Mali Tahlil - usitem.cbu.edu.tr
advertisement
MALĠ ANALĠZ Doç. Dr. BarıĢ SĠPAHĠ www.prestijdanismanlik.com.tr 1 Muhasebe Kavramı Muhasebe mali nitelikteki iĢlemleri ve olayları para ile ifade edilmiĢ Ģekilde kaydetme, sınıflandırma, özetleme, rapor etme ve sonuçlarını yorumlama bilimidir. Muhasebeyi aynı zamanda ; ĠĢletmenin; Mali nitelikteki verilerinin toplandığı Para ile ifade edilmiĢ halde kaydedildiği Niteliklerine göre sınıflandırıldığı Belli bir dönemin iĢlemlerinin sonucunu özetleyecek Ģekilde raporlandığı bir sistem olarak da ifade edebiliriz. www.prestijdanismanlik.com.tr 2 MUHASEBE; Mali Nitelikteki Bilgilerin • SAPTANMASI (Belgelerle) • ÖLÇÜLMESĠ (TL Cinsinden) • KAYDEDĠLMESĠ (Yevmiye Defteri) • SINIFLANDIRILMASI (Defteri Kebir) • ÖZETLENMESĠ (Mizanlarla) • RAPORLANMASI (Mali Tablolarla) • YORUMLANMASI (Mali Analizle) SÜRECĠDĠR. www.prestijdanismanlik.com.tr 3 Muhasebenin Amacı Muhasebenin temel amacı bir iĢletmede ortaya çıkan ve para birimi ile ifade edilebilen olayları Genel Kabul GörmüĢ Muhasebe Ġlkeleri’ne uygun olarak belirli bir sistem içinde kaydetmek, sınıflandırmak, özetlemek, finansal tablolar biçiminde raporlamak ve yorumlamaktır. Muhasebenin amacını, iĢletmelerde meydana gelen para ile ölçülebilen iktisadi olayların değer ve kıymet olarak belirli bir düzen ve sistem dahilinde takip edilerek, iĢletmelerin belirli tarihteki mevcutlarını alacaklarını, borçlarını, sermayesini, gelir ve giderlerini belirleyerek iĢletmenin dönemsonu durumunu, kar ve zararını belirlemek olarak da ifade edebiliriz. Bu amaçla; ĠĢletmelerde meydana gelen iktisadi olaylar, belgelerle borç ve alacak olarak kayıtlara alınır BelirlenmiĢ iĢletme faaliyetleri, tekdüzen hesap planı çerçevesinde hesaplara alınıp tasnif edilerek yevmiye,defteri kebir ve diğer çeĢitli yardımcı defterlere kayıt yapılır. www.prestijdanismanlik.com.tr 4 Muhasebe Süreci Süreçleme Girdi Toplanan veri veya bilginin; 1.Kayıt 2.Sınıflandırma Belgelendirme Veri toplama www.prestijdanismanlik.com.tr 5 İşletme ve Muhasebe ĠġLETME; ortaklar, kredi verenler, devlet, iĢçi-iĢveren sendikaları, müĢteriler, satıcılar, rakipler ve halkın oluĢturduğu çevrede (ortamda) bir iktisadi birim olarak yer almaktadır. Genel olarak; kar, iĢletmenin devamlılığı, topluma hizmet, müĢteri iliĢkilerinin üst düzeyde devamı, çalıĢanların güvenliği gibi amaçları bulunan iĢletme, para, iĢgücü, bilgi, hammadde gibi girdileri çevreden alarak, bunları, bir takım faaliyetler (yönetim, bilgi ve faaliyet sistemleri) sonucunda mal ve hizmete dönüĢtürerek çevreye vermektedir www.prestijdanismanlik.com.tr 6 Muhasebe Kavramları • Sosyal Sorumluluk Kavramı; Genel olarak sosyal sorumluluk gerçek ve tüzel kiĢilerin kendi davranıĢlarını ve yetki alanlarındaki herhangi bir olayın sonuçlarını üstlenmesi olarak tanımlanır. • KiĢilik Kavramı;Bu kavram iĢletmenin sahip ve ortaklarından, personelinden ve diğer ilgililerinden farklı bir kiĢiliğe sahip olduğunu ve o iĢletmenin muhasebe iĢlemlerinin bu kiĢilik adına yürütülmesi gerektiğini öngörmektedir. • ĠĢletmenin Sürekliliği Kavramı;Her iĢletme belli bir süreye bağlı olmaksızın sonsuz bir ömre sahip olmak üzere kurulur ve faaliyetlerini bu esas çerçevesinde sürdürür. www.prestijdanismanlik.com.tr 7 Muhasebe Kavramları • Dönemsellik Kavramı; iĢletmenin sürekliliği kavramı uyarınca sınırsız kabul edilen ömrünün, belli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmasıdır. • Para Ġle Ölçme Kavramı; ĠĢletmedeki çeĢitli fizik ölçüleri ile ifade edilen olayların kaydedilebilmeleri ve takip edilebilmeleri için ortak bir para birimi ile ifade edilmeleri gerekmektedir. • Maliyet Esası Kavramı; Para mevcudu, alacaklar ve maliyetinin belirlenmesi mümkün veya uygun olmayan diğer kalemler hariç, iĢletme tarafından edinilen varlık ve hizmetlerin muhasebeleĢtirilmesinde, bunların elde edilme maliyetlerinin esas alınması gereğini ifade eder. www.prestijdanismanlik.com.tr 8 Muhasebe Kavramları • Tarafsız objektif belge kavramı;Bu kavram muhasebe kayıtlarının gerçek durumu yansıtan ve usulüne uygun olarak düzenlenmiĢ objektif belgelere dayandırılması ve muhasebe kayıtlarına esas alınacak yöntemlerin seçilmesinde tarafsız ve ön yargısız davranılması gereğini ifade eder. • Tutarlılık ilkesi; Muhasebe uygulamaları için seçilen muhasebe politikalarının birbirini izleyen dönemlerde değiĢtirilmeden uygulanmaya devam edilmesi gereğini anlatır. • Tam Açıklama Kavramı ; Bu kavram mali tabloların ve muhasebe kayıtlarının bu kayıtlardan yararlanacak kiĢi ve kuruluĢların doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaĢılır olması gereğini anlatır. www.prestijdanismanlik.com.tr 9 Muhasebe Kavramları • Ġhtiyatlılık (Tutuculuk ) Kavramı ;Bu kavram muhasebe iĢlemlerinde temkinli davranılması, tarafsız bir muhakeme ile iĢletmenin karĢılaĢabileceği risklerin göz önünde bulundurulması gereğini anlatır. • Önemlilik Kavramı ;bir hesap kalemi veya mali bir olayın nispi ağırlık ve değerinin, mali tablolara dayanılarak yapılacak değerlemeleri veya alınacak kararları etkileyebilecek düzeyde olmasını ifade eder. • Özün Önceliği Kavramı; ĠĢlemler muhasebeye yansıtılırken onların hukuki biçimlerinden çok özlerinin esas alınmasını öngören kavrama özün önceliği denilir. www.prestijdanismanlik.com.tr 10 Tekdüzen Hesap Planı THP, iĢletmelerin faaliyetlerinin hangi hesaplar altında toplanacağını gösteren bir cetveldir. ĠĢletmeler, THP'na uyarak, aynı tür belgeleri aynı hesap planına ve aynı muhasebe sistemine göre muhasebe kayıtlarına ve mali tablolarına aktarırlar THP’nın amacı; Bilanço esasına göre defter tutan iĢletmelerin aynı hesap planını kullanarak, iĢletmelerde meydana gelen iktisadi olayların aynı sistem ve esaslar çerçevesinde aynı hesaplara alınması, aynı usul ve esaslarda mal ve hizmet maliyetleri çıkartmaları ve bilanço ve gelir tablosu ile ek mali tabloların düzenlenmesini sağlamaktır. www.prestijdanismanlik.com.tr 11 Tekdüzen Hesap Planı THP’nın iĢleyiĢ yapısı; Bilanço içeriğini oluĢturan ve her bir unsurda (varlıklar, sermaye ve borçlarda) dönem içindeki iĢlemler nedeniyle meydana gelen artıĢ ve azalıĢların kaydedildiği çizelgeye “Hesap” adı verilir. Her hesap bünyesinde hem azalıĢ hem de artıĢlar olabileceği için hesap iĢleyiĢi “borç ve alacak” olmak üzere iki farklı biçimde olabilir. Hesaplar T cetveli ile gösterilir. Hesabın yapısına göre, artıĢlar bir tarafa, azalıĢlar diğer bir tarafa yazılır. Hesap çizelgesinin sol tarafı “borç”, sağ tarafı “alacak” olarak adlandırılır. Bir hesabın borç iĢlem toplamları ile alacak iĢlemleri toplamı arasındaki fark “hesap kalanı” olarak adlandırılır. Bu iĢlem sonrasında hesap borç kalanı veya alacak kalanı verebilir. Bir hesapta belli bir dönem boyunca meydana gelen artıĢ ve azalıĢlar arasındaki fark “Bakiye” olarak adlandırılır. www.prestijdanismanlik.com.tr 12 Tekdüzen Hesap Planı Ana Hesap Grupları 1 DÖNEN VARLIKLAR AKTİF HESAPLAR 2 DURAN VARLIKLAR 3 KISA VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR 4 UZUN VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR PASİF HESAPLAR 5 ÖZKAYNAKLAR BİLANÇO HESAPLARI 6 GELĠR TABLOSU HESAPLARI SONUÇ HESAPLARI 7 MALĠYET HESAPLARI 8 SERBEST HESAP GRUBU 9 NAZIM HESAPLAR 0 SERBEST HESAP GRUBU www.prestijdanismanlik.com.tr 13 Hesap Düzeni Aktif Hesaplar :Varlıkların izlendiği ve borç kalanı veren hesaplardır. Pasif Hesaplar:Sermaye ve borçların izlendiği ve alacak kalanı veren hesaplardır. HESAP ADI BORÇ ALACAK Aktif Hesaplar Borç Aktif Hesaplar Alacak Pasif Hesaplar Alacak Pasif Hesaplar Borç www.prestijdanismanlik.com.tr 14 Hesap Düzeni Muhasebe Denklemi; Mali iĢlemlerin kaydedilmesinde “çift taraflı kayıt” yöntemi uygulanır Yöntemin iĢleyiĢine iliĢkin kurallar; Her iĢlem en az iki hesaba yazılır. Bu hesaplardan biri BORÇLANIRKEN ,diğeri ALACAKLANIR. Borçlanan hesap veya hesapların tutarı ile alacaklanan hesap veya hesapların tutarı BĠRBĠRĠNE EġĠTTĠR. Belirtilen bu kuralların sonucu olarak kullanılan hesapların tamamının BORÇLU yanlarının TOPLAMI, ALACAKLI yanlarının TOPLAMINA EġĠT OLUR. www.prestijdanismanlik.com.tr 15 Hesap Düzeni Muhasebede “Çift Taraflı Kayıt Yöntemi” uygulanır THP Hesap Adı 100-KASA THP Hesap No BORÇ ALACAK 1000 300 20 75 Hareket Bakiye www.prestijdanismanlik.com.tr 16 Hesap Düzeni Varlık Hesabı BORÇ + ArtıĢ Kaynak Hesabı ALACAK - AzalıĢ BORÇ ALACAK - + AzalıĢ ArtıĢ Borç Bakiye Alacak Bakiye www.prestijdanismanlik.com.tr 17 Muhasebe Defter ve Belgeleri Defterler Kanunen tutulması zorunlu defterler Yevmiye Defteri (günlük defter) Defteri Kebir (büyük defter) Envanter Defteri Yardımcı defterler; Kasa defteri Ġmalat defteri Kambiyo defteri FiĢler Kasa tahsil fiĢi Kasa tediye fiĢi Mahsup fiĢi www.prestijdanismanlik.com.tr 18 Muhasebe Defter ve Belgeleri YEVMĠYE DEFTERĠ: ĠĢletmede yapılan