Bölüm 4 Uluslararası İşletmecilik ve Pazarlama Öğrenme Amaçları • Uluslararası işletmeciliğin önemini ve ülkelerin ticaret yapma sebeplerini açıklamak ve uluslararası ticaretteki mutlak ve karşılaştırmalı üstünlükleri tartışmak. • Ülkelerin uluslararası ticareti nasıl ölçtüğünü ve döviz kurlarının önemini tanımlamak. • Küresel işletmeciliğin karşı karşıya olduğu engelleri belirlemek. • Uluslararası ticaret örgütlerinin ve iktisadi toplulukların uluslararası ticaret önündeki engelleri nasıl azalttığını açıklamak. • İşletmelerin küresel pazarlara girmede izledikleri farklı düzeyde katılım içeren yolları kıyaslamak. • Küresel strateji ile çok uluslu yerel stratejiyi birbirinden ayırmak. Bölüme Bakış • İhraç: Ülke içinde üretilen ve diğer ülkelerdeki pazarlarda satılan ürün ve hizmetlerdir. • İthal: Yerel tüketiciler tarafından satın alınan yabancı ülkelerde üretilmiş ürün ve hizmetlerdir. Ülkelerin Ticaret Yapma Sebepleri Uluslararası Pazarın Boyutu Mutlak ve Karşılaştırmalı Üstünlük • Bir ülke monopol oluşturabildiği ya da bütün rakiplerinden daha düşük maliyetle üretim gerçekleştirebildiği bir ürünün üretiminde mutlak üstünlüğe sahiptir. • Bir ülke, diğer ülkelerin çıktılarına kıyasla, belli ürünleri diğer ürünlerden daha verimli bir şekilde ve düşük fiyatla üretebiliyorsa karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir. Ülkeler Arasındaki Ticaretin Ölçümü • Ticaret Dengesi: Bir ülkenin ihracatı ve ithalatı arasındaki fark. • Ödemeler Dengesi: Bir ülkeye giren ve o ülkeden çıkış yapan toplam para. ABD’nin Belli Başlı İhracat ve İthalatı Döviz Kuru Oranları • Döviz Kuru Oranı: Bir ülkenin para biriminin diğer ülkelerin para birimlerine göre değeri. • Devalüasyon: Bir para biriminin değerinde diğer para birimlerine ya da sabit bir standarda göre düşüşüdür. Uluslararası Ticaretin Önündeki Engeller Sosyal ve Kültürel Farklılıklar Dil Değerler ve Dini Tutumlar İktisadi Farklılıklar Altyapı Para Değişimi ve Kayması Siyasal ve Yasal Farklılıklar Siyasal İklim Yasal Çevre Uluslararası Düzenlemeler Ticaret Kısıtlama Türleri Tarifeler Tarifeler: İthal edilen ürünlere konan vergilerdir. Tarife Dışı Engeller • Kota: Belirli bir ürünün ithal edilebilecek miktarına sınırlama getirmektir. • Damping: Yerel rakiplere karşı piyasa payı edinmek amacıyla ürünlerin yurt dışında içerdeki maliyetinin ya da normal fiyatının altında bir fiyatla satılmasıdır. • Ambargo: Belirli ürünlerin ithalatının ya da bir ülkeyle ticaretin bütünüyle yasaklanmasıdır. • Döviz Kontrolü: Yabancı bir paranın alım satımını belirlemek amacıyla belirli ürünlerin ya da belirli şirketlerin ithalatının sınırlandırılmasıdır. Uluslararası Ticaret Engellerinin Azaltılması Uluslararası Ticareti Destekleyen Örgütler • Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT): Dünya ölçeğinde tarifeleri ve diğer ticaret engellerini büyük ölçüde azaltan uluslararası ticaret anlaşmasıdır. Dünya Ticaret Örgütü • Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ): GATT anlaşmalarını denetleyen ve uluslararası ticaret uyuşmazlıklarını çözümleyen, 153 üyeli uluslararası kuruluştur. Dünya Bankası Dünya Bankası: Sanayileşmiş ülkeler tarafından az gelişmiş ülkelere borç vermek amacıyla kurulmuş örgüttür. Uluslararası Para Fonu • Uluslararası Para Fonu (IMF): Ticareti artırmak, engelleri ortadan kaldırmak ve bütçelerini denkleştiremeyen üye ülkelere kısa vadeli borç vermek için oluşturulan örgüttür. Uluslararası İktisadi Topluluklar NAFTA • Kuzey Amerika Serbest Ticaret Bölgesi (NAFTA): ABD, Kanada ve Meksika arasında tarifeleri ve ticaret kısıtlamalarını ortadan kaldırmaya yönelik