ESDEP kapsamında TOKİ tarafından mali kaynağı sağlanmış

EKONOMİK GELİŞMELER
Eylül - 2011
AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
EKONOMİK RAPOR – EYLÜL 2011
İÇİNDEKİLER……………………………………………………………………………..….
1
GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)…..................................................
2
İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ HAREKETLERİ…………………………..……
2
İTHALAT – İHRACAT VE DIŞ TİCARET AÇIĞI………………………………………
3
TURİZM GELİRİ ve GİDERİ……………………………………….………………………
4
TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (TÜFE)………………………………………………
4
ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (ÜFE)…………………………………………………………
5
GRAFİKLER
Grafik 1 : Dış Ticaret Grafiği……………………………………………………………..
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
3
1
EKONOMİK RAPOR – EYLÜL 2011
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH)
 2011 yılı ikinci döneme ilişkin hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla değeri bir önceki
yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla % 8,8 artış göstermiştir.
 Üretim yöntemi ile hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla tahmininde, 2011 yılı ikinci üç
aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla gayri safi yurtiçi
hasıla %19,2’lik artışla 318 404 Milyon TL olmuştur.
 2011 yılının ikinci üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit
fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla % 8,8’lik artışla 27 910 Milyon TL olmuştur.
 2010 yılı gayri safi yurtiçi hasıla değeri cari fiyatlarla %15,9’luk artışla 1 103 750
Milyon TL, sabit fiyatlarla % 9,0’lık artışla 105 739 Milyon TL olmuştur.
 2010 yılında kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla değeri cari fiyatlarla 15 119 TL, ABD
doları cinsinden 0 067 Dolar olarak hesaplanmıştır.
 Takvim etkisinden arındırılmış sabit fiyatlarla GSYH 2011 yılı ikinci üç aylık
döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre %8,3’lük artış gösterirken, mevsim
ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH değeri bir önceki döneme göre %1,3
artmıştır.
İstihdam – İşsizlik ve İşgücü Hareketleri
 Haziran 2011 döneminde kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus geçen
yılın aynı dönemine göre 1 milyon 36 bin kişi artmıştır.
 2011 yılı Haziran döneminde, Türkiye'de kurumsal olmayan nüfus bir önceki yılın
aynı dönemine göre 1 milyon 14 bin kişilik bir artış ile 72 milyon 321 bin kişiye,
kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus ise 1 milyon 36 bin kişi artarak 53
milyon 539 bin kişiye ulaşmıştır.
 Haziran 2011 döneminde işgücüne katılma oranı % 51,2’dir.
 Tarım dışı istihdam 1 milyon 46 bin kişi artmıştır.
 2011 yılı Haziran döneminde istihdam edilenlerin sayısı, geçen yılın aynı dönemine
göre 1 milyon 413 bin kişi artarak 24 milyon 901 bin kişiye yükselmiştir. Bu
dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 367 bin kişi, tarım dışı sektörlerde
çalışan sayısı 1 milyon 46 bin kişi artmıştır.
 İşsizlik oranı % 9,2’dir.
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
2
EKONOMİK RAPOR – EYLÜL 2011
İthalat – İhracat ve Dış Ticaret Açığı

2011 Ağustos ayında ihracat %32,2 arttı.

Türkiye İstatistik Kurumu ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan
geçici dış ticaret verilerine göre; 2011 yılı Ağustos ayında, 2010 yılının aynı ayına
göre ihracat %32,2 artarak 11 268 milyon dolar, ithalat %26,3 artarak 19 498
milyon dolar olarak gerçekleşti. Aynı dönemde dış ticaret açığı 6 911 milyon
dolardan, 8 230 milyon dolara ulaştı.

Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2011 yılı Ağustos ayında önceki
yılın aynı ayına göre ihracat değişim oranı %36,7 ithalatın değişim oranı ise
%26,3 oldu. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise;
2011 Ağustos ayında bir önceki aya göre ihracat %6,6 artarken, ithalatta ise %5,7
geriledi.

2010 Ağustos ayında %55,2 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı, 2011 Ağustos
ayında %57,8’e yükseldi.

2010 Ağustos ayında %43,8 olan Avrupa Birliği’nin (AB) ihracattaki payı, 2011
Ağustos ayında da aynı kaldı. AB’ye yapılan ihracat, 2010 yılının aynı ayına göre
%32 artarak 4 934 milyon dolar olarak gerçekleşti.

