BETA-ADRENERJİK RESEPTÖR BLOKERLERİ

BETA-ADRENERJİK
RESEPTÖR BLOKERLERİ
Doç.Dr.M.Kemal Yıldırım

Bu ilaçlar beta-adrenerjik reseptörleri
reversibl bir şekilde bloke ederek
sempatoadrenal sistem stimülasyonunun
veya izoproterenol ve diğer beta-mimetik
ilaçların çeşitli yapılar üzerindeki etkilerini
kompetetif bir şekilde antagonize ederler.
TEMEL FARMAKOLOJİK
ÖZELLİKLERİ
1.Selektiflik (seçicilik):Beta-blokerlerin çoğu β1
ve β2 reseptörlere karşı aynı derecede yüksek
afinite gösterirler ve bunların her ikisini de aynı
derecede bloke ederler; bunlara selektif-olmayan
(non-selektif) ilaçlar adı verilir.
 Β1 reseptörlere selektif etki gösteren ilaçlara
kardiyoselektif ilaçlar denir:bisoprolol, atenolol,
asebutolol, betaksolol, metoprolol gibi.

2.İntrinsik sempatomimetik etkinlik
(İSE):Bazı beta-bloker ilaçlar parsiyel
agonisttir;yani beta-reseptörleri duruma
göre bloke veya aktive ederler.
 İSE’si en yüksek olan beta-bloker
pindolol’dür. Diğer İSE’li ilaçlar
oksprenolol, asebutolol,karteolol ve
seliprolol.

Bu tür ilaçların bronkospazma veya
periferik spastik damar hastalıklarına ya da
kalp blokuna eğilimi olan kimselerde tercih
edilmesi tavsiye edilir.
 Propranolol’un İSE’si yoktur.

3.Lipofilikliğin derecesi ve buna bağlı
farmakokinetik farklar:Başta propranolol
olmak üzere,beta-blokerlerin çoğu fazla
lipofiliktir.
 Bazıları ise
hidrofiliktir:Atenolol,betaksolol,bisoprolol,
karteolol,nadolol,sotalol.


4.Membran stabilizasyonu:Propranolol ve
diğer bazı beta-blokerler, eksitabl
hücrelerin sitoplazma membranındaki Na+
kanallarını bloke ederler, böylece memranı
depolarizasyona karşı korurlar.
5.Melez(hibrid) etkinlik:
 Seliprolol’un β2 agonisti olmasına bağlı
vazodilatör ve bronkodilatör etkileri yanında, α2
adrenerejik reseptör bloker etkisi de vardır.
 Karvedilol’un α1 adrenerjik reseptör blokeri ve
hafif kalsiyum kanal blokeri etkinliği vardır.
 Labetolol beta reseptörler yanında α1
reseptörleri de bloke eder.

Selektif olmayan beta-blokerlerin
farmakolojik özellikleri
Propranolol
 Tam bir antagonisttir.
 İntrinsik sempatomimetik etkinlik(İSE)
göstermez.
 Lokal anestezik etki gösterir.







1.Kalp damar sistemi ile ilgili etkileri:
Kalbin kontraktilitesini ve atış hızını
azaltır(negatif inotropik ve negatif kronotropik
etki).
Kalbin yaptığı işi ve oksijen tüketimini belirgin
şekilde azaltır.
Kalpte iletim sistemini yavaşlatır.
Beyin damarları hariç bütün damar yataklarında
kan akımını azaltır(β2 bloker etki).
Antitrombositik etki.
2.Bronşlar:
 Hava yollarının rezistansında artma
yapar(Bronş ve bronşiyollerin β2reseptörlerini bloke ettiği için).
 Astma krizine yol açabilir.






3.Metabolik etkileri:
Lipositlerdeki β1 ve β3 reseptörleri bloke ederek
lipolizi inhibe eder.
Hiperglisemiyi azaltır(β2 bloker etki).
İnsülin salgılanmasını inhibe eder(β2 bloker
etki).
Hipoglisemi komasının taşikardi,palpitasyon ve
titreme gibi ön belirtilerini suprese eder.
Hastanın önlem alma olanağı ortadan kalkar.
Yüksek dansiteli lipoprotein (YDL) düzeyini
düşürür.
 Düşük dansiteli lipoprotein (DDL) düzeyini
değiştirmez.
 T4’ü daha etkin olan T3’e çeviren 5’deiyodinazı inhibe eder.

4.Renin salgısının inhibisyonu:
 Artmış olan renin salgısını inhibe eder.
 5.Santral etkileri:
 Fazla lipofilik olduğu için SSS’ne kolayca
girer.
 Uyuşukluk, bellek bozulması,
dezoriyantasyon, halüsinasyonlar, korkulu
rüya,uykusuzluk,yorgunluk ve isteksizlik.

