DÜZENLİ AKIMLARDA ENERJİ DENKLEMİ VE UYGULAMALARI 1. POTANSİYEL ENERJİ Enerji 1. Potansiyel Enerji Konum Enerjisi Enerji, iş yapabilme yeteneği olarak tanımlanır(Kg.m tanımlanır(Kg.m yada Kwh). Kwh). n Bir sıvının enerjisi, sıvı birim ağırlığının sahip olduğu iş yapabilme yeteneğidir. n 2. Kinetik Enerji Basınç Enerjisi Hidrolikte enerji çeşitli Sıvıların bulunduğu konum veya durumdan dolayı sahip oldukları enerjiye “Potansiyel Enerji” denilmektedir. Konum Enerjisi : Yerçekimi etkisi altında bulunan bir çekim alanındaki su kütlesinin bulunduğu konum nedeniyle sahip olduğu enerjiye “Konum Enerjisi” denir. 1 PDF created with FinePrint pdfFactory trial version http://www.fineprint.com Es = γ . z Burada; Es = Konum enerjisi γ = Birim hacimdeki suyun ağı rlığı ığı ağırl z = Sö Söz konusu nokta ile kı kıyas düzlemi arası arasındaki dü düşey mesafe ESA = γ . zA ESB = γ . zB ESC = γ . zC Basınç Enerjileri Burada; Eb = Bası Basınç enerjisi γ = Birim hacimdeki suyun ağı rlığı ığı ağırl h = Sö Söz konusu nokta ile serbest su yüzeyi arası arasındaki dü düşey mesafe EpA = γ.zA + γ.hA = γ.(zA + hA) EbA = γ . hA EbB = γ . hB EbC = γ . hC Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü Eb = γ . h Toplam Potansiyel Enerji : Akışkanın söz konusu herhangi bir noktadaki toplam potansiyel enerjisi, bu noktanın konum enerjisi ile basınç enerjisinin toplamına eşittir. Konum Enerjileri Prof.Dr. Abdurrahim Korukçu Basınç Enerjisi : Serbest su yüzeyinden söz konusu noktaya kadar olan su sütununun ağırlığına eşit olan enerjiye “Basınç Enerjisi” denir. EpB = γ.zB + γ.hB = γ.(zB + hB) EpC = γ.zC + γ.0 = γ.zC Statik durumda bulunan sıvıda potansiyel enerji çeşitlerinin gösterilmesi 2003 2 PDF created with FinePrint pdfFactory trial version http://www.fineprint.com 2. KİNETİK ENERJİ Akışkanın birim ağırlığının hızı nedeniyle sahip olduğu iş yapabilme yeteneği “Kinetik Enerji” olarak tanımlanır. Formüllerde (h) yerine (p/γ (p/γ) yazı yazılırsa birim ağırl ğırlıık iç için genel formü formül; p Ep = z + γ Burada; Ep = Potansiyel enerji z = Konum enerjisi p/γ p/γ = Bası Basınç enerjisi TOPLAM ENERJİ Sıvıların birim ağırlığının konumu, basıncı ve hızı nedeniyle sahip olduğu iş yapabilme yeteneğine “Toplam Enerji” denilmektedir. E = Es + Eb + Ek Burada; E = Toplam enerji Es = Konum enerjisi Eb = Basınç enerjisi Ek = Kinetik enerjisi Ek = ½.m.V2 dir. dir. Birim kütle ve m = γ/g değ değeri iç için; V2 Ek = olur. 2g Burada; Ek = Kinetik enerji V = Ortalama hı hız g = Yerç Yerçekimi ivmesi Aynı eşitlik; p E=z+ V2 + γ biçiminde de yazılabilir. 2g 3 PDF created with FinePrint pdfFactory trial version http://www.fineprint.com Enerji Çeşidi Hidrolik İsmi 1 2 Formülü Potansiyel Enerji Es = z Z=m Eb = p/γ p/γ p/γ p/γ=(kg/m2) / (kg/m3)=m Konum enerjisi Basınç enerjisi Birimi 3 4 Kinetik Enerji Kinetik enerji Ek = V2/2g Toplam Enerji Toplam enerji E=z+p/γ E=z+p/γ+V2/2g E = m İdeal Akışkanlar İçin Bir Akım Çizgisi Boyunca Olan Hareketin Denklemi V2/2g=(m2/s2) / (m/s2)=m İdeal akışkanda bir akım çizgisi üzerindeki sıvı elemanına etki eden kuvvetler Newton’un 2. kanunu Yukarıdaki + çarpı olacak Burada; Sıvı elemanının hareket yönündeki ağırlık bileşeni yazılırsa, 4 PDF created with FinePrint pdfFactory trial version http://www.fineprint.com Gerçek Akışkanlar İçin Bir Akım Çizgisi Boyunca Olan Düzenli Hareketin Denklemi Her iki taraf (-ρ.dA) ile bölünürse; İdeal sıvılar için EULER DENKLEMİ Eşitlikte her terim (g) ile bölünüp integrali alınırsa, İdeal akışkanlar için bir akım çizgisi boyunca olan düzenli akım eşitliği veya BERNOULLİ denklemi. Gerçek akışkanda bir akım çizgisi üzerindeki sıvı elemanına etki eden kuvvetler Gerçek sıvılar için EULER Denkleminde her terim (g) ile bölünüp integrali alınırsa; dA=πr2 ve her terimi (-ρ.π.r2) ile bölersek Gerçek sıvılar için EULER DENKLEMİ 5 PDF created with FinePrint pdfFactory trial version http://www.fineprint.com Geçek akışkanlar için BERNOULLI denklemi Sürtünme kaybı denklemi Enerji kaybı = hL eşitliği ile gösterilmektedir. İdeal Akışkanda Enerji ve Hidrolik Eğim Çizgisi BERNOULLI denkleminin genel ifadesi; 6 PDF created with FinePrint pdfFactory trial version http://www.fineprint.com Gerçek Akışkanda Enerji ve Hidrolik Eğim Çizgisi Gerçek akışkanda bir kesit boyunca farklı noktalardaki pitot boruları 7 PDF created with FinePrint pdfFactory trial version http://www.fineprint.com