Sa¤l›kl› Van Kedilerinin EKG De¤erleri ile Kalp

Turk J Vet Anim Sci
27 (2003) 101-107
© TÜB‹TAK
Araflt›rma Makalesi
Sa¤l›kl› Van Kedilerinin EKG De¤erleri ile Kalp Radyografileri
Üzerine Yafl, Cinsiyet ve Mevsim Etkilerinin Araflt›r›lmas›*
Dide KILIÇALP, Ali ÇINAR
Yüzüncü Y›l Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Fizyoloji Anabilim Dal›, Van - TÜRK‹YE
Gelifl Tarihi: 15.10.2001
Özet: Bu araflt›rma; kedilerde yafl, cinsiyet ve mevsimlerin EKG ve kalp radyografisi üzerine etkilerini incelemek amac›yla yap›lm›flt›r.
Araflt›rmada üç ve onbefl ayl›k difli ve erkek toplam yirmisekiz sa¤l›kl› Van Kedisi kullan›ld›. Bu kedilerden Yaz, Sonbahar, K›fl ve
‹lkbahar mevsimlerini kapsayacak flekilde elektrokardiyogramlar ve kalp radyografileri al›nd›. EKG’ler bipolar ve artt›r›lm›fl unipolar
ekstremite derivasyonlar› ile prekordiyal derivasyonlar (CV6LL, CV6LU, V10) fleklinde yazd›r›ld›. Dalgalar›n süre ve amplitüdleri II.,
kalbin ortalama elektriksel ekseni I. ve III. derivasyonlarda de¤erlendirildi. EKG’lerde tüm dalgalar görüldü. Radyolojik muayene
amac›yla; kedilerin gö¤üs bofllu¤unu kapsayacak flekilde (LL) radyografileri al›nd›. Bu aflamada 44-47 kV dozunda röntgen ›fl›n› verildi.
Elektrokardiyogramlar›n yafl, cinsiyet ve mevsimlere göre de¤erlendirilmesi sonucunda: P dalgas›n›n süresi 0,04 sn., amplitüdü 0,10,12 mV, P-R aral›¤›n›n süresi 0,06-0,08 sn, QRS kompleksinin süresi 0,03-0,04 sn ve amplitüdü 0,16-0,5 mV, T dalgas›n›n süresi
0,06-0,09 sn ve amplitüdü 0,1- 0,15 mV, Q-T aral›¤›n›n süresi ise 0,15- 0,18 sn de¤erleri aras›nda de¤iflmektedir. T dalgas› tüm
aVR derivasyonlar› ile II, aVL ve V4 derivasyonlar›n›n bir k›sm›nda negatif olarak bulundu. Kalbin ortalama elektriksel ekseni +66,5º
ile +87,5º aras›ndad›r. Bu de¤erler aç›s›ndan gruplar aras›nda önemli bir fark görülmemifltir. Mevsimlere göre ortalama kalp at›m
say›s› I. grupta s›ras›yla ; 200 ± 12a, 170 ± 5,9b, 193,2 ± 12a ve 207,2 ± 15a vurufl/dk.(a,b:P< 0.05), II. grupta ; 201 ± 8,7,
179,8 ± 5,1 , 202,8 ± 14 , 195,6 ± 5,2 vurufl/dk., III. grupta; 176,2 ± 7,7 , 170 ± 7, 186,6 ± 13, 193,5 ± 13 vurufl/dk., IV.
grupta; 186,3 ± 16 , 180 ± 14, 200 ± 11, 210 ± 15 vurufl/dk. olarak hesaplanm›flt›r. Radyografik muayenelerde kalbin yeri 4.-7.
ve genellike 5.-7. interkostal aral›kta saptand›.
Anahtar Sözcükler: Cinsiyet, EKG, Kalp Radyografisi, Van Kedisi, Mevsim, Yafl
Investigation of the Effects of Age, Sex and Season on Electrocardiographs
(ECG Values) and Heart Radiographs of Healthy Van Cats
Abstract: This study was carried out to investigate the effects of age, sex and season change on electrocardiograms of Van cats.
