
5.
Membranda yerleşmiş reseptörler
İntraselüler kısmı enzim etkinliği gösteren reseptörler (tirozin kinaz)
İntraselüler kısmı bir enzim ile kenetli reseptörler (tirozin kinaz)
Yapılarında iyon kanalı bulunduran reseptörler (iyonotropik reseptör)
G proteini ile kenetli reseptörler (metabotropik reseptör)
Adenilil siklaz aktivasyonu ve
hücre içinde sAMP artışı
PIP2 : Fosfatidil İnositol Bifosfat
DAG : Diasilgliserol
IP3 : İnositol Trifosfat
Fosfolipaz C aktivasyonu ve hücre
içinde inositol trifosfat (IP3) ve
diasilgliserol (DAG) artışı
Düzenleyici Protein Tipleri
Gs
Adenilil siklaz ↑
sAMP ↑
beta adrenerjik reseptörler
glukagon, histamin, serotonin
Gi1, Gi2, Gi3
Adenilil siklaz ↓
G0
?
?
SSS (spesifik olarak belirlenmemiş)
Golf
Adenilil siklaz ↑
Kokular
Gq
Fosfolipaz C ↑
IP3 ↑ DAG↑
asetilkolin (muskarinik), serotonin (5-HT1C), a1-adrenerjik reseptörler
Gt1, Gt2
sGMP fosfodiesteraz ↑
sGMP ↓
fotonlar (retinal hücrelerde rodopsin ve opsinler)
sAMP ↓
K+ kanallarının açılması
a2-adrenerjik reseptörler, asetilkolin (muskarinik), opioidler, serotonin
sAMP ↑
Sinyal Transdükleme Yanıtın Güçlendirilmesini
(Amplifikasyon) Sağlar
İntraselüler reseptörler
1. Steroid hormon reseptörleri
2.
3.
4.
5.
Membranda yerleşmiş reseptörler
İntraselüler kısmı enzim etkinliği gösteren reseptörler (tirozin kinaz)
İntraselüler kısmı bir enzim ile kenetli reseptörler (tirozin kinaz)
Yapılarında iyon kanalı bulunduran reseptörler (iyonotropik reseptör)
G proteini ile kenetli reseptörler (metabotropik reseptör)
Sinyal İletiminin Önemi
The Nobel Prize in
Physiology or
Medicine 1994
"for their discovery of G-proteins and the role of these proteins in
signal transduction in cells"
Alfred G. Gilman
Martin Rodbell
USA
USA
University of Texas,
Southwestern Medical Center
Dallas, TX, USA
National Institute of
Environmental Health Sciences
Research Triangle Park, NC,
USA
1941 -
1925 - 1998
Sinyal İletiminin Önemi
The Nobel Prize in
Physiology or
Medicine 2000
"signal transduction in the nervous system"
Arvid Carlsson
Paul
Greengard
Eric R Kandel
Sweden
USA
USA
Göteborg
University
Göteborg, Sweden
Rockefeller
University
New York, NY, USA
Columbia
University
New York, NY, USA
1923 -
1925 -
1929 -