Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
MÇY, 1970’lerde proje tasarımının niteliğini ve açıklığını
iyileştirmek üzere geliştirilmiş bir yaklaşımdır.

MÇY ilkelerinin bilinmesi Avrupa Komisyonu fonlarından
yararlanmada ve projelerin tasarlanmasında önemli bir
paya sahiptir.


Düşünmeye yardımcı bir araç olarak düşünülmelidir.
Bilginin analiz edilmesi ve yapısal olarak
düzenlenmesine olanak sağlar.

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
Yaklaşım 2 temel aşamadan oluşur. Bu aşamalar:
Analiz Aşaması : (Sorun Analizi, Paydaş Analizi, Hedef
Analizi, Strateji Analizi)

Planlama Aşaması : ( Mantıksal Çerçeve, Faaliyet
Planlaması ve Kaynakların Planlaması)

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
Analiz Aşaması :
Sorun Analizi : Ana, ara ve kök sorunların belirlenmesi ve aralarında
neden-sonuç ilişkisinin kurulması

Paydaş Analizi : Projenin uygulanmasından olumlu yada olumsuz veya
doğrudan yada dolaylı olarak etkilenecek grupların belirlenmesi

Hedef Analizi : Belirlenen sorunlardan hareket ederek hedeflerin
belirlenmesi ve aralarında araç-amaç ilişkisinin kurulması

Strateji Analizi : Hedeflerin gerçekleştirilmesi için olası stratejilerin
belirlenmesi

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
Planlama Aşaması :
Mantıksal
Çerçeve : Proje yapısının tanımlandığı, içsel
mantığının test edildiği, hedeflerin ölçülebilir terimlerle
tanımlandığı tablonun oluşturulması
Faaliyet Planlaması : Faaliyetlerin sırasının, birbirleriyle
olan bağlarının, zamanlamalarının ve sürelerinin belirlenerek
planlanması

Hedef Analizi :Faaliyet planından hareket ederek olası
giderlerin belirlenerek bütçenin hazırlanması

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
- Analiz Aşaması Sorun Analizi
Sorun Analizinde kullanılan temel araçlardan biri sorun
ağacıdır. Sorun Ağacı şu şekilde oluşturulur :
Temel sorunların tanımlanması ve listelenmesi
 Merkezi sorunun tanımlanması
 Neden – sonuç ilişkisinin tanımlanması
 Mantığın kontrol edilmesi
 Sorun ağacı diagramının hazırlanması

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
Paydaş Analizi
Bir projenin başarılı veya başarısız olmasından bir şekilde
etkilenecek tüm bireyler, insan grupları, kurumlar veya
firmalar “Paydaşlar” olarak tanımlanır. Paydaş Analizi ;
Şahısları, grupları ve organizasyonları proje ile ilgilerine
göre belirlemek,
 Bunların proje için önemli olan beklentilerini, katkılarını, risk
unsurlarını tanımlamak için yapılır.

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
Paydaş Analizi
Birincil Paydaş : Projeden doğrudan olumlu yada olumsuz
etkilenecek olanlardır. Projenin temel yararlanıcıları olan
hedef gruplar ve nihai yararlanıcılar olarak bu grupta yer alır.
İkincil Paydaş : Birincil paydaşlara hizmet sunumunda
aracılık edecek olanlardır. Bunlar; fon kuruluşları, uygulama,
izleme ve iştirakçi kuruluşlardır.
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
Paydaş Analizi
Paydaş Analizi İçin Yapılması Gerekenler
Temel grupları/kişileri tanımla
 Sınıflandır (yararlanıcılar, uygulayıcılar vs.)
 Karakteristik özelliklerini belirle ve analiz et
 Proje açısından sonuçları tanımla

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
Paydaş Analizi
Paydaş Analizi İçin Yapılması Gerekenler - devam

Hedeflenecek genel gelişim sorununu veya fırsatını belirle

Olası projede belirgin çıkarları olan tüm grupları belirle
Bu grupların görece rollerini, farklı çıkarlarını, katılım sağlamadaki görece
güç ve kapasitelerini araştır

Paydaşlar arasındaki ilişkilerde işbirliğinin veya karşıtlığın derecesini
belirle

 Analizin
bulgularını yorumla ve gerekli bilgiyi proje tasarına dahil et
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
Paydaş Analizi
Projeyle ilgili taraflar olarak;
Projenin etkilemek istediği kişi ve gruplar,
 Projeye dolaylı olarak olumlu yada olumsuz etkilenen kişi ve gruplar,
 Projeyi finansal olarak destekleyen kişi ve gruplar,
 Projeyi planlayan ve yürüten kişi ve gruplar,
 Proje sahibi kişi ve kuruluşlar,
 Sivil toplum örgütleri,
 Yerel yöneticileri,
 Politikacılar,
 Basın,
 Uluslar arası kuruluşlar sayılabilir.