Thirty-eight (male and female) healthy Van cats, 3-15 months old were used. Electrocardiograms (ECGs) and heart radiographs were
obtained from cats seperately in summer, autumn, winter and spring. ECGs were recorded as bipolar, augmented unipolar and
precordial leads (CV6LL, CV6LU, V10). Durations and amplitudes of waves on the trace were measured in lead II and the electrical
axis also measured in leads I and III. Radiographic examination was performed in the right lateral recumbency position (covering the
whole thoracic cavity) and the dose of the X-ray beam was 44-47 kV. The duration of P wave was 0.04 s. and its amplitude was
0.10 mV-0.12 mV. The PR interval was 0.06-0.08 s. The duration of the QRS complex was 0.03-0.04 s and its amplitude was 0.16
mV-0.5 mV. The duration of the T wave was 0.06-0.09 s. and its amplitude was 0.1mV-0.15 mV. The duration of the QT interval
was 0.15-0.18 s. The T wave was negative in all of the aVR leads and in some of leads II, aVL and V4. The mean electrical axis of
the cats was +66.5º to +87.5º. No significant differences were seen among the groups. The heart rate in the first group was
determined by seasons to be 200 ± 12a, 170 ± 5.9b, 193.2 ± 12a and 207.2 ± 15a beat/min (a,b: P < 0.05); in the second group
201 ± 8.7, 179.8 ± 5.1, 202.8 ± 14 and 195.6 ± 5.2 beat/min; in the third group 176.2 ± 7.7, 170 ± 7, 186.6 ± 13 and 193.5
± 13 beat/min; and in the fourth group 186.3 ± 16, 180 ± 14, 200 ± 11 and 210 ± 15 beat/min, respectively. According to
radiographic examinations, the heart was located 4th – 7th and 5th – 7th intercostal intervals.
Key Words: Sex, ECG, Heart Radiography, Van Cat, Season, Age
* Bu araflt›rma makalesi Yüzüncü Y›l Üniversitesi Araflt›rma Fonu taraf›ndan 97 VF 007 nolu proje olarak desteklenmifl ve ayn› bafll›kl› Doktora
Tezinden özetlenmifltir.
101
Sa¤l›kl› Van Kedilerinin EKG De¤erleri ile Kalp Radyografileri Üzerine Yafl, Cinsiyet ve Mevsim Etkilerinin Araflt›r›lmas›
Girifl
Van Kedisi; Van Gölü çevresindeki yerleflim
birimlerinde ve özellikle de Van’da yetifltirilmektedir. Van
Kedisi kar beyaz tüy renginde; bir k›sm›n›n tüyleri k›sa
di¤er k›sm›n›n tüyleri ince ve uzun, yar› albino vücut
karakterindedir. Renkli görünüm sa¤layan pigmentler
sadece gözlerde toplanm›flt›r. Yani kedinin bir gözü, sar› yeflil veya kehribar renginde di¤eri ise mavi renktedir. Van
Kedisi sevimli bak›fll›, uysal, cana yak›n ve özellikle
çocuklarla aras› iyi olan bir kedi türüdür(1). Son
zamanlarda say›lar›n›n gittikçe azalmas› üzerine bu
hayvanlar koruma alt›na al›nm›fllard›r .
Kalp çal›flmas› s›ras›nda oluflan aksiyon ak›mlar›n›n
kaydedilmesi
ve
yorumlanmas›
ile
u¤raflan
elektrokardiyografi, kalp ve damar hastal›klar›n›n tan› ve
incelenmesinde kullan›lan bir muayene yöntemidir (2-6).
Evcil karnivorlar›n kalp hastal›klar›n›n araflt›r›lmas›nda
EKG ile birlikte radyografiden de yararlan›l›r. Radyografi
kalbin flekli, boyu, konumu ve kalp hipertrofileri hakk›nda
fikir verebilir. De¤iflik ›rklardaki kedilerde kan ve EKG
de¤erlerine bak›lm›flt›r fakat bu alandaki araflt›rmalar da
oldukça k›s›tl› say›dad›r (2,7-10). Son y›llarda birkaç
araflt›rmac›, Van Kedilerinde baz› hematolojik de¤erlere
bakarak; fizyolojik ve biyokimyasal de¤erlerini tespit
etmifllerdir (1,11). Yap›lan literatür taramalar›nda Van
Kedilerinin elektrokardiyografik ve radyografik
de¤erlerinin tespit edilmedi¤i saptanm›flt›r. Bu de¤erlerin
bilinmemesi ise Van Kedilerinde kardiyo-vasküler
sistemde gözlenen pekçok hastal›¤›n tan› ve tedavisinin
yap›lmas›n› güçlefltirmektedir. Ayr›ca tedavinin seyri de
takip edilememektedir.
Yap›lan bu çal›flma ile; sa¤l›kl› Van Kedilerinin
elektrokardiyografi ve radyografileri al›narak, bu
hayvanlara ait normal (fizyolojik) de¤erlerin tespit
edilmesi ve bundan sonra yap›lacak olan çal›flmalar için de
bir referans de¤er teflkil etmesi amaçlanm›flt›r.
Materyal ve Metot
Bu araflt›rmada, Y.Y.Ü. Van Kedisi Evi’nde bulunan
Van Kedileri kullan›ld›. Kediler her grupta yedi kedi olacak
flekilde yafl ve cinsiyetlerine göre dört gruba ayr›ld›. I.
