T.C. AB Bakanlığı AB İşleri Uzmanı Fatma Özyurt Demir

Türkiye-AB Müzakere Sürecinde
Tüketicinin Korunması ve Rekabet
Fasılları
Fatma ÖZYURT DEMİR
Avrupa Birliği Bakanlığı
Tek Pazar ve Rekabet Başkanlığı
14.03.2017
Tüketicinin Korunması
• Avrupa Birliğinde Tüketicinin Korunması
Politikası
• Türkiye-Avrupa Birliği Katılım Müzakereleri
• Türkiye’nin Durumu ve Yapılan Çalışmalar
Rekabet Politikası
• Avrupa Birliğinde Rekabet Politikası
• Türkiye-Avrupa Birliği Katılım Müzakereleri
• Türkiye’nin Durumu ve Yapılan Çalışmalar
Avrupa Birliğinde Tüketicinin Korunması
• Avrupa Birliğinin Tüketici Politikası, AB’nin tüm vatandaşlarının yaşam
kalitesini sürekli olarak yükseltmeyi hedefleyen ve Ortak Pazarın
oluşturulmasının tamamlayıcı bir aracı olarak kabul edilmektedir.
• Tüketici Politikası, tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ekonomik çıkarlarının
korunması esaslarına dayanmaktadır.
Avrupa Birliğinde Tüketicinin Korunması
5 Temel Tüketici Hakkı
(İlk kez, 1975 yılında Konsey tarafından kabul edilen tüketici programında belirtilmiştir)
•
•
•
•
•
Sağlık ve güvenliğin korunması hakkı
Ekonomik çıkarların korunması hakkı
Tazmin edilme hakkı
Bilgilendirilme ve eğitim hakkı
Temsil edilme hakkı
Avrupa Birliğinde Tüketicinin Korunması
Yasal Dayanak
•
Avrupa Birliğinin İşleyişi Hakkında Antlaşma Madde 169:
“Birlik, tüketicilerin çıkarlarını desteklemek ve yüksek düzeyde korunmalarını
temin etmek için, sağlık, güvenlik ve ekonomik çıkarlarının korunmasına ve
bilgilendirilme ve eğitim hakları ile çıkarlarını korumak amacıyla örgütlenme
haklarının desteklenmesine katkıda bulunur.”
Avrupa Birliğinde Tüketicinin Korunması
Tüketicinin Korunması Mevzuatı
•
Tüketicinin Korunması alanındaki mevzuat ‘Yönerge’lerden oluşmaktadır. Bu
alanda, 90 ın üzerinde Yönerge bulunmaktadır.
•
Tüketicinin korunması yatay bir politika alanı olduğundan diğer pek çok alandaki
düzenlemeler de tüketicinin korunması konularını kapsamaktadır.
•
Yönergeler, doğrudan uygulanabilir
uyumlaştırılması gerekmektedir.
değil,
üye
ülkelerce
iç
hukuka
Avrupa Birliğinde Tüketicinin Korunması
Tüketicinin Güvenliğinin Korunması
•
Genel Ürün Güvenliği
•
•
•
•
Mevzuata göre piyasaya sunulan bir ürünün güvenli olması
Ürünlerin piyasaya arzından sonra gözetimi ve denetimi
Herhangi bir ürünün güvenli olmadığının tespit edilmesi durumunda ürünlerin
piyasadan toplatılması dahil gerekli tedbirlerin alınması
Kusurlu Ürünlerde Sorumluluk
•
Tüketicinin satın aldığı kusurlu ürünün tüketiciye veya başka bir ürüne verdiği zararın
üretici tarafından tazmin edilmesi
Avrupa Birliğinde Tüketicinin Korunması
Tüketicinin Ekonomik Çıkarlarının Korunması
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Tüketici sözleşmelerinde haksız şartlar
Tüketim mallarının satışı ve garantiler
Mesafeli sözleşmeler
Kapıdan satışlar
Fiyat etiketlemesi
Haksız ticari uygulamalar
Aldatıcı ve karşılaştırmalı reklamlar
Tüketici kredileri
Paket turlar ve devre tatil
Avrupa Birliğinde Tüketicinin Korunması
Uygulamaya Yönelik Düzenlemeler
•
Tüketicilerin toplu çıkarlarının korunması
•
•
Tüketicilerin hak arama yolları
•
•
•
İhtiyati Tedbir
Alternatif Uyuşmazlık Çözümü(Mahkeme dışı)
Online Uyuşmazlık Çözümü
Tüketicinin korunmasında işbirliği ve danışma mekanizmaları
•
Uygulamada işbirliği
Müzakere Süreci
Tüketicinin Korunması Faslı – Mevcut Durum
•
•
Tüketicinin Korunması Faslı, 2007 yılında müzakerelere açılmıştır. Faslın
kapanabilmesi için 5 adet teknik kapanış kriteri bulunmaktadır.
