S)K)ŞT)RMA İLE ATEŞLEMELİ MOTORLAR
advertisement
MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜ(ENSİLİĞİ BÖLÜMÜ S)K)ŞT)RMA İLE ATEŞLEMELİ MOTORLAR Common Rail Enjeksiyon Sistemleri Yrd. Doç. Dr. Abdullah DEMİR Dizel Enjeksiyon Sistemleri HATIRLATMA What Are Diesel Engine Advantages and Disadvantages? A diesel engine has several advantages compared to a similar size gasolinepowered engine including: 1. More torque output 2. Greater fuel economy 3. Long service life A diesel engine has several disadvantages compared to a similar size gasoline-powered engine including: 1. Engine noise, especially when cold and/or at idle speed 2. Exhaust smell 3. Cold weather startability 4. A vacuum pump is needed to supply the vacuum needs of the heat, ventilation, and air conditioning system 5. Heavier than a gasoline engine. Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri Bir dizel yakıt enjeksiyon sisteminde, yakıt beslemesi ve dağıtımı d“ş“k ve y“ksek basınç dağıtımı olmak “zere ikiye ayrılır. Dizel enjeksiyon sistemi genellikle aşağıdaki ana böl“mlerden oluşur: Yakıt deposu, besleme hatları, yakıt filtresi, besleme pompası (ya elektrik tipi ya da mekanik tip), y“ksek basınç pompası ve y“ksek basınç borusunu içeren Yakıt Dağıtım Sistemi Kızdırma bujileri ve kızdırma bujisi kontrol “nitesini (ya motor kontrol mod“l“n“n içine yerleştirilmiş ya da ayrı içeren Marş Yardımcı Sistemi Hava Filtresi ve Egzoz Gazı Devridaimini içeren Hava Emme Sistemi Egzoz Sistemi, Oksidasyon Katalizör“ ve Partik“l Filtresi (CRDI tipi motorlarda) Sensörleri ve Akt“atörleri yalnızca elektronik kontroll“ distrib“tör pompası ve CRDI) içeren Elektronik Kontrol Sistemi Vakum Sistemi Kia, Dizel Motor, 2007 Motorin Dizel Yakıtı EN 590 Normuna Uygun Motorin: Bu standart dizel yakıtlarının; alevlenme noktasını, su içeriğini, k“k“rt oranını, yağ oranını, yoğunluğunu, viskozitesini, setan sayısını ve indeksini hem sıcak hem de kuzey kutbu iklimlerindeki koşullara göre belirtir. Motorinin Özellikleri Fazla k“k“rt içermemelidir. Kalorisi y“ksek olmalıdır. İyi bir uçuculuğu olmalıdır. Viskozitesi istenilen değerde olmalıdır. İyi bir setan sayısı olmalıdır. Soğukta çalışmayı engellemeyecek donma noktası değerine sahip olmalıdır. Yağlayıcı özelliği olmalıdır. Setan Sayısı: Setan sayısı ilk kendiliğinden tutuşma anını karakterize etmektedir. Belli şartlarda çalıştırılan bir motorda kullanılan dizel yakıtının setan sayısı arttıkça tutuşma gecikmesi azalacaktır. Soğukta çalışma ve ilk ateşleme durumunda y“ksek setan sayısı istenmektedir. The mass-specific and volume-specific heat values and densities of various fossil fuels Bernd Heißing | Metin Ersoy (Eds.); Chassis Handbook - Fundamentals, Driving Dynamics, Components, Mechatronics, Perspectives With 970 figures and 75 tables; 1st Edition 2011 Dizel Yakıtının Özellikleri multi-invest-projektmanagement-ag.com Dizel Enjeksiyon Sistemleri Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri Kia, Dizel Motor, 2007 Dizel Enjeksiyon Sistemleri FUEL TANK AND LIFT PUMP A fuel tank used on a vehicle equipped with a diesel engine differs from the one used with a gasoline engine in several ways, including: A larger filler neck for diesel fuel. No evaporative emission control devices or charcoal (carbon) canister. Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri Kia, Dizel Motor, 2007 Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri Yakıttaki kirletici maddeler, enjeksiyon sisteminde hasara neden olabilir. Bundan dolayı, enjeksiyon sisteminin gereksinimleriyle uyumlu olan bir yakıt filtresi kullanmak gerekir, aksi takdirde kusursuz çalışma ve uzun servis ömr“ garanti edilemez. Dizel yakıtı, suyu ya bağlı şekilde em“lsiyon ya da serbest şekilde örneğin sıcaklık değişimine bağlı olarak suyun yoğunlaşması içinde barındırır. Bu su enjeksiyon sistemine girerse, korozyon sonucu hasara yol açabilir. Su Ayırıcısı Uyarı Lambası Sayısı giderek artan, binek araçlarda kullanılan dizel motorlar, s“r“c“ye yakıt filtresindeki suyun ne zaman boşaltılacağını gösteren bir otomatik uyarı sistemi ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Su Tahliye İşlemi Dizel enjeksiyon sisteminin su hazneli yakıt filtresine ihtiyacı vardır, bu haznedeki su d“zenli aralıklarda veya su ayırıcısı uyarı lambası yandığında boşaltılmalıdır. Su haznesinden suyu boşaltmak için tahliye tapası açılır. (iç su çıkmazsa, filtre elemanının “st kısmındaki hava alma tapası açılıır. Kia, Dizel Motor, 2007 Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri (avanın Boşaltılması Dizel sistemde herhangi bir parçanın değiştirilmesi durumunda, sistemdeki havanın boşaltılması gerekir. Sistem içerisinde hava olursa, motorun çalışması zorlaşır veya motor vuruntulu çalışır. Hava boşaltma işlemi, modelden modele değişir. Basınç Boşaltma Valfi Belli filtrelerde örneğin Bosch CRDI), yakıt filtresi grubunun “zerine yerleştirilmiş bir basınç boşaltma valfi bulunur. Filtre içinde ya da dışında bir tıkanıklık olması durumunda, basınç boşaltma valfi açılır, böylece yakıtın yakıt deposuna geri akmasına izin verir. Not: Dizel motorda yakıt sisteminin havası nasıl alınır? Aracın yakıt deposu tamamen boşalacak olursa yakıt sistemi hava yapar. Hava yapan bir motoru çalıştırabilirsiniz ancak bu işlem biraz g“ç olur. Motorun birkaç kez marş yapılması gerekebilir. Bu bağlamda bir hatırlatma yapmakta yarar gör“yorum. Sakın kontak anahtarını marş/start konumunda uzun