Grup üç ayl›k difli kedilerden, II. Grup üç ayl›k erkek
kedilerden, III. Grup onbefl ayl›k difli kedilerden, IV. Grup
ise onbefl ayl›k erkek kedilerden oluflturuldu.
102
Kedilerin ilk EKG ve kalp radyografisi çekimleri
Haziran, ikinci çekimler Ekim, üçüncü çekimler Ocak,
dördüncü çekimler Nisan ay›nda olmak üzere dört mevsim
itibar›yla
ayn›
kedilerden
yap›ld›.
Kediler
elektrokardiyogramlar› al›nmadan önce masa üzerinde
sa¤ lateral pozisyonda, ön ve arka ayaklar› vücudun uzun
eksenine dikey ve her biri di¤erine paralel olarak yat›r›ld›.
Artifakts›z kay›t yapabilmek amac›yla kedilerin kay›ttan
15-20 dakika önce araflt›r›c› taraf›ndan okflanarak
sakinleflmeleri sa¤land›. EKG çekimleri s›ras›nda hiçbir
anestezik madde kullan›lmad›. Bütün derivasyonlarda
timsah a¤›zl› elektrotlar kullan›ld›. Elektrotlar ön
bacaklarda dirsek ekleminin üzerine, arka bacaklarda diz
ekleminin hemen üzerine gelecek flekilde yerlefltirildi ve
bipolar ekstremite derivasyonlar› (I, II ve III) ile art›r›lm›fl
unipolar ekstremite derivasyonlar› (aVR, aVL ve aVF)
olarak kaydedildi. Gö¤üs derivasyonlar› ise; sol tarafta
alt›nc› interkostal aral›¤›n sternumla kesiflti¤i yerin
yak›n›na V2(CV6LL), alt›nc› interkostal aral›kta
kostakondral (kaburga-k›k›rdak) ba¤lant› yerine
V4(CV6LU) ve yedinci gö¤üs omurunun dorsal ç›k›nt›s›
üzerine V10 gelecek flekilde yerlefltirilerek kaydedildi
(12,13). Kay›t iflleminde Cardiofax 6851 (Nihon Kohden,
Tokyo, Japon) marka elektrokardiyograf kullan›ld›.
Elektrokardiyagramlar, elektrokardiyograf›n h›z› 25
mm/sn ve duyarl›l›¤› 1 mV=10 mm olacak flekilde
ayarlanarak dokuz derivasyon olarak kaydedildi.
Dalgalar›n süre ve amplitüdlerinin belirlenmesi II.
derivasyonda yap›ld›. Kalbin elektriksel ekseni ise I. ve III.
derivasyonda hesapland› (12,13,14). Radyololojik
muayenesinde Shimadzu (Shimadzu Co. Kyoto, Japon)
100 kV, 60 mA gücünde hareketli masaya sahip röntgen
cihaz›ndan yararlan›ld›. Röntgen çekimlerinde 18x24
boyutlar›nda kasetler kullan›ld›. Radyografiler negatoskop
üzerinde de¤erlendirildi.
Radyolojik muayene amac›yla; kedilerin gö¤üs
bofllu¤unu kapsayacak flekilde (LL) radyografileri al›nd›.
Bu aflamada 44-47 kV dozunda röntgen ›fl›n› verildi (15).
Çal›flmalarda elde edilen de¤erler varyans analizi metodu
ve hangi gruplar aras›nda fark oldu¤u ise q testi ile
de¤erlendirildi (16).
Bulgular
Bu çal›flmada; Haziran (Yaz), Ekim (Sonbahar), Ocak
(K›fl), Nisan (‹lkbahar) aylar›nda üç ve onbefl ayl›k difli ve
D. KILIÇALP, A. ÇINAR
erkek Van Kedileri’nden elektrokardiyogram ve kalp
radyografileri al›narak, bu hayvanlara ait normal
(fizyolojik) de¤erler ve ortaya ç›kan sonuçlar araflt›r›ld›.
Gruplardan elde edilen elektrokardiyografik ve
radyografik de¤erler birbirlerine yak›n ve traselerdeki
dalgalar benzer oldu¤u için, kedilere ait EKG örne¤i fiekil
1’de, radyografi örne¤i ise fiekil 2’de verildi.
fiekil 1.
I.
ve
II.
gruplardaki
Van
Kedilerinin
elektrokardiyogram›nda II. derivasyona ait dalgalar›n
amplitüd ve süreleri Tablo 1’de, III. ve IV. gruplardaki
kedilerin EKG de¤erleri ise Tablo 2’de verildi. Kedilerin
elektrokardiyogramlar›nda I. derivasyona ait dalgalar
genellikle çok düflük amplitüde sahipti. Di¤er
derivasyonlarda ise bütün dalgalar görüldü.
