F.Nightingale HYO Ders Notları

SİNİR
SİSTEMİ
SİNİR SİSTEMİ
• Sinir sistemi vücutta, kas
kontraksiyonlarını, hızlı değişen
viseral olayları ve bazı endokrin
bezlerin sekresyon hızlarını kontrol
eder.
• Çeşitli duyu organlarından milyonlarca
bilgi alır, vücudun cevaplarını
oluşturmak üzere onları entegre eder.
SİNİR SİSTEMİ
MERKEZİ SİNİR SİSTEMİ (MSS)
(beyin ve omurilik)
PERİFERİK SİNİR SİSTEMİ (PSS)
(MSS’den tüm vücuda giden ve gelen sinirler)
SOMATİK SİNİR SİS.
OTONOM SİNİR SİS.
SEMPATİK S.S.
PARASEMPATİK S.S.
SİNİR SİSTEMİNİN
BÖLÜMLERİ
1.
ANATOMİK OLARAK
1. Merkezi (santral) sinir sistemi (MSS), kafatası ve
omurga kemikleri içinde yer alır.
2. Periferik (çevresel ) sinir sistemi (PSS), kranial ve
spinal sinirlerden oluşur.
2. FİZYOLOJİK OLARAK
1. Somatik sinir sistemi (SSS); kaslar, deri ve müköz
membranları innerve eder.
2. Otonom sinir sistemi (OSS); iç organların kasları ve
salgı bezleri ile kan damarlarının aktivitelerinin kontrolu
ve bu yapılardan beyine gelen duyusal uyarıların
kontrolünü sağlar.
SİNİR SİSTEMİNİN
GÖREVLERİ
• Organizmanın aktivitelerini düzenlemek,
• Organ ve sistemlerin eşgüdümünü
sağlamak,
• Organizma ile çevre arasındaki etkileşimi
sağlamak,
• Konuşma ve düşünmenin merkezi olmak.
MERKEZİ SİNİR SİSTEMİ
1.
BEYİN (Ansefalon)
• Beyin sapı
•
•
•
•
•
Serebellum
Diansefalon
•
•
•
•
•
Ortabeyin (mezensefalon)
Pons
Medulla oblangata
Talamus
Hipotalamus
Telensefalon
Serebral korteks (beyin kabuğu)
Beyini kaplayan yapılar
•
•
Meninks
Beyin-omurilik sıvısı
2. OMURİLİK (Medulla spinalis)
BEYİN (Ansefalon)
• Beyin sapı
– Orta beyin, pons ve medulla
oblangata’dan oluşur.
– Her üçünde de:
– Gelen (asendan) ve giden (esendan) yollar
– Özel nukleuslar
– Kranial sinir nukleusları vardır.
BEYİN (Ansefalon)
• Cerebellum (beyincik)
Kafa tabanının arka çukurunda yer
alır.
Vücut kaslarının koordinasyonunu
sağlar.
BEYİN (Ansefalon)
• Diansefalon
– Talamus: Alt merkezlerden gelen duyusal
uyarılar için kavşak ve dağıtım merkezidir.
– Hipotalamus: hipofiz bezi ve korteksle bağlantılı
olarak, otonom fonksiyonlar, hormon salgıları,
biyoritmi ayarlar.
• Telensefalon
– Motor kontrol için önemli olan bazal ganglionları
içerir.
BEYİN (Ansefalon)
• Serebral korteks dört ana loba ayrılır:
– Frontal lob: Ana motor korteks bölgesidir, motor
konuşma alanı, duygu, düşünce ve davranışlarımızın
kaynaklandığı prefrontal bölge yer alır.
– Parietal lob:Ana duyusal korteks, duyusal konuşma
merkezi, görsel ve işitsel enformasyonun
değerlendirildiği merkezler yer alır.
– Oksipital lob:Ana görsel korteks buradadır.
– Temporal lob: Ana işitsel korteks ve diansefalon ile
olan bağlantılar yoluyla emosyonel fonksiyonlar bu
lobun görevleri arasındadır.
BEYİN
beyin
diensafalon
Talamus
hipotalamus
beyincik
pons
omurilik
hipofiz
BEYİNİ KAPLAYAN
YAPILAR
• Beyini kaplayan zara meninks denir.
DURA
ARAKNOİD
SUBARAKNOİD
ARALIK
(BOS)
BEYİN
BEYIN
SUBDURAL
ARALIK
PİA MATER
BEYİNİ KAPLAYAN
YAPILAR
BEYİN-OMURİLİK SIVISI
(BOS)
•
•
Berrak, renksiz ve kokusuzdur.
Toplam volümü 150 ml’dir.
1.
2.
3.
4.
BOS’un fonksiyonları:
Beyine mekanik destek sağlar.
Beyinin iyon bileşimini düzenler.
Atık metabolik maddeleri uzaklaştırır.
Beyini basınç değişikliklerine karşı
korur.