s“re tutmayınız. Ç“nk“ direkt olarak çekilen aşırı akım ak“ye zarar verebilir. Kia, Dizel Motor, 2007 Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri Kia, Dizel Motor, 2007 Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri Dizel araçlardaki ön ısıtma sistemi nasıl çalışır? Dizel motorların soğuk hava koşullarında çalışmasını kolaylaştıracak bir sistem ön ısıtma sistemidir. Ön ısıtma; dizel motorun iyi çalıştırma karakteristiklerinin bir sonucu olarak, sadece + 9 °C’nin altındaki sıcaklıklarda gereklidir. Kontrol “nitesi sıcaklık sinyalini, soğutma suyu sıcaklık sensör“nden alır. Ön ısıtma s“resi, alınan bu sıcaklık sinyalinin seviyesine bağlıdır. Ön ısıtmanın çalıştığı, gösterge tablosuna yerleştirilen ısıtma bujileri uyarı ışığı tarafından s“r“c“ye bildirilir. Normal buji ısıtması ise; motor çalışmaya başladıktan sonra ön ısıtmayı normal ısıtma takip eder. Bu sayede, motorun çalışmasından hemen sonra daha etkin bir yanma sağlanarak, motor g“r“lt“s“ azaltılır, rölanti kalitesi geliştirilir ve hidrokarbon emisyonları azaltılmış olur. Ön ısıtmaya bakılmaksızın, normal ısıtma her zaman yapılır. Normal buji ısıtması motor devri 2500 d/d’ye gelince kesilir ve en fazla 4 dakika devam eder. Özetle, dizel motorlarda öncelikle ön ısıtma işlemi yapılır. Motor çalıştıktan sonra normal ısıtma işlemi devreye girer. Ön ısıtma motorun çalışmasını kolaylaştırırken, normal ısıtma işlemi ise; etkin bir yanma, motor g“r“lt“s“n“ azaltma, rölantiyi iyileştirme ve hidrokarbon emisyonlarının azaltılması için bir s“re daha devam eder. Kia, Dizel Motor, 2007 Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri Dizel araçlardaki ön ısıtma sistemi: Kızdırma/)sıtma Bujileri: D“ş“k hava sıcaklıklarında, 850 °C'ye kadar ısınarak motorun çalışmasını kolaylaştırır. Kızdırma Bujisi - Ön )sıtması: Dizel motorlarda, +9 °C’nin altındaki sıcaklıklarda gereklidir. Kontrol “nitesi sıcaklık sinyalini, soğutma suyu sıcaklık sensör“nden alır. Ön ısıtma s“resi, alınan bu sıcaklık sinyalinin seviyesine bağlıdır. Kızdırma Bujisi - Normal )sıtması: Motor çalışmaya başladıktan sonra ön ısıtmayı normal ısıtma takip eder. Bu sayede, motorun çalışmasından hemen sonra daha etkin bir yanma sağlanarak, motor g“r“lt“s“ azaltılır, rölanti kalitesi geliştirilir ve hidrokarbon emisyonları azaltılmış olur. Abdullah Demir, otohaber Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri Kızdırma bujisi direnci Kızdırma bujisi, direnç ölç“lmeden önce bir fırçayla temizlenmelidir. Ölç“len direnç sonsuzsa, kızdırma bujisi bozulmuştur. Ölç“len direnç çoğunlukla 1 Ohm'un altındadır (daha detaylı bilgi için ilgili aracın Tamir/Atölye/Onarım Kitabına bakılmalıdır . Tipik kızdırma bujisi arızaları: • yanlış enjeksiyon zamanlaması, • yanlış enjektör p“sk“rtme şekli, • yanlış yakıt dağıtımı, • piston segmanları veya supap kılavuzundaki yağ sızıntısından kaynaklanan tamamlanmayan yanma sebebiyle meydana gelir. Kia, Dizel Motor, 2007 Yeni Nesil Dizel Motorlarda Kızdırma Kontrol“ Kızdırma işlevinin temel görevi, yanma odasını önceden ısıtmaktır, böylece d“ş“k sıcaklıklarda motorun hızlı ve g“venli çalıştırılması sağlanmış olur. Kızdırma, partik“l ayırıcının yenilenmesiyle de devreye sokulabilir. Kızdırma işlevinin beş farklı alt işlevi vardır: 1. Ön ısıtma 2. Marş hazırlık kızdırması 3. Marş kızdırması 4. Çalıştırma sonrası kızdırma 5. Orta seviyede kızdırma Ön ısıtma: Kontak anahtarı açıldığında, ön ısıtma başlar. Kızdırma s“resi, soğutma suyu sıcaklığına bağlıdır ve ısınmış bir motor için bu s“re 0'dır. Marş hazırlık kızdırması: Ön ısıtma tamamlandığında, marş hazırlık kızdırması başlayacaktır. Marş için bekleyen kızdırma bujilerini sıcak tutmak için kullanılır. Belli bir s“re sonra marş hazırlık kızdırması kapatılır. Motor çalıştırıldığında, yerine marş kızdırması başlar. Marş kızdırması: Motor çalıştırıldığında, marş kızdırması devreye girer ve soğutma suyu sıcaklığı d“ş“kt“r. Motorun çalıştığı algılandığında, kapatılır ve kızdırma sonrası ile değiştirilir. Kia, Dizel Motor, 2007 Yeni Nesil Dizel Motorlarda Kızdırma Kontrol“ Çalıştırma sonrası kızdırma: Motorun çalıştığı algılandığında, çalıştırma sonrası kızdırma, marş kızdırmasından görevi devralır. Bu, yanlış ateşlemeyi azaltmak ve yanma, yakıta sorunsuz bir ateşleme sağlamak için hen“z yeterli ısıyı “retemediğinde, yanma odasının ısıtıldığından emin olmak için daha d“zg“n bir çalışma sağlar. Soğutma suyu sıcaklığına bağlı olarak, belli bir s“re sonra çalıştırma sonrası kızdırma kapatılır. Motor devri ya da enjekte edilen yakıt miktarı sınırı aştığında da kapatılır. Motor devri ya da enjekte edilen yakıt miktarı tekrar sınırın altına d“şerse, çalıştırma sonrası kızdırma, soğutma suyu sıcaklığına bağlı olan s“renin dolmaması şartıyla tekrar devreye girecektir. Orta seviyede kızdırma: Yakıt miktarı d“ş“k olduğunda ya da motor freni sırasında yakıt miktarı=0), yanma odasının soğumasını azaltmak için, orta seviyede kızdırma işlemi devreye sokulabilir. Bu, tekrar hızlanırken, mavi dumanı azaltacaktır. Orta seviyede kızdırma işlevi, partik“l filtresi yenilendiğinde ve motor y“k“n“n oldukça d“ş“k olduğu s“r“ş koşulları altında da devreye girebilir. Kızdırma bujilerinin y“ksek g“ç t“ketimi jeneratördeki y“k“ artırır, bu da motordan onu çalıştırması için daha fazla tork talep eder. ECM, enjekte edilen yakıt miktarını artırarak, torkun artan gereksinimini dengeleyecektir. Sonuç, y“ksek egzoz sıcaklığı ve partik“l ayırıcının içine