I
II
III
aVR
aVL
aVF
V2(CV6LL)
V4(CV6LU)
V10
Sa¤l›kl› Van Kedilerinde Elektrokardiyogram (25 mm/sn, 1 mV= 10 mm).
103
Sa¤l›kl› Van Kedilerinin EKG De¤erleri ile Kalp Radyografileri Üzerine Yafl, Cinsiyet ve Mevsim Etkilerinin Araflt›r›lmas›
fiekil 2.
Tablo1.
Sa¤l›kl› Van Kedilerine Ait Kalp
Radyografisi.
I. ve II. Gruplardaki Van Kedileri ‘ nin Elektrokardiyogram›nda II. Derivasyona Ait Dalgalar›n Amplitüd ve Süreleri (n=7).
Mevsimler (Aylar)
Gruplar
I
EKG
De¤erleri
Haziran
_
X ± Sx-
_Ekim
X ± Sx-
_Ocak
X ± Sx-
_Nisan
X ± Sx-
P (sn)
0,04 ± 0,00
0,04 ± 0,00
0,04 ± 0,00
0,04 ± 0,00
P (mV)
0,1 ± 0,00
0,1 ± 0,00
0,1 ± 0,02
0,1 ± 0,00
P-R (sn)
0,08 ± 0,00
0,08 ± 0,01
0,07 ± 0,01
0,07 ± 0,00
QRS (sn)
0,04 ± 0,00
0,04 ± 0,00
0,04 ± 0,00
0,04 ± 0,00
QRS (mV)
0,4 ± 0,06
0,33 ± 0,04
0,4 ± 0,08
0,23 ± 0,06
T (sn)
0,07 ± 0,01
0,06 ± 0,01
0,08 ± 0,01
0,07 ± 0,02
T (mV)
0,1 ± 0,02
0,13 ± 0,02
0,13 ± 0,03
0,11 ± 0,02
Q-T (sn)
0,16 ± 0,01
0,18 ± 0,01
0,16 ± 0,01
0,15 ± 0,01
Eksen
79,5 ± 7,5
87,5 ± 2,5
80,0 ± 10
78,0 ± 8,0
Kalp at›m s.
200 ± 12a
170 ± 5,9b
193,2 ± 12a
207,2 ± 15a
0,04 ± 0,00
0,04 ± 0,00
0,04 ± 0,00
0,04 ± 0,00
P (sn)
II
a, b: P< 0.05
104
P (mV)
0,1 ± 0,02
0,1 ± 0,01
0,12 ± 0,01
0,1 ± 0,00
P-R (sn)
0,07 ± 0,01
0,07 ± 0,01
0,06 ± 0,01
0,08 ± 0,00
QRS (sn)
0,04 ± 0,00
0,04 ± 0,00
0,04 ± 0,00
0,03 ± 0,00
QRS (mV)
0,3 ± 0,09
0,16 ± 0,05
0,36 ± 0,03
0,34 ± 0,08
T (sn)
0,06 ± 0,01
0,08 ± 0,00
0,08 ± 0,01
0,08 ± 0,01
T (mV)
0,1 ± 0,01
0,14 ± 0,02
0,13 ± 0,02
0,1 ± 0,02
Q-T (sn)
0,15 ± 0,01
0,16 ± 0,00
0,16 ± 0,00
0,15 ± 0,01
Eksen
78 ± 8,0
66,5 ± 3,5
79,5 ± 7,5
80,0 ± 10
Kalp at›m s.
201 ± 8,7
179,8 ± 5,1
202,8 ± 14
195,6 ± 5,2
D. KILIÇALP, A. ÇINAR
Tablo 2.
III. ve IV. Gruplardaki Van Kedileri ‘ nin Elektrokardiyogram›nda II. Derivasyona Ait Dalgalar›n Amplitüd ve Süreleri (n=7).