günlük iĢlemlerin sıra numarası, tarihi, defteri kebir bağlantı numarası,borç ve alacak tarafı ,açıklama esaslarına göre kaydedildiği defterdir. -----------/----------…….. hesabı (Borçlu Hs) …………. hesabı (Alacaklı Hs) ---------/-----------Yevmiye defterinde aynı sayfa üzerinde hem borçlu, hem alacaklı hesap yazılır. Her sayfanın sonunda borç ve alacak taraflarının toplamı ayrı ayrı alınır Bir sonraki sayfaya devreden toplam olarak geçirilir ve iĢlemlere devam edilir. www.prestijdanismanlik.com.tr 19 Muhasebe Defter ve Belgeleri BÜYÜK DEFTER Yevmiye defterine yapılan günlük iĢlemlerin hesap isimlerine göre ayrı sayfalara kaydedildiği defterdir. Defterin Ģekli “T” biçimindedir. Sol tarafa borç kaydı , sağ tarafa da alacak kaydı yapılır. Defterde yevmiye defteriyle bağlantı numarası, tarih ve açıklama bölümleri de vardır . www.prestijdanismanlik.com.tr 20 Muhasebe Defter ve Belgeleri ĠĢletme 12.01.2006 tarihinde bankadaki ticari mevduat hesabına 100.000 YTL yatırmıĢtır.Bu iĢleme ait yevmiye ve kebir kayıtları; -----------------------12.01.2006----------------------Bankalar hesabı 100.000 Kasa hesabı 100.000 --------- -----------/ / -----------------------Bankalar Hesabı Kasa Hesabı 100.000 100.000 www.prestijdanismanlik.com.tr 21 Muhasebe Defter ve Belgeleri ENVANTER DEFTERĠ ĠĢletmenin bilanço ve gelir tablosunun elde edilebilmesi için dönem sonunda fiili durumun; Sayma Ölçme Tartma Değerleme iĢlemleri ile saptanması ve sonuçların ilgili hesaplara yansıtılması amacıyla yapılan iĢlemlerin bütünü Envanter iĢlemleri olarak ifade edilmektedir. Envanter defteri; iĢe baĢlama tarihinde ve izleyen her hesap döneminin sonunda çıkarılan envanterlerin ve bilançoların kaydedildiği defterdir www.prestijdanismanlik.com.tr 22 Muhasebe Defter ve Belgeleri MĠZAN;yevmiye defterine tarih sırasına göre kaydedilen iĢlemlerin defterikebire ve yardımcı defterlere ,matematiksel açıdan doğru aktarılıp aktarılmadığını kontrol etmeye yarayan bir çizelgedir. Muhasebe hesapları; iĢletmenin mevcutlarını, alacaklarını ve borçlarını devamlı olarak takip etmekte ,ancak iĢletmenin bu iktisadi olaylar sonucunda ulaĢtığı durumu açıklıkla ortaya koyamamaktadır. Belirli bir dönem sonunda,genellikle yıl sonlarında hesapların borç ve alacak toplamları arasındaki farklar, yani iĢletmenin mevcutları,alacakları ve borçları bir cetvele dökülerek iĢletmenin o andaki durumunu belirten bilanço ve iĢletmenin bir dönem içerisinde faaliyetlerinden elde ettiği kar veya zararı ortaya koyan gelir tablosu oluĢturulmaktadır. Ancak bu finansal tablolar kesin olarak oluĢturulmadan önce , bu dönem içerisinde muhasebe defterlerinde tutulmuĢ kayıtların doğruluğu karĢılıklı olarak kontrol edilmelidir. www.prestijdanismanlik.com.tr 23 Muhasebe Defter ve Belgeleri Aylık mizan Her ay sonunda yevmiye defterindeki maddelerin defteri kebire doğru olarak geçirilip geçirilmediğinin kontrolü amacı ile yapılan mizandır Genel geçici mizan Aralık ayında yapılan ve 12 aylık iĢlemleri içine alan mizandır Kesin mizan Genel geçici mizan çıkarılarak 31 Aralık itibariyle kayıtların doğruluğu sağlandıktan sonra, bazı hesaplarda ek iĢlemlerin yapılması gerekmektedir. www.prestijdanismanlik.com.tr 24 İŞLETMELERDE MUHASEBE KAYITLARININ İŞLEYİŞİ VE RAPOR DÜZENİ İŞLETME YÖNETİMİ DEFTERİ KEBİR MİZANI DEFTERİ KEBİR YARDIMCI DEFTERLER İSPAT EDİCİ BELGELER 1. Fatura 2. Perakende Satış Belgesi 3. Gider Pusulası 4. Serbest Meslek Makbuzu 5. Çek, poliçe, senet 6. Banka makbuzu 7. Nakliyat Makbuzları 8. Tahviller 9. Alacak Senetleri 10. Borç Senetleri 11. Ücret Belgeleri 12. Muhasebe Evrakı 13. Giriş ve çıkış fişleri 14. Diğerleri HESAP PLANI Kasa Bankalar Alıcılar Alacak Senetleri Emtia Demirbaşlar Binalar Satıcılar Borç Senetleri Sermaye Gelirler Giderler Kar ve Zarar Kasa Bankalar Alıcılar Alacak Senetleri Emtia Demirbaşlar Binalar Satıcılar Borç Senetleri Sermaye Gelirler Giderler Kar ve Zarar Yardımcı Defter Mizanları - MALİYET MUHASEBE SİSTEMİ www.prestijdanismanlik.com.tr BİLANÇO Kasa Satıcılar Bankalar Alıcılar Alacak Sen. Emtia Demirbaşlar Binalar Borç Sen. Sermaye Kar EK MALİ TABLOLAR Satışların Maliyeti Tablosu Fon Akım Tablosu Nakit Akım Tablosu Kar Dağıtım Tablosu Özkaynak Değişim Tablosu RAPOR SİSTEMİ YEVMİYE DEFTERİ GELİR TABLOSU Gelirler Giderler KAR / ZARAR BÜTÇELER Satış Bütçesi Üretim Bütçesi Gider Bütçesi İSTATİSTİKLER VE RASYOLAR Satış İstatistikleri Üretim İstatistikleri Gider İstatistikleri Rasyolar 25 FĠNANSAL TABLOLAR www.prestijdanismanlik.com.tr 26 Finansal Tablolar ĠĢletmelerin performanslarını belirlemek, değerlendirmek ve geçmiĢ verilerle yada diğer firmalarla karĢılaĢtırabilmek için kullandıkları tablolar finansal tablolar olarak adlandırılmaktadır. Finansal tabloların kullanıcılara yararlı ve karĢılaĢtırılabilir olmaları için genel kabul görmüĢ muhasebe ilkelerine göre hazırlanmaları ve finansal tablolarda yer alan bilgilerin güvenilir olması gerekmektedir. Finansal tabloların amaçları ; Yatırımcılar, kredi verenler ve diğer ilgililer için karar almada yararlı bilgiler sağlamak Gelecekteki nakit akımlarını değerlendirmede yararlı bilgiler sağlamak Varlıklar, kaynaklar ve bunlardaki değiĢiklikler ile iĢletme faaliyet sonuçları hakkında bilgi sağlamak www.prestijdanismanlik.com.tr 27 Finansal Tablolar Finansal tabloların özellikleri; Finansal tablolar geçici niteliktedir Belli bir döneme ait gelir ve giderlerin karĢılaĢtırılmasına odaklanmıĢtır Finansal tablolarda yer alan rakamlar salt ve mutlak doğru ve kesin olmayabilirler Finansal tablolar farklı tarihlerde farklı para değerleriyle olan iĢlemleri yansıtırlar Finansal tablolar bir firmanın mali durumuna etki yapan tüm etmenleri göstermezler www.prestijdanismanlik.com.tr 28 Finansal Tablolar Finansal tabloların hazırlanmasında temel ilkeler ; Finansal tabloların; iĢletmelerin varlıkları, kaynakları, mali durumu ve kâr veya zararı hakkında, gerçeği ve doğruyu yansıtacak bir Ģekilde hazırlanması zorunludur Finansal tabloların açık ve anlaĢılır olması için, bu tablolarda bulunması gereken bilgilerin tümünün yer alması gereklidir Finansal tablolarda, bu tablolardan yararlananların kararlarını etkileyebilecek boyutta olan hesap kalemleri ayrı olarak gösterilir Tablolarda yer alan hesap kalemlerini açık ve anlaĢılır bir duruma getirmek için gerekli görülen bilgiler, mali tabloların dipnotlarında veya eklerinde verilir www.prestijdanismanlik.com.tr 29 Finansal Tablolar Finansal tablolar iki hesap dönemini karĢılaĢtıracak Ģekilde düzenlenir. Finansal tablolarda yer alan bilgilerin bir önceki dönem tablolarıyla tutarlı olarak verilmesi gerekir. Finansal tablolara ek olarak "SatıĢların Maliyeti Tablosu", "Kâr Dağıtım Tablosu", "Fon Akım Tablosu" ve "Nakit Akım Tablosu"nunda hazırlanması gereklidir Finansal tablolarda yer alan hesap kalemlerine iliĢkin herhangi bir açıklamanın bulunması durumunda, hesabın yanına dipnot numarası yazılarak açıklamaya gönderme yapılır www.prestijdanismanlik.com.tr 30 Finansal Tablolar Temel Finansal Tablolar Bilanço Gelir Tablosu SatıĢların Maliyeti Tablosu Yardımcı Finansal Tablolar Fon Akım Tablosu Nakit Akım Tablosu Kar Dağıtım Tablosu Özkaynaklar DeğiĢim Tablosu www.prestijdanismanlik.com.tr 31 Bilanço ĠĢletmenin belli bir tarihte sahip olduğu varlıklar ve bu varlıkların sağlandığı kaynakları gösteren tabloya bilanço adı verilir. Bilanço aktif ve pasifden oluĢmaktadır. Aktif tarafında iĢletmenin varlıkları, pasif tarafında ise iĢletmenin kaynaklar yer almaktadır. Bilançonun aktifinde yer alan varlıklar, paraya dönüĢme hızlarına göre en çok likitten en az likit değere doğru, pasifinde yer alan kaynaklar ise en kısa vadeli kaynaktan en uzun vadeli kaynağa doğru sıralanırlar. Bilanço hesapları arasında mahsup yapılamaz. www.prestijdanismanlik.com.tr 32 Bilanço Bilanço Tekdüzen hesap planında ilk beĢ grupta yer alan hesaplardan oluĢmaktadır. 1. Dönen Varlıklar 2. Duran Varlıklar 3. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 4. Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 5. Özkaynaklar www.prestijdanismanlik.com.tr 33 Bilanço Dönen Varlıklar: Nakit mevcudu ile 1 yıl içinde paraya çevrilebilen veya kullanılabilen varlıklardır. Duran Varlıklar:1 yıldan daha uzun sürede paraya çevrilebilen veya 1 yıldan daha uzun süre sonra kullanılacak varlıklardır. Kısa Vadeli Yabancı Kaynak: Vadesi 1 yıla kadar olan borçlardır. Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar:Vadesi 1 yıldan uzun olan borçlardır. Özkaynaklar: ĠĢletme sahiplerinin getirdiği kıymetlerin karĢılıkları ile iĢletmede tuttukları karlardan oluĢan tutardır. www.prestijdanismanlik.com.tr 34 Bilanço Temel bilanço eĢitliği; VARLIKLAR - BORÇLAR= SERMAYE VARLIKLAR = SERMAYE + BORÇLAR AKTĠF=PASĠF VARLIKLAR=KAYNAKLAR www.prestijdanismanlik.com.tr 35 BĠLANÇO Dönen Varlıklar Duran Varlıklar Kısa Vadeli Borçlar Uzun Vadeli Borçlar Özkaynaklar Aktif Toplamı Pasif Toplamı www.prestijdanismanlik.com.tr 36 Yatırımlar Operasyonlar Aktif BİLANÇO Finansman Pasif .../.../... Tarihi İtibariyle Kısa Vadeli Borçlar Dönen Varlıklar + Uzun Vadeli Borçlar + Duran Varlıklar + Sermaye = = Toplam Varlıklar Net Kar veya Zarar www.prestijdanismanlik.com.tr Toplam Kaynaklar 37 AKTİF (VARLIKLAR) BÖLÜMÜ A- DÖNEN VARLIKLAR Nakit olarak kasada ve bankada bulunan varlıklar ile bir faaliyet yılı içerisinde paraya çevrilecek hazır değerler dönen varlıklar içerisinde yer alır. Dönen varlıklar, hazır değerler, menkul kıymetler, kısa vadeli alacaklar, stoklar ve diğer varlıklardan oluĢmaktadır. 1) Hazır Değerler Nakit olarak elde veya bankada bulunan ya da istenildiği an nakde çevrilebilen değerlerdir. Kasa, bankalar ve diğer hazır değerlerin toplamından oluĢur. www.prestijdanismanlik.com.tr 38 A- DÖNEN VARLIKLAR • 2) Menkul Kıymetler • ĠĢtirak niteliğinde olmayan menkul kıymetler ile diğer kıymetli evraklar bu grupta yer alır. Firmanın ani nakit ihtiyaçlarını karĢılamak ve nakit fazlasını değerlendirerek muhafaza etmek, faiz ve temettü geliri sağlamak amacıyla elinde bulundurduğu serbest tahviller bu bölüme yazılmalıdır. www.prestijdanismanlik.com.tr 39 A- DÖNEN VARLIKLAR • 3) Ortaklardan Alacaklar: • ĠĢletmenin esas faaliyet konusunun dıĢında iĢlemleri dolayısıyla ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaklarından alacaklı bulundukları tutarı ifade eder. Ortaklardan alacaklar yıllar itibariyle devamlılık gösteriyorsa duran varlıklara aktarılmalı ve ortaklardan alacakların iĢletmeye geri dönme ihtimali yok gibi görünüyorsa özvarlıktan indirilmelidir. www.prestijdanismanlik.com.tr 40 A- DÖNEN VARLIKLAR • 4) Kısa Vadeli Ticari Alacaklar • Bir yıl içerisinde paraya dönüĢmesi öngörülen ve iĢletmenin ticari iliĢkisi nedeniyle ortaya çıkan senetli ve senetsiz alacaklar bu hesap grubunda gösterilir. Kısa vadeli ticari alacaklar kapsamında aĢağıdaki hesap kalemleri yer alır: • - Alıcılar: • ĠĢletmenin faaliyet konusunu oluĢturan mal ve hizmet satıĢlarından kaynaklanan senetsiz alacaklarını ifade eder. www.prestijdanismanlik.com.tr 41 A- DÖNEN VARLIKLAR • - Alacak Senetleri: • ĠĢletmenin, faaliyet konusunu oluĢturan mal ve hizmet satıĢından kaynaklanan vadesi 1 yıldan kısa olan senede bağlanmıĢ alacakları ifade eder. • -Alınan Çekler: • ĠĢletmenin faaliyet konusu ile ilgili mal ve hizmet satıĢlarından kaynaklanan ve çeke bağlanmıĢ alacaklarını ifade eder. • - Grup ġirketlerinden Alacaklar (ticari) : • Mal ve hizmet satıĢından kaynaklanan grup Ģirketlerinden olan alacaklar ticari nitelik taĢıdığından ticari alacaklarda gösterilir. Yıllar itibariyle grup Ģirketlerinden alacaklar devamlılık gösteriyorsa duran varlıklara aktarılması gerekir. www.prestijdanismanlik.com.tr 42 A- DÖNEN VARLIKLAR • -Verilen Depozito ve Teminatlar: • ĠĢletmenin bir iĢin yapılmasını taahhüt etmesi, gelecekte gerçekleĢmesi beklenen bir borcun bulunması, geri vermek koĢuluyla bir varlık unsuru alması gibi nedenlerle ödediği tutarı gösteren hesap kalemidir. • - Kısa Vadeli Diğer Ticari Alacaklar: • Yukarıdaki hesap kalemlerinin hiçbirinin kapsamına alınamayan kısa vadeli ticari alacakları içerir. www.prestijdanismanlik.com.tr 43 A- DÖNEN VARLIKLAR • - ġüpheli Ticari Alacaklar : • Borcun vadesi geçmiĢ ve bu nedenle vadesi birkaç kez yeniden uzatılmıĢ veya protesto olmuĢ ya da birden fazla yazılı olarak istenilmiĢ, icra safhasına aktarılmıĢ, tahsil olanağı zayıf olan senetli, senetsiz alacakları kapsar. • - ġüpheli Ticari Alacaklar KarĢılığı (-) : • Yukarıda belirtilen tahsili Ģüpheli hale gelmiĢ alacaklar için ayrılan karĢılıklardır. www.prestijdanismanlik.com.tr 44 A- DÖNEN VARLIKLAR • 6) Stoklar • Ġlk madde ve malzemeyi, iĢletmenin satmak amacıyla elinde tuttuğu mal ve mamuller ile üretim aĢamasındaki yarı mamuller, mamul ve hurda gibi mamuller ile kendi ürettiği benzeri değerleri kapsar. • - Ġlk Madde ve Malzeme: • ĠĢletmede mal ve hizmetlerin üretiminde kullanılmak üzere bulundurulan yardımcı madde, iĢletme malzemesi, ambalaj malzemesi ve diğer malzemelerin yer aldığı hesaptır. • - Yarı Mamuller: • ĠĢletmenin üretim yerlerinde veya iĢletme dıĢında, bir ya da daha fazla imalat iĢlemi gördükten sonra ara mamul niteliği kazanan ve iĢletmenin nihai mamulünün meydana getirilmesinde kullanılan ya da dıĢarıya satılabilen özellikteki mamullerdir. www.prestijdanismanlik.com.tr 45 A- DÖNEN VARLIKLAR • • • • • • • • - Mamuller: Üretim sürecinin sonunda elde edilen ve satıĢa hazır olan nihai mamuller bu hesapta gösterilir. - Ticari Mallar : Herhangi bir değiĢikliğe tabi tutulmadan aynen satılmak üzere iĢletmeye alınan ticari mallardır. - Diğer Stoklar: Yukarıdaki stok kalemlerinin hiçbirinin kapsamına alınamayan yan ürün, artık ve hurda gibi kalemler bu hesap grubunda yer alır. - Verilen SipariĢ Avansları: Yurtiçinden ya da yurtdıĢından satın alınmak üzere sipariĢ edilen stoklarla ilgili olarak yapılan avans ödemelerinin gösterildiği hesap kalemidir. www.prestijdanismanlik.com.tr 46 A- DÖNEN VARLIKLAR • 7) Tahakkuklar (Gelir Tahakkukları) • Üçüncü kiĢilerden tahsili ya da bunlar hesabına kesin borç kaydı hesap döneminden sonra yapılacak gelirlerin, içinde bulunduğu döneme ait olan kısımlarının izlendiği hesaptır. • Gelir tahakkukları, dönemsellik ilkesine göre içinde bulunulan dönemin geliri olduğu halde, henüz tahsil edilmemiĢ gelirlerin sonuç hesaplarına aktarılmasını sağlayan bir hesaptır. Örneğin menkul değerlerin döneme isabet eden gelirlerinin sonuç hesaplarına aktarılması gibi. • Faaliyet dönemine ait olup ileriki yıllarda tahsil edilebilecek gelirler, yani 1 yıldan daha uzun süreyi kapsaması halinde duran varlıklar içerisinde değerlendirilmesi gerekir. www.prestijdanismanlik.com.tr 47 A- DÖNEN VARLIKLAR • 8) Ġndirilecek KDV ve Diğer KDV Hesapları : • Diğer dönen varlıklar arasında yer alan önemli hesaplardan birisi KDV (katma değer vergisi) uygulaması ile ortaya çıkan, “indirilecek KDV” ve “ertelenen KDV” hesaplarıdır. Ġndirilecek KDV hesabı her türlü mal ve hizmet satın alınması sırasında satıcılara ve imalatçılara ödenen katma değer vergisinin izlenmesinde kullanılır. • Bir yıldan daha uzun sürede iĢletme bünyesinde kalacak KDV diğer duran varlıklarda izlenir. • Ertelenen KDV hesabı ise; teĢvikli yatırım mallarının ithalinde ödenmesi gerektiği halde ödenmeyip fiilen indirilmesinin mümkün olacağı tarihe kadar ertelenen KDV, ertelemenin bir yıl içinde olması halinde izlenmesinde kullanılır. www.prestijdanismanlik.com.tr 48 A- DÖNEN VARLIKLAR • 9) PeĢin Ödenen Giderler : • PeĢin ödenen ve cari dönem içinde ilgili gider hesaplarına kaydedilmemesi gereken gelecek döneme ait giderleri kapsar. Bu tür kıymetlerin gider olması gelecek döneme kalmıĢ ise bu kıymetler gelecek döneme iliĢkin gider hesapları aracılığı ile aktifleĢtirilir. Örneğin peĢin ödenen kira bedellerinin, gelecek döneme ait tutarları peĢin ödenen giderler hesabında gösterilir. • Faaliyet dönemi içinde ortaya çıkan ancak gelecek yıllara ait olan giderler, yani 1 yıldan daha uzun süreyi kapsaması halinde duran varlıklar içerisinde değerlendirilmesi gerekir. Örneğin 3 yıllık peĢin ödenen kira giderlerinin 1 yıla ait olan kısmı dönen değerler içerisinde, 1 yıldan uzun olan kısmı duran varlıklar içerisinde yer alması gerekir. www.prestijdanismanlik.com.tr 49 A- DÖNEN VARLIKLAR • 10) PeĢin Ödenen Vergiler ve Fonlar : • Mevzuat gereğince peĢin ödenen gelir, kurumlar ve diğer vergiler ile fonların izlendiği hesaptır. • 11) Diğer Dönen Varlıklar • Yukarıda sıralanan dönen varlık kalemlerine girmeyen personel avansları, sayım ve tesellüm noksanları ile bir yıl içinde tüketilmesi veya nakde dönüĢmesi muhtemel olan diğer varlıkların yer aldıkları kalemlerden oluĢur. www.prestijdanismanlik.com.tr 50 B- DURAN VARLIKLAR • Duran varlıklar prensip olarak bir yılda veya normal faaliyet döneminden daha uzun sürelerle iĢletmenin faaliyetlerini gerçekleĢtirmesi için kullanılmak amacıyla elde edilen ve ilke olarak bir yılda veya normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülmeyen varlıkları kapsar. • 1) Uzun Vadeli Ticari Alacaklar • 2) Diğer Uzun Vadeli Alacaklar www.prestijdanismanlik.com.tr 51 B- DURAN VARLIKLAR • • • • 3) Mali Duran Varlıklar - Bağlı Menkul Kıymetler: - ĠĢtirak - Bağlı Ortaklıklar: www.prestijdanismanlik.com.tr 52 B- DURAN VARLIKLAR • 4) Maddi Duran Varlıklar • • Mal ve hizmet üretiminde veya bunların elde edilmesinde kullanılmak, diğer iĢletmelere kiraya verilmek veya yönetim hizmetlerinde kullanılmak amacıyla elde bulundurulan fiziki varlık kalemleri bu grupta gösterilir. • - TaĢınmaz Mallar: • - Makine, Tesis ve Cihazlar: • - TaĢıt Araçları ve DemirbaĢlar: • - Diğer Maddi