olan y“ksek bir egzoz akışıdır. Orta seviyede kızdırma işlevi, motor y“k“ y“ksek olduğunda, yenilenme için yine devrede kalacaktır. Orta seviyede kızdırmanın devreden çıkarılması: Motor y“k“ y“ksek olduğunda, orta seviyede kızdırma devreye girmeyecektir. Kia, Dizel Motor, 2007 Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri HATIRLATMA: Kısaca dizel motorlarda yanma Dizel motorlarda yanma olayı p“sk“rtme ile başlayıp, pek çok sayıda değişkenin topluca etkisi altında cereyan eden ve gerçekte egzoz içinde bile kısmen devam eden karmaşık bir olaydır. Yanma olayı dört ayrı safha halinde gerçekleşmektedir. Bunlar; tutuşma gecikmesi, ani yanma, kontrollü yanma ve art yanma safhalarıdır. Dizel motorlarında yanma olayının başlangıcı kendi kendine tutuşma ile sağlanmaktadır. Reaktif bir karışım belirli bir basınç ve sıcaklığa ulaşıp bu şartlarda bekletilince bir s“re sonra kendi kendine tutuşabilmektedir. Abdullah Demir, otohaber Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri Egzoz Gazı Devridaimi EGR Kia, Dizel Motor, 2007 Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri CRDI sistemlerinde EGR Kia, Dizel Motor, 2007 Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri EGR Silindire alınan havanın içerisinde, %78 oranında Azot (N2) ve %21 oranında Oksijen (O2) vardır. Azot gazı, zehirsiz ve zararsız bir gazdır. Y“ksek sıcaklık ve basınç altında oksijenle birleşerek Azotoksit gazlarını oluşturur. Bu gaz, zehirli ve tehlikeli bir gazdır. Motorlarda, yanma veriminin yüksek olduğu zamanlarda; yanma odasındaki sıcaklık ve basınç değerleri de yüksektir. Bu devir aralıkları torkun da y“ksek olduğu zamanlardır. Bu koşullar azot gazlarının serbest oksijenler ile tepkimeye girmesine yol açar. Böylece azot oksitler oluşur. NOx’ler sıcaklık ve basınca bağlı olarak artar veya azalırlar. Bazı motorların genel dizaynlarından kaynaklanan NOx oluşum miktarları, istenilen değerlerin “zerindedir. Bu tip motorların performanslarını etkilemeden, düşük ve orta yük devirlerinde, yanma odalarındaki sıcaklığı d“ş“rmek ve yanma verimini etkilemek gerekir. Bu amaçla silindir içerisine, egzoz gazının %5 - 15’i alınır ve yanma sonu sıcaklığı d“ş“r“l“r. Bu işlemi EGR sistemi yapar. Abdullah Demir, Otohaber Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri EGR (dvm.) Bu sistem, pnomatik veya elektronik kontroll“ olabilmektedir. G“n“m“zde daha çok motor yönetim sistemine entegre edilmiş elektronik EGR sistemleri kullanılmaktadır. Elektronik kontrol “nitesi, birinci koşul olarak soğutma sıvısı sıcaklığının belli bir değeri geçmesi ve kısmi y“k konumunda EGR valfine etki ederek egzoz dön“ş“m“n“ başlatır. Tam yük konumlarında ve motorun ısınması sırasında sistem çalışmaz. Bazı motor yönetim sistemlerinde, oksijen sensör“ ve hava k“tle ölçer (hava debimetresi) bilgilerinden motor koşulları tespit edilir. Buna göre, elektronik kontrol “nitesi tarafından “retilen bir sinyal aracılığıyla EGR valfinin çalışması optimum d“zeyde tutulur. Ayrıca EGR valfi “zerindeki konum potansiyometresi, elektronik kontrol “nitesine valfin konumunu bildir. Böylece doğru kararın verilmesi sağlanır. Harici yöntemle EGR uygulaması ile pompalama kayıplarının azaltılması m“mk“nd“r. Harici yöntemle EGR uygulamasında, egzoz kanalından emme kanalına kontroll“ bir bağlantı yapılır. Bu yöntem ile sağlanan NOx emisyonlarındaki d“şmenin yanı sıra, emme kanalında egzoz gazı oranı artırıldığından istenen taze dolgu miktarı için gerekli olan gaz kelebeği konumu daha açık olacağından, pompalama kayıpları azalır ve kısmi y“kte verimde bir artış beklenebilir. EGR sisteminde en yaygın arızalardan biri EGR valfinin tıkanması. EGR valfinin tıkanmasında en belirleyici etkenler, kalitesi d“ş“k ya da tavsiye edilmeyen yakıt kullanılmasıdır. Ayrıca aracın yakıt deposu seviyesinin çok d“ş“k olduğu kullanımlarda EGR arızalarını tetikleyebilir. Abdullah Demir, Otohaber Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri Hava kontrol valfi Kia, Dizel Motor, 2007 Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri Dizel motorlarda neden hava kontrol valfi kullanılır? Hava Kontrol Valfi (Selenoid kontroll“ Hava kontrol valfinin amacı, egzoz gazı devridaim oranını artırmak için emme manifoldundaki aşırı basıncı azaltmaktır. Hava kontrol valfi, hava kontrol valfi selenoidinden vakumunu alan bir kontrol valfi akt“atör“ tarafından kontrol edilir. Hava kontrol valfi d“ş“k motor devirlerinde çalıştırılır ve motor durdurulduğunda kapanır. Hava Kontrol Valfi (DC Motor kontroll“ Partik“l filtreli araçlarda, DC motor kontroll“ hava kontrol valfi kullanılır. Selenoid kontroll“ tiple fonksiyonları aynıdır. Partik“l filtresinin yenilenmesi için; ECM/PCM, valfi kısmen kapatır, böylece emilen hava miktarını azaltır ve kurum partik“llerinin yanması için gereken y“ksek egzoz sıcaklıklarının elde edilmesini sağlar. Kia, Dizel Motor, 2007 Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri Vakum pompası Kia, Dizel Motor, 2007 Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri Benzin motorlu araçlar, vakum kaynağı olarak kullanılan y“ksek giriş manifoldu basıncına sahiptir. Bununla birlikte, sıkıştırma ile ateşleme döng“s“yle çalışan dizel motorlar, aynı d“zeyde manifold basıncı “retmez. Bu nedenle, dizel motorlara, yardımcı vakum pompaları takılmalıdır. Bu pompalar, Egzoz Gazı Devridaimi (EGR) gibi akt“atör ve servo frenleri g“çlendirici çalıştırmak için gerekli vakumu sağlar. Pompa, ya motorun kam mili tarafından tahrik edilir, ya da alternatöre bağlanır. Eksantrik olarak yerleştirilmiş bir rotor, özg“n bir profilin etrafında dönen kanata yön verir. Kanadın her bir ucunda, y“zer uçlar sızdırmazlık özelliği sağlar. İç parçaları yağlamak ve hareketli kısımların sızdırmazlığını sağlamak için pompaya, motor yağlama devresi yoluyla yağ beslemesi yapmak gerekir. Kia, Dizel Motor, 2007 Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri YAKIT POMPALARI Dizel motorlarda sırasıyla; sıralı sıra tipi), dağıtıcı/distrib“tör pompa yıldız pompa) ve Common Rail enjeksiyon teknolojileri kullanıldı. 