Mevzuat uyumumuzun ileri düzeyde olduğu bu fasılda önemli çalışmalar
yapılmıştır:
•
•
•
Türkiye’de tüketicinin korunmasına yönelik düzenlemelerin tarihi 1995 yılına kadar
gitmektedir. Bu tarihten itibaren oluşturulan tüketici mevzuatının hazırlanmasında AB
mevzuatı ve uygulamaları dikkate alınmıştır. Son olarak, 2014 yılında yürürlüğe giren
6502 sayılı yeni Tüketici Kanunu ile AB mevzuatına uyum ileri düzeye çıkarılmıştır.
İkincil mevzuat çalışmaları tamamlanmış ve 23 adet Yönetmelik yürürlüğe girmiştir.
Genel ürün güvenliği alanında; «Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu Tasarı
Taslağı» hazırlanmış, çalışmalar devam etmektedir.
Tüketicinin Korunması Alanında Elde Edilen
Kazanımlar
•
Ayıplı mal ve hizmetlerde tüketicilerin 4 seçimlik hakkı var
Tüketici satın aldığı mal veya hizmetin ayıplı olması durumunda;
Sözleşmeden dönme,
Ayıp oranında bedel indirimi,
Ücretsiz onarım,
Malın ayıpsız misli ile değiştirilmesini isteme
seçimlik haklarından birini kullanabilir.
Tüketicinin Korunması Alanında Elde Edilen
Kazanımlar
•
Tüketici sözleşmelerinde yer alan haksız şartlar yasaklandı
•
Tüketici ile müzakere edilmeden sözleşmeye dahil edilen ve dürüstlük kuralına
aykırı düşecek şekilde tüketici aleyhine dengesizliğe sebep olan sözleşme şartları
haksız kabul edilmekte ve geçersiz sayılmaktadır.
•
•
Tüketici kredisi ile ilgili tüketicilere yeni haklar tanındı
Kredi sözleşmesi imzalanmadan önce, tüketicinin sözleşme şartları hakkında
bilgilendirilmesi zorunludur. Tüketici kredisi sözleşmelerinde, tüketicilerin 14 gün
içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin sözleşmeden cayma hakkı
bulunmaktadır.
Tüketicinin Korunması Alanında Elde Edilen
Kazanımlar
•
•
İnternet alışverişlerinde tüketiciyi koruyucu tedbirler alındı
İnternet, telefon, katalog vb. yollarla yapılan mesafeli satışlarda, sözleşme
kurulmadan önce tüketicinin sözleşme şartları hakkında bilgilendirilmesi
zorunludur. Bu sözleşmelerde tüketicilerin 14 gün içinde herhangi bir gerekçe
göstermeksizin cayma hakkı vardır. Ayrıca, mesafeli yollarla sipariş edilen
ürünlerin 30 gün içinde terslim edilmesi zorunludur.
•
•
İnternet bankacılığı ile sunulan hizmetlerde yeni haklar sağlandı
Her türlü banka hizmeti, kredi, sigorta, bireysel emeklilik, yatırım ve ödeme ile
ilgili mesafeli sözleşme kurulmadan önce tüketicinin sözleşme şartları hakkında
bilgilendirilmesi zorunludur. Ayrıca tüketici, finansal hizmetlere ilişkin mesafeli
sözleşmelerden herhangi bir gerekçe göstermeksizin 14 gün içinde cayma hakkına
sahiptir.
Tüketicinin Korunması Alanında Elde Edilen
Kazanımlar
•
Turizmde tüketiciyi koruyucu tedbirler alındı
•
Milyonlarca tatilciyi ilgilendiren paket tur ve devre tatil sözleşmeleri alanında tüketicilere
önemli haklar sağlandı.
Paket tur sözleşmelerinde, sözleşme kurulmadan önce tüketiciye ön bilgilendirme yapılması
zorunludur. Tüketici, sözleşmenin esaslı unsurlarından birinin değişmesi halinde
sözleşmeden dönme hakkını kullanabilir.
Devre tatil ve uzun süreli tatil hizmeti sözleşmelerinde, tüketicilerin sözleşme kurulmadan
önce bilgilendirilmeleri ve sözleşmenin bir nüshasının tüketiciye verilmesi zorunludur.
Ayrıca, bu sözleşmelerde de tüketicilere herhangi bir gerekçe göstermeksizin 14 günlük
cayma hakkı tanınmıştır.
•
•
Tüketicinin Korunması Alanında Elde Edilen
Kazanımlar
•
Aldatıcı reklamlar ve haksız ticari uygulamalar yasaklandı
•
Tüketiciyi aldatıcı veya onun tecrübe ve bilgi noksanlıklarını istismar edici reklam yapılması
yasaklanmıştır.