anlaşmadır. CAFTA-DR (Orta Amerika-Dominik Cumhuriyeti Serbest Ticaret Anlaşması) • Orta Amerika-Dominik Cumhuriyeti Serbest Ticaret Anlaşması (CAFTA-DR): ABD, Kosta Rika, Dominik Cumhuriyeti, El Salvador, Guatemala, Honduras ve Nikaragua arasındaki tarifeler ve ticaret kısıtlamaları anlaşmasıdır. Avrupa Birliği Avrupa Birliği (AB): 27 ülkeli Avrupa iktisadi ittifakıdır. Küreselleşme Yolculuğu • Küreselleşme yolculuğuna girişmeden önce bir şirketin aşağıda birkaç örneği verilen bir dizi önemli konuda karar vermesi gerekmektedir: • Yurtdışında hangi piyasalara girileceğini belirleme. • Yeni bir piyasaya girmek için gerekli harcamaların analiz edilmesi. • Yurt dışı faaliyetlerin gerçekleştirilebileceği en iyi yolu kararlaştırma. Katılım Dereceleri İthalatçılar ve İhracatçılar • Bir şirket yurt dışında üretilmiş ürünleri yerel piyasada satma amacıyla yurt dışından getirirse ithalatçı olmaktadır. Diğer taraftan yurt içinde ürün üretip ya da satın alıp bunları yurt dışındaki piyasalarda satan firmalar ise ihracatçı olmaktadır. İthalat ya da ihracat stratejileri en az risk ve kontrolün bulunduğu uluslararası katılımın en düşük derecesini ifade etmektedir. Karşılıklı Ticaret • Karşılıklı Ticaret: İki veya daha fazla ülkeyi kapsayan ticarette ödemenin para yerine yerel ürünlerle yapılmasını sağlayan takas anlaşmasıdır. Sözleşmeye Dayalı Anlaşma • Büyük ya da küçük bir şirket belirli ölçüde uluslararası satış deneyimi elde ettikten sonra yerel taraflarla sözleşmeye dayalı anlaşma yapmaya karar verebilir. Bu anlaşmalar imtiyaz anlaşması (franchising), yurt dışı lisans anlaşması ve alt sözleşme (taşeron kullanma) şeklindedir. İmtiyaz Anlaşması (Franchising) • İmtiyaz Anlaşması (franchising): Bir satıcının (imtiyaz sahibi), imtiyazı veren işletmenin ürünlerini, şirketin onayladığı süreçlerle o şirketin markası altında üretme ve/veya satma hakkını elde etmesini sağlayan sözleşmeye dayalı anlaşmadır. Yurt Dışı Lisans Anlaşması • Yurt Dışı Lisans Anlaşması: Bir şirketin diğerine belirli bir bölgede ürününü satma ya da markasını, patentini, üretim sürecini kullanma hakkını verdiği buna karşılık olarak da lisans ücreti ya da başka bir tazminat elde ettiği uluslararası anlaşmadır. Alt Sözleşme (taşeron kullanma) • Alt Sözleşme (taşeron kullanma): Ürün ya da hizmetleri üretmede, dağıtmada ya da satmada yerel işletmelerin kullanılmasını içeren uluslararası anlaşmadır. Offshoring • Genellikle uluslararası işletmecilik başlatma yolu olarak ele alınmasa da offshoring ya da maliyeti azaltmak amacıyla üretimin bazı aşamalarının ülke dışında gerçekleştirilmesi, uygulamada gittikçe yaygınlaşmaktadır. Uluslararası Doğrudan Yatırım Ortak Yatırım: Şirketler arasında belirli bir girişim için oluşturulan ortaklık. Çok Uluslu Şirketten Küresel İşletmeye Çok Uluslu Şirket: Yurt dışında önemli çapta operasyon ve pazarlama faaliyeti gerçekleştiren bir işletmedir. Uluslararası İşletme Stratejisi Geliştirme • Uluslararası işletmecilik gerçekleştirmek için bir yapı oluştururken yöneticiler öncelikle kurumsal amaçlarını, güçlü ve zayıf yönlerini, ürün geliştirme ve pazarlama stratejilerini değerlendirmelidirler. Daha sonra yöneticiler bu unsurları küresel ya da çok uluslu bir strateji içerisinde bir araya getirebileceklerdir. Küresel İşletme Stratejileri • Küresel İşletme Stratejisi: Standart bir ürünü dünya ölçeğinde sunmayı ve bunu firmanın yerel ve yurt dışı piyasalarında aynı biçimde yapmayı içeren stratejidir. Çoklu Yerel İşletme Stratejisi • Çoklu Yerel İşletme Stratejisi: Farklı ulusal piyasalardaki farklı ihtiyaç ve beğenilere hitap eden ürünleri geliştirme ve pazarlamadır.