1985’li yıllarda dağıtıcı ve sıralı pompalar için ilk elektronik kumanda sistemleri piyasaya s“r“ld“. Akabinde 1989’da dizel motorlarda direk enjeksiyon için ilk eksenel piston pompası kullanıldı. Bu yeni teknoloji, yakıtın yaklaşık 1000 bar civarı y“ksek basınçta doğrudan silindire p“sk“rt“lmesine, bu şekilde özellikle etkili bir yanma elde edilmesine olanak tanıdı. Bu da d“ş“k yakıt t“ketimi ve emisyonlarla birlikte daha iyi y“ksek g“ç ve tork çıkışı ile daha iyi hızlanma anlamına geliyordu. 2003 yılında piezo enjektörlere sahip Common Rail enjeksiyon sistemi piyasaya s“r“ld“. Önceki modellerle kıyaslandığında, bu sistem, dizel motorun yakıt t“ketimini ve egzoz emisyonlarını d“ş“r“rken motor g“r“lt“s“n“ de azalttı. Ekonomik, çevre dostu dizel motorlar için daha iyi verim Azot Oksit (NOX) emisyonlarının daha fazla d“ş“r“lmesi gerektiği anlamına gelen Euro 5’ten Euro 6 emisyon standardına geçişle birlikte son yıllarda yakıt t“ketimini d“ş“rme hedefleri de daha sıkı hale geldi. Dizel yakıt sistemleri “zerine çalışan m“hendisler halen, daha katı emisyon sınırlarını karşılamak ve yakıt t“ketimiyle karbondioksit (CO2) emisyonlarını daha da d“ş“rmek amacıyla 2000 bar’dan daha fazla basınç “retebilen enjeksiyon sistemleri “zerinde çalışmaktadırlar. Otoguncel Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri Dizel Enjeksiyon Sistemleri Figure: A typical distributor-type diesel injection pump showing the pump, lines, and fuel filter. Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri Sıra tipi Sıralı tip yakıt enjeksiyonu pompası In-line fuel-injection pump with mechanical (flyweight governor) 1 Fuel tank, 2 Governor, 3 Fuel-supply pump, 4 Injection pump, 5 Timing device, 6 Drive from engine, 7 Fuel filter, 8 Vent, 9 Nozzle-and-holder assembly, 10 Fuel return line, 11 Overflow line. Automotive Handbook Dizel Enjeksiyon Sistemleri Figure: A typical injector-pump-type automotive diesel fuel injection system Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri Sıra tipi Sıralı tip yakıt enjeksiyonu yakıt kontrol“ Fuel-delivery control in the in-line fuel-injection pump 1 From fuel gallery, 2 To nozzle, 3 Barrel, 4 Plunger, 5 Lower helix, 6 Vertical (stop) groove. Automotive Handbook YÜKSEK BAS)NÇ POMPAS) ELEKTRONİK/MEKANİK ÜNİTE POMPA Ortak raylı yakıt enjeksiyon sistemlerine benzer olarak, özellikle orta sınıf ticari araçlar ve iş makinalarında pompa-yüksek basınç borusu-enjektör adı verilen yakıt enjeksiyon sistemleri de yoğun olarak kullanılmaktadır. Bu t“r yakın enjeksiyon sistemlerinde, uygulamaya bağlı olarak elektronik ya da mekanik y“ksek basınç pompaları kullanılmaktadır. Pompa-Boru-Enjektör PLN Yakıt Enjeksiyon Sistemi Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri In-line control-sleeve fuelinjection pump In-line control-sleeve pump 1 Pump plunger, 2 Control sleeve, 3 Control-sleeve adjustment shaft, 4 Control rack. Automotive Handbook Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri Distrib“tör tip yakıt enjeksiyonu pompası Kia, Dizel Motor, 2007 Dizel Enjeksiyon Sistemleri Distributor Injection Pump • • • • • A distributor diesel injection pump is a high-pressure pump assembly with lines leading to each individual injector. The high-pressure lines between the distributor and the injectors must be the exact same length to ensure proper injection timing. The injection pump itself creates the injection advance needed for engine speeds above idle and the fuel is discharged into the lines. The high-pressure fuel causes the injectors to open. Due to the internal friction of the lines, there is a slight delay before fuel pressure opens the injector nozzle. Figure: A schematic of a Stanadyne diesel fuel injection pump assembly showing all of the related components. Distributor-type fuel-injection pump (VE) VE Distributor-type fuelinjection pump (basic version). 1 Vane-type supply pump, 2 Governor drive, 3 Timing device, 4 Cam plate, 5 Control collar, 6 Distributor plunger, 7 Delivery valve, 8 Solenoid-actuated shutoff, 9 Governor lever mechanism, 10 Overflow throttle, 11 Mechanical shutoff device, 12 Governor spring, 13 Speed-control lever, 14 Control sleeve, 15 Flyweight, 16 Pressurecontrol valve. Automotive Handbook Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri Radial-piston distributor pump Fuel-injection system with radial-piston distributor pump 1 Engine ECU, 2 Glowcontrol unit, 3 Airmass sensor, 4 Pedaltravel sensor, 5 Nozzles, 6 Sheathedelement glow plugs, 7 Radial-piston distributor pump with pump ECU, 8 Fuel filter, 9 Temperature sensor, 10 Speed sensor. Automotive Handbook Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri Time-controlled single-cylinder pump systems Unit Injector (UI). 