özel balkanlar akşam lisesi 10. sınıf biyoloji 2. dönem 2. yazılı konuları

ÖZEL BALKANLAR AKŞAM LİSESİ 10. SINIF
BİYOLOJİ 2. DÖNEM 2. YAZILI KONULARI
EKOSİSTEM EKOLOJİSİ

Yeryüzünün % 75 ‘i okyanuslarla kaplıdır.

Kuş türlerinin yaklaşık % 11’i yok olma tehlikesi altındadır.

Her dört yılda bir dünya nüfusu ABD nüfusuna eşit oranda artmaktadır.
EKOLOJİ “DÜNYA ORTAMI VE CANLILAR”
Ekoloji, canlıların birbirleriyle ve çevreleriyle olan ilişkilerini inceler. Ekoloji, eski bir
bilim dalı olmasına karşın uzun yıllar biyolojinin bir alt bilim dalı olarak kalmıştır.
Ancak çevre sorunlarının doğayı ve dolayısıyla insanlığın geleceğini tehdit eder
boyutlara ulaşması, ekoloji biliminin önemini arttırmıştır.
CANLILAR VE ÇEVRE
Hiçbir canlı tek başına yaşayamaz. İnsan ve diğer canlılar, çevreyi oluşturan her şeyi
birlikte kullanmaktadır. Fakat insan, diğer canlılardan farklı olarak çevrenin canlı ve
cansız varlıklarını kontrol eder. Dolayısıyla canlılar arasında doğayı en çok etkileyen
insandır.
İnsanlar, bilim ve teknolojiyi de kullanarak doğaya müdahalelerde bulunurken
doğadaki dengeleri bilerek veya bilmeyerek bozmakta ve birçok canlı türünün yok
olmasına neden olmaktadırlar.
Dünyada artan nüfusun beslenme ve barınma gibi gereksinimlerini karşılayabilmek
için ormanlar tahrip edilmekte, bunların yerine binalar ve sanayi tesisleri
kurulmaktadır.
İnsanlar yaşadığı çevrenin bir parçası olduğunu, diğer canlıların da kendisi kadar
yaşamaya hakları olduğunu unutmamalıdır. Sağlıklı bir yaşam sürdürebilmek için
sağlıklı bir dengenin kurulması gerektiğini bilmelidir. Bunun için doğayı tahrip edecek
ve doğal dengeleri bozacak davranışlardan kaçınmalıdır.
EKOLOJİK KAVRAMLAR
•Ekoloji: Canlıların birbirleriyle ve çevreleriyle olan etkileşimim inceleyen bilim dalıdır.
•Populasyon: Belirli sınırlar içinde yaşamakta olan, aynı türe ait canlı topluluğuna
denir.
•Komünite: Belirli bir alanda bulunan populasyonların oluşturduğu topluluktur.
•Ekosistem: Belli bir alanda canlı ve cansız çevrenin oluşturduğu bütündür.
•Biyosfer: Canlıların havada, karada ve suda oluşturduğu kabul edilen canlı
tabakadır.
•Habitat: Bir populasyonun yaşadığı yerin adresidir.
•Ekolojik niş: Bireyin kendini ve çevresini etkileyen yaşam biçimi, yaptığı faaliyetlerdir.
•Biyotop: Canlıların üzerinde yaşadığı ve hayatın devamı için gerekli kaynakları
bulunduran bölgelere denir.
•Ekoton: koşulları birbirinden farklı olan komüniteler arasındaki geçiş bölgesidir.
•Baskın tür: Komünite içinde sayı ve faaliyet bakımından göze çarpan türlerdir.
•Süksesyon: Komünite içerisinde çevre şartlarının değişmesine paralel olarak baskın
türlerin de değişmesi olayıdır.
•Biyokütle: Bir canlının herhangi bir zamanda sahip olduğu toplam ağırlığıdır.
•Flora: Belli bir bölgede yaşayan bitki toplulukları