Kardiyoselektif beta-blokerlerin
farmakolojik özellikleri:
 Kardiyoselektif ilaçların,selektif
olmayanlara göre başlıca üstünlükleri
şunlardır:
 1. Astma ve diğer tür obstrüktif akciğer
hastalığı olanlarda daha az
bronkokonstriksiyon yaparlar.

2. Periferik damar hastalığı olanlarda daha
az periferik vazokonstriksiyon ve uçlarda
daha az soğuma yaparlar.
 3. Diyabetli kimselerde insülin
injeksiyonuna bağlı hipogliseminin normale
dönmesini daha az geciktirirler ve
hipoglisemi belirtilerini daha az
maskelerler.

Beta-blokerlerin kullanıldığı yerler:
1.Hipertansiyon
 2.Angina pektoris
 3.Bazı taşiaritmiler
 4.Akut myokard infartüsünun tedavisi ve
infarktüs sonrası proflaksi (sekonder
proflaksi):

İnfarktüs bölgesinin genişlemesini
kısıtladıkları ve
 Ventrikül fibrilasyonu insidensini
azaltabildikleri saptanmıştır.
 5.Hipertiroidizm:
 Antitiroid ilaçlarla yapılan tedaviye
yardımcı olarak veya
 Cerrahi girişimden önce tek başına

6.Hipertrofik obstrüktif
kardiyomyopati:myokardı gevşeterek
aorttaki darlığı azaltır.
 7.Kronik konjestif kalp
yetmezliği:Yetmezlik halinde oluşan aşırı
sempatoadrenal stimülasyonun olumsuz
etkilerini önler.
 8.Migren

9.Feokromasitoma
 10.Glokomun lokal tedavisi:Timolol
maleat, karteolol, betaksolol ve
levobunolol kronik açık açılı glokomda
kullanılır.
 11.Anksiyete halleri
 12.Portal hipertansiyon

YAN TESİRLERİ:
1.Gastrointestinal bozukluklar
 2.Bronkokonstriksiyon
 3.Kalp yetmezliği
 4.Sinüs bradikardisi ve A-V blok
 5.Glukoza dayancın azalması:İnsülinin
yaptığı hipoglisemiyi,bu olayı
tamponlamaya çalışan refleks sempatik
etkinliği azaltarak şiddetlendirirler.

6.Lipid metabolizmasının bozulması:Total
kolesterol,ÇDDL kolesterolü ve trigliserid
düzeyini arttırırlar.
 7.Egzersize toleransın azalması
 8.Periferde kan akımının azalmasına bağlı
diğer yan tesirler
 9.Kesilme sendromu ve rebound olayı
 10.SSS ile ilgili yan tesirler

11.Diğer yan tesirler:Beta-blokerler
psöriaziform,likenoid veya ekzamatöz cilt
lezyonları yapabilirler.
 Praktolol göz-deri sendromu yapabilir.
 Beta-blokerleri uzun süre kullananlarda
%20-25 oranında impotens gelişebilir.

Akut beta-bloker zehirlenmesi ve tedavisi:
 Hafif olgularda tedavi yapılmaz,gözlem
altında tutulur.
 Ciddi zehirlenmelerde atropin+beta
stimülan ilaç tedavisi yapılır.

Kontrindikasyonları
1.Kalple ilgili durumlar:Ağır
bradikardiler,konjestif kalp yetmezliği, 2.
ve 3. derece bloklar, düşük debili kalp
hastalıkları
 2.Solunum yolu hastalıkları:Bronşiyal
astma mutlak, kronik obstrüktif akciğer
hastalıkları nisbi kontrindikasyon
 3.Periferik vasküler hastalıklar

4.Diabetes mellitus
 5.SSS ile ilgili durumlar:Ağır depresif
hastalık
 6.Karaciğer ve böbrek yetmezliği
 7.Cerrahi girişimler:Kronik beta-bloker
kullanan olgularda cerrahi girişim
yapılması gerekirse ilaç kesilmemelidir.






8.Yaş:70 yaşından yukarı hastalarda doz iyi
ayarlanmalı
9.Gebelik: Beta-blokerlerin insanda fötus için
güvenli olup olmadığı bilinmiyor.
Etkileşmeler:
İnsülin ve oral antidiyabetiklerin hipoglisemik
etkilerini artırırlar.
Simetidin, propranololün presistemik
eliminasyonunu inhibe eder, biyoyararlanımını
artırır.