Mevsimler (Aylar)
Gruplar
EKG
De¤erleri
P (sn)
III
IV
Haziran
_
X ± Sx-
_Ekim
X ± Sx-
_Ocak
X ± Sx-
_Nisan
X ± Sx-
0,04 ± 0,00
0,04 ± 0,00
0,04 ± 0,00
0,04 ± 0,00
P (mV)
0,1 ± 0,00
0,1 ± 0,00
0,12 ± 0,01
0,1 ± 0,00
P-R (sn)
0,07 ± 0,00
0,08 ± 0,00
0,07 ± 0,01
0,07 ± 0,00
QRS (sn)
0,04 ± 0,00
0,04 ± 0,00
0,04 ± 0,00
0,04 ± 0,00
QRS (mV)
0,24 ± 0,02
0,25 ± 0,03
0,4 ± 0,05
0,3 ± 0,01
T (sn)
0,07 ± 0,00
0,07 ± 0,00
0,07 ± 0,00
0,06 ± 0,02
T (mV)
0,11 ± 0,01
0,12 ± 0,02
0,1 ± 0,02
0,09 ± 0,01
Q-T (sn)
0,16 ± 0,00
0,17 ± 0,01
0,16 ± 0,00
0,15 ± 0,02
Eksen
79,5 ± 7,5
78,0 ± 8,0
87,5 ± 2,5
80,0 ± 10
Kalp at›m s.
176,2 ± 7,7
170 ± 7
186,6 ± 13
193,5 ± 13
P (sn)
0,04 ± 0,00
0,04 ± 0,00
0,04 ± 0,00
0,04 ± 0,00
P (mV)
0,1 ± 0,02
0,1 ± 0,03
0,11 ± 0,01
0,1 ± 0,00
P-R (sn)
0,07 ± 0,01
0,08 ± 0,01
0,06 ± 0,01
0,08 ± 0,00
QRS (sn)
0,04 ± 0,00
0,04 ± 0,00
0,04 ± 0,00
0,03 ± 0,00
QRS (mV)
0,5 ± 0,13
0,2 ± 0,07
0,35 ± 0,07
0,36 ± 0,1
T (sn)
0,06 ± 0,00
0,07 ± 0,01
0,09 ± 0,02
0,08 ± 0,02
T (mV)
0,09 ± 0,01
0,15 ± 0,03
0,15 ± 0,02
0,11 ± 0,03
Q-T (sn)
0,15 ± 0,01
0,16 ± 0,00
0,16 ± 0,00
0,15 ± 0,02
Eksen
66,5 ± 3,5
80,0 ± 10
78,0 ± 8,0
80,0 ± 10
Kalp at›m s.
186,3 ± 16
180 ± 14
200 ± 11
210 ± 15
Kedilerde çok de¤iflken olabilen T dalgas›; traselerin
aVR derivasyonlar›n›n tamam› ile II, aVL ve CV6LU(V4)
derivasyonlar›n›n bir k›sm›nda negatif bulundu.
Kedilerde dakikada ortalama kalp at›m say›s› Haziran,
Ekim, Ocak ve Nisan aylar›nda I. grupta; 200 ± 12, 170
± 5,9 , 193,2 ± 12 , 207,2 ± 15 olarak bulunmufl, Ekim
ay›nda yap›lan çekimlerde dakika kalp at›m say›s› di¤er
aylara göre düflüfl göstererek p<0.05 düzeyinde anlaml›
ç›km›flt›r. II. grupta; 201 ± 8,7 , 179,8 ± 5,1 , 202,8 ±
14, 195,6 ± 5,2 , III. grupta; 176,2 ± 7,7 , 170 ± 7 ,
186,6 ± 13, 193,5 ± 13, IV. grupta; 186,3 ± 16, 180 ±
14 , 200 ± 11, 210 ± 15 olarak bulunmufltur.
Kalbin elektriksel ekseni 66,5 ± 3,5 ile 87,5 ± 2,5
derece aras›nda de¤iflti.
Radyografik muayenelerde kalbin gö¤üs kafesi
içerisindeki yeri 4.-7. ve genellikle de 5.-7. interkostal
aral›kta saptand›.
Tart›flma
Ortamlar›ndan uzaklaflt›r›lm›fl ve tedirgin edilmifl Van
Kedileri’nin kalp at›m say›lar›n›n ve elektrokardiyografik
de¤erlerinin de¤iflebilece¤i düflünülerek; çal›flmaya
bafllanmadan önce düzenli olarak ziyaret edilerek
araflt›r›c›ya uyumlar› sa¤land›. Kedilerin çabuk
heyecanland›klar›, bu durumun da elektrokardiyogram
yazd›r›m›nda artifaktlara neden oldu¤u ve kalp at›m
say›s›n› artt›rd›¤› birçok araflt›r›c› taraf›ndan
bildirilmektedir (17,18,19).
Ergin kedilerin I. derivasyonunda genellikle dalgalar
izoelektrik çizgiye çok yak›n ç›kmas›na ra¤men, üç ayl›k
Van Kedilerinde dalgalar›n (P,QRS,T) tümü belirgin olarak
görüldü (fiekil 1). Fakat daha sonraki 6, 9, 12 ayl›k
olduklar› dönemlerde bu kedilerin traselerinin büyük bir
bölümünde I. derivasyonlar›n›n izoelektrik çizgiye yak›n
seyretti¤i gözlendi. Bu durum üç ayl›k kedilerde kalp
vurufllar›n›n güçlü oldu¤unu akla getirmektedir.