1 Return spring, 2 Pump body, 3 Pump plunger, 4 Cylinder head, 5 Spring retainer, 6 Tension nut, 7 Stator, 8 Armature plate, 9 Solenoid-valve needle, 10 Solenoid-valve tension nut, 11 High-pressure plug, 12 Lowpressure plug, 13 Solenoid travel stop, 14 Restriction, 15 Fuel return, 16 Fuel supply, 17 Injector spring, 18 Pressure pin, 19 Shim, 20 Injector. Automotive Handbook POMPA-ENJEKTÖR POMPA-ENJEKTÖR POMPA-ENJEKTÖR POMPA-ENJEKTÖR POMPA-ENJEKTÖR Supap Kamları K“lb“tör Enjektör kamları POMPA-ENJEKTÖR POMPA-ENJEKTÖR P“sk“rtme Aşamaları POMPA-ENJEKTÖR POMPA-ENJEKTÖR Common Rail Doğrudan Enjeksiyon CRD) Common Rail = Y“ksek Basınç Ak“m“latör“ = Rampa = Ortak Yakıt (attı Common Rail Doğrudan Enjeksiyon (CRDI) sistemleri aşağıdaki ana parçalardan oluşur: • Motor Kontrol Mod“l“ (ECM) • Y“ksek Basınç Pompası • Enjektörler • Y“ksek Basınç Ak“m“latör“ (Rail) 1. Depo . Alçak basınç besleme pompası 3. Mazot filtresi . Y“ksek basınç pompası . Ortak yakıt hattı basınç reg“latör“ . Ortak yakıt hattı . Enjektörler . Yakıt hattı basınç kaptör“ . Yakıt sıcaklık kaptör“ . )sıtma devresi . Soğutucu . (ava alma musluğu Dizel Enjeksiyon Sisteminin Alt Böl“mleri Common-rail accumulator injection system 1 Fuel tank, 2 Filter, 3 Presupply pump, 4 High-pressure pump, 5 Pressure-control valve, 6 Pressure sensor, 7 Fuel rail, 8 Injectors, 9 Sensors, 10 ECU. Automotive Handbook High-pressure Common Rail Figure: Overview of a computer-controlled high-pressure common rail V-8 diesel engine. Common Rail Doğrudan Enjeksiyon CRD) Common rail doğrudan enjeksiyon sistemlerinde, y“ksek basınç pompası tarafından “retilen yüksek basınç, akümülatörde toplanır. Aynı zamanda, ak“m“latör, y“ksek basınç pompası dağıtımına bağlı olarak “retilen basınç dalgalanmalarını azaltır. Yakıt enjeksiyonu da yakıt hattı hacmi tarafından sön“mlenir. Bu yüksek basınç akümülatörü tüm silindirlerde ortaktır, bu yüzden adı "Common Rail"dir. B“y“k miktarlarda yakıt alındığında bile, common rail iç basıncını pratikte sabit tutar. Bu da enjeksiyon basıncının, enjektör açıldığı andan itibaren sabit kalmasını sağlar. İki farklı CRDI sistemi kullanmaktadır. Bosch ve Delphi. Sistemler, giriş ya da çıkış kontroll“ tip olarak ayırt edilebilir. Hatta ikisinin bir kombinasyonu belirli motorlarda mevcuttur. Giriş kontrollü sistemler, bir Manyetik Oranlama Valfi (Bosch-CRDI) ya da y“ksek basınç pompasına bağlı Emme Ölçüm Valfi (Delphi-CRDI) kullanarak y“ksek basınç pompasına giren yakıt miktarını ölçer. Çıkış kontroll“ sistemler, yakıt hattına bağlı bir Yakıt Hattı Basıncı Kontrol Valfi (Bosch-CRDI) kullanır. Kia, Dizel Motor, 2007 Common Rail Doğrudan Enjeksiyon CRD) Kia, Dizel Motor, 2007 Ortak/M“şterek (atlı Yakıt Enjeksiyon Sistemleri Delphi Bosch CRD), Yakıt Dağıtım Sistemi, D“ş“k Basınç Dağıtımı Kia, Dizel Motor, 2007 Bosch CRD), Yakıt Dağıtım Sistemi, Y“ksek Basınç Dağıtımı Kia, Dizel Motor, 2007 Common Rail Doğrudan Enjeksiyon CRD) Y“ksek basınç pompası eksantrik kayışı tarafından çalıştırılır. Pompa mili “zerinde bir kam bulunur. Bu kam “ç pistonun yer değiştirmesini sağlayan bir halka kama hareket verir. Elektrikli alçak basınç pompası, bir piston aşağı indiği zaman giriş supabından y“ksek basınç pompasının doldurulmasını sağlar. Pistonun yukarı çıkışı s“resince giriş supabı kapalı kalır ve yakıt sıkıştırılır. Böylece çıkış supabı açılır ve yakıt basınçlı bir şekilde y“ksek basınç devresine gönderilir. Ortak/M“şterek (atlı Yakıt Enjeksiyon Sistemleri Ortak/M“şterek Hat (Ray) Ortak raylı yakıt enjeksiyon sistemlerinde kullanılan ray komplesinin bileşenleri Şekilde gösterilmiştir. Bir ray komplesinin ana fonksiyonları: • Y“ksek basınç pompasından çıkan yakıt için basınç kabı görevi görmek ve basınçlı yakıtı enjektörlere iletmek. • Y“ksek basınç pompası ve enjektörler arasındaki basınç dalgalanmalarını sön“mlemek giriş-çıkış delikleri için kalibre edilmiş jet ya da mikro delik ile optimize edilmektedir). • Sistemdeki basıncı ray “zerindeki basınç sensör“ ile ölçerek ECU’ya bilgi vermek. • Y“ksek basınç valfi (HPV) bulunan raylarda sistem basıncını ve yakıt geri dön“ş“n“ dengelemek. • Gerektiğinde HPV geri dön“ş“n“ kullanarak yakıt sıcaklığını artırmak ve soğukta çalıştırma performansına katkı sağlamak. • HPV yerine basınç tahliye valfi (PLV) kullanılan sistemlerde sistemdeki basıncın aşırı y“kselmesine engel olmak. Delphi Ortak/M“şterek (atlı Yakıt Enjeksiyon Sistemleri Delphi Y“ksek Basınç Yakıt Enjeksiyon Rayındaki Trend 2500 barlık sistem basıncı şartlarını sağlayabilecek m“şterek hat “retimi; işlenebilirlik, montajlanabilirlik, otofretaj prosesi ile sertlendirilebilirlik gibi doğrulama s“reçlerini gerektirmektedir. Ortak/M“şterek (atlı Yakıt Enjeksiyon Sistemleri Enjektör Gövdesi Enjektör gövdesi k“t“k , enjektör“n mekanik, hidrolik ve elektronik ara y“z“d“r. Filtre, enjektör “zerindeki t“m delikleri ve memeyi kirliliğe bağlı tıkanmalardan korur. Geri dön“ş nipeli enjektör“n geri dön“ş hattına bağlantı için kullanılır. Bobin, elektrik akımı sayesinde kontrol valfini hareket ettirir. Pim, yayın kontrol valfine ön y“k vermesini sağlar. Yay basıncı, kontrol valfinin yuvasına oturmasını sağlar. Delphi Bosch CRD), Girişler ve Çıkışlar Rail Pressure Control Valve – RPCV / Inlet Metering Valve - IMV PTC (Positive Temperature Coefficient): Pozitif ısı katsayılı termistörd“r. Üzerindeki sıcaklık arttıkça direnci artar, sıcaklık d“şt“kçe dirençi azalır. Kia, Dizel Motor, 2007 Bosch CRD), Girişler ve Çıkışlar Şimdi her bir giriş sinyalinin amacına kısaca bir göz atalım. Ak“: Ak“ voltajı sinyali, mevcut voltajı tespit eder. Bu sinyal, akt“atörlerde (örn. enjektörlerde d“ş“k voltajdan kaynaklanan bir gecikmeyi telafi için kullanılır. Gaz Pedalı Sensör“ (APS) APS pedalın basılı kalma miktarını tespit etmek için kullanılır. Bu sinyal s“r“c“ tarafından talep edilen g“ç çıkışını iletmek için kullanılır. Krank Mili Konum Sensör“ (CKP) CKP sensör“ krank milinin konumunu ve hızını tespit etmek için kullanılır. Bu sinyal enjeksiyon miktarını ve enjeksiyon s“resini tespit etmek için kullanılan ana sinyallerden birisidir. Kam Mili Konum Sensör“ (CMP): Kam Mili Konum Sensör“ (CMP) hangi silindirin kompresyon strokunda olduğunun tanımlanmasında belirleyicidir. Barometrik Basınç Sensör“: Barometrik basınç sensör“ hava yoğunluğu hakkında bilgi almak için gerekli hava basıncını tespit eder. ECM'nin içerisine yerleştirilmiştir. Motor Soğutma Suyu ECT /Yakıt Sıcaklık (FT) Sensör“: ECT ve FT sensörleri; ateşleme ve enjeksiyon miktarını ayarlamak için motor soğutma suyu ve yakıt sıcaklığını tespit amacıyla kullanılır. Kia, Dizel Motor, 2007 Bosch CRD), Girişler ve Çıkışlar K“tle Hava Akış Sensör“ (MAFS): MAF sensör“ EGR kontrol“ için kullanılır Yakıt (attı Basınç Sensör“ (RPS): RPS Yakıt (attı Basıncını tespit etmek için kullanılır Araç (ız Sensör“ (VSS): Araç (ız Sinyali; Cruise, TCS ve ESP kontrol“ için kullanılır. Fan d“ğmesi: Fan d“ğmesi girişi klima kompresör kavramasına g“ç sağlamak için motor kontrol mod“l“ tarafından kullanılır. Turbo Basıncı Sensör“ (BPS): BPS; değişken geometrili turboşarjın kanatçık konumunu kontrol etmek için kullanılır. Fren, Debriyaj anahtarı: Bu anahtarlar sabit hız kontrol“ için gereklidir Otomotiv Basıncı Transformatör“ (APT): Motor Kontrol Mod“l“ radyatör fan devrini ve APT sinyaline bağlı kompresör“n elektromenyetik kavramasını kontrol eder. Oksijen Sensör“: Oksijen Sensör“ tam EGR kontrol“ için kullanılır İvme ölçer (Vuruntu sensör“): İvme ölçer pilot enjeksiyonu belirlemek için Delphi CRDI “zerinde kullanılır. Kia, Dizel Motor, 2007 Bosch CRD), Girişler ve Çıkışlar Diferansiyel Basınç Sensör“ (DPS): DPS partik“l filtresinde biriken partik“llerin miktarını gör“nt“lemek için kullanılır. Egzoz Gazı Sıcaklık Sensör“ (EGTS): İki adet EGTS egzoz gazı buhar sıcaklığını ölçmek için kullanılır. *** Şimdi her bir AKTÜATÖRÜN çalışma amacına kısaca bir göz atalım. T“m akt“atörler ECM'den gelen bir komut tarafından tahrik edilir. Arıza Gösterge Lambası (MIL): Sistemin hazır olup olmadığını ve sistem arızalarını s“r“c“ye gösterir Enjektör: Enjektörler doğrudan ECM tarafından kontrol edilir ve yanma odasına belirlenmiş miktardaki yakıtı enjekte eder. Yakıt (attı Basınç Kontrol Valfi (RPCV): RPCV, yakıt hattındaki basıncı ayarlamak için kullanılır. Manyetik Oranlama Valfi (MPROP): MPROP, yakıt hattındaki basıncı ayarlamak için kullanılır. Emme Ölç“m Valfi (IMV): IMV, yakıt hattındaki basıncı ayarlamak için kullanılır. EGR Selenoid/Akt“atör: EGR selenoid/akt“atör“ yanma işlemi esnasında belirlenmiş miktardaki egzozun devridaimini sağlayarak yanma sıcaklığını ve NOx oluşumunu azaltır. Kızdırma bujileri: Kızdırma bujilerinin görevi verimli soğuk çalıştırmayı sağlamak ve ısınma s“resini kısaltmaktır Kia, Dizel Motor, 2007 Bosch CRD), Girişler ve Çıkışlar Pozitif Sıcaklık Katsayısı (PTC) )sıtıcı: PTC ısıtıcısı yolcu bölmesinin hızlı biçimde ısıtılmasını sağlamak için kullanılır. ECM ve ısıtıcı kontrolör“ tarafından kontrol edilir. Fan Kontrol“: Soğutucu fan rölesi ve PDW mod“l“ soğutucu fanını kontrol etmek için kullanılır, PDW bir basamak daha aşağıda kontrol“ sağlar. Yakıt pompası rölesi: Yakıt pompası rölesi yakıt pompasının çalışmasını kontrol eder. Bu sinyal örneğin herhangi bir krank sinyali tespit edilmediğinde yakıt pompasını kontrol etmek için kullanılır. Yakıt filtresi ısıtıcısı: Yakıt filtresi ısıtıcısı soğuk ortam koşullarında dizel yakıtı ısıtır. Yakıt filtresi yuvasında bulunan yakıt sıcaklık sensör“ne bağlı olarak yakıt filtresi ısıtıcı sistemi devreye girer. Klima Kompresör“ Rölesi: Klima kompresör rölesi, kompresör döng“s“n“n açılmasını ve kapatılmasını kontrol eder. Bu, aşırı ısınmayı önleyerek rölanti esnasında genleşme oluşmasını engeller (belirli bir sıcaklığın “zerinde klimayı kapatır . Değişken T“rb“lans Akt“atör“ (VSA): VSA, iki emme portundan birini tıkayarak emilen hava devrini artırabilir, böylece t“rb“lans etkisini artırır ve motor emisyonunu azaltıp, motor torkunu artırmış olur. Hava Kontrol Valfi: Hava Kontrol Valfi, egzoz gazı devridaim oranını artırmak amacıyla emme manifoldundaki aşırı basıncı azaltmak için kullanılır. Kia, Dizel Motor, 2007 ENJEKTÖR Enjeksiyonun başlaması ve enjekte edilen yakıt miktarı elektrikle çalıştırılan enjektörler tarafından ayarlanır. Tasarımı ve yapısı Enjektör birçok fonksiyon bloğuna böl“n“r: • Delikli tip p“sk“rtme memesi • Hidrolik servo sistemi • Selenoid valfi Yakıt beslemesi kanal aracılığıyla y“ksek basınç bağlantısından p“sk“rtme memesine ve besleme orifisinden de kontrol odasına yapılır. Kontrol odası selenoid valfi tarafından açılan besleme orifisi ile yakıt dön“ş hortumuna bağlanır. Tahliye orifisi kapatılınca, valf kontrol plancerine uygulanan hidrolik kuvvet p“sk“rtme iğnesi basınç omzuna kadar uzanır. Sonuç olarak iğne yuvasına doğru zorlanır ve yanma odasındaki y“ksek basınç kanalını kapatır. Enjektör selenoid valfi tetiklendiğinde, tahliye orifisi açılır. Bu durum kontrol odası basıncında bir d“ş“şe neden olur ve sonuçta