Duran Varlıklar: • Yukarıda belirtilen hesapların hiçbirinin kapsamına girmeyen maddi duran varlıkların yer aldığı hesaptır. www.prestijdanismanlik.com.tr 53 B- DURAN VARLIKLAR • 5) BirikmiĢ Amortismanlar (-) : • Maddi duran varlıklar için ayrılan toplam birikmiĢ amortisman tutarını gösterir. Ġndirim kalemi olarak dikkate alınır. • Amortisman: Maddi duran varlıklar, yıpranmaya, aĢınmaya, değer kaybına uğradıklarından bu varlıklar için yıl sonunda amortisman ayrılır. Ancak amortisman muhasebesinin amacı, duran varlıklarda ortaya çıkan bu eskime, yıpranma ya da demode olmanın değerini ölçmek değildir. Temel amaç, duran varlığa iliĢkin edinme maliyet bedelinin ekonomik ömür dediğimiz kullanım süresi içinde akılcı yöntemlerle; • ticaret iĢletmelerinde, dönem giderlerine, • üretim iĢletmelerinde ise üretim maliyetlerine; aktarılarak dağıtılmasıdır. www.prestijdanismanlik.com.tr 54 B- DURAN VARLIKLAR 6) Maddi Olmayan Duran Varlıklar Herhangi bir fiziksel varlığı bulunmayan ve iĢletmenin belli bir Ģekilde yararlandığı veya yararlanmayı beklediği aktifleĢtirilen giderler ile belli koĢullar altında hukuken himaye gören haklar ve Ģerefiyeler bu grupta gösterilir. Bu varlıklar bilançoda itfa payları indirildikten sonra net değerlerle gösterilir. Bu grupta aĢağıdaki hesaplar yer alır. • KuruluĢ ve teĢkilatlanma giderleri, • Haklar (imtiyaz, patent, know-how, lisans, ticari marka ve unvan), • ġerefiye (Bir iĢletmenin senelerin verdiği tecrübe ve iyi hizmet nedeniyle, sağladığı ticari itibarıdır. Değerlendirmesi son derece güç ve böyle bir değerlendirme de subjektif olacaktır. Ancak, yaratılan bu değer bir baĢka iĢletmece satın alındığında, satın alan açısından bir maliyet sözkonusu olacak ve bir bedel ödenecektir.) • AraĢtırma ve geliĢtirme giderleri, • Özel Maliyetler (kiralanan taĢınmazların ekonomik değerlerini devamlı olarak artıran giderlerin kiracı firma tarafından, özel maliyet bedeli olarak değerlendirilmesi gerekir), • Verilen avanslar (maddi olmayan duran varlıklarla ilgili yurtiçi ve yurtdıĢı kiĢi ve kuruluĢlara yapılan ödemeler ile benzer giderler), • Diğer maddi olmayan duran varlıklar. www.prestijdanismanlik.com.tr 55 2- PASİF (KAYNAKLAR) BÖLÜMÜ • A- KISA VADELĠ BORÇLAR • Kısa vadeli borçlar vadesi bir yıl içinde gelecek olan borç kalemlerini içeren hesap grubudur. • 1) Finansal Borçlar • Kredi kurumlarına olan kısa vadeli borçlar ile kısa vadeli para ve sermaye piyasası araçları ile sağlanan krediler ve vadesine bir yıldan az bir süre kalan uzun vadeli finansal borçların anapara taksit ve faizleri bu hesap grubu içinde yer alır. www.prestijdanismanlik.com.tr 56 A- KISA VADELĠ BORÇLAR • 2) Ticari Borçlar • ĠĢletmenin ticari iliĢkileri nedeniyle ortaya çıkan senetli ve senetsiz borçları bu hesap grubunda gösterilir. Ortaklara, iĢtiraklere ve bağlı ortaklıklara olağan faaliyet konusu oluĢturan mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senetli ve senetsiz borç tutarları raporda belirtilmelidir. Ticari borçlar kapsamında aĢağıdaki hesap kalemleri yer alır. • - Satıcılar: • ĠĢletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senetsiz borçlarının yer aldığı hesap kalemidir. www.prestijdanismanlik.com.tr 57 A- KISA VADELĠ BORÇLAR • • • • • • - Borç Senetleri (Net): ĠĢletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senede bağlanmıĢ ticari borçların izlendiği hesap kalemidir. - Verilen Çekler: ĠĢletmenin faaliyetlerini sürdürürken yapmıĢ olduğu mal ve hizmet alıĢları nedeniyle verdiği çekler bu kalemde gösterilir. - Alınan Depozito ve Teminatlar: Üçüncü kiĢilerin belli bir iĢi yapmalarını, aldıkları bir değeri geri vermelerini sağlamak amacıyla ve belli sözleĢmeler nedeniyle gerçekleĢecek bir alacağın karĢılığı olarak iĢletmelerin aldıkları tutarlardır. www.prestijdanismanlik.com.tr 58 A- KISA VADELĠ BORÇLAR • 3) Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları : • Bu gurupta, dönemsellik kavramı gereğince gelirlerin ve giderlerin ait olduğu dönemle ilgilendirilmesini sağlayan kısa vadeli hesaplar yer alır. Gelecek hesap dönemlerine ait peĢin tahsil olunan gelirlerin bir yıldan kısa süreye ait kısımlarının izlendiği hesap “Gelecek Aylara Ait Gelirler” hesabıdır. “Gider Tahakkukları“ hesabı ise faaliyet dönemine ait olup da gelecek bilanço dönemlerinde ödenecek olan, 1 yıldan kısa süreli giderlerin izlendiği hesaptır. • Gelecek bilanço dönemine ait peĢin tahsil edilen gelirlerin ve gelecek dönemlerde ödemesi yapılacak olan giderlerin 1 yıldan uzun süreye isabet eden kısımları uzun vadeli borçlarda değerlendirilir. www.prestijdanismanlik.com.tr 59 A- KISA VADELĠ BORÇLAR • • • 4) Ortaklara Borçlar: ĠĢletmenin esas faaliyet konusu dıĢında iĢlemleri dolayısıyla ortaklarına borçlu bulunduğu tutarların izlendiği hesaptır. Sermaye Ģirketi olan iĢletmeler esas faaliyet konusu dıĢındaki iĢlemleri dolayısıyla ortaya çıkan, ortaklarına olan borçlarının izlenmesi için açılan bu hesaba, Ģahıs Ģirketlerinin ortaklarının (veya iĢletme sahibinin) alacakları kaydedilmez. Sözkonusu ortakların (veya iĢletme sahibinin) alacaklarının özkaynaklar grubu içinde izlenmesi uygun olacaktır. Analiz yaparken, tek sahipli iĢletmelerde, adi ortaklıklarda ve Ģahıs Ģirketlerinde iĢletme sahibinin veya ortakların iĢletmeden devamlılık gösteren alacakları iĢletmenin gerçek borcu olarak düĢünülmemeli, özsermayenin bir öğesi olarak dikkate alınmalıdır. Sermaye Ģirketlerinde eğer Ģirket bir aile Ģirketi niteliğinde ise ortakların devamlılık gösteren alacakları, firmanın uzun vadeli ortaklara borçlar kaleminde gösterilmelidir. www.prestijdanismanlik.com.tr 60 A- KISA VADELĠ BORÇLAR • 5) Alınan Avanslar : • Gerek satıĢlar veya satıĢ sözleĢmeleri dolayısıyla gerekse diğer nedenlerle, iĢletme tarafından üçüncü kiĢilerden alınan avanslar, diğer yabancı kaynaklardan niteliği nedeniyle ayrıldığından ayrı bir bölüm oluĢturur. Alınan avanslar bir para ödeme yükümlüğünden önce bir mal veya hizmet ödeme yükümlülüğünü temsil eder. • Avanslar çek ya da senet olarak alınmıĢsa, aktifte yer aldığı hesaptan (vadeli çekler veya senetli alacaklar) diğer alacaklar / peĢin ödenen gider / diğer kalemine aktarılır. • 6) Personele Olan Borçlar : • Personelin, tahakkuk edip de henüz ödenmeyen ücret, prim, ikramiye, nakdi sosyal yardımlar gibi istihkakları gibi olan alacaklarının personele ödeninceye kadar tutulduğu hesaptır. www.prestijdanismanlik.com.tr 61 A- KISA VADELĠ BORÇLAR • 7) Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler : • ĠĢletmenin sorumlu veya mükellef sıfatıyla ödeyeceği vergi, resim, harç, kesinti, sigorta primi, sendika aidatları, icra taksitleri vb. borçlarının izlendiği hesap grubudur. • 8) Diğer Kısa Vadeli Kaynaklar • Özellikle kendi bölümünde tanımlanmamıĢ olan diğer kısa vadeli yabancı kaynaklar bu grupta yer alır, Bu hesapta, merkez ve Ģubeler cari hesapları, sayım ve tesellüm fazlaları ile yukarıdaki hesaplarda yer almayan diğer çeĢitli yabancı kaynaklar izlenir. www.prestijdanismanlik.com.tr 62 B- UZUN VADELĠ BORÇLAR • • • • • • • • • • • Uzun vadeli borçlar; kredi kurumlarından, sermaye piyasasında ve iĢletmenin iliĢkide bulunduğu üçüncü kiĢilerden sağlanan ve bilanço tarihi itibariyle vadeleri bir yıldan daha uzun süreli olan yabancı kaynaklardır. 1) Finansal Borçlar Bilanço tarihi itibariyle vadesine bir yıldan fazla süre kalmıĢ bulunan ve banka ve diğer finans kuruluĢlarından alınan krediler ile iĢletmece ihraç edilmiĢ, borçlanma ifade eden menkul değerler bu hesap grubunda gösterilir. Bu grupta Ģu kalemler yer alır: - Banka Borçları: Banka ve diğer finans kuruluĢlarından alınan uzun vadeli kredilerin yer aldığı hesaptır. - ÇıkarılmıĢ Tahviller: ĠĢletme tarafından çıkarılmıĢ bulunan tahvillerden vadesi bir yılı aĢanlar bu hesap kaleminde gösterilir. - Diğer Finansal Borçlar: Yukarıdaki hesap kalemlerinin hiçbirine girmeyen değerler bu kalemde değerlendirilmelidir. 