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
Hedef Analizi
Hedef Ağacı, sorun ağacı tamamlandıktan ve
ön paydaşlar analizi yapıldıktan sonra
hazırlanmalıdır. En basit biçimiyle, hedefler
ağacı sorun ağacının aynısıdır. Ancak
olumsuz sorun tanımlamaları olumlu hedef
tanımlamalarına dönüştürülür.
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
Strateji Analizi
Sorulacak Sorular :
Belirlenen tüm sorunlar veya hedeflere mi yönlenmeli yoksa birkaçı
seçilmeli mi?
 Üzerinde faaliyet gerçekleştirilebilecek olumlu fırsatlar nelerdir?
 Yararların sürdürülebilirliğini sağlayacak ve istenen sonuçlara taşıyacak
müdahale birleşimi nedir?
 Projenin yerel sahiplenilmesi en iyi şekilde nasıl desteklenir?
 Olası farklı müdahalelerin uygulanmalarındaki sermaye ve faaliyetler
nelerdir?
 Hangisi en maliyet etkin seçenek?
 Hedeflenen grupların ihtiyaçlarını en olumlu şekilde etkileyecek strateji
hangisi?
 Olası olumsuz etkiler nasıl bertaraf edilir?

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
Strateji Analizi
Nasıl Yapılır?
Hedef ağacından arzu edilmeyen hedefler elenir.
 Bir proje oluşturacak olası alternatif stratejiler ortaya konur.
 Bir veya birden fazla strateji seçilir.
 Belirlenen kriterlere (maliyet, aciliyet, politik durum vb.) göre
optimum stratejinin hangisi olduğu konusunda değerlendirme yapılır.
 Projeyi oluşturacak stratejiye karar verilir.
 Proje Genel Amacı ve Proje Amacı net olarak ifade edilerek,
projenin kapsamı belirlenir.

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
- Planlama Aşaması Mantıksal Çerçeve
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımının yazılı çıktısı Mantıksal Çerçeve Matrisidir.
Dört sütun ve dört satırdan oluşan bu matrisin ana başlıkları;
Projenin Yapısı : Faaliyetler, çıktılar/sonuçlar, amaç ve genel hedef
 Nesnel olarak doğrulanabilir göstergeler olarak adlandırılan proje yapısı
içindeki her öğenin miktar, nitelik, zaman, hedef grup ve yer açısından
hedefleri
 Doğrulama Kaynakları olarak adlandırılan ve hedeflere ulaşmada ilerleme
sağlandığı doğrulayıcı bilgi kaynakları
 Varsayımlar olarak adlandırılan ve projenin uygulanmasını ve
sürdürülebilirliğini etkileyebilecek projenin kontrolü dışındaki faktörlerin
tanımlanmasını içeren dışsal koşullar

