OSTEOPOROZ TANISINDA İLERİ TEKNOLOJİ DÖNEMİ Kemik

OSTEOPOROZ TANISINDA İLERİ TEKNOLOJİ DÖNEMİ
Kemik erimesi (osteoporoz) hayatın bir gerçeği. Kadınlarda daha etkili olmakla birlikte, erkeklerin de
yaş aldıkça kemiklerinde zayıflık görülüyor. Üstelik risk oranı da oldukça yüksek. 50 yaş üzerindeki her
2 kadından birinin ve her 4 erkekten birinin yaşamları boyunca osteoporoz ile ilişkili kırık ile karşılaşma
riski var. Yaşam süresinin uzamasına bağlı doğal kemik kaybı nedeniyle, herkes kemik erimesi riski
altında.
Kemik erimesi-Osteoporoz, düşük kemik kütlesi ve kemik dokusunun mikro-mimarisinin bozulması
sonucunda kırık riskinde artışla sonuçlanan, ilerleyici bir kemik hastalığı. Önlem alınmazsa kemik
erimesinin ileri safhalarında fazla baskı olmadan dahi kırıklarla karşılaşılabiliyor.
Kemik erimesiyle mücadele mümkün. Başarının en önemli şartı ise erken teşhis ederek hızla gerekli
önlemleri uygulamaya başlamak.
Kemik Erimesine Erken Teşhis
Özellikle erken evrede teşhis konulduğunda önlemler ve tedavi ile ciddi başarı sağlanabiliyor.
Osteoporozun erken dönem bulgusu osteopenidir. Bu dönemde kemik kaybı tespit edilirse önlem
almak osteoporozu geciktirecek ve kırık riskini azaltacaktır. Genel olarak osteoporoz tanısı için
kullanılan Kemik Mineral Dansitometri cihazı kişinin kemik yoğunluğunu ölçerek kendi yaş grubuna
göre ve genç yaş grubuna göre ne kadar kemik kaybı olduğunu ifade eder. Bu en temel ölçümdür.
Gelişen teknoloji ile kemik dansitometri cihazları da gelişmiştir.
Düzen Sağlık Grubu Radyoloji birimi sorumlusu Dr. Filiz Yenicesu erken tanıda bu gelişmiş cihazların
hayatımıza ne gibi yenilikler kattığını vurgulayarak şu açıklamayı yaptı:
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) kırık gelişme riski oranının ölçümünde FRAX (Fracture Risk Assessment
Tool) Skoru sistemini kabul etmektedir.
Kemik mineral yoğunluk ölçümü incelemeleri yelpazesi genişlemekte ve eski sistemler ile yapılamayan,
çocuk hastaların KMY ölçümleri yapılabildiği gibi 2 yaş altı infant ve bebek hastalara da inceleme
yapılabilmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü’n (WHO) Kabul Ettiği Bu Sistemde Uluslararası Literatür Düzeyinde
Kullanabileceğiniz Tüm Parametreleri Bulabilirsiniz
Yaşla kemik dokunun azalması bilinen bir gerçektir. Daha osteoporoz olmadan kemik dokunun
azalmasıyla beraber omurlarımızda bizim hissetmediğimiz kolay tespit edilemeyen mikro kırıklar olmaya
başlar. Yaşlanmada kamburluğun en önemli sebebi bu mikro kırıkların birleşerek omur yüksekliğini çok
azaltması ve çökme kırıklarına yol açmasıdır. Artık, omurlardaki mikro kırıkların yaptığı en düşük
düzeyde şekil bozuklukları erken dönemde saptanabilmektedir. Böylece daha ileri osteoporoz ve
vücutta şekil bozuklukları ve kırıklar gelişmeden kişiler osteoporozdan korunmak ve önlem almak için
yönlendirilebilir.
Osteoporoz Tanısında Ve Takibinde Kullanılacak Nitelikte Veri Oluşturuluyor.