2) Finansal Kiralama Borçları : Firmanın finansal kiralama nedeniyle oluĢan borçları varsa bu kalemde yer alır. Finansal kiralama borçları ile ilgili olarak ödeme tabloların alınması ve rapora eklenmesi gerekmektedir. www.prestijdanismanlik.com.tr 63 B- UZUN VADELĠ BORÇLAR • 3) Ticari Borçlar • Bilanço tarihi itibariyle vadeleri bir yıldan daha uzun olan ve Ģirketin ana faaliyet konusu ile ilgili cari iĢlemlerinden doğan senetli ve senetsiz borçlar burada gösterilir. Uzun vadeli ticari borçlar kalemlerine (satıcılar, borç senetleri, alınan depozito ve teminatlar, diğer ticari borçlar) kayıtlı borçların içerik bakımından dağılımı aynen kısa vadeli borçlarda olduğu gibidir. Ancak kısa vadeli ticari borçlardan farkı; bilanço tarihinden itibaren bir yıldan daha uzun süreli olmalarıdır. • 4) Kıdem Tazminatı KarĢılıkları : • ĠĢ Kanunu çerçevisinde hesaplanan kıdem tazminatları yanında Emekli Sandığı kanunu çerçevesinde hesaplanan emeklilik ikramiyeleri karĢılıkları ve çeĢitli mevzuat veya sözleĢme gereğince çalıĢanların iĢletmeden ayrılmalarında kıdemlerine bağlı olarak hesaplanacak ödemeler için ayrılan karĢılıklar bu hesapta izlenir. www.prestijdanismanlik.com.tr 64 C- ÖZSERMAYE • ĠĢletme sahip veya ortaklarının bilanço tarihinde, iĢletmeye yapmıĢ oldukları sermaye yatırımlarının tutarını gösteren ÖdenmiĢ Sermaye ile Sermaye Yedekleri, Kar Yedekleri, GeçmiĢ Yıllar Karları, GeçmiĢ Yıllar Zararları ve Dönem Net Kar veya Zararını kapsar. • 1) Sermaye • ĠĢletmenin esas sözleĢmesinde yer alan ve Ticaret Siciline tescil edilmiĢ bulunan sermaye tutarı bu kalemde gösterilmelidir. • 2) ÖdenmiĢ Sermaye : • Bu ana hesap grubu, Ģirketlerde taahhüt edilen sermaye ile bu sermayeden henüz ödenmemiĢ kısmı gösteren iki hesabı kapsar. Sermaye hesabının alacak kalanı ile ÖdenmemiĢ Sermaye hesabının borç kalanı arasındaki fark bilançoda “ÖdenmiĢ Sermaye” kalemini oluĢturur. www.prestijdanismanlik.com.tr 65 C- ÖZSERMAYE • 3) Emisyon Primi (Hisse Senedi Ġhraç Primi) • Yeni çıkarılan hisse senetlerinin primli satıĢından kaynaklanan tutarlar bu baĢlık altında gösterilir. Sermaye artırımına giden sermaye Ģirketinin; nominal bedelinin üzerindeki bir fiyat üzerinden hisse senedi çıkarması durumunda, ihraç fiyatı ile nominal bedel arasındaki fark yedek akçe olarak kabul edilir ve bu hesapta izlenir. www.prestijdanismanlik.com.tr 66 C- ÖZSERMAYE • 4) BirikmiĢ Kazançlar : • - Kar Yedekleri : • Kanun, ana sözleĢme hükümleri ya da ortakların yetkili organları tarafından alınan kararları uyarınca, ortaklara dağıtılmamıĢ ya da iĢletmede alakonulmuĢ karlar bu hesap grubunda gösterilir. Bu gruptaki hesaplarda izlenen özkaynakların ortak özelliği iĢletmenin önceki dönemlerde elde ettiği karlardan ayrılmıĢ olmalarıdır. Kar yedekleri; • Yasal Yedekler : Kanun hükümleri uyarınca ayrılmıĢ bulunan yedekler. • Statü Yedekleri : Ana sözleĢme hükümleri çerçevesince ayrılmıĢ yedekler. • Olağanüstü Yedekler : Sermaye Ģirketlerinde Genel Kurul tarafından ayrılmasına karar verilen olağanüstü yedek akçeler ile dağıtım dıĢı kalan karlar bu hesapta yer alır. • Diğer Kar yedekleri : Özellikle kendi bölümlerinde tanımlanmamıĢ olan kardan ayrılan diğer yedekler bu hesapta izlenir. www.prestijdanismanlik.com.tr 67 C- ÖZSERMAYE • - GeçmiĢ Yıllar Karları : • GeçmiĢ faaliyet dönemlerinde ortaya çıkan ve iĢletme sahibi veya ortaklarına dağıtılmamıĢ bulunan karlardan ilgili yedek hesaplarına alınmayan tutarların izlendiği hesaptır. • - GeçmiĢ Yıllar Zararları : • GeçmiĢ faaliyet dönemlerinde ortaya çıkan dönem zarlarının izlendiği hesaptır. • - Dönem Net Karı • Firmanın faaliyet dönemine ait vergi sonrası net kar tutarının izlendiği hesaptır. • - Dönem Zararı • Firmanın faaliyet dönemine ait zarar tutarının izlendiği hesaptır. www.prestijdanismanlik.com.tr 68 Gelir Tablosu Gelir tablosu iĢletmenin belli bir dönemde elde ettiği tüm gelirler ile aynı dönemde katlandığı bütün maliyet ve giderleri ve bunların sonucunda iĢletmenin elde ettiği dönem net karını veya dönem net zararını gösteren tablodur. Gelir tablosunun düzenlenmesinde Mali Tablolar Ġlkelerinde verilmiĢ açıklamalar esas alınır. Bu tablonun düzenlenmesinde esas faaliyetlerden sağlanan gelir ile süreklilik gösteren diğer olağan faaliyetlerden sağlanan gelir ayrı gösterileceği gibi, süreklilik göstermeyen olağandıĢı gelirler de ayrı olarak gösterilir. Buna göre, esas faaliyetler için yapılan giderler ile süreklilik gösteren diğer olağan faaliyet giderleri ve süreklilik göstermeyen olağandıĢı giderler ayrı ayrı gösterilir. www.prestijdanismanlik.com.tr 69 Gelir Tablosu Gelir tabloları, genel kabul görmüĢ muhasebe kavram ve ilkelerı esas alınarak düzenlenir Bütün gelir ve giderler, tahakkuk ettiklerı hesap dönemine ait gelir tablosu ile iliĢkilendirilirler Gelir ve giderler, kaynakları itibariyle tasnif edilirler ve her gelir grubu ilgili olduğu gider grubu ile karĢılaĢtırılır Gelir ve giderler gayrısafıi tutarları üzerinden gösterilir Yedekler ve karĢılıklar, firmanın dağıtılabilir karını azaltmak veya bir dönemin karını diğer döneme aktarmak amacıyla kullanılamazlar Firmanın olağan faaliyeti sonucunda ortaya çıkan gelir ve giderleri ile olağanüstü gelir, gider, kar ve zararları gelir tablosunda ayrı gösterilir Gelir tablosu, net satıĢlar, brüt satıĢ karı / zararı, esas faaliyet karı /zararı, dönem karı / zararı ve net dönem karı / zararı kalemlerini gösterecek Ģekilde hazırlanır www.prestijdanismanlik.com.tr 70 Gelir Tablosu Gelir tablosunda kar / zarar rakamları ; Faaliyet sonucu, karlılık oranını saptamak Gelecek dönemler için personel, diğer iĢletme giderleri, kredi, mevduat politıkalarını saptamak Kar dağıtım polıtikalarını saptamak Gelir veya kurumlar vergisi matrahını belirlemek Hesap dönemine ait kaynakları ve gelecek yıllarda elde edilecek gelirleri tahmin konusunda yol gösterici olurlar www.prestijdanismanlik.com.tr 71 II- GELĠR TABLOSU KALEMLERĠNĠN ĠNCELENMESĠ • Gelir tablosu, iĢletmenin belli bir hesap döneminde elde ettiği tüm hasılat ve gelirler ile yaptığı tüm maliyet ve giderleri tasnifli bir Ģekilde gösteren ve dönem faaliyet sonuçlarını kar ve zarar olarak özetleyen tablodur. • 1) Brüt SatıĢlar • ĠĢletmenin esas faaliyetleri çerçevesinde satılan mal ve hizmetlerin satıĢ faturalarında yazılı bulunan tutarlardan oluĢur. Satılan mal ve hizmetlerle ilgili sübvansiyonlar, vade farkları, vergi iadeleri, satıĢlarla ilgili vergiler ve satıĢ indirimleri gibi kalemler de brüt satıĢ hasılatı içinde gösterilir. Brüt satıĢlara Katma Değer Vergileri dahil edilmez. • Brüt satıĢlar; yurtiçi satıĢlar, yurtdıĢı satıĢlar ve diğer gelirlerden oluĢur. www.prestijdanismanlik.com.tr 72 • 2) SatıĢ Ġndirimleri (-) • Net satıĢ hasılatına ulaĢabilmek için brüt satıĢlardan indirilmesi gereken değerlerin izlendiği hesap grubudur. • SatıĢtan Ġadeler: Satılan malların iade edilen kısmı bu bölümde gösterilmelidir. • SatıĢ Ġskontoları: SatıĢla ilgili faturaların düzenlenip satıĢın gerçekleĢmesinden sonra yapılan her türlü kasa ve miktar iskontoları bu bölümde gösterilmelidir. www.prestijdanismanlik.com.tr 73 • 3) Net SatıĢlar • Brüt satıĢlar ile satıĢlardan indirimler arasındaki farkı ifade eder. • 4) Satılan Malın Maliyeti • ĠĢletmelerin dönem içinde stok hareketleri ile satılan mamul, yarı mamul ilk madde ve malzeme ile ticari mal gibi maddelerin ve satılan hizmetlerin maliyetinin izlendiği hesap grubudur. Diğer bir deyiĢle, dönem içinde alıcılara satılan ya da devredilen mal ve hizmetlerin üretimi ya da satın alınması için yapılan tüm giderleri içerir. www.prestijdanismanlik.com.tr 74 • 5) Brüt SatıĢ Karı veya Zararı • Net satıĢlardan satıĢların maliyetinin düĢürülmesiyle bulunur. (Net SatıĢlar – SatıĢların Maliyeti : Brüt SatıĢ Karı veya Zararı) • 6) Faaliyet Giderleri • Faaliyet giderleri; belirli bir dönem içinde iĢletmenin ana uğraĢ konusu ile ilgili olarak ortaya çıkan ve üretim maliyetlerine yüklenmeyen mal ve hizmet tüketimleridir. ĠĢletmenin ana faaliyet konusunu sürdürmek amacıyla yapmıĢ olduğu SMM dıĢında kalan her türlü giderler bu grupta toplanmıĢtır. AraĢtırma ve GeliĢtirme Giderleri, Pazarlama, SatıĢ ve Dağıtım giderleri, Genel Yönetim Giderleri, Finansal Kiralama Giderleri ve Amortisman Giderleri ile bunların dıĢında kalan Diğer Faaliyet Giderleri, Faaliyet Giderleri toplamını oluĢturur www.prestijdanismanlik.com.tr 75 • 7) Faaliyet Karı/Zararı • Firmanın esas faaliyet konusundan sağlanan sonucu gösterir. • 8) Finansman Giderleri: • ĠĢletmenin borçlandığı tutarlarla ilgili olarak katlanılan ve varlıkların maliyetine eklenmemiĢ bulunan faiz, kur farkları, kredi komisyonları ve benzeri diğer giderlerin aktarıldığı sonuç hesapları grubudur. www.prestijdanismanlik.com.tr 76 • 9) Diğer Giderler: • ĠĢletmenin genel yönetim fonksiyonları ile ilgili olarak yapılan üretimle veya satılan malın maliyeti ile doğrudan iliĢkisi kurulamayan endirekt malzeme ve endirekt personel giderleri ile dıĢarıdan sağlanan fayda ve hizmetler, aktifleĢtirilmeyen araĢtırma geliĢtirme giderleri, aktifleĢtirilmiĢ olanlardan bu döneme isabet eden itfa payları; mal ve hizmetlerin pazarlama, satıĢ ve dağıtım faaliyetleri ile ilgili reklam, ücret, yolluk ve ağırlama, haberleĢme ile mal ve hizmetin satılabilmesi için zorunlu ambalaj giderleri; iĢletmenin genel yönetim fonksiyonu ile ilgili olarak yapılan ve üretimle veya satılan mal maliyeti ile doğrudan iliĢkisi kurulamayan maaĢ ve ücretler, seyahat, ağırlama, kırtasiye, haberleĢme, su, aydınlatma, ısıtma, vergi, kira, bakım onarım, sigorta 77 vb. gibi giderlerdenwww.prestijdanismanlik.com.tr oluĢur. • 10) Diğer Gelirler : • ĠĢtirakler ve bağlı ortaklıklardan elde edilen temettü gelirleri ile faiz ve