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
Mantıksal Çerçeve Matrisi
(MÇM’nin Tamamlanma Sırası)
Proje Tanımı
Göstergeler
Doğrulama Kaynakları Varsayımlar
Genel Hedef (1)
(8)
(9)
Amaç (2)
(10)
(11)
(7)
Sonuçlar (3)
(12)
(13)
(6)
Faaliyetler (4)
(5)
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
Mantıksal Çerçeve Matrisi
Müdahale Mantığı
Objektif Olarak Doğrulanabilir
Başarı Göstergeleri
Doğrulama Kaynakları ve
Araçları
Projenin katkı yapacağı, daha
geniş genel hedef nedir?
Genel hedef ile ilgili başlıca
göstergeler nelerdir?
Bu göstergelere ilişkin bilgi
kaynakları nelerdir?
Proje Amacı
Proje ile ulaşılacak özel hedefler
nelerdir?
Projenin özel hedeflerine ulaşıp
ulaşılmadığı ve ne dereceye
kadar ulaşıldığını gösteren
niteliksel ve niceliksel
göstergeler nelerdir?
Beklenen
Sonuçlar
/Çıktılar
Özel hedeflere ulaşmak için
öngörülen somut çıktılar
nelerdir? Projenin öngörülen etki
ve yararları nelerdir? Proje ile
ne gibi gelişmeler ve
değişiklikler elde edilecektir?
Proje ile öngörülen sonuç ve
etkilere ulaşıp ulaşmadığı ve ne
dereceye kadar ulaşıldığını
ölçmek için kullanılan
göstergeler nelerdir?
Faaliyetler
Beklenen sonuçları elde etmek
için gerçekleştirilecek başlıca
faaliyetler nelerdir ve bunlar
hangi sırayla
gerçekleştirilecektir?
Bu faaliyetleri uygulamak için
gerekli araçlar nelerdir, örneğin;
personel, ekipman, eğitim,
çalışmalar, malzemeler, işletim
olanakları vb.
Genel Hedef
Varsayımlar
Mevcut veya toplanabilecek
bilgi kaynakları nelerdir? Bu
bilgileri elde etmek için
gerekli yöntemler nelerdir?
Doğrudan proje kontrolü
kapsamında olmayan, genel
hedeflere ulaşmak için
gereken etken ve koşullar
nelerdir? Ne gibi riskler
dikkate alınmak zorundadır?
Bu göstergelere ilişkin bilgi
kaynakları nelerdir?
Plandaki beklenen çıktı ve
sonuçların elde edilmesi için
ne gibi dış etken ve koşullar
gerçekleştirilmelidir?
MALİYET/BÜTÇE
Planlanan faaliyetlerin
uygulanması için projenin
doğrudan kontrolü dışında ne
gibi koşulların hazır
bulunması zorunludur?
Proje(ler) başlamadan önce
ne gibi ön koşullar gereklidir?
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
Mantıksal Çerçeve Matrisi
Örnek:
Genel Hedef : Sürdürülebilirlik temelinde toplum sağlığının
iyileştirilmesine katkıda bulunmak
Proje Amacı : Toplumun ihtiyaçlarını karşılayacak temiz,
güvenilir ve sürdürülebilir su arzı sağlamak
Çıktı : Filtreli su arzı sağlanmış olacak / Köy su sisteminin
bakımını yapan teknisyenler eğitilmiş olacak
Faaliyet : Alan araştırması yapılması, ana su deposunun
inşa edilmesi, eğitim malzemelerinin hazırlanması vs.
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
Mantıksal Çerçeve Matrisi
Müdahale Mantığı
MÇM’nin ilk kolonu “araç-amaç” mantığını özetler.
Hedef ağacı aşağıdan yukarı okunduğunda şöyle ifade edilebilir:
EĞER uygun girdiler/kaynaklar sağlanırsa, O ZAMAN faaliyetler yapılabilir.
EĞER faaliyetler yapılırsa, O ZAMAN sonuçlar elde edilir.
EĞER sonuçlar elde edilirse, O ZAMAN amaca ulaşılır; ve
EĞER amaca ulaşılırsa, O ZAMAN bunun genel hedefe katkı sağlaması
gerekir.
DİKEY MANTIK
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
Mantıksal Çerçeve Matrisi
Doğrulanabilir Göstergeler
Göstergeler, projenin sonuçlarının, amacının ve hedeflerinin ölçülebilir
terimlerle tanımlanmasıdır. Göstergelerde genellikle nicelik, nitelik, yer, hedef
grup ve zaman açısından tanımlama yapılır. SMART özelliklere sahip
gösterge oluşturmak yararlıdır.
S : Specific (Belirgin)
 M : Measurable (Ölçülebilir)
 A : Achievable (Ulaşılabilir)
 R : Realistic (Gerçekçi)
 T : Time – related (Zamanı belli)