105
Sa¤l›kl› Van Kedilerinin EKG De¤erleri ile Kalp Radyografileri Üzerine Yafl, Cinsiyet ve Mevsim Etkilerinin Araflt›r›lmas›
Bu araflt›rmada mevsimlere göre kaydedilen
elektrokardiyogramlarda bulunan ve atriyumlar›n
depolarizasyonu anlam›na gelen P dalgas› pozitif olarak
saptanm›fl ve süresinin bütün gruplarda 0,04 sn oldu¤u
tespit edilmifltir. Sol atriyum büyümelerinde P dalgas›n›n
süresi uzamaktad›r. Fakat bu çal›flmadaki de¤erler;
Rousselot (7), Edwards (13), Gompf ve Tilley (19)’in
0,04 sn., Blok ve Boeles (18)’in 0,03 sn.’lik bildirimlerine
uygunluk göstermektedir. P dalgas›n›n amplitüdü ise 0,10,12 mV de¤erleri aras›nda de¤iflmekte ve genel olarak
literatür bildirimlerine uymaktad›r (17).
P dalgas›n›n bafllang›c›ndan QRS kompleksinin
bafllang›c›na kadarki ölçü olan P-R aral›¤›n›n süresi;
gruplarda 0,06-0,08 sn’ler aras›ndad›r ve Edwards
(13)’›n 0,05-0,09 saniye, Blok ve Boeles (18)’in 0,07
saniye, Gompf ve Tilley (19)’in 0,07-0,09 saniye
de¤erleri ile paraleldir.
Ventriküler depolarizasyonun sonucunda ortaya ç›kan
QRS kompleksinin süresi; 0,03-0,04 sn aras›ndad›r, bu
ölçüler Rousselot (7) , Edwards (13) ve Gompf ve ark.
(19)’n›n vermifl oldu¤u 0,04 sn de¤erine uygunluk
gösterirken; Beglinger ve ark. (17)’n›n bildirdi¤i 0,3 sn
de¤erinden düflük bulunmufltur. QRS kompleksinin
amplitüdü 0,2-0,5 mV aras›ndad›r ve Rousselot (7)’un
0,45 mV , Blok ve Boeles (18)’in 0,51 mV de¤erlerine
uygunluk gösterirken; Edwards (13)’›n 0,9 mV, Beglinger
ve ark. (17)’n›n 0,71 mV, Gompf ve Tilley (19)’in 1,0 mV
olarak bildirdi¤i de¤erlerden biraz düflük bulunmufltur.
Bu düflüklük Van Kedisi’nin uysal ve sakin mizaçl›
olmas›ndan da kaynaklanm›fl olabilir.
Kedi ve köpeklerde çok de¤iflken olabilen T dalgas›
elektrokardiyogramlar›n aVR derivasyonlar›n›n tamam› ile
II, aVL ve V4 derivasyonlar›n›n bir k›sm›nda negatif olarak
bulundu. T dalgas›n›n süresi 0,06-0,09 sn de¤iflim
s›n›rlar›ndad›r. Bu de¤iflim s›n›rlar› Rousselot (7)’un 0,07
sn, Edwards (13)’›n 0,08 sn , Beglinger ve ark. (17)’n›n
0,06 sn ve Blok ve Boeles (18)’in 0,06-0,09 sn. verileri
ile tam bir uygunluk içerisindedir. Amplitüdü 0,09-0,15
mV de¤iflim s›n›rlar›ndad›r ve literatür verilere genel
olarak uymaktad›r (7,18).
QRS kompleksinin bafllang›c›ndan T dalgas›n›n
bitimine kadarki sürenin göstergesi olan Q-T aral›¤›n›n
süresi, 0,15 ile 0,18 de¤erleri aras›ndad›r. Bu de¤erler
Rousselot (7)’un 0,16 sn, Edwards (13)’›n 0,12-0,18 sn,
Blok ve Boeles (18)’in 0,2 sn ve Gompf ve Tilley (19)’in
106
0,15-0,18 sn olarak
göstermektedir.
bildirdi¤i
de¤erlere
uyum
Kalbin aktivitesi s›ras›nda oluflan elektromotor gücün
belirtisi olan kalbin ortalama elektriksel ekseni, +66,5 ile
+87,5 derece olarak hesapland›. Bu de¤erler , kediler için
Edwards (13) taraf›ndan ± 0 ile ± 180 derece olarak
bildirilen de¤ere paralellik göstermektedir.
