14.Hafta ÜSTÜN ZEKÂLI ÖĞRENCİLER File

MSÖ405
ÖZEL EĞİTİM
DOÇ. DR. HATİCE BAKKALOĞLU
DERSİN İÇERİĞİ
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
ÜNİTE
I: ÖZEL EĞİTİM
II:
ÖZEL EĞİTİMDE DEĞERLENDİRME
III:
BEP HAZIRLAMA ve ÖĞRETİMİN BİREYSELLEŞTİRİLMESİ
IV:
KAYNAŞTIRMA ve DESTEK ÖZEL EĞİTİM HİZMETLERİ
V:
AİLE EĞİTİMİ
VI:
ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLER
VII:
İŞİTME YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLER
VIII:
GÖRME YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLER
IX:
FİZİKSEL YETERSİZLİĞİ/SÜREĞEN HASTALIĞI OLAN
ÖĞRENCİLER
X:
DİL VE KONUŞMA BOZUKLUĞU OLAN ÖĞRENCİLER
XI:
ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN ÖĞRENCİLER
XII:
DUYGU DAVRANIŞ BOZUKLUĞU OLAN ÖĞRENCİLER
XIII:
OTİSTİK BOZUKLUĞU OLAN ÖĞRENCİLER
XIV:
ÇOKLU YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLER
XV:
ÜSTÜN ZEKALI ÖĞRENCİLER
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
2
ÜNİTE XV: ÜSTÜN ZEKÂLI ÖĞRENCİLER





Üstün Zekâ Tanımları
Üstün Zekâ Kuramları
Erken Çocukluk Yıllarında Üstün Zekâlı Çocuk
Üstün Zekâlı Öğrencilerin Tanılanması
Üstün Zekâlı Öğrencilerin Eğitimlerinde Öğretim Stratejileri
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
3
Giriş


Üstün zekâlı bireyler bir grup olarak homojen bir yapıya
sahipmiş gibi gözükseler de, bireysel olarak -özellikle
zihinsel olarak- normal bireylerin oluşturduğu
gruptan daha heterojendirler.
Normal öğrencilerin oluşturduğu bir grupta zekâ dağılımı
genellikle 90-110 arası olduğu halde üstün zekâlı bireyler
arasında zekâ dağılımı 130 ve üzeridir.
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
4
Üstün Zeka Tanımları




“genel zihinsel yetenekte, özel akademik yeteneklerde, yaratıcı veya
üretken düşünmede, liderlik yeteneğinde, sanat yeteneğinde veya
psikomotor yetenekte olağanüstü başarı gösteren veya potansiyel
yeteneğe sahip olan çocuklar”
“akranlarına göre olağanüstü düzeyde başarı veya başarı potansiyeli
gösteren çocuk”
“bir ya da daha fazla alanda olağanüstü performans gösteren veya
olağanüstü potansiyeli olan birey”
“üst düzey bilişsel yeteneklerin ve yoğun duyguların birleşerek alışılmışın
dışında deneyimler yarattığı eş zamanlı olmayan gelişim”
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
5
Üstün Zeka Kuramları
1.
2.
3.
Çoklu zeka kuramı
Başarılı zeka kuramı
Üçlü halka üstün zeka kuramı
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
6
1-Çoklu zeka kuramı (Gardner, 1983,
1999)

İnsanların farklı alanlarda zeki olabileceğini ileri süren,
hümanist yaklaşım;
1.
Dilsel zeka
2.
Mantıksal-Matematiksel zeka
3.
Görsel-Uzamsal zeka
4.
Müziksel zeka
5.
Bedensel-Kinestetik zeka
6.
Kişilerarası zeka
7.
İçsel-Kişisel zeka
8.
Doğacı zeka
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
7
2-Başarılı zeka kuramı (Sternberg,
1997)

Zekâ, yaşadığımız toplum içinde çevreye
uyum sağlayabilme, çevreyi değiştirebilme
ya da uygun çevreyi seçebilme
davranışlarımızda kendini göstermektedir.
1.
2.
3.
Analitik zeka,
Yaratıcı zeka
Pratik zeka
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
8
3-Üçlü halka üstün zeka kuramı
(Renzulli, 1978)



Üstün zekâ, ortalama üstü genel veya özel yeteneğin,
yaratıcı yeteneğin ve motivasyonun etkileşimi ve beraber
çalışması ile ortaya çıkmaktadır.
Bu üç halkadan birinin eksik olması üstün zekânın ortaya
çıkışını veto eder.
Ancak üstün zekâlı olabilmek için her üç yetenek alanında
da çok yüksek potansiyele sahip olmaya gerek yoktur.
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
9
Devam…
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
10
Devam…
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
11
Erken Çocukluk Yıllarında Üstün
Zekâlı Çocuk



Bebeklikte üstün zeka
İlerleyen yıllarda üstün zeka
Deha çocuklar
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
12
Bebeklikte üstün zeka (doğumu takip eden ilk
aylarda göstermiş oldukları karakteristik
özellikler)











Uzun dikkat süresi
Az uykuya ihtiyaç
Aktiflik
Doğumu takip eden ilk aylarda bakıcılarını tanıma ve onlara gülümseme
Gürültüye karşı aşırı tepki ve öfkelenme
Olağanüstü hafıza (gördüğü şeylerin büyük bir çoğunluğunu hatırlama)
Hızlı öğrenme (herhangi bir şeyi bir sefer gördükten ya da yaptıktan sonra onu
başkalarının yardımı olmadan tekrar yapabilme vb.)
İlk aylarda dil gelişiminin başlaması
Kitaplara karşı olağanüstü ilgi
Meraktan dolayı aşırı soru sorma
Uyaranlara karşı tepkisel olma
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
13
İlerleyen yıllarda üstün zeka (Çocukluk yıllarında
zekâ testlerinde ortaya konan üstün performans;
şu özelliklerden bir ya da bir kaçı)