diğer temettü gelirleri ve arızi bir karakter arz etmeyen kira gelirleri, menkul kıymet satıĢ karları gibi diğer faaliyetlerden elde edilen gelir ve karlardan oluĢur. • 11) Vergi Öncesi Kar/Zarar • Faaliyet Karı ile diğer gider ve diğer gelirleri arasındaki farkı gösterir. www.prestijdanismanlik.com.tr 78 • 12) Olağanüstü Gelirler ve Karlar • ĠĢletmenin olağan faaliyetlerinden bağımsız olan ve bu nedenle arızi karakter taĢıyan menkul kıymetlerin ve duran varlıkların satıĢlarından elde edilen karlar ile olağanüstü olay ve geliĢmeler nedeniyle ortaya çıkan gelir ve karlar bu kalemde gösterilmelidir. • 13) Olağanüstü Giderler ve Zararlar • ĠĢletmenin olağan faaliyetlerinden bağımsız olan ve bu nedenle sık sık ve düzenli olarak ortaya çıkması beklenmeyen iĢlem ve olaylardan kaynaklanan gider ve zararların yer aldığı hesap grubudur. www.prestijdanismanlik.com.tr 79 • 14) Ödenecek Vergi ve Fonlar • Yürürlükteki mevzuat uyarınca hesaplanan ve ödenmesi gereken vergiler ile diğer kesintiler bu kalemde gösterilmelidir. • 15) Net Kar/Zarar • ĠĢletmenin olağan faaliyetlerinden elde ettiği hasılat ile olağanüstü gelir ve karlarından, bu faaliyete iliĢkin yapılan olağan giderler ve olağanüstü gider ve zararların ve vergi ile benzerlerinin indirilmesi suretiyle bulunan vergiden sonraki karı veya zararı ifade eder. www.prestijdanismanlik.com.tr 80 Gelir Tablosu GELĠR TABLOSU HESAPLARI 60 - BRÜT SATIġLAR 61 - SATIġ ĠNDĠRĠMLERĠ ( - ) NET SATIġLAR 62 - SATIġLARIN MALĠYETĠ ( - ) GAYRĠSAFĠ SATIġ KARI 63 - FAALĠYET GĠDERLERĠ ( - ) FAALĠYET KARI veya Zararı 64 - DĠĞER FAALĠYETLER GELĠR 65 - DĠĞER FAALĠYETLERDEN GĠDER ( - ) 66 - FĠNANSMAN GĠDERLERĠ ( - ) Olağan KAR veya ZARAR 67 – OLAĞANDIġI GELĠR VE KAR 68 – OLAĞANDIġI GĠDER VE ZAR(-) Dönem KARI VEYA ZARARI Gelir Tablosu Hesapları; Gelir ve gider hesapları Maliyet Hesapları; ĠĢletme giderlerinin oluĢumunun izlendiği hesaplar. Serbest Hesaplar; Özel ihtiyaçlar için açılacak hesaplar. Nazım Hesaplar; Bilanço dıĢı hak ve yükümlülüklerin ve diğer bilgilerin izlendiği hesaplar. Tek düzen hesap planında 6.grubu oluĢturan Gelir Tablosu Hesapları , gelir tablosunu oluĢturacak Ģekilde alt gruplara ayrılmıĢtır. Vergi (-) Net Kar VEYA ZARAR www.prestijdanismanlik.com.tr 81 Fon Akım Tablosu Fon Akım Tablosu bir iĢletmenin mali faaliyetlerini fonların elde edildikleri kaynaklar ve kullanıldıkları yerler bakımından gösteren bir tablodur. ĠĢletmenin, belirli bir hesap döneminde sağladığı fon kaynaklarını ve bunların kullanım yerlerini gösteren tablodur. Bu tabloda, fon kavramı tüm finansal araçları kapsar. Fon akım tablosu, belirli bir dönem içinde iĢletmenin finansal kaynaklardan ve faaliyetleri sonucu sağladıkları fonları ve bu fonların kullanım yerlerini göstermek suretiyle bılanço ve gelır tablosunda görülmeyen fon akımlarını ortaya koyabilmektedir. Fon kavramının içeriğine göre fon akım tabloları; Fon Akım Tablosu Nakit Akım Tablosu Net ĠĢletme (ÇalıĢma) Sermayesindeki DeğiĢim Tablosu www.prestijdanismanlik.com.tr 82 Fon Akım Tablosu 1.Kaynaklar Faaliyet sonucu yaratılan kaynaklar Dönem karı (vergi öncesi) Hesap döneminde ayrılan amortismanlar Diğer nakit çıkıĢı gerektirmeyen giderler Varlıklardaki (aktifteki) azalıĢ Dönen varlıklardaki azalıĢ(kasa banka hariç) Duran varlıklardaki azalıĢ Borçlarda artıĢ Kısa vadeli borçlarda artıĢ Uzun vadeli borçlarda artıĢ Sermaye artıĢı Diğer kaynaklar Kaynaklar Toplamı 2.Kullanımlar Dönem zararı Gelir üzerinden ödenen vergiler Ödenen kar payları Varlıklardaki (aktif değerlerde) artıĢ Dönen varlıklardaki artıĢ(kasa banka hariç) Duran varlıklardaki artıĢ Borçlarda azalıĢ Kısa vadeli borçlarda azalıĢ Uzun vadeli borçlarda azalıĢ Sermaye azaltılması Kullanımlar toplamı 3.Kasa ve Bankalardaki DeğiĢim TOPLAM www.prestijdanismanlik.com.tr 83 FĠNANSAL ANALĠZ www.prestijdanismanlik.com.tr 84 Finansal Analiz Finansal Analiz; iĢletmenin, faaliyet sonuçlarının ve mali yönden geliĢiminin yeterli olup olmadıgını belirlemek ve o isletme ile ilgili ileriye yönelik tahminlerde bulunulabilmek amacıyla, finansal tablolarında yer alan kalemler arasındaki iliĢkilerin kurulması, göstermıĢ olduğu eğilimlerinin belirlenmesi ve diğer iĢletmelerin benzer sonuçları ile karĢılaĢtırılmasıdır. Finansal analiz, bir iĢletmenin borç ödeme gücünü , bu gücün sürekli olup olmadığını, iĢletme gelirlerinin geçmiĢte gösterdiği eğilimi, kredilerı ödeyecek gerekli fonları yaratıp yaratamayacağını belirlemek üzere finansal tablolarının incelenmesiyle yapılan bir çalıĢmadır. www.prestijdanismanlik.com.tr 85 Finansal Analiz Finansal analizin amaçları; Firmanın borç ödeme gücünün belirlenmesi Borç ödeme gücünün gelecekte devam etme olasılığının saptanması Dönemler itibariyle malı yapıdakı geliĢmelerin belirlenmesi Finansal politikalarının değerlendirilmesı Büyüme ve geliĢme olanaklarının saptanması Zayıf noktaların belirlenmesi Ġhtiyacı olan fınansal kaynakların saptanması Kaynakların etkili ve verimli kullanıldığının belirlenmesi Muhtemel olumsuz geliĢmelerden nasıl etkilenecegi konusunda bilgi edinilmesi www.prestijdanismanlik.com.tr 86 Finansal Analiz-ÇeĢitleri Finansal Analiz Yapılma amacına göre Yönetim analizi Kredi analizi Analizin içeriğine göre Yatırım analizi Statik analiz Dinamik analiz www.prestijdanismanlik.com.tr Analizi Yapacak olanlara göre DıĢ analiz Ġç analiz 87 Finansal Analiz Oran analizi Finansal analiz Yönetim Kapasite analizi Mikro ortam analizi Makro ortam analizi Firma analizi, iĢletmenin finansal tablolarının incelenmesini de içeren ancak bununla sınırlı kalmayan kapsamlı bir süreçtir. Bu nedenle finansal analize sadece finansal tablolarına analizi olarak bakılmamalıdır. Finansal analizde önemli olan genelden özele gitme yaklaĢımıdır. www.prestijdanismanlik.com.tr 88 Finansal Analiz Analizi Yapan 1.Borç Veren-Banka 2.Yatırımcı-Hissedar 3.Yönetim 4.Devlet Analizin Amacı 1.Kredinin DönüĢü 2.Yatırımın Verimi 3. Verim Sağlıklı Büyüme Karlılık Ġç Kontrol 4.Vergi Ekonomik Verim www.prestijdanismanlik.com.tr 89 Finansal Analiz Finansal analizde aĢamalar; DURUM DEĞERLEMESĠ Analizin yapılma amacının belirlenmesi Önceliklerin belirlenmesi BĠLGĠ TOPLAMA ĠĢletme ile ilgili tüm finansal ve yönetimsel bilgilerin toplanması Piyasa bilgilerinin toplanması ANALĠZ ÇALIġMASI ĠĢletme faaliyetleri ile ilgili statik ve dinamik verilerin belirlenmesi Reel verilerin elde edilmesi Piyasa değiĢikliklerinin belirlenmesi SONUÇ (YORUM) Sayısal ve yönetimsel bilgilerin yorumlanması Risklerin değerlendirilmesi www.prestijdanismanlik.com.tr 90 Finansal Analiz-Yöntemleri Finansal analiz KarĢılaĢtırmalı Tablolar Analizi(Yatay Analiz) Yüzde Yöntemi Ġle Analiz (Dikey Analiz) Eğilim Yüzdeleri Yöntemi ile Analiz (Trend Analizi) www.prestijdanismanlik.com.tr Oran Analizi (Rasyo Analizi) 91 Finansal Analiz Yöntemleri 1-Firmanın zaman içerisindeki değiĢiminin analizini görmek için YATAY ANALĠZ ve TREND ANALĠZĠ 2-Firmanın diğer firmalar ve sektör ile performans analizini görmek için DĠKEY ANALĠZ 3-Firmanın finansal tablolardaki değerlerin amaca göre birbirleriyle oranlanmasından elde edilen matematiksel değerlerin yorumlanması ORAN ANALĠZĠ www.prestijdanismanlik.com.tr 92 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi Oran analizi ile mali tablolarda yer alan tutarların oransal iliĢkileri incelenerek iĢletmenin mali durumu konusunda bilgi edinilir. Finansal tablolarda çok sayıda oran hesaplamak mümkündür. Oran hesaplamaktaki amaç yorumlanabilir bilgiler elde etmektir. Oranlar yorumlanırken dikkat edılmesı gereken konular ; Bulunan oranların geçmiĢ dönemlerle karĢılaĢtırılması Tabloları incelenen firmanın faaliyet gösteren sektörün durumunun dikkate alınması Oranların, uluslararası geçerliliği bulunan standart oranlarla karĢılaĢtırılmasıdır. www.prestijdanismanlik.com.tr 93 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi Oran analizinde, hesap veya hesap grupları arasında matematiksel iliĢkiler kurularak, iĢletmenin ekonomik ve mali yapısı ile karlılık ve faaliyetleri hakkında bir sonuca ulaĢılmaya çalıĢılır. Oran analizi, iĢletmenin kendi içinde ve dönemler arasındaki geliĢimi üzerinde kurulabileceği gibi, aynı sektördeki benzer iĢletmelerin rasyolarıyla kıyaslanması biçiminde de kullanılabilir. Bu yöntemde, oranların hesaplanması tek baĢına bir amaç değildir.