•Fauna: Bir bölgede yaşamını sürdüren hayvan toplulukları.
BiYOSFER: Dünya kıtalar ve okyanuslardan oluşmuştur. Canlı küre anlamında olan
biyosfer karaları, okyanusları, nehir ve gölleri ayrıca birkaç km kadar atmosferi içeren
canlı yaşam ortamıdır.
Ekosistem: Dünyaya daha da yaklaştığımızda yaprak döken ağaçlardan oluşan
(Ontario) ormanlar ortaya çıkar. Bunlar ekosistemlerdir. Çöller, mercan adaları ve
göller ekosistemlere birer örnektir. Ekosistem içinde canlı yaşam formları ile birlikte
toprak, su, hava gibi cansız nesneler bulunur.
Kommünite: Orman ekosistemi kendi içinde birçok çeşit ağaç, memeli mantar ve
mikroskobik canlı formları içerir. Bu yaşam formları orman ekosisteminin kommünitesi
adını alır.
Populasyon: Belli bir alanda yaşayan türe ait bireylerin oluşturduğu topluluktur.
Orman ekosistemi şeker akçaağaç ve Amerikan kara ayısı gibi populasyonlara ev
sahipliği yapar.
Organizma: Populasyondaki her birey bir organizmadır.
CANLILARIN YAŞAMLARINI ETKİLEYEN ABİYOTİK (CANSIZ) FAKTÖRLER:
Güneş:
Bütün ekosistemlerin enerji kaynağı güneş enerjisidir. Güneş enerjisinin %10’u
ozon tarafından tutulur, %42’si ile atmosfer ve yeryüzünü ısıtır, %34’ü geri yansır
%23’ü denizler üzerine düşer. Sadece % 0,023 ‘ü fotosentezde kullanılır.
Sıcaklık:
Bitkiler kışın metabolizma hızlarını düşürürler. Bazı bakteriler 90 C’ye varan
ortamlarda yaşayabilirler. Hayvanlar ve bitkiler değişik sıcaklık ortamlarında
yaşamaya uyum sağlamışlardır.
İklim:
Uzun zaman aralığında bir bölgede etkili olan atmosfer koşullarına denir. Bir bölgenin
iklimini o bölgenin ekvatora uzaklığı, deniz seviyesinden yüksekliği, yeryüzü şekilleri
vb belirler.
Su:
Yaşamın temel maddesidir. Su aynı zamanda birçok canlının yaşama ortamını
oluşturur. Birçok hayvan için sadece içme suyunun varlığı yeterli değildir, yaşama
ortamlarında belirli bir nemin de bulunması gerekir. Nem, bazı organizmaların yaşam
süresine, gelişme hızına, yumurtlama ve davranışlarına etki eder.
pH:
Ortamın pH derecesi, bu ortamda yaşayan canlıların yaşamsal faaliyetlerini etkiler.
Çünkü pH derecesi, yaşamsal faaliyetlerin gerçekleşmesini sağlayan enzim
faaliyetlerini etkilemektedir. Bu yüzden canlılar pH değeri elverişli yerleri kendileri için
yaşam ortamı olarak seçer.
Toprak:
Toprak bakteri, virüs, mantar gibi mikroorganizmalar için uygun bir ortam oluşturur.
Mineraller, organik maddeler, hava ve su da toprakta bulunur. Bitkilerin
büyüyebilmesi için gerekli mineraller su da çözünmüş olarak bulunur. Kültür bitkilerini
çoğu toprak pH’ı 6,7-7,0 olan toprakta yetişir. Topraktaki kalsiyum minerali azaldıkça
asitlik artar bu da kireçle giderilir. Toprakların çok fazla yer altı sularıyla sulanması ise
suyun buharlaşması sonucu tuzun geri kalmasıyla birlikte tuzlu toprakların
oluşmasına neden olur.