BOS DOLAŞIMI
OMURİLİK
• Beyine giden duyu sinyalleri, beyinden
perifere giden motor sinyaller için geçiş
yoludur.
• Merkezdeki gri madde, spinal reflekslerle
diğer motor fonksiyonlar için entegrasyon
alanıdır. Buradan çıkan sinir lifleri iskelet
kaslarını innerve eder.
• Beyaz madde inen ve çıkan sinir yollarının
aksonlarından oluşur.
MEDULLA SPİNALİS
PERİFERİK SİNİR SİSTEMİ
• Spinal sinirlerin omurga dışındaki bölümüne
periferik sinir denir.
• 31 adet, simetrik dağılım gösteren spinal
sinir çifti vardır.
• Kranial sinirler 12 çifttir, bunlara kafa
çiftleri adı da verilir.
• Kranial sinirler beynin sinir liflerinden,
omuriliğin üst segmentinden ve beyin
sapından kaynaklanır.
KAFA
ÇİFTLERİ
(Kranial sinirler)
Sempatik
sinir
sistemi
Sempatik
sinir
sistemi
Sempatik
sinir
sistemi
Otonom sinir
sistemi
Otonom sinir sisteminde ileti
• Sinir uyarılarının yayılması
elektriksel ve kimyasal
süreçlerin
kombinasyonu ile olur.
• İki hücre arasındaki boşluğa
sinaptik aralık denir.
• Sinaptik aralıktaki kimyasal
ileticiler reseptörlere
bağlanarak reaksiyonları
başlatırlar.
• Bu kimyasal ileticiler
asetilkolin ve
noradrenalindir.
Otonom sistemde ileti
Otonom sinir sisteminde
kimyasal ileticiler
Sempatik sistem
Preganglioner
İletici
Asetil kolin
Postganglioner
İletici
Noradrenalin
Sinir-sinir
Sinir-kas
Parasempatik sistem
Preganglioner
İletici
Asetil kolin
Postganglioner
İletici
Asetil kolin
Sinir-sinir
Sinir-kas
Kimyasal ileticilerin
bağlandıkları reseptörler
• Asetil kolin (kolinerjik reseptörler)
Muskarinik reseptörler.
Nikotinik reseptörler
• Noradrenalin (Adrenerjik reseptörler)
Alfa : Vazokonstriksiyon yapar
Beta : Vazodilatasyon yapar, kalp hızını,
kalp kasılmasını, ileti hızını artırır.
SİNİR SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ
FONKSİYONEL BİRİMLER
• NÖRONLAR (Sinir hücreleri)
Dendrit: nöronun alıcı bölümü
Akson: İletici uzantıdır. Myelin ile kaplıdır.
Sinaptik terminal: Aksonun en ucundaki
iletimden sorumlu olan bölüm
Hücre gövdesi (soma): nöronun hücre
çekirdeği ve onu saran stoplazmasıdır.
Burada hücre çekirdeği (nükleus),
çekirdekçik (nukleolus) vardır.
NÖRON
SOMA
DENDRİTLER
AKSON
MYELİN KILIF
MYELİN
KILIF
PRESİNAPTİK TERMİNAL
SİNAPS
Nöron
NÖRON
Nöron
NÖRON
SİNAPS
• Sinapslar nöronlar arasındaki iletişimi
sağlayan boşluklardır.
• Akson dendrit, akson- hücre gövdesi,
akson-akson, dendrit-dendrit arasında
olabilir.
• Sinapslarda uyarı ileten maddelere
nörotransmitter denir.
• Sinapslarda:
– Nörotransmitter madde taşıyan sinaptik
veziküller
– Sinaptik aralık
– Postsinaptik bölge vardır.
Sinaps
Sinaps
SİNAPS
Sinaptik
veziküller
SİNAPTİK GEÇİŞ
nörotransmitterler
NÖRONAL VE SİNAPTİK
İLETİM
• İstirahat membran potansiyeli: membran
hücresinin içi negatif, dışı pozitif yüklüdür. Bu
elektriksel potansiyel farkı,sinir hücresinde
normal koşullarda –70 mV’dur.
• Aksiyon potansiyeli: Güçlü bir uyarı geldiğinde
membran depolarize olur, negatif voltaj azalır
ve +35mV’a kadar çıkar. Daha sonra
repolarizasyon başlar ve tekrar istirahat
potansiyeline döner.
AKSİYON POTANSİYELİ
BİR NÖRONUN ÜÇ DURUMU
DUYUSAL YOL
SİNİR SİSTEMİNDEKİ
BARİYERLER
• KAN-BOS BARİYERİ: BOS’un %60’ı
koroid pleksusda kan damarlarının aktif
transportu ile oluşur. Pleksusdaki epitel
hücreleri bazı maddelerin geçişine izin
verirken, bazısına vermez.
• KAN-BEYİN BARİYERİ: Kan-BOS
bariyeri+ vasküler endotelyal bariyer+
araknoid bariyer.