Önemli olan bir mali araç niteliğinde olan oranların, iĢletmenin amaçları ile bütünleĢtirilerek değerlendirilmesi ve yorumlanmasıdır. Oran analizinden beklenen yararın sağlanması ancak hesaplanan oranların iyi yorumlanması ve nedenlerinin araĢtırılması ile mümkündür. www.prestijdanismanlik.com.tr 94 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi LİKİDİTE ORANLARI Dönen Varlıklar Duran Varlıklar Kısa Vadeli Borçlar Uzun Vadeli Borçlar Özkaynaklar Aktif Toplamı Pasif Toplamı www.prestijdanismanlik.com.tr 95 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi Toplam Borç MALİ YAPI ORANLARI Dönen Varlıklar Duran Varlıklar Kısa Vadeli Borçlar Uzun Vadeli Borçlar Özkaynaklar Aktif Toplamı Pasif Toplamı www.prestijdanismanlik.com.tr 96 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi FAALİYET ORANLARI (DEVİR ORANLARI) Dönen Varlıklar Duran Varlıklar Kısa Vadeli Borçlar Uzun Vadeli Borçlar Özkaynaklar Aktif Toplamı Pasif Toplamı www.prestijdanismanlik.com.tr 97 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi KARLILIK ORANLARI Dönen Varlıklar Duran Varlıklar Kısa Vadeli Borçlar Uzun Vadeli Borçlar Özkaynaklar Aktif Toplamı Pasif Toplamı www.prestijdanismanlik.com.tr 98 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi LĠKĠDĠTE ORANLARI CARĠ ORAN ASĠT TEST ORANI NAKĠT ORANI MALĠ YAPI ORANLARI BORÇLANMA ORANI FAĠZ KARġILAMA ORANI FAALĠYET ORANLARI BORÇ DEVĠR HIZI STOK DEVĠR HIZI ALACAK DEVĠR HIZI KARLILIK ORANLARI BRÜT KAR MARJI NET KAR MARJI ÖZKAYNAK KARLILIĞI www.prestijdanismanlik.com.tr 99 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi LĠKĠDĠTE ORANLARI Likidite durumunun analizinde kullanılan oranlar, iĢletmenin dönen varlıkları ile kısa vadeli yabancı kaynakları arasındaki iliĢkilerin analiz edilmesinde kullanılırlar. Bu oranlar iĢletmenin kısa vadeli borçlarını ödeyebilme yeteneğinin ölçülmesinde ve çalıĢma sermayesinin yeterli olup olmadığının belirlenmesinde kullanılırlar. www.prestijdanismanlik.com.tr 100 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi Cari Oran Dönen varlıklar ile kısa vadeli yabancı kaynaklar arasındaki iliĢkiyi gösteren bir orandır ĠĢletmenin kısa vadeli borçlarını ödemekte bir güçlükle karĢılaĢıp karĢılaĢmıyacağını belirler. ĠĢletmenin genel likidite durumunu yansıtarak net çalıĢma sermayesinin yeterli olup olmadığını da belirler. Cari Oran = Dönen varlıklar/Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Cari oranın 2 olması yeterli olarak kabul edilir www.prestijdanismanlik.com.tr 101 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi Cari oranı arttıran nedenler ĠĢletmenin faaliyet gelirleri Bağlı değerler ile sabit değerlerin satıĢı Uzun vadeli borçlanma Sermaye artıĢı Kısa süreli borçların ödenmesi Cari oranı azaltan nedenler ĠĢletmenin zarar etmesi ĠĢletmenin kar dağıtması Uzun vadeli borçların ödenmesi Duran varlık satın alınması Sermaye iĢtirakinde bulunulması Kısa vadeli borçlarla stok yatırımı yapılması www.prestijdanismanlik.com.tr 102 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi Asit-Test Oranı ( Likidite Oranı) Bu oran stoklar olmaksızın dönen varlıkların kısa vadeli yabancı kaynaklara oranını göstermektedir. Stok kalemlerinin satılarak paraya çevrilmesi diğer dönen varlıklara oranla daha fazla bir zaman gerektirdiğinden bu oranın hesaplanmasında stoklar göz ardı edilmektedir. Asit test oranının sonucunun 1 olması yeterli kabul edilmektedir. ĠĢletmenin stoklarını satmadan dönen varlıkların, kısa vadeli borçları ödeyebilecek bir düzeyde olması istenmektedir Asit Test Oranı=dönen varlıklar-stoklar/kısa vadeli yabancı kaynaklar www.prestijdanismanlik.com.tr 103 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi Nakit Oranı ( Disponibilite Oranı) Nakit oranı iĢletmenin hazır değerlerinin, kısa vadeli borçlarının ne kadarını karĢılayabileceğini gösteren bir orandır. Hazır Değerler (Kasa +bankalar ve Nakde eĢdeğer Varlıklar) Nakit Oranı / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Nakit oranının 0.20’nin altına düĢmemesi istenir. www.prestijdanismanlik.com.tr 104 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi Net iĢletme sermayesi Net iĢletme sermayesı = dönen varlıklar – kısa vadelı yabancı kaynaklar Net iĢletme sermayesi oranı = net iĢletme sermayesi / aktif toplamı Dönen varlıklar ile kısa vadeli borçların farkı firmanın net iĢletme sermayesini verir. ĠĢletme sermayesi,firmanın borç ödeme gücünü gösterir. ĠĢletme sermayesinin kaynakları Fırmanın cari faaliyetleri Duran varlıkların satıĢı Uzun vadeli borçlanma Sermayenin nakit olarak artırımı www.prestijdanismanlik.com.tr 105 Finansal Analiz Yöntemleri Likidite oranlarının yorumlanmasında dikkat edilmesi gereken unsurlar; Dönen varlıkların yapısı Dönen varlıkların reel değeri Stokların devir hızı ve süresi Alacakların devir hızı ve süresi ĠĢletmenin satıĢları Mevsimsellik-ürün-fiyat-rakipler…. Piyasa koĢulları Borçların vade dağılımı Bankalardaki kredi limitleri www.prestijdanismanlik.com.tr 106 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi MALĠ YAPI ANALĠZĠNDE KULLANILAN ORANLAR ĠĢletmenin kaynak yapısının ve uzun vadeli borç ödeme gücünün ölçülmesinde kullanılan oranlar bu grupta toplanmaktadır. Firmanın varlıklarını ölçülü ve sağlıklı bir Ģekilde finanse edildiğini analiz etmeye yarayan rasyoları içerir. ĠĢletmenin kaynak yapısının ve uzun vadeli borç ödeme gücünün ölçülmesinde kullanılan oranlardır. www.prestijdanismanlik.com.tr 107 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi Finansal Kaldıraç Oranı (Borçların Aktif Toplamına Oranı) Özkaynakların Aktif Toplamına Oranı Özkaynakların Toplam Yabancı Kaynaklara Oranı (Finansman Oranı) Kısa Vadeli Yabancı Kaynakların, Toplam Kaynaklara Oranı Uzun Vadeli Yabancı Kaynakların Toplam Kaynaklara Oranı Otofinansman Oranı www.prestijdanismanlik.com.tr 108 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi ÇALIġMA DURUMUNUN ANALĠZĠNDE KULLANILAN ORANLAR (FAALĠYET ORANLARI) Faaliyet oranları; ĠĢletmenin varlıklarını verimli kullanıp kullanmadığını ölçmede kullanılan oranlardır. ĠĢletmenin faaliyetlerinden kaynaklanan mali riskleri ve iĢletmenin faaliyetlerindeki performansını analiz etmek amacı ile kullanılan rasyolardır. www.prestijdanismanlik.com.tr 109 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi Stok Devir Hızı Oranı Borç Devir Hızı Oranı Alacakların Devir Hızı Oranı Hazır Değerler Devir Hızı Oranı Net ÇalıĢma (ĠĢletme) Sermayesi Devir Hızı Oranı Dönen Varlıklar Devir Hızı Oranı Duran Varlıklar Devir Hızı Oranı Toplam Aktifler Devir Hızı Oranı Özkaynaklar Devir Hızı Oranı www.prestijdanismanlik.com.tr 110 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi Stok Devir Hızı; Stokların belirli bir dönem içinde kaç defa yenilendiğini gösterir. Bu oran, gelir tablosundaki satılan malın maliyetinin ortalama stok miktarına bölünmesi ile bulunur. Stok devir hızı = Satılan malın maliyeti / Ortalama stok Ortalama stok=(dönembaĢı stok + dönem sonu stok) / 2 www.prestijdanismanlik.com.tr 111 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi Stok Devir Hızını etkileyen faktörler; SatıĢ hacmi Mamul talebi ile hammadde temininin mevsimselliği Üretimin sipariĢle yapılması Grev olasılığı Malların bozulmadan korunabilme özelliği Depolama olanakları Kaynak maliyeti ve finansman olanakları SatıĢ fiyatlarına iliĢkin beklentiler SatıĢ kanallarının sayısı ve dağınıklığı Üretim çeĢitliliği www.prestijdanismanlik.com.tr 112 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi Stok Tutma Süresi; ĠĢletmenin stoklarını ortalama ne kadar sürede erittiğini gösteren süredir. DüĢük olması istenir Stok tutma süresi = 360 / stok devir hızı www.prestijdanismanlik.com.tr 113 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi Alacak devir hızı; Alacakların bir yıl içinde kaç kez nakde dönüĢtüğünü gösterir. ĠĢletmenin satıĢlarını ne kadar hızlı bir Ģekilde nakde çevirdiğini ifade eder Alacak devir hızının yüksek oluĢu, firmanın alacaklarının tahsilinde sorun yaĢamadığını ve aynı düzeydeki bir iĢ hacmi için daha az iĢletme sermayesini alacaklara bağladığını gösterdiğinden, genellikle firma lehine olumlu bir gelıĢme olarak yorumlanır Alacak devir hızı = net satıĢlar / ortalama ticari alacaklar Ortalama tahsil süresi = 360 /alacak devir hızı www.prestijdanismanlik.com.tr 114 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi Bir firmanın alacak devir hızının yavaĢ olması; Firmanın alacaklarını tahsilde güçlükle karĢılaĢmasının Rekabet gücünün zayıflığının Etkili bir tahsılat politıkasından yoksun oluĢunun Kredili satıĢlar konusunda çok rahat davranmasının bir sonucu olabilir www.prestijdanismanlik.com.tr 115 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi Borç Devir Hızı; Kredili alımlar sonucu oluĢan ticari borçların bir yıl içinde kaç kez ödendiğini ortaya koymaktadır. Borç devir hızı = net satıĢlar / ortalama kısa vadeli borçlar Borçların ortalama ödeme süresı = 360 / borç devir hızı Borç devir hızının yavaĢlaması, Alımlarda peĢin ödemelerin payının azalmasının Kredili alımlarda sürenin uzamasının Süresi geçmiĢ olmasına karĢı iĢletmenin zamanında borçlarını ödeyememesinin sonucu olabilir www.prestijdanismanlik.com.tr 116 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi Alacakların