Bellek

BELLEK Bölüm 6
Mnemosyne
Mneme = Bellek
Mnemonics
H. Ebbinghaus
Hermann
Ebbinghaus
anlamsız hecelerden oluşan kelimeleri ezberleme (WOL,
PIB gibi)
Bulgusu: zaman geçtikçe hatırlanan kelime sayısı
azalmıştır.
Bilgi İşleme Modeli
İnsan belleğinin çalışma şeklini (bilginin kaydedilmesi
(kodlama), depolanması ve geri
getirilmesi gibi
süreçleri) bilgisayar metaforunu kullanarak açıklamaya
çalışan model
Bilgi İşleme Modeli
Kodlama: belleğe bilgi yazımı (bilgilerin belleğe
yerleştirilebilmesi için zihinsel temsillerinin
oluşturulması)
Depolama: bilginin bellekte saklanması
Geriçağırma: bilginin tekrar kullanılmak üzere
bellekten geri getirilmesi
Ana Bellek Sistemleri
Duyusal
Bellek
Kısa Süreli Bellek
Uzun Süreli Bellek

Duyusal Bellek (Kaydediciler):
Duyu organlarından gelen bilgilerin ham bir halde
biran ile birkaç saniyeliğine kayıt edildiği bellek
İkonik iz: görsel uyarıcıya ilişkin kayıt
Ekoik iz: işitsel uyarıcıya ilişkin kayıt
* Gün içerisinde 14000 kez ortalama göz kırpıyoruz
Görsel duyusal bellekte tutulan bilgi kısa sürede yok olmakta!!!
T Y M N
P K Z T
WL H G
50 ms
0 saniye 9 harf
0.5 saniye 6 harf
1 saniye 4 harf

Duyusal Bellek (Kaydediciler)
Depolama kapasitesi: çok fazla
Depolama süresi: milisaniyeler (250 ms, ikonik iz); 1-2
saniye (ekoik iz)
Bilginin yitirilmesi: maskeleme, zamana dayalı silinme
Duyusal Belleğin faydaları:
•Bilgi bombardımanının önüne geçer.
•Karar verme süresi tanır.
•Bilgi akışında istikrar ve geri oynatabilme olanağı
sağlar
Kısa Süreli Bellek (Çalışma Belleği):
Duyusal kayıtlardan seçilen bilgiyi depolayan ve işleyen
bellek türüdür (çalışma belleği, birincil bellek).


Duyusal kayıttan bilgi dikkat yardımıyla çekilir (pasif
ve aktif dikkat).
Farkındalığımızı sağlar.
Kısa Süreli Bellek (Çalışma Belleği):
 Kapasite: ±7 ya da 1.5-2 sn içinde tekrarlanacak kadar
bilgi
DFG
RDHLM
ETGHJLM
(bellek uzamı)
Kümeleme: THJLTYRKMDFG, TVBJKTBMMTHY
Depolama süresi: genellikle 2-30 sn
Bilginin yitirilmesi: silinme kuramı, bozucu etki kuramı
Uzun Süreli Bellek (USB):
Sürekli tekrar: bilginin KSB tutulma süresi
uzatılabilinir. Tekrarlanan bilgi belirli bir süre sonra
USB’ye aktarılır.
Özümseyerek tekrar: KSB’teki bilginin Uzun süreli
bellekteki bilgiyle bütünleştirilerek tekrarlanması.
Kapasite: Sınırsız
Depolama Süresi: Uzun süreli (yaşam boyu)
Unutma Sebepleri (USB’de bilginin yok olması):
1) Bastırma
2) Zayıf Kodlama (zayıf geri getirme ipuçları)
3) Bozucu etkiler
-İleriye doğru bozucu etki
-Geriye doğru bozucu etki
4) Bellek Kayıpları
HM vakası
5) Çarpıtma
Bellek dinamik bir yapıdır. Sonradan öğrendiğimiz
bilgiler önceden öğrendiğimiz bilgileri değiştirebilir.
Duyusal Bellekte kodlama: Her modalite (duyum)
kendine özgü enerjilerde
Kısa süreli bellekte kodlama:
fonolojik kodlama (ağırlıklı olarak):
bal sal kal ; tak çam küt
görsel kodlama: yüz, haritalar
Uzun süreli bellekte kodlama:
anlamsal kodlama (ağırlıklı olarak):
arı, bal, kovan; iğne, bahçe, araba
Duyusal
Kaydediciler
*Fakat özellikle KSB ile ilgili
çalışmalar
Bu bellek sisteminin daha başka alt
birimlerinin olduğunu ortaya koydu.
Geri getirme
dikkat
*Bu yapı içerisindeki bellek
birimlerinin daha alt birimlerine
bölünemez olduğu kabul ediliyordu.
Özümseyerek tekrar
Kısa Süreli Bellek
Uzun Süreli Bellek
Ezbere tekrar
uyarıcılar
Bellek Sistemleri ve Bilginin İşlemlenme Aşamaları

Uzun Süreli Bellek (Squire 1992):
Uzun Süreli Bellek
İfade edilir (Açık) Bellek
İfade edilemez (Örtük) Bellek
• Semantik (Anlamsal) Bellek • İşlemsel (Prosedüral-Motor) Bellek
• Klasik Koşullama
• Episodik (Anısal) Bellek
Uzun Süreli Bellek bazı kavramlar:

Yeniden yapılandırılmış bellek (görgü tanıklığı)

Şemalar: bir şey hakkında geçmişteki yaşantılarımız
üzerine temellenen inançlar ya da beklentiler seti.

Dilimin ucunda fenomeni: yaşlılık ve stresli koşullar,
anlamsal ve ses olarak benzer kelimelerin
hatırlanması
Bellekle ilgili özel çalışma alanları:

Otobiyografik bellek: Hayatımızda meydana gelen ve
önemli yer tutan anılar.

Flaş bellek: Kişinin ilgisini çeken dramatik ya da
duygusal olayların genellikle çok ayrıntılı ve canlı bir
şekilde hatırlanmasıdır (şimdi bas kuramı).

Fotografsı Bellek: Bir resme kısa süre bakarak
ayrıntıları daha sonra hatırlayabilme becerisidir. Bilgi
fotografsı (eidetic) imgeler halinde tutulur.
Ayrık Bellek Sistemi: Kanıtlar

Liste öğrenme görevi
1. Kelime
2. Kelime
3. Kelime
....
....
....
14.Kelime
15.Kelime
Öncelik etkisi (USB)
Sonralık etkisi (KSB)

Ayrık Bellek Sistemi: Kanıtlar
Belleğin Biyolojik Temelleri
KSB: Frontal lob
USB: Temporal ve parietal loblar
Duygusal Uyaranların depolanacak bilgiyle birleştirilmesi:
Amygdala
KSB’den USB’ye bilgi aktarma: Hippokampüs
İfade edilemeyen bellek:
a) Beceriler, basal ganglionlar, serebellum, motor korteks
b) Klasik koşullanma: serebellum (beyincik)
Belleğin Biyolojik Temelleri
Frontal lob
Parietal lob
Basal Forebrain
Serebellum
Hippokampus
Temporal lob
asetikolin
Belleğinizi Geliştirin
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Motivasyonunuz olsun
Yeni ve eski bilgiler arasında bağlantılar kurun
Bellek egzersizleri yapın
Hatırlama yeteneğinize güvenin
Bozucu etki kaynaklarını azaltın
Odaklanın
Zihinsel imgeler kullanın
Geri getirme ipuçları kullanın
Sadece belleğinize güvenmeyin, yardımcı notlar alın
Mnemonik teknikten faydalanın