plancer “zerindeki hidrolik basınç da d“şer. Hidrolik basınç iğne ucu basınç omzundaki kuvvetin altına d“şerse, p“sk“rtme iğnesi açılır ve p“sk“rtme deliklerinden geçen yakıt yanma odasına enjekte edilir. Kia, Dizel Motor, 2007 ENJEKTÖR Kia, Dizel Motor, 2007 ENJEKTÖR İğnenin hızla açılması için gerekli kuvvetler doğrudan selenoid valfinde “retilmediğinden, hidrolik kuvvet y“kseltme sistemi kullanan p“sk“rtme iğnesi dolaylı olarak kontrol edilir. Enjekte edilen yakıt miktarının dışında p“sk“rtme iğnesinin açılması için gereken kontrol miktarı da vardır ve bu kontrol odası orifisleriyle yakıt dön“ş hattına geri gönderilir. Kontrol miktarının yanında, yakıt ayrıca p“sk“rtme iğnesi ve supap plancer kılavuzlarında kaybolur. Bu kontrol ve yakıt miktarındaki sızıntılar yakıt dön“ş hortumundan geçerek yakıt deposuna ve taşma supabı, y“ksek basınç pompası ve basınç kontrol supabının bağlandığı toplama hattına geri döner. Memeler: Enjektör memeleri common rail enjektörlerine bağlandığından meme tutucu grubunun görevini “stlenir. Memeler belirtilen motor koşullarına göre dikkatlice eşlenmelidir. Meme tasarımı ayrıca enjekte edilen yakıtın ölç“lmesi (her bir derece krank mili için enjeksiyon zamanı ve enjeksiyon yakıt miktarı , yakıt yönetimi (enjeksiyon p“sk“rt“c“leri, p“sk“rtme şekli ve enjeksiyon p“sk“rt“c“n“n p“sk“rtmesi , yanma odasındaki yakıtın dağılımı, yanma odasından ayrılması için belirleyicidir. 4 mm iğne çapındaki sac delik memeleri ve silindirik sac delik ucu common rail doğrudan enjeksiyonlu motorlar için kullanılır. P“sk“rtme delikleri p“sk“rtme konisinin etrafına yerleştirilir. P“sk“rtme delikleri elektrik boşaltma makinesi (EDM elektrik partik“l“n dışarı atılması ile delinir. P“sk“rtme deliklerinin sayısı ve çapları enjekte edilen yakıt miktarına, yanma odasının şekline ve yanma odasındaki hava t“rb“lansına bağlıdır. Silindir ve yarı silindir sac delik şekli, p“sk“rtme delikleri, p“sk“rtme deliği uzunluğu ve enjeksiyon açısına göre y“ksek d“zeyde serbest tasarım imkanı sunar. İğne ucu sac deliğiyle birlikte yarı silindir şeklindedir ve p“sk“rtme deliklerinin aynı uzunlukta olduğunu garanti eder. Kia, Dizel Motor, 2007 ENJEKTÖR Kia, Dizel Motor, 2007 ENJEKTÖR Akım kontrol devresi, g“ç verme s“resini (enjeksiyon s“resini akım toplama fazına ve tutma fazına ayırır. T“m çalışma koşullarında enjektör“n yeniden enjeksiyon gerçekleştirmesini sağlamak için bu akım kontrol devresi doğru bir şekilde çalışmalıdır. Bunun yanı sıra, ECM'deki ve enjektörlerdeki g“ç kaybını azaltmalıdır. Motor çalışırken ve y“ksek basınç pompası basınç “retirken, enjektör“n çalışması dört çalışma durumuna ayrılabilir. Bu çalışma durumları, enjektör“n parçalarına uygulanan kuvvet dağıtımından kaynaklanır. Motor durdurulduğunda ve yakıt hattında basınç olmadığında, p“sk“rtme memesi yayı, enjektör“ kapatır. Enjektör kapalı (dinlenme durumunda): Dinlenme durumunda, selenoid valfe g“ç verilmez ve dolayısıyla kapalıdır. Tahliye orifisi kapalı iken, valf yayı, armat“r“n bilyasını tahliye orifisi yuvasına doğru bastırır. Yakıt hattı y“ksek basıncı, valf kontrol odasında birikir ve aynı basınç ayrıca p“sk“rtme memesi odası hacmine uygulanır. P“sk“rtme memesi yayının kuvveti ile birlikte kontrol plancerinin uç y“z“ne uygulanan yakıt hattı basıncı, p“sk“rtme memesini basınç aşamasında uygulanan açma kuvvetlerine karşı kapalı konumda tutar. Kia, Dizel Motor, 2007 ENJEKTÖR Enjektör açılır (enjeksiyon başlangıcı : Enjektör dinlenme konumundadır. Selenoid valfe, hızla açılmasını sağlayan toplama akımı ile g“ç verilir. Tetiklenmiş selenoid tarafından uygulanan kuvvet şu an valf yayınınkini aşar ve armat“r, tahliye orifisini açar. Çabucak, y“ksek seviye toplama akımı, elektromıknatıs için gerekli uzun tutma akımına azaltılır. Manyetik devrenin hava boşluğu şu an daha k“ç“k olduğundan bu işlem m“mk“nd“r. Tahliye orifisi açıldığında, yakıt, valf kontrol odasından onun “zerinde bulunan boşluğa ve oradan da yakıt geri dön“ş“ vasıtasıyla yakıt deposuna akabilir. Tahliye orifisi, tam basınç dengesini önler ve bunun sonucunda valf kontrol odasındaki basınç d“şer. Bu da valf kontrol odasındaki basıncın hala yakıt hattıyla aynı basınç seviyesinde olan p“sk“rtme memesi odasının basıncından daha d“ş“k olmasına yol açar. Valf kontrol odasındaki azaltılmış basınç, kontrol plancerine uygulanan kuvvette azalmaya neden olur; bunun sonucunda p“sk“rtme memesi iğnesi açılır ve enjeksiyon başlar. P“sk“rtme memesi iğnesinin açılma hızı, tahliye ve besleme orifislerinden akış hızındaki fark tarafından belirlenir. Kontrol planceri, “st durma noktasına ulaşır; burada tahliye ve besleme orifisleri arasındaki yakıt akışı tarafından “retilen yakıt tamponu tarafından desteklenir. Enjektör memesi şu an tamamen açılmıştır ve yakıt, yakıt hattındakine neredeyse eşit bir basınçta yanma odasına enjekte edilir. Enjektör“n kuvvet dağıtımı, enjeksiyon fazındakine benzerdir. Kia, Dizel Motor, 2007 ENJEKTÖR Enjektör kapanır (enjeksiyon sonu): Selenoid valf tetiklenmedikçe, valf yayı, armat“r“ aşağı doğru bastırır ve bilya, tahliye orifisini kapatır. Armat“r, iki parçalı bir tasarımdır. Burada, armat“r plakası aşağı doğru hareketinde s“r“c“ desteğiyle yönlendirilmesine rağmen, armat“re ve bilyaya aşağı doğru hareket etme kuvveti uygulanmaması için geri çekme yayıyla birlikte „aşırı sıçrama" yapabilir. Tahliye orifisinin kapanması, besleme orifisinden gelen giriş vasıtasıyla kontrol odasında basınç