Üç ayl›k difli kedilerde kalp at›m say›s›n›n ortalamas›
200 ± 12 vurufl/dk., erkek kedilerde 201 ± 8,7 vurufl/dk.
iken; alt› ayl›k kedilerde kalp at›m say›s›, diflilerde 170 ±
5,9 vurufl/dk., erkeklerde 179 ± 5,1 vurufl/dk. (p<0.05)
d›r (fiekil 1, Tablo1). Bu durum, genellikle genç ve vücut
yap›s› daha ufak olanlarda kalbin at›m say›s›n›n fazla
oldu¤unu, yafl ilerledikçe bu say›n›n azald›¤›n›
göstermektedir. Yetiflkin normal bir kedide 90 vurufl/dk.
olan kalp at›m say›s›, genç olanlarda 240 vurufl/dakikad›r
(13).
Mevsimlerin kalp at›m say›s› üzerine etkileri
incelendi¤inde Ocak - Nisan dönemlerinde çekilen
elektrokardiyogramlarda Haziran - Ekim dönemlerinde
çekilenlere oranla (Tablo 1,2) kalp at›m say›lar›n›n yüksek
oldu¤u, bunun da k›fl ve ilkbahar mevsimlerinde çevre
›s›s›n›n etkisiyle metabolizman›n yükselmesi sonucuna
veya Ocak – Nisan döneminde metabolizma art›fl›na ve
seksüel aktiviteye (östrus) ba¤l› olabilece¤ini akla
getirmektedir.
Ayn› yafltaki erkek ve difli kediler aras›ndaki kalp at›m
say›s› incelendi¤inde; her ne kadar da gruplar aras›nda
istatistiki aç›dan bir fark olmasa da, de¤erlerde bir
farkl›l›k vard›r. Hayvanlar aleminde özellikle de evcil
hayvanlarda diflilerin insanlara daha yak›n, erkek
hayvanlar›n ise sald›rgan bir yap›da olduklar›
bilinmektedir. Kalp at›m say›lar› incelendi¤inde, erkek
kedilerdeki de¤erlerin diflilere oranla biraz daha yüksek
bulundu¤unu görebiliriz (Tablo1,2). Bu da erkek kedilerin
daha agresif bir yap›ya sahip olduklar›n›, insanlara
yak›nl›k aç›s›ndan diflilere oranla daha uzak kald›klar›n› ve
çekimler s›ras›nda alete veya ortama uyum konusunda
zorlanm›fl olabileceklerini akla getirmektedir.
Radyografi evcil karnivorlar›n gö¤üs ve kalp
hastal›klar›n›n araflt›r›lmas›nda bugün de en s›k kullan›lan
tamamlay›c› bir muayene yöntemidir. Karnivorlar›n gö¤üs
radyografileri ile kardiyak lezyonlar, kalbin boyu ve
fleklindeki de¤ifliklikler hakk›nda fikir sahibi olunabilir.
D. KILIÇALP, A. ÇINAR
Yap›lan radyografik muayenelerde ise kalbin 4.-7. ve
genellikle de 5.-7. interkostal aral›kta, biraz sola ve geriye
e¤imli pozisyonda , ventral yönde seyretti¤i ve gö¤üs
bofllu¤unun ventral yar›m›na yerleflti¤i (fiekil 2)
saptanm›flt›r. Bu durum Ackerknecht (20), Nickel ve ark.
(21), McClure ve ark. (22) ve Ghoshal (23)’›n
bildirimlerine paralellik göstermektedir. Araflt›rmada
kulland›¤›m›z
ergin
kedilerden
birinin
kalp
radyografisinde sa¤ kalp büyümesi tespit edildi.
Bu sonuçlardan da anlafl›laca¤› gibi hayvanlar›n kalp
at›m say›lar› üzerine mevsimlerin, yafl›n ve çok az da olsa
cinsiyetin etkisi vard›r. Yap›lan bu çal›flman›n Van Kedileri
ve di¤er kedilerde oluflan hastal›klar›n teflhis ve
tedavisinde ya da uygulanmakta olan bir tedavinin
seyrinin takip edilmesinde hekime önemli ipuçlar› verece¤i
ve Van Kedisi üzerinde bundan sonra yap›lacak olan
çal›flmalar için de bir temel teflkil edece¤i ümidini
tafl›maktay›z.
Kaynaklar
1.
Ç›nar, A., K›l›çalp, D., Yörük, M.: Van Kedilerinin Kan
Parametreleri. Tr. J. Vet. Anim. Sci. 1997; 21: 361-364.
2.
Bright, J.M., Golden, A.L., Daniel G.B.: Feline Hypertrophic
Cardiomyopathy: Variations on a Theme. J. Small Anim. Practice.
1992; 33: 266-274.