2011 Ağustos ayında en fazla ihracat yapılan ülke Almanya oldu. Bu ülkeye
yapılan ihracat 2010 Ağustos ayına göre %32,2 artarak 1 206 milyon dolar
olurken, Almanya’yı sırasıyla Irak (701 milyon dolar), İngiltere (691 milyon dolar),
Fransa (531 milyon dolar) ve Rusya Federasyonu (523 milyon dolar) takip etti.

Çin ithalatta ilk sırada yer aldı. Bu ülkeden yapılan ithalat %24,5 artarak 1 884
milyon dolar olarak gerçekleşti. Çin’i sırasıyla Almanya (1 823 milyon dolar) ve
Rusya Federasyonu (1 668 milyon dolar) izledi.

2011 Ağustos ayında fasıllar düzeyinde en büyük ihracat kalemi, “motorlu kara
taşıtları ve aksam parçaları” (1 031 milyon dolar) olurken; bu fasılı “kazanlar,
makina ve cihazlar, aletler ve bunların aksam-parçaları” (1 022 milyon dolar),
“demir ve çelik” (846 milyon dolar), “örme giyim eşyası ve aksesuarları “ (783
milyon dolar) ve “elektrikli makina ve cihazlar, bunların aksam-parçaları” (776
milyon dolar) izledi.

Ağustos ayında; en yüksek ithalatı olan fasıl “mineral yakıtlar ve yağlar” (4 370
milyon dolar) oldu. Bu fasılı; “kazanlar, makina ve cihazlar, aletler ve bunların
aksam-parçaları” (2 188 milyon dolar), “demir ve çelik” (1 682 milyon dolar) ve
“elektrikli makine ve cihazlar, bunların aksam-parçaları” (1 348 milyon dolar)
izledi.
Grafik 1. Dış Ticaret Grafiği
2010-2011 Ocak -Ağus tos Dış Ticar eti
2010-2011 Ağus tos Ayı Dış Ticar eti
25 000
180 000
Milyon Dolar
Milyon Dolar
150 000
15 434
15 000
11 268
10 000
160 114
19 498
20 000
8 523
114 910
120 000
88 730
90 000
72 805
60 000
5 000
30 000
2010 2011
İhracat
2010
2011
İthalat
2010
2011
İhracat
2010
2011
İthalat
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
3
EKONOMİK RAPOR – EYLÜL 2011
Turizm Geliri ve Gideri

Turizm geliri geçen yılın aynı dönemine göre % 17,8 arttı.

Nisan, Mayıs ve Haziran aylarından oluşan II. Dönemde turizm geliri, geçen yılın
aynı dönemine göre % 17,8 artarak 5 372 189 266 $ oldu. Turizm gelirinin %
83,5’i yabancı ziyaretçilerden, % 16,5’i ise yurt dışında ikamet eden vatandaş
ziyaretçilerden elde edilmiştir.

Ziyaretçiler, seyahatlerini kişisel veya paket tur ile gerçekleştirmektedir. Bu
dönemde yapılan harcamaların 4 215 516 489 $’ını kişisel, 1 156 672 777 $’ını ise
paket tur oluşturmaktadır.

2011 II. Dönemde kişi başına ortalama harcama 575 $’dır. Bu dönemde
yabancıların ortalama harcaması 528 $, yurtdışında ikamet eden vatandaş
ziyaretçilerin ortalama harcaması ise 1 061 $’dır.

Ziyaretçi sayısı geçen yılın aynı dönemine göre % 11,5 arttı.

2011 yılı II. Dönemde ülkemizden çıkış yapan ziyaretçi sayısı 9 338 076 kişidir.
Bunun 8 503 837 kişisini yabancı, 834 239 kişisini ise yurt dışında ikamet eden
vatandaşlar oluşturmaktadır.

Turizm gideri geçen yılın aynı dönemine göre % 13,4 arttı.