Frax ile kırık riski hesaplandığı gibi, çekim süresi de kısalmaktadır. Cihaz hasta hareket etmeden
otomatik pozisyonlama yapabilmektedir.
Birbirini takip eden tetkik ve kontrollerle kemik yoğunluk (dansite) değişimlerinin histogram
(matematiksel grafik) şeklinde görsel hale getirilerek karşılaştırma yapılabiliyor.
Obeziteyle İlgili Veriler De Sağlanıyor.
Bu sistemde kırık risklerini önemli ölçüde etkileyen obeziteyle ilgili veriler de elde ediliyor. Yapılan tüm
vücut incelemesiyle kişinin obeziteyle ilgili tip ve diğer verileri belirleniyor. Obezite android (yağın
özellikle vücudun üst kısmında depolandığı obezite türü) ya da jinoid (yağın özellikle vücudun alt
bölümünde depolandığı obezite türü) olmak üzere iki farklı tipte tanımlanıyor. Karın içi yağ dokusunun
(Viseral Yağ Dokusu) fazla olması metabolik sendrom ve kardiovasküler hastalıklarda önemli bir risk
faktörü ve ön belirteçlerden birisidir. Bu analiz ve miktar hesaplanması, yüksek radyasyon dozu
gerektirmeyecek şekilde yapılabiliyor.
Kemik Erimesiyle Nasıl Mücadele Edilebilir?
Herkesin yaş ilerledikçe kemik kaybına uğrayacağını vurgulayan Dr. Filiz Yenicesu, bazı kişilerin daha
yüksek risk grubunda olduğunu kaydederek, kemik erimesiyle mücadele için yapılması gerekenleri şu
şekilde sıraladı.
“Hepimiz kemik erimesiyle ilgili az ya da çok sorun yaşarız. Önemli unsur, bu hastalığa yönelik
farkındalık, risk grubundaki kişilerin kontrolü ve hastalığa karşı beslenme, hareket ve diğer önlemleri
almaktır.”
Kemiklerimiz İçin Beslenmemizde Nelere Dikkat Etmeliyiz?
Dengeli Beslenme Güçlü Kemikler İçin Çok Önemlidir. Nof’a (National Osteoporosis
Foundation, Usa) Göre Günlük Alınması Önerilen Mineral Miktarları Aşağıda Verilmiştir.
Kalsiyum:
1000 mg
31-50 yaş arası,
1200 mg
51 yaş ve üzeri.
Güçlü kemikler için en önemli mineraldir. Vücudumuzdaki fosforla birleşerek kemikler için gerekli yapıyı
sağlar ve osteoporoz riskini azaltır. Vitamin D de kalsiyum emilimi için gereklidir. 40 yaş civarında
yerine koyabildiğimizden daha çok kemik kaybı başlar ve menopozda bu süreç hızlanır. Çünkü
kemiklerimizin kalsiyumu emmesine yardımcı olan östrojen hormonu azalmaya başlamıştır. Bu nedenle
menopozdan önceki dönemlerde de kalsiyum, fosfor ve magnezyum içeren besinler bolca
tüketilmelidir. Bu sayede 60 yaşınıza geldiğinizde kemik yoğunluğunuzun %20’sini koruyabilmiş
olursunuz.
Kalsiyum kemiklere etkisi dışında, yüksek tansiyona karşı da koruyucudur. Ayrıca sağlıklı bir gebelik
için gereklidir. Badem, brokoli, tereyağı, keçiboynuzu, yeşil yapraklı bitkiler, keçi sütü, incir, süt,
yoğurt, somon balığı, sardunya balığı, deniz ürünleri, susam tohumları, kuşburnu, nane ve yulafta
kalsiyum bulunur. Kola, soda, gazoz gibi gazlı içecekler kalsiyum emilimini önler.