13.
Edwards, N.J.: Bolton’s Handbook of Canine and Feline
Electrocardiography. 2nd Edition. W.B. Saunders Company;
Philadelphia, 1987.
14.
Y›lmaz, B.: Fizyoloji. Hacettepe Tafl Kitapç›l›k Ltd. fiti, Ankara,
1984.
3.
Hill, S.D.: Electrocardiographic Diagnosis of Right Ventricular
Enlargement in Dogs. J. Electrocardiol.1971; 4: 347.
15.
Alkan, Z.: Veteriner Radyoloji (Ders Notlar›). Ankara Üniversitesi
Veteriner Fakültesi, 1995.
4.
Liu, S.K., Maron, B.J., Tilley, L.P.: Canine Hypertrophic
Cardiomyopaty. J. Am. Vet. Med. Assoc. 1979; 174: 708.
16.
5.
Rawlings, C.A., Lewis, R.E.: Right Ventricular Enlargement in
Heartworm Disease. Am. J. Vet. Res. 1977; 38: 1801.
Heperkan, Y.: T›p’ta ‹statistik Yöntem ve Uygulamalar. Ankara
Üniversitesi T›p Fakültesi Yay›n›, Say›: 415, Yarg›c›o¤lu Matbaas›,
Ankara, 1981.
17.
Beglinger, R., Meller, A., Lakatos, L.: Electrocardiogram, Heart
Rate and Blood Pressure in the Domestic Cat. Zbl. Vet. Med. A.
1977; 24: 252-257.
18.
Blok, J., Boeles, J,TH,F.: The Electrocardiogram of the Normal
Cat. Acta Physiol. Pharmacol. Nederlandica. 1957; 6: 95-102.
19.
Gompf, R.E., Tilley, L.P.: Comparison of Lateral and Sternal
Recumbent Positions for Electrocardiography of the Cat. Am. J.
Vet. Res. 1979; 40(10): 1483-1486.
20.
Ackerknecht, E.: Das Herz. In “Ellenberger-Baum Handbuch ders
verglecihenden Anatomie der Haustiere.” Editors: Zietzschmann,
O., Ackerknecht, E., Grau, H.18th Edition; Reprint 4. 610-627.
Springer-Verlag Berlin, 1985.
6.
Moise, N.S., Dietze, A.E., Mezza, L.E., Stricklend, D., Erb, H.N.,
Edwards, N.J.: Echocardiography, Electrocardiography and
Radiography of Cats with Dilatation Cardiomyopathy, Hypertrophic
Cardiomyopathy and Hyperthyroidism. Am. J. Vet. Res. 1986;
47(7): 1476-1486.
7.
Rousselot, J.F.: L’electrocardiogramme Normal Du Chat. Rec.
Med. Vet. 1980; 156(6): 439-442.
8.
Thoday, K.L., Mooney, C.T.: Historical, Clinical and Laboratory
Features of 126 Hyperthyroid Cats. Vet. Rec. 1992; 131: 257264.
9.
Chung, E.K.: Pocket Guide to EKG Diagnosis. Blackwell Science
Inc, USA, 1996.
21.
10.
Pagel, B., Callsen, A., Trautvetter, E.: Electrocardiographic Studies
on Sedated and Nonsedated Cats. Kleintierpraxis. 1980; 25(2):
106-107.
Nickel, R.A., Schummer, A., Seiferle, E.: The Anatomy of the
Domestic Animals. Volume 3 “the circulatory system” Verlag Paul
Parey; Berlin Hamburg, 1981.
22.
11.
Yur, F.: Van Kedilerinde Klinik Aç›dan Önemli Baz› Kan
Parametrelerinin Normal De¤erlerinin Araflt›r›lmas›. Y.Y.Ü.Sa¤l›k
Bilimleri. Doktora Tezi, Van,1994.
McClure, R.C., Dalman, M.J., Garrett, P.D.: Cat Anatomy an Atlas,
Text and Dissection Guide. Lea and Feibiger, Philadelphia, 1973.
23.
Ghoshal, N.G.: Carnivore Heart and Arteries. In “Sisson and
Grossman’s the Anatomy of the Domestic Animals”. Editor: Getty,
R.J. Edition, Volume I. 1594 – 1651. W.B. Saunders Company.
Philadelphia. London, 1975.
12.
Belge, F., Ç›nar, A., Yur, F., K›l›çalp. D., Yi¤it, M.F.: Köpeklerde
Ketalar›n Farkl› Premedikan Ajanlarla Kullan›m›n›n EKG ve Baz› Kan
Parametreleri Üzerine Etkisinin Araflt›r›lmas›. Vet. Cerrahi Derg.
1998; 4: 3-4.
107