nsan Anatomisine Giri* ve Organ Sistemleri

Yrd. Doç. Dr. İpek EROĞLU KOLAYİŞ
Anatomiye giriş, anatomik terimler
 Anatomi; Vücudu meydana getiren tüm
oluşumların (vücut parçalarının) yapısı, şekilleri ve
birbirlerine göre organizasyonunu inceleyen bir
bilim dalıdır.
 Anatomi eski yunanca bir sözcüktür ve Ano-tome
sözcüklerinden türemiştir. «Ana» çıkarmak,
«tome» kesmek parçalamak anlamına gelir. Sözcük
anlamı; kesmek parçalamak ve içindekini dışarı
çıkarmaktır.
 İnsan vücudu birbirinin içinde bulunan ve karmaşıklık
derecesi birbirinden farklı olan bölümlerden oluşur.
 Bilindiği gibi bütün kimyasal maddelerin en küçük yapı
taşları atomlardır.
 İnsan vücudunu oluşturan kimyasal maddelerde atomların
bir araya gelmesiyle oluşan ve molekül adı verilen daha
büyük parçalardan oluşmuştur.
 İnsan vücudunun fonksiyonel ve yapısal en küçük
birimi hücredir. Hücreler büyüklük, şekil ve
özelleşmiş fonksiyonları yönünden birbirlerinden
farklılık göstermekle beraber bütün hücrelerin ortak
özellikleri vardır.
 Bütün hücreler spesifik fonksiyonları gerçekleştiren ve
organel adı verilen küçük bölümler içerir. Organeller
protein, karbonhidrat, su, lipid ve nükleik asit gibi
büyük moleküllerin bir araya gelmesinden oluşmuştur.
 Ortak fonksiyonları olan hücreler bir araya gelip
organize olarak doku adı verilen tabakaları veya
kitleleri oluşturur.
 Farklı dokular bir araya gelerek organları oluşturur.
Organlar özel fonksiyonlara sahip karmaşık yapılardır.
Birbirine benzer organların bir araya gelerek
oluşturduğu organ gruplarına organ sistemleri adı
verilir. Farklı organ sistemlerinin bir araya gelmesiyle
organizma oluşur.
Atom
Molekül
Organel
Hücre
Doku
Organ
Sistem
Organizma
 HÜCRENİN FİZİKSEL YAPISI
 Hücrenin fiziksel yapısı













Hücre zarı
Stoplazma
Mitakondri
Lizozom
Golgi Kompleksi
Endoplazmik Retikulum
Nükleus (çekirdek)
Ribozom
Sentriol’ den oluşur.
Hücre Zarı ; Kalınlığı 7,5 nörometre . Protein ve lipid yapıdadır. Karbonhidrat da içerir.
Seçici geçirgen bir yapıdır.
Çekirdek zarı ; Bir çok molekülleri içine alır. mRNA’ların geçişini sağlar. Kromotin
Hücrelerini (46 adet 23 çift) DNA’yı taşır. Aminoasit dizilişiyle birlikte genetik bilgiyi
aktarır.
Çekirdekçik; rRNA Ların sentez yeri.
Sitoplazma ; Hücre plazması içinde bir çok organel taşır.
Endoplazmik retikulum ; Protein sentezinin olduğu yerdir. 2 çeşittir. Granüler
retikulum.Pürüzlüdür protein sentezi yapılır. Agranüler retikulun pürüzsüzdür. Kalsiyum
deposudur. Kalsiyum deposudur. Protein sentezlenmesi için gerekli steroidlerin ve yağ
asitlerinini sentezlendiği organeldir.
 Golgi Kompleksi ; Üretilen proteini dışarıya
vermeden saklayarak depo görevini gören aygıt.
 Salgı kesecikleri; Proteinleri golgiden alıp dışarı
gönderen yapılar yani taşıyıcılar.
 Mitakondri ; Hücrenin enerji evi. ATP üretimi
oksijen tüketimi ve CO2 üretimi ve enzimler içerir.
 Lizozomlar ; Hücreye ulaşan bakterilerin veya
hücre içindeki maddelerin artıklarını
parçalanması ve atılması görevini gören organel
 Ribozomlar Zarsız yapıla, aminoasitlerin
birleşerek proteinleri oluşturdukları yer.
Endoplazmik retikulumla ilişkili çalışır.