Tüketicinin tercih özgürlüğünü önemli ölçüde kısıtlayıcı nitelikteki aldatıcı ve saldırgan ticari
uygulamalar haksız ticari uygulama olarak kabul edilmekte ve yasaklanmaktadır.
•
•
Tüketicilerin güvenliğini sağlamayı amaçlayan tedbirler alındı
•
Ürün güvenliği alanında piyasa gözetimi ve denetimi sisteminin geliştirilmesi ve tüketicilerin
güvenliğine ilişkin uygulamaların güçlendirilmesiyle tüketici için oluşturulan güven ortamı
artmıştır.
Tüketicinin Korunması Alanında Elde Edilen
Kazanımlar
•
Tüketicilerin haklarını aramalarını kolaylaştırıcı düzenlemeler yapıldı
•
Türkiye genelinde mahkeme dışı çözüm oranı olarak faaliyet gösteren Tüketici Hakem
Heyetleri ile tüketicilerin satıcı ve sağlayıcılar ile yaşadıkları problemlerin kısa sürede, etkili
ve masrafsız olarak çözüme kavuşturulması sağlanmıştır.
Avrupa Birliğinin Rekabet Politikası
• AB’nin
Rekabet
Politikası,
tek
pazarın
gerçekleştirilmesinde en önemli araçlardan biridir.
• Temel amacı, üye devletlerde faaliyet gösteren
ekonomik aktörlerin eşit koşullarda rekabet
edebileceği bir iç pazarın oluşumunu sağlamaktır.
Yasal Çerçeve
• Avrupa Birliği’nin İşleyişi Hakkında Antlaşma
• Teşebbüslere uygulanan anti-tröst kuralları
(Madde 101-102),
• Kamu tekelleri ve özel ve inhisari haklar tanınan
teşebbüslere ilişkin kurallar (Madde 106),
• Devlet desteklerine ilişkin kurallar (Madde 107-109)
Avrupa Birliğinin Rekabet Politikası
• Teşebbüslere Yönelik Kurallar(Anti-tröst)
• Kısıtlayıcı ve Uyumlu Eylemler
• Hakim Durumun Kötüye Kullanılması
• Birleşme ve Devralmalar
• Devlet Desteklerine İlişkin Kurallar
• Devlet tarafından herhangi bir şekilde verilen belirli teşebbüsleri
veya belirli ürünlerin üretimini kayırarak rekabeti bozan veya
bozma tehlikesi olan her türlü destek yasaklanmıştır.
Müzakere Süreci
Rekabet Politikası Faslı – Mevcut Durum
• Rekabet Politikası Faslının müzakerelere açılması için 6
adet açılış kriteri bulunmaktadır.
• Anti-tröst alanında, Türkiye’nin gerek mevzuat uyumu
gerekse de uygulama kapasitesi ileri düzeydedir.
• Devlet destekleri alanında ise, mevzuat uyum çalışmaları
devam etmektedir.
Türkiye’de Rekabet Politikası
• Türkiye’nin rekabet politikası konusundaki uyum çalışmaları,
Türkiye ile AB arasında Gümrük Birliği’ni tesis eden 1/95
sayılı Ortaklık Konseyi Kararı’ndan kaynaklanmaktadır.
• Buna göre Türkiye, Gümrük Birliği’nin etkin olarak
işleyebilmesi için ulusal mevzuatını Avrupa Birliği rekabet
kuralları ile uyumlu hale getirmek için çalışmalar
yürütmüştür.
Anti-Tröst Kuralları
• 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun (13 Aralık
1994 tarihli Resmi Gazete)
• Rekabet Kurumu 1997 yılında faaliyete geçmiştir.
• Mal ve hizmet piyasalarındaki rekabeti engelleyici, bozucu
veya kısıtlayıcı anlaşma, karar ve uygulamaları ve piyasaya
hâkim olan teşebbüslerin bu hâkimiyetlerini kötüye
kullanmalarını önlemek, bunun için gerekli düzenleme ve
denetlemeleri yapmak suretiyle rekabetin korunması
hedeflenmektedir.
Devlet Destekleri Kuralları
• 6015 sayılı Devlet Desteklerinin İzlenmesi ve Denetlenmesi
Hakkında Kanun (23 Ekim 2010 tarihli Resmi Gazete)
• Kanunun amacı, devlet desteklerinin Türkiye ile Avrupa
Birliği arasındaki anlaşmalara uygun olarak düzenlenmesini
ve ilgili mercilere bildirimini sağlamak üzere ilke ve esasların
belirlenerek desteklerin izlenmesi ve denetlenmesine ilişkin
usul ve esasları tespit etmektir.
• İkincil mevzuat çalışmaları devam etmektedir.
TEŞEKKÜRLER…
fozyurt@ab.gov.tr