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
Mantıksal Çerçeve Matrisi
Gösterge Oluşturma
Adım 1 : Temel göstergeyi tanımla
Küçük ölçekli çiftçilerin pirinç rekolteleri arttı.
Adım 2 : Miktar ekle
Küçük ölçekli çiftçilerin pirinç rekoltesi 5 ton arttı.
Adım 3 : Hedef Grup ve Nitelik ekle
3 hektardan daha aşağı toprağa sahip olan çiftçiler tarafından 1997 yılında
üretilen ürün kalitesi ile aynı nitelikte üretilen pirinç rekoltesi 5 ton arttı.
Adım 4 : Zaman ekle
1997 yılında üretilen ürün kalitesi ile aynı nitelikte üretilen pirinç rekoltesi 3
hektardan daha aşağı toprağa sahip olan çiftçiler tarafından 1998 yılı
sonunda 5 ton arttı.
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
Mantıksal Çerçeve Matrisi
Doğrulama Kaynakları
Göstergelerin kontrol edilmesi için gerekli bilgiyi sağlayacak
dokümanlar, raporlar ve diğer kaynaklardır. Göstergelerin
belirlenmesiyle eş zamanlı olarak doğrulama kaynakları da
belirtilmelidir.Doğrulama kaynakları şu bilgileri vermelidir:
 Bilginin sağlanacağı format (örn: ilerleme raporları, proje
hesapları, kayıtları, resmi istatistikler vs.)
 Bilgiyi kimin sağlayacağı (örn: saha elemanları, sözleşmeli
anketör ekipleri, proje yönetim ekibi vs.)
 Bilginin hangi sıklıkla sağlanacağı (örn: aylık, üç aylık, yıllık
vs.)
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
Mantıksal Çerçeve Matrisi
Riskler, Varsayımlar, Önkoşullar
Riskler, projenin başarısı için önemli olan ve dışsal faktörler olarak ifade ettiğimiz
olumsuz etkilerin tümüdür.
Varsayımlar, proje stratejisinin belkemiğini oluşturur. Projenin başarısı ve genel mantığı
için temel olan ancak proje yönetiminin kontrolü dışındaki gerekli koşulları tanımlar.
Projenin başarısını etkileyen veya belirleyen dışsal faktörlerin olumlu olarak ifade
edilmesidir.
“Radyo programları geliştirildi ve yayınlandı” çıktısının ve “topluluğun radyo yayınlarına
erişimi var” varsayımının oluşturulduğu bir projede uygulamaya geçildiğinde hedef
grubun radyo programlarını dinlemesini sağlayacak araçlara sahip olmadığı ortaya
çıktı.
Bu durumda çıktılara karar vermeden önce varsayımlar tekrar gözden geçirilmelidir.
Önkoşullar, Faaliyetler başlamadan önce aşılması gereken koşullardır.
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
Faaliyet Planlaması
Proje
faaliyetlerinin analiz edildiği ve grafiksel
olarak gösterildiği şekildir.
Faaliyetlerin
mantıksal dizinini, beklenen süresini
faaliyet arasındaki olası bağlılıkları belirlemeye
yardımcı olur.

Uygulama ve yönetim sorumluluklarını tayin eder.
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
Faaliyet Planlaması
Faaliyet Planı
Faaliyet Planı
Yıl 1
Ref. No
Sonuçlar ve
Faaliyetler
1.1.
Sonuç 1
Sorumluluk
Q
1
Q
2
Yıl 2
Q
3
Q
4
→
→
Yıl 3
Q
1
Q
2
Q
3
Q
4
Q
1
Q
2
Q
3
→
→
→
→
→
→
→
→
→
→
→
→
→
→
→
→
→
→
Q
4
Faaliyetler
1.1.1
Faaliyet 1.1.1
→
1.1.2
Faaliyet 1.1.2
→
1.1.3
Faaliyet 1.1.3
1.1.4
Vs…
→
→
1.1.5
1.1.6
1.1.7
1.1.8
→
→
→
→
→
→
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
Hedef Analizi
Bütçe
 Proje teklifinin sunulacağı makamın belirlediği para biriminde hazırlanmalıdır.
 Bütçenin geçerlilik süresi projenin süresi ile sınırlıdır.
 Bütçedeki her bir kalem yapılacak faaliyetlerle ilgili olmalıdır.
 Bütçedeki toplam tutar sadece talep edilen hibe miktarını değil, proje için
gerekli bütçe miktarını göstermelidir.
 bütçenin yıllara dağılımı, faaliyet planı ile tutarlı olmalıdır.
 Tüm miktarlar gerçek piyasa koşullarını yansıtmalı ve hibenin alınacağı
makamca uygun görülen giderler tanımına uymalıdır.
 Bütçede belirtilen her gider kalemi belgelendirilecektir.
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
Hedef Analizi
Bütçe
Uygun Giderler :
 Piyasa koşullarına uygun personel giderleri (maaş + sosyal güvence)
 Seyahat masrafları ve harcırah
 Donanım ve hizmetler
 Sarf malzemeleri ve araç - gereç
 Taşeron ödemeleri
 Projeyle doğrudan bağlantılı diğer giderler (çeviri, denetim vs.)
 İdari giderleri karşılamak için yapılan dolaylı giderler (doğrudan proje
giderlerinin en fazla %7’si kadar)
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY)
Hedef Analizi
Bütçe
Uygun Olmayan Giderler :
 Borçlar ve olası kayıplar/borçlar için ayrılan kayıplar
 Faizler
 Başka bir çerçevede finanse edilen harcamalar
 Arazi/arsa/bina alımları
 Kur farkından doğan kayıplar
 KDV’de dahil olmak üzere proje sahibinin ilgili kanun ve
yönetmeliklerden doğan vergileri
 Proje hazırlık çalışmaları ve diğer hazırlık çalışmalarına ait giderler
TEŞEKKÜRLER…