Magnezyum: Erkekler 420 mg, kadınlar 320 mg
Magnezyum, elma, kayısı, avokado, muz, pekmez-tahin, bezelye, esmer pirinç, süt ürünleri, balık, incir,
sarımsak, greyfurt, yeşil yapraklı sebzeler, limon, soya fasulyesi, et, ceviz, karabiber, maydanoz,
şeftali, nane, somon balığı, deniz tuzu, susam tohumu ve tahılda bulunur.
Manganez: Erkekler 2,3 mg, kadınlar 1,8 mg
Manganez, avokado, kuru bezelye, yumurta, yeşil yapraklı sebzeler, fındık, deniz sebzeleri, tahıl
taneleri ve kara hindiba çiçeğinde bulunur.
Fosfor: 700 mg. Hücreler ve kemikler için gereklidir. Fosfor, kuşkonmaz, mısır, süt ürünleri, yumurta,
balık, meyveler, meyve suyu, pırasa, piliç, et ve kepekte bulunur.
Çinko: Erkekler 11 mg, kadınlar 8 mg
Çinko, biftek, istiridye, hindi, tahıl ve baklagiller, kahvaltı gevrekleri ve lifli yiyeceklerde bulunur.
Değişik Besinlerle Alınabilecek Kalsiyum Miktarı
35 yaşından sonra güçlü kemiklere sahip olmak istiyorsanız günde yaklaşık 1000 mg kalsiyum almanız
gerekmektedir. Osteoporoz riski yüksek olanlarda bu miktar günde 1500 mg’ı aşmalıdır. Araştırmalara
göre, erişkin yaştakilerin çoğu normal diyetleri ile almaları gereken günlük kalsiyum miktarının yarısı
veya daha azı oranda kalsiyum almaktadır. Bu nedenle, diyetle aldığınız kalsiyum miktarını arttırmanız
yararlı olacaktır. Eğer diyetiniz yeterince kalsiyum içermiyorsa, doktorunuz destek kalsiyum tabletleri
almanızı tavsiye edebilir.
Değişik besin maddelerinin içerdikleri kalsiyum miktarları şunlardır:
Süt ve Süt Ürünleri
Kalsiyum miktarı (mg)
Yağsız yoğurt (1 kase)
452
Az yağlı yoğurt (1 kase)
41
Meyveli yoğurt (1 kase )
314
Tam yağlı süt (1 kase)
291
Yayık ayranı (1 kase)
285
Beyaz peynir (1 ince dilim)
125
Kaşar peyniri (1 kalın dilim)
204
Sütlü puding (yarım kase)
118
Lor peyniri (yarım kase)
77
Tereyağı (1 kase)
301
(1 kase= 250 mL, 1 dilim= 45 g)
Et, balık, sebze ve tahıllar
Kalsiyum miktarı (mg)
Dana eti (100 g)
11
Koyun eti (100 g)
10
Tavuk eti (100 g)
11
Sardalya (1 tabak)
324
Somon (1 tabak)
203
Tatlı su balığı (1 tabak)
130
Ispanak (1 tabak)
122
Karnabahar, bamya, pancar (1 tabak)
88
Taze bezelye (100 g)
26
Taze fasulye (100 g)
56
Evde yapılmış kurabiye (1 adet)
179
Ekmek (1 dilim)
30
Kuru fasulye (100 g)
144
Mercimek (100 g)
79
Karışık yiyecekler
Pizza (1 orta boy)
520
Peynirli makarna (1 tabak)
362
Hamburger (1 tane)
250
Salata (1 tabak)
235
Elmalı pay (1 tabak)
224
Kaşarlı köfte (1 tabak)
182
Kremalı domates çorbası (1 tabak)
159
Kıymalı makarna (1 tabak)
124
Çikolatalı pasta (1 tabak)
120
Meyveler
Portakal (1 orta boy)
72
Muz (1 adet)
100
Elma (100 g)
7
Kuru incir (100 g)
126