 Sentriol ; Stoplazmada birer çift olarak bulunur.
Zarsız ve silindirik yapıdadır. Hücre bölünmesinde
rol oynar.
Ökaryotik Hücre Yapısı: 1)Çekirdekçik 2) Çekirdek 3)Ribozom
4)Vezikül 5)Granüllü (Tanecikli)Endoplazmik Retikulum 6)Golgi
Aygıtı 7)Sitoiskelet 8)Granülsüz (Düz)Endoplazmik Retikulum
9)Mitokondriler 10)Koful 11)Sitoplazma 12)Lizozom 13)Sentriyoller
 Bribirine yakın fonksiyonlara sahip olan hücreler bir araya gelerek doku
adı verilen tabakaları oluştururlar. Dokular belirli fonksiyonları
gerçekleştirmek konusunda özelleşmiş benzer hücrelerden oluşur.
 İnsan vücudu dört temel doku tipi içermektedir.
 Epitel doku; Bütün serbest vücut boşluklarını çevreler ve endokrin bezlerin
temel dokusunu oluşturur. Epitel doku, konnektif dokuya bir membran zar
aracılığı ile tutunmuştur, kan damarları yoktur ve çok az miktarda hücreler
arası maddeye sahiptir. Koruma, sekresyon (salınım), boşaltım ve duyu
algılaması görevlerini içerir.
 Bağ doku; Vücudumuzun her yerinde bulunur ve vücut ağırlığının büyük
bir bölümünü oluşturur. Bağ dokusu vücut bölümlerini birleştirir;
destekler, korur, çatı oluşturur, boşlukları doldurur, yağ depolar, kan
hücreleri üretir, enfeksiyonlara karşı koruru, hasara uğramış dokuları
onarır. Kemik dokusu, eklem dokusu (sert) adipoz (yağ), fibroz bağ doku
(yumuşak) gibi
 Kas dokusu; Kasılma özelliğine sahip, kas lifi adı verilen
uzun hücrelerden oluşmaktadır. Kas hücresi kısalıp
kalınlaşarak şekillerini değiştirebilir ve tekrar eski
hallerine dönebilir. Kasıldıklarında vücut bölümlerinin
hareket etmesini sağlarlar. Vücudumuzda üç tip kas
dokusu vardır.
 İskelet kası dokusu
 Düz kas dokusu
 Kalp kası dokusu
 Sinir dokusu; Beyin, omurilik ve periferal sinirler
sinirlerde bulunmaktadır. Fonksiyonel ve yapısal en
küçük birimi sinir hücresi (nöron)dur. Nöron
çevresindeki değişikliklere karşı duyarlıdır. Çevresindeki
değişiklikleri algılayarak sinir uyarısı (impulse) şeklinde
ilgili vücut bölümlerine iletir.. Böylece vücudumuzun
farklı bölümleri arasında iletişim ve koordinasyon sağlar.
 Deri Sistemi; Vücudu dış etkenlerden korur, vücut ısısını
dengelemeye yardım eder, periferden dokunma, ağrı, ısı ve
basınç duygusunu alır.
 Hareket Sistemi; Kemik eklem ve kaslar bu sistemi
oluşturur. Hareket sisteminde kemikler ve eklemler pasif
kaslar ise aktif elemanlardır.
 Solunum Sistemi: Hava yolarından ve akciğerden
oluşmuştur. Bu sistem kana oksijen sağlar ve vücuttaki
karbondioksitin dışarı atılmasını gerçekleştirir.
 Dolaşım Sistemi: Kalp ve kan damarlarından meydana
gelmiştir, damarlar besinleri ve oksijeni tüm vücut
hücrelerine iletirler ve atıkları organizmadan dışarı taşırlar.
 Sindirim Sistemi: Sindirim kanalı (ağız, yutak, mide,
ince ve kalın bağırsaklar, anüs) ve sindirim bezlerinden
oluşmuştur. Sindirim sistemi besinlerin kan içinde
emilebilmesi için yiyecekleri öğütür ve atık maddeleri
organizma dışına atar.
 Boşaltım Sistemi; Vücuttaki elektrolit ve sıvı dengesini
ayarlar. Böbrekler kandan suyu ve zararlı maddeleri
süzerek kanın bileşimini ayarlar ve üriner sistemin
diğer kısımları aracılığı ile idrarın dışarı atılmasını
sağlar.