TESTİS TÜMÖRLERİ Dr. Tahsin Turunç Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji AD Adana Uygulama ve Araştırma Merkezi EPİDEMİYOLOJİ Erkeklerde tüm kanserlerin %1’i %2-3 bilateral Genç erişkinlerde en sık görülen solid tm En sık 15-35 yaş (En sık Seminoma) RİSK FAKTÖRLERİ Aile öyküsü Kriptorşidizm---%5-10 hasta (orşiopeksi karsinogenezisi engellemez--- muayene) Gebelik esnasında alınan hormonal tedavi (Östrojen tedavisi /diethylstilbestrol) Klinefelter sendromu İnfertilite Germ Hücre Tümörleri Testis tümörlerinin %95’i GCT Seminoma Embriyonel Cell Ca Non-Seminoma Teratoma Yolc sac Tm Choriocarcinoma Diğer Başlıca Tümörler Leydig hücre tm Sertoli hücre tm Adeno Ca Lenfoma Metastaz Seminom En sık görülen tip (~50%); Yavaş ilerler ve radyosensitiftir Klasik (%85) Anaplastik (%10) Spermatositik (%5) Klasik Seminom En sık 20-40 yaşta (<10 ve >60 yaş ender) Diffüz, iyi sınırlı, berrak sitoplazmalı, belirgin nükleollü hücreler %10-15 Sinsityotrofoblastik hücreler-----βhCG Anaplastik seminom En sık 20-40 yaşta (<10 ve >60 yaş ender) Daha agresif fakat tedavi başarısı aynı %35’inde βhCG artışı Spermatositik Seminom Olgunlaşmakta olan spermatozoa’ya benzer hücreler Non-seminomatöz tm’ler ile beraberliği ender Malign potensiyel çok düşük--- testis’e sınırlı ise sadece radikal orşiektomi yeterli Olguların çoğu 50 yaş ve üzerindedir Non-seminomatöz GCT (NSGCT) Hızlı metastaz yapma eğiliminde Embriyonel Cell Ca Yolc sac Tm Teratoma Choriocarcinoma Germ hücreli testis tümörleri yarıdan fazla olguda birden fazla öge içerdiği için mikst germ hücreli testis tümörleri olarak adlandırılırlar Embriyonel Cell Ca Solid, glandüler ve papiller paternde primitif epitelyal hücreler En sık 2.-3. dekatta Tanı esnasında 2/3’ü metastatik Yetişkinlerdeki mikst histolojik tip αFP üretiminden sorumlu Yolc sac Tm (Endodermal sinus tümörü) Ekstraembriyonik mezenkim yönünde diferansiyasyon 10 yaşın altında en sık görülen tm Embriyonal cisimcikler: 1-2 haftalık embrio’ya benzer (Sito ve sinsityotrofoblastik hücreleri içeren mezenşimal doku ile çevrili) Teratoma Maturasyonun farklı evrelerindeki birden çok germ hücre katmanından oluşur (Ektoderm/Endoderm/Mesoderm) Kist/Solid doku (Kartilaj, kemik, pankreatik, barsak, karaciğer, kas, bağ dokusu, sinir) 3 germ yaprağından köken almış Teratoma Matür İmmatür Malign Benign doku Undiferensiye primitif doku Malign değişim gösteren doku Koryokarsinom Saf koryokarsinomlar nadir görülür (%0.3) Sito ve sinsityotrofoblastik hücrelerinin görülmesi tanı için gerekli βhCG ↑ Erken hematojen yayılım gösteren agresif tümörler Mikst Tümörler %60’ı En sık: Embriyonel Cell Ca Yolc sac Tm Teratoma Primer tm ve Metastaz farklı tm olabilir (>1/2) Teratom----- embriyonel ca (%80) teratom, koryokarsinom Saf koryokarsinom değişmeden metastaz yapar Seminom’ların %10’u NSGCT olarak metastaz yapar CIS (Intratubuler Germ Cell Neoplasia) Tüm GCT’lerin preinvaziv prekürsörü (spermatositik seminom hariç) %50’si 5 yıl içinde invaziv hastalık Sadece tek sıra halinde tubuler membran üzerinde sıralanmış sertoli hücreleri ve malign germ hücreleri Tüm testiste homojen---biyopsi tanı koydurucu) Radyoterapi ile tedavisi çok başarılı fakat--- fertilite/ androgen CIS (Risk Faktörleri) Fötal dönemde annenin aldığı hormonal tedavi Kriptorşidizm Diğer testiste Testis Ca Ambiguus Genitale (%25-100) İnfertilite CIS Yavaş gelişmesi Radyoterapinin yan etkileri GCT tedavisinin başarısı Yüksek risk yoksa, testis biyopsisi önerilmez Yolc sac tm----------------------infant ve çocuklarda Saf Teratom---------------------Çocuklarda Koryokarsinom--------------20-30 yaş Embriyonel Ca------------------25-35 