ortalama tahsil süresi, stok tutma süresi, ticari borç ortalama ödeme süresi bir iĢletmenin iĢletme sermayesi ihtiyacını belirleyici sürelerdir. ĠĢletme sermayesini arttıran nedenler; Alacakların ortalama tahsil süresini artması Stok tutma süresinin uzaması Ticari borç ortalama ödeme süresinin kısalması ĠĢletme sermayesini azaltan nedenler; Alacakların ortalama tahsil süresinin düĢmesi Stok tutma süresinin kısalması Ticari borç ortalama ödeme süresinin uzaması www.prestijdanismanlik.com.tr 117 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi Hazır Değerler Devir Hızı Oranı= Net SatıĢlar / Ortalama Hazır Değerler Net ĠĢletme Sermayesi Devir Hızı= Net SatıĢlar /Ortalama Net ĠĢletme Sermayesi Dönen Varlıklar devir Hızı Oranı= Net SatıĢlar /Ortalama Dönen Varlıklar Duran Varlıklar Devir Hızı Oranı= Net SatıĢlar /Ortalama Duran Varlıklar Aktif Devir Hızı Oranı= Net SatıĢlar / Ortalama Toplam Aktif Özkaynaklar Devir Hızı Oranı= Net SatıĢlar / Ortalama Özkaynaklar www.prestijdanismanlik.com.tr 118 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi KARLILIK ORANLARI Karlılık oranları; iĢletmenin karlı bir Ģekilde çalıĢıp çalıĢmadığını ölçmede kullanılan oranlardır. Elde edilen karın yeterli olup olmadığı konusunda değerlendirme yapılırken,iĢletmeye konulan sermayenin alternatif yatırım araçlarında elde edebileceği gelir,genel ekonomide meydana gelen geliĢmeler,aynı sektörde faaliyet gösteren firmaların oranları dikkate alınarak değerlendirme yapılmalıdır. www.prestijdanismanlik.com.tr 119 Finansal Analiz Yöntemleri Oran Analizi Kar ile SatıĢlar Arasındaki ĠliĢkiyi Gösteren Oranlar Brüt SatıĢ Karı / Net SatıĢlar Faaliyet Karı / Net SatıĢlar Olağan Kar / Net SatıĢlar Dönem Karı / Net SatıĢlar Dönem Net Karı / Net SatıĢlar Mali Rantabilite Oranı (Özsermayenin Karlılığı Oranı) Net kar / Özkaynak Ekonomik Rantabilite Oranı Vergi öncesi kar + Faiz gideri / Pasif Toplamı Faizleri KarĢılama Oranı Vergi öncesi kar + Faiz gideri / Faiz giderleri Fiyat Kazanç Oranı Hisse senedi borsa fiyatı / Hisse baĢına kar payı BaĢa BaĢ Noktası (Kara GeçiĢ Noktası) www.prestijdanismanlik.com.tr 120 Finansal Analiz Yöntemleri KarĢılaĢtırmalı Tablolar Analizi Bir iĢletmenin iki veya daha fazla hesap dönemine iliĢkin finansal tablolarının birbirini takip eden dönemler bakımından karĢılaĢtırmalı olarak düzenlenmesi ve bu tablolarda yer alan kalemlerin zaman içinde göstermiĢ oldukları değiĢikliklerin incelenerek değerlendirilmesidir. Dinamik bir analiz türüdür. Finansal tablolarda yer alan kalemler ve hesap grupları yıllar itibariyle karĢılaĢtırılıp incelenmektedir. www.prestijdanismanlik.com.tr 121 KarĢılaĢtırmalı Analiz • Dinamik bir analizdir. Farklı tarihlerde düzenlenmiĢ mali tablolarda yer alan kalemlerde görülen değiĢikliklerin incelenmesi ve bu değiĢikliklerin değerlendirilmesidir. KarĢılaĢtırmalı analizin en üstün yönü incelenen iĢletmenin geliĢme yönü hakkında görüĢ verecek verileri sağlamasıdır. Mali tablolarda yer alan kalemlerdeki değiĢikliklerin incelenmesi, iĢletmenin ve onun mali verilerinin hangi yönde geliĢmekte olduğunu göstermesi bakımından önemlidir. Ayrıca karĢılaĢtırmalı analiz, iĢletmenin gelecekteki geliĢmesi hakkında tahminlerde bulunmak yönünden de yararlıdır. KoĢullarda büyük bir değiĢiklik olmadığı sürece, iĢletmenin geçmiĢteki eğilime uygun düĢen bir geliĢme göstereceği beklenebilir www.prestijdanismanlik.com.tr 122 Finansal Analiz Yöntemleri KarĢılaĢtırmalı Tablolar Analizi KarĢılaĢtırmalı tablolar analizinde beklenen yararın sağlanabilmesi için; KarĢılaĢtırmaya esas alınan dönemlerin aynı uzunlukta olması Tablonun içerdiği bilgilerin aynı muhasebe kuram ve ilkelerine göre belirlenmiĢ olması Rakamların enflasyondan arındırılarak birbiri ile karĢılaĢtırılabilir olması gerekmektedir. KarĢılaĢtırmalı tablolar, bir iĢletmenin birden fazla dönemlerine ait mali tablolarının kendi aralarında karĢılaĢtırılmasıyla elde edilmektedir. Burada, cari dönemin tablosu geçmiĢ dönemin veya dönemlerin aynı türdeki mali tabloları ile karĢılaĢtırılmakta ve ortaya çıkan artıĢ ve azalıĢlar, hem mutlak değer hemde yüzde olarak hesaplanmaktadır. www.prestijdanismanlik.com.tr 123 KARġILAġTIRMALI TABLOLAR Hesap Adı Eğilimi KarĢı Hesap Adı Eğilimi Etkisi SatıĢlar ArtıĢ Stoklar AzalıĢ OLUMLU SatıĢların ArtıĢ oranı YavaĢ Stokların artıĢ oranı Hızlı OLUMSUZ SatıĢlar Sabit veya AzalıĢ Ticari Alacaklar ArtıĢ OLUMSUZ SatıĢlar Sabit veya AzalıĢ Duran Varlıklar ArtıĢ OLUMSUZ Dönen Varlıklar AzalıĢ Kısa Vadeli Borçlar ArtıĢ OLUMSUZ Dönen Varlıklar ArtıĢ Kısa Vadeli Borçlar AzalıĢ OLUMLU Ticari Borçlar ArtıĢ oranı Hızlı Ticari Alacaklar artıĢ oranı YavaĢ OLUMSUZ Ticari Borçlar ArtıĢ oranı YavaĢ Ticari Alacaklar artıĢ oranı Hızlı OLUMLU Özsermaye ArtıĢ oranı Hızlı Ticari Borçlar artıĢ oranı YavaĢ OLUMLU Özsermaye Sabit Duran Varlıklar ArtıĢ OLUMSUZ www.prestijdanismanlik.com.tr Yorumu - SatıĢta sorun olmazken gereksiz stok yatırımı yok. - Stoklara aĢırı yatırım var SatıĢta güçlük çekiyor. - Alacakların tahsilinde güçlük var, - Duran varlıklara aĢırı yatırım yapılıyor ve finansmanda yabancı kaynak kullanılıyor. - AlıĢ-SatıĢ vadeleri uygun ve sağlıklı stok kontrolu mevcut. - Borçlarını ödemede güçlük çekiyor - AlıĢlarını peĢin yapıyor. Borçlarını rahat ödüyor. - Özvarlığın kaynak içindeki payı artıyor. Kârlılık artıyor veya ilave sermaye giriĢi var. - Duran varlıklar yabancı kaynaklarla finanse ediliyor. 124 Finansal Analiz Yöntemleri Yüzde Yöntemi ile Analiz Finansal tablolarda yer alan her kalem aynı tabloda yer alan belirli bir kaleme veya toplam kısmına oranlanmakta ve bulunan yüzdelere göre ifade edilmektedir. Bu yöntemde bilançolar analiz edilirken bilançonun aktif ve pasif toplamları 100 olarak kabul edilmekte ve her kalemin toplama olan oranı bulunmaktadır. Yüzde yöntemi ile analiz statik bir analizdir ve tek bir döneme ait finansal tabloların analizinde kullanılır Mali tablonun ana kalemi (gelir tablosunda satıĢlar) baz bir değere eĢitlenmekte,diğer kalemler ise söz konusu bu baza göre ayarlanmaktadır. Yüzde yöntemi ile analiz tekniğinde, mali tablolarda yer alan kalem aynı tabloda yer alan belirli bir kaleme veya toplama (aktif büyüklüğü, toplam satıĢlar..)oranlanmakta ve bulunan yüzdelere göre ifade edilmektedir. www.prestijdanismanlik.com.tr 125 Dikey Yüzde Analizi Ana grup BĠLANÇO Dönen Varlıklar Toplamı Duran Varlıklar Toplamı AKTĠF TOPLAMI Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Özkaynaklar PASĠF TOPLAMI GELĠR TABLOSU Net SatıĢlar SatıĢların Maliyeti Brüt SatıĢ Karı Faaliyet Giderleri Faaliyet Karı 200X 200 300 500 240 260 500 Payı % 40 60 100 48 52 100 200X 1000 700 300 160 140 SatıĢlar Ġçindeki Payı % 100 70 30 16 14 www.prestijdanismanlik.com.tr 126 Finansal Analiz Yöntemleri Eğilim Yüzdeleri Yöntemi ile Analiz Bu analiz türünde finansal tablolarda geçmiĢteki bir yıl baz olarak kabul edilmekte ve o yıla ait tutarlar 100 kabul edilerek diğer yılların bu değere göre taĢıdıkları değiĢimler ortaya konulmaya çalıĢılmaktadır. Dinamik bir analiz yöntemidir. ĠĢletmelerin finansal tablolarda yer alan kalemlerinin dönemler itibariyle göstermiĢ oldukları değiĢimler saptanmakta ve bu değiĢimlerin temel yıla göre oransal önlemleri ortaya konularak iĢletmenin geliĢme yönü incelenmektedir. Bu analiz türünde seçilen temel yıl normal olan ve olağanüstü etmenlerin etki yapmamıĢ olduğu bir yıl olmalıdır. Eğilim yüzdelerine göre hazırlanmıĢ bilançoların analiz ve yorumunda,birbirleriyle iliĢkili olan kalemlerin göstermiĢ oldukları eğilimlerin karĢılaĢtırılarak birlikte değerlendirilmesi gereklidir. www.prestijdanismanlik.com.tr 127 Eğilim Yüzdeleri (Trend Analizi) • Finansal tablolarda bir yıl baz alınır ve o yıla ait her hesap kalemi 100 kabul edilerek bunu izleyen dönemlerde aynı hesaplarda meydana gelmiĢ olan değiĢim hesaplanmaya çalıĢılır. Bilanço ve gelir tablosu analizinde ağırlıklı olarak dikkat edilen ve eğilimleri karĢılaĢtırılan hesaplar Ģunlardır. www.prestijdanismanlik.com.tr 128 Eğilim Yüzdeleri Analizi BĠLANÇO Dönen Varlıklar Toplamı Duran Varlıklar Toplamı AKTĠF TOPLAMI Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar Özkaynaklar PASĠF TOPLAMI 200X 300 700 1000 400 100 500 1000 200X 360 630 990 420 60 510 990 200X 540 840 1380 680 50 650 1380 Dönen Varlıklar Toplamı Duran Varlıklar Toplamı AKTĠF TOPLAMI Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar Özkaynaklar PASĠF TOPLAMI 100 100 100 100 100 100 100 120 90 99 105 60 102 99 180 120 138 170 50 130 138 www.prestijdanismanlik.com.tr 129 Eğilim Yüzdeleri Analizi GELĠR TABLOSU Net SatıĢlar SatıĢların Maliyeti Brüt SatıĢ Karı 200X 200 120 80 200X 300 240 60 200X 500 360 140 Net SatıĢlar SatıĢların Maliyeti Brüt SatıĢ Karı 100 100 100 150 200 75 167 150 233 www.prestijdanismanlik.com.tr 130