3-4 yaşlarında iken ya da daha da erken bir yaşta okumaya başlama.
Okumaya başladıktan kısa bir süre sonra yazmaya başlama.
Henüz 3-4 yaşlarında iken ya da daha da erken bir yaşta basit aritmetik
problemlerini çözebilme.
On yaşından daha öncesinde müzik, matematik ve yaratıcı yazın gibi
alanlarda yetişkin performansı gösterme.
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
14
Deha çocuklar



Deha çocuklar bir ya da daha fazla alanda erken yaşta olağanüstü hızlı
gelişim gösteren ve muhteşem denecek düzeyde özel yeteneğe sahip olan
çocuklardır. On yaşına kadar ya da daha öncesinde her hangi bir alanda
yetişkin düzeyinde gösterilen performans, bu çocukları diğer üstün zekâlı
çocuklardan ayıran en önemli özelliktir. (çoğunlukla matematik, müzik,
satranç, resim ve bazen de yaratıcı yazın alanında rastlamak mümkündür)
Normal düzeyde üstün zekâlı çocuklar sahip oldukları yeteneklerinin bir
kısmını doğumla, bir kısmını ise yaşamla geliştirdikleri halde, deha çocukların
olağanüstü özel yeteneklerini tamamıyla doğumla getirdikleri
düşünülmektedir.
Bu çocukların büyük bir çoğunluğu doğumlarını takip eden birkaç ay içinde
konuşmaya ve iki yaş civarında da okuyup yazmaya başlarlar.
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
15
Üstün zekalı çocukların IQ
düzeylerine göre sınıflandırılması

Birinci düzeydeki çocuklar;
 standart zekâ, yetenek veya başarı testlerinde üst % 90-98’lik dilim
arasında performans gösterirler.


Heterojen bir sınıfta sınıfın yaklaşık üçte biri veya dörtte biri bu
düzeydedir.
Diğer çocukların anaokulunun sonlarına doğru kazanabildikleri
becerileri, bu düzeydeki çocuklar henüz anaokuluna başladıkları
dönemde kazanırlar.
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
16
Devam…

İkinci düzeydeki çocuklar;
 standart zekâ, yetenek veya başarı testlerinde üst % 98-99’luk
dilim içinde performans gösterirler.


Otuz kişilik heterojen bir sınıfta genellikle bir ile üç öğrenci bu
düzeyde olabilir.
Bu düzeydeki çocuklar, normal çocukların okulöncesinde
kazandıkları becerilerin çoğunun gelişimini dört yaşlarında
tamamlarlar.
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
17
Devam…

Üçüncü düzeydeki çocuklar;
 standart zekâ, yetenek veya başarı testlerinde üst % 98-99’luk
dilimin daha üst kesimlerini kapsarlar.


Heterojen bir sınıfta bu düzeyde en fazla bir öğrenciye rastlanabilir.
Bazı sınıflarda hiç rastlanmayabilir de.
Bu düzeydeki çocuklar üç ile dört yaşlarında iken okul öncesinde
kazanılan becerilerin çoğunun gelişimini tamamlarlar.
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
18
Devam…

Dördüncü düzeydeki çocuklar;
 standart zekâ, yetenek veya başarı testlerinde üst % 99’luk dilimin
içindedirler.


Her sınıfta bu düzey çocuğa rastlamak mümkün değildir. Bir okulda
bu öğrencilerden birkaç tane olması olasıdır.
Bu düzeydeki çocukların büyük bir çoğunluğu okulöncesinde
kazanılan becerilerin büyük bir çoğunluğunu üç ile dört yaşlarına
kadar kazanırlar.
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
19
Devam…

Beşinci düzeydeki çocuklar;
 standart zekâ, yetenek veya başarı testlerinde üst % 99’luk dilimin
üst kesimini oluştururlar.


Bir okulda bir iki öğrenci bu düzeyde olabilir.
Bu düzeydeki çocukların büyük bir çoğunluğu okulöncesinde
kazanılan becerilerin büyük bir çoğunluğunu iki ile üç yaşlarına
kadar kazanırlar.
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
20
Üstün Zekâlı Öğrencilerin
Tanılanması



Ü.Z. öğrencilerin zekâ düzeyleri, yaratıcı yetenekleri ve motivasyonları
gibi bireysel özelliklerine ilişkin olarak bilgilerin toplandığı ve bu bilgiler
doğrultusunda öğrencilerin zihinsel kapasiteleri ve potansiyelleri
hakkında kararların alındığı bir süreçtir.
Bu süreçte, öğrenciyle ilgili olarak toplanan bilgilerin detaylı, doğru ve
güvenilir olabilmesi için bilgi toplama araçlarının çeşitlilik arz etmesine
ve farklı disiplinlerden uzmanların tanılama sürecine katkıda
bulunmasına özen gösterilir.
Tanılama, özel eğitim ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yapılmalı
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
21
Tanılamada İlkeler







Yarar
Kapsamlılık
Eşitlik
Erken tanı
Süreklilik
Uygun araç
Ortak karar
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
22
Tanılamada Aşamalar



Tarama/aday gösterme
Test aşaması
Karar alma
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
23
Öğretmen İçin Örnek Form
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
24
Üstün Zekâlı Öğrencilerin
Eğitimlerinde Öğretim Stratejileri
Doç. Dr. Hatice BAKKALOĞLU
25