yaş Teratokarsinom--------------25-35 yaş Seminom-----------------------25-40 yaş Spermatositik seminom--->50 yaş Malign testiküler lenfoma-- >50 yaş TANI Testiste ağrısız kitle Aksi ispatlanana kadar testisteki her solid kitle, testis kanseri olarak kabul edilir Ağrı (%10) Hastaların %5-22’si metastazlara bağlı yakınmalarla başvurabilir TANI Skrotal ultrasonografi, testiküler kitlenin kesin tanısı ve karşı testisin incelenmesi amacıyla kullanılır Tümör şüphesi olan her hastaya ultrasonografi yapılmalı Ayırıcı tanı İlk başvurularda %25 yanlış tanı Epididimit, epididimoorşit Hidrosel Testis torsiyonu Granülomatöz orşit Tümör belirteçleri AFP Yolk sac hücrelerinden salgılanır Yarılanma ömrü 5-7 gündür Saf seminom ve saf koryokarsinomda yükselmez Bazı benign patolojilerde de yükselebilir (gebelik, KC patolojileri vb.) Tümör belirteçleri βhCG Sinsityotrofoblast hücrelerinden salgılanır Koryokarsinomların hepsinde yükselir Yarılanma ömrü 24-36 saattir Embriyonel cell ca’ların yarısında, saf seminomların bir kısmında yükselir Tümör belirteçleri LDH (daha çok tümör yükü ile ilişkili) Plasental Alkalen fosfataz (PLAP) Gama Glutamil transpeptidaz Tümör belirteçleri Hastaların çoğunda AFP ve/veya βhCG yüksek Tanı, evrelendirme, tedavi başarısı takibinde kullanılıyor AFP yüksekliği varsa muhtemelen NSGCT Testis tümörlerinin %51’inde tümör markırlarının bir ya da birden fazlası normalden yüksektir AFP seminom dışı germ hücreli tümörlerin (NSGHT) %50-70’inde, bHCG ise %40-60’ında yüksektir Tümör belirteçlerinin normal olması tümör tanısını ortadan kaldırmaz Patogenez GCT’leri hızlı büyürler (boyut 10-30 günde x2) Tunika Albuginea, epididim ve kord’u korur----önce lenfatik ve hematojen yayılım sık görülür. Retroperitoneal lenf nodlarına yayılım Epididim veya skrotum tutulumu varsa eksternal iliak ve inguinal lenf nodları tutulabilir TNM T0----tm yok Tis---CIS T1----testis ve epididim ile sınırlı (vaskuler/ lenf invazyonu yok) T2----testis ve epididim ile sınırlı (v./ l. invazyonu var) veya tunika vajinalis invazyonu T3----Spermatik kord tutulumu (v./ l. invazyonu var veya yok) T4----Skrotum tutulumu (v./ l. invazyonu var veya yok) No--------Nodal metastaz yok N1--------Tek veya multiple ≤ 2cm (RPLND’da ≤6 lenf nodu) N2--------Tek veya multiple >2cm fakat ≤5cm (RPLND’da >6 lenf nodu) N3-------- >5cm M0---Uzak metastaz yok M1---Non-rejyonel lenf veya Akciğer M2---Akciğer haricinde diğer organlar Serum tümör belirteçleri LDH hCG (mIU/ml) S0 N N AFP (ng/ml) N S1 <1.5 x N <5000 <1000 S2 1.5-10 x N S3 >10 x N 5000-50000 1000-10000 >50000 >10000 Evrelendirme Stage 0 Stage 1a 1b 1c Stage 2a 2b 2c Stage 3a 3b 3c Tis N0 M0 S0 T1 N0 M0 S0 T2-4 N0 M0 S0 T(herhangi) N0 M0 S1-3 T(h) N1 Mo S0/S1 T(h) N2 Mo S0/S1 T(h) N3 Mo S0/S1 T(h) N(h) M1 S0/S1 T(h) N(h) M0 S2/ M1 S2 T(h) N(h) M0 S3/ M1 S3/ M2 S(h) Metastaz En sık retroperitoneal lenf nodlarına Sağ’da İnteraorta-kaval LN Sol’da Paraaortik LN Lenfatik drenaj sağdan sola Hematojen yayılım sıklıkla AC’e olur Tedavi Radikal orşiektomi (inguinal kesi): patolojik tanı, T evresi ve lokal tedavi PA Akciğer BT (Retroperitoneal lenf nodu metastazı) PET (Pozitron emisyon tomografisi) Tedavi, Seminoma veya Non-seminoma olmasına ve evresine göre Seminoma Risk faktörleri: Tümör boyutu (4cm↑) ve Rete testis invazyonu Radikal Orşiektomi + Stage 1: İzlem Stage 1/2a/2b : Radyoterapi Stage 2c/3: Kemoterapi (Cisplatin/Etoposid) NSGCT Risk faktörleri: Lenfovasküler invazyon ve Embriyonel Ca yüzdesi Radikal Orşiektomi+ Stage 1/2a/2b: RPLND ve/veya Kemoterapi Stage 2c/3:Kemoterapi ve/veya RPLND (Bleomycin, Etoposid, Cisplatin) (Vinblastin, İfosfamid, Cisplatin)