Yurt içinde ikamet edip başka ülkeleri ziyaret eden vatandaşlarımızın
harcamalarından oluşan turizm gideri, geçen yılın aynı dönemine göre % 13,4
artarak 1 325 688 593 $ olmuştur. Bunun 1 215 970 351 $’ı kişisel, 109 718 242
$’ı ise paket tur harcamalarıdır. Yurt dışını ziyaret eden 1 885 979 vatandaşın
kişi başı ortalama harcaması 703 $’dır.
Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE)

TÜFE’de aylık değişim % 0,75 olarak gerçekleşmiştir.

2011 yılı Eylül ayında 2003 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksi’nde bir önceki aya
göre %0,75, bir önceki yılın Aralık ayına göre %4,53, bir önceki yılın aynı ayına
göre %6,15 ve on iki aylık ortalamalara göre %6,00 artış gerçekleşmiştir.

Ana harcama grupları itibariyle bir ay önceye göre en yüksek artış %2,78
ile çeşitli mal ve hizmetler grubunda gerçekleşmiştir. Eylül ayında endekste
yer alan gruplardan ulaştırmada %1,92, eğitimde %1,79, lokanta ve otellerde
%1,10, gıda ve alkolsüz içeceklerde %0,99, ev eşyasında %0,92, konutta %0,63,
eğlence ve kültürde %0,43, haberleşmede %0,18, alkollü içecekler ve tütünde
%0,11, sağlıkta %0,03 artış, giyim ve ayakkabıda %-3,24 düşüş gerçekleşmiştir.

Bir önceki yılın aynı ayına göre TÜFE’de en yüksek artış %20,19 ile çeşitli
mal ve hizmetler grubunda gerçekleşmiştir. Ulaştırma (%14,10), ev eşyası
(%8,61), lokanta ve oteller (%8,36), giyim ve ayakkabı (%6,29), eğitim (%6,24)
artışın yüksek olduğu diğer harcama gruplarıdır.
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
4
EKONOMİK RAPOR – EYLÜL 2011
Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE)

ÜFE’de aylık değişim % 1,55 olarak gerçekleşmiştir.

2011 yılı Eylül ayında 2003 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Endeksi’nde bir önceki aya
göre %1,55, bir önceki yılın Aralık ayına göre %9,72, bir önceki yılın aynı ayına
göre %12,15 ve on iki aylık ortalamalara göre %10,03 artış gerçekleşmiştir.

Aylık değişim tarım sektöründe %0,80, sanayi sektöründe %1,69 olarak
gerçekleşmiştir.

Tarım sektörü endeksinde, bir önceki yılın Aralık ayına göre %-2,26, bir önceki
yılın aynı ayına göre %-2,00 düşüş ve on iki aylık ortalamalara göre %9,14 artış
gerçekleşmiştir. Sanayi sektörü endeksinde ise bir önceki yılın Aralık ayına göre
%12,26, bir önceki yılın aynı ayına göre %15,23 ve on iki aylık ortalamalara göre
%10,19 artış gerçekleşmiştir.

ÜFE sonuçları sanayinin alt sektörleri bazında değerlendirildiğinde en
yüksek aylık artış %4,27 ile büro makineleri imalatı alt sektöründe
gerçekleşti.

Sanayinin üç sektöründen, elektrik, gaz ve su sektöründe %2,90, imalat sanayi
sektöründe %1,57, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %1,42 artış
gerçekleşmiştir.

Bir önceki aya göre endekslerin en fazla artış gösterdiği alt sektörler, büro
makineleri imalatı (%4,27), iletişim teçhizatı imalatı (%3,68), elektrik, gaz üretimi
ve dağıtımı (%3,19), taşocakçılığı ve diğer madencilik ürünleri (%2,89), ağaç ve
mantar ürünleri imalatı (%2,55), gıda ürünleri ve içecek imalatı (%2,37), motorlu
kara taşıtları imalatı (%2,37), ana metal sanayi (%2,08), kok kömürü ve rafine
edilmiş petrol ürünleri (%1,97), mobilya imalatı (%1,83), ham petrol ve doğalgaz
çıkarımı (%1,62) alt sektörleridir. Buna karşılık metalik olmayan mineral ürünlerin
imalatı (%-0,05), kimyasal ürünlerin imalatı (%0,13), maden kömürü ve linyit
(%0,31) bir ay önceye göre endekslerin en az arttığı veya en fazla gerilediği alt
sektörler olmuştur.
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
5