birikimine yol açar. Bu basınç, yakıt hattındakiyle aynıdır ve kontrol plancerine uç y“z“ “zerinden artırılmış kuvvet uygular. Yayınkiyle birlikte bu kuvvet şimdi oda hacmi tarafından uygulanan kuvveti aşar ve p“sk“rtme memesi iğnesi kapanır. P“sk“rtme memesi iğnesinin kapanma hızı, besleme orifisinden akış tarafından belirlenir. P“sk“rtme iğnesi tekrar alt durma noktasına gelince enjeksiyon sona erer. Kia, Dizel Motor, 2007 Motor Torku Kontrol“ Tork kontrol“, motorun doğru motor torkunu ilettiğinden emin olmak için kullanılır. Motor kontrol mod“l“ (ECM), enjekte edilen yakıt miktarını d“zenleyerek motor torkunu d“zenler. Aşağıdaki işlevler motor torkunu talep edebilir: • Pedal talebi • Sabit hız kontrol“ • TCS/ESP • Klima ve jeneratör dengeleme • Rölanti • Aktif genleşme sön“mlemesi • Dahili motor s“rt“nmesi Ancak, talep edilen motor torku her zaman elde edilemez. Bunun nedeni, söz konusu motor devri için izin verilen maksimum motor torku ya da TCS/ESP'nin torkta azalma talep etmesidir. Aşağıdaki işlevler motor torkunu kısıtlayabilir: • TCM • D“z şanzıman • Motor koruma işlevi • Aktif genleşme sön“mlemesi • Fren • Dahili motor s“rt“nmesi Kia, Dizel Motor, 2007 Motor Torku Kontrol“ Bunlar ortak bir s“r“ş torku talebine koordine edilirler, motor çalıştırıldığında işlev kullanılır. Motoru çalıştırmak için, talep edilen bir marş torku vardır. Ortaya çıkan marş ya da s“r“ş torku talebi, yakıt miktarı talebine dön“ş“r. Motor torkunu talep edebilecek işlevlerle başlayalım. Pedal talebi: Motor devriyle beraber pedal konumu, bir matris kullanarak talep edilen motor torkunu verir. Tork talebi 0 Nm rölanti ve motor için izin verilen azami tork değerinden biraz daha b“y“k olan bir değer arasında değişir. TCS/ESP'den gelen talep: Tekerleğin dönmesi durumunda, TCS, onu etkisiz hale getirmek için motor torkunda bir azalma talep edebilir. Benzer şekilde, ESP, otomobilin kayması durumunda, motor torkunda bir azalma talep edebilir. TCS, fakat özellikle ESP, örneğin kaymayı etkisiz hale getirmek için, motor torkunda bir artış talep edebilir. Klima talebi ve jeneratör dengeleme: Belirtilen motor torkunu, klima kompresör“ (otomatik basınç transformatör“ ve jeneratördeki mevcut y“kten bağımsız tutmak için, bu işlevden tork talep edilebilir. Rölanti devri kontrol“: Rölanti devri kontrol“ motor torkunu d“zenlemek için kullanılır, böylece motor tarafından “retilen tork ve motoru ile yardımcı donanımını çalışır şekilde tutmak için gerekli olan tork arasında denge sağlanır. Nominali aşan bir rölanti devriyle, motor torku fazlalığı olacaktır ve rölanti işlevi, nominal rölanti devrine ulaşıncaya kadar, daha d“ş“k bir değer talep edecektir. Rölanti devri nominal değerin altında olduğunda, tork eksikliği olacaktır ve rölanti devri, nominal rölanti devrine ulaşması için artmak zorunda kalacaktır. Nominal rölanti devri, soğutma suyu sıcaklığına bağlıdır. Rölanti devri, soğuk bir motor için daha yüksektir. Rölanti devri kontrol“, gaz pedalına basılmadığında aktiftir. Kia, Dizel Motor, 2007 Motor Torku Kontrol“ Aktif genleşme sön“mlemesi: (ızlanma / yavaşlama sırasında belirli bir dalgalanma oluşabilir. Bu, motor bağlantıları ve aktarma organlarındaki belirli bir elastikiyetle ve motor torkundaki ani bir artış nedeniyle olur. Genleşmeyi önleyen işlev, motor devrindeki dalgalanmaları tespit eder ve torkta bir artış ya da azaltma talep ederek onları sön“mler. Bu, dalgalanmayı azaltır ya da yok eder. İç motor s“rt“nmesi: Motorun, genellikle kendi iç s“rt“nmesinden ve pompalama kayıplarından oluşan kendi tork t“ketimi vardır. Bunu dengelemek için, işlev genellikle tork talep eder. Motorun iç tork t“ketimi genellikle şunlardan hesaplanır: Soğutma suyu sıcaklığı, yağ sıcaklığı, motor devri, partik“l ayırıcıya d“şen basınç (sadece katalize partik“l filtreli motorlarda), hesaplanmış egzoz k“tlesi akışı. Tork sınırlandırma TCM: Motor torku bazen daha yumuşak bir vites değiştirme sağlamak için sınırlandırılmalıdır. Bazı durumlarda, g“venlik ve sağlamlık gibi nedenlerle tork sınırlandırılmalıdır. İzin verilen azami motor torkunu TCM belirler. Konfor nedeniyle, vites değiştirirken, motor torku sık sık azaltılacaktır. Tork azalması, sağlamlık nedeniyle de sınırlandırılabilir. Bayılma sırasında şanzımanı korumak için, TCM, bus üzerinden izin verilen azami motor torkunu gönderir. Tork sınırlandırma, d“z şanzıman: Geri vites kavraştığında, motor torku sınırlanır. Tork sınırlandırma, fren: Dayanıklılık nedeniyle fren pedalına basıldığında, azami motor torku sınırlandırılmalıdır. Kia, Dizel Motor, 2007 Enjeksiyonun (esaplanması Talep edilen motor torku, talep edilen enjeksiyon zamanlamasına, enjeksiyon s“resine ve enjektörler için yakıt basıncına dön“şt“r“l“r. Öncelikle, talep edilen motor torku, yakıt k“tlesine dön“şt“r“lmelidir. Motor torkunu yakıta dön“şt“rme: Motor Kontrol Mod“l“ (ECM), talep edilen motor torkuna denk gelen yakıt k“tlesini, tablo ve kayıtları kullanarak hesaplar. Yakıtın sıcaklığını ölçerek, ECM, sıcak ve soğuk yakıt arasındaki yoğunluk farklılıklarını giderecektir. Sonuçta bu, yanma başına motora eklenecek ya da motordan çıkarılacak yakıt k“tlesidir. Değer, yakıt k“tlesinden yakıt miktarına dön“şt“r“l“r yakıt hacmi). Daha sonra bu değer, yakıtın toplanarak ya da çıkarılarak dengelendiği silindir dengeleme işlevine aktarılır. Silindir dengeleme: Silindir dengeleme işlevinin amacı, her bir silindirdeki yanma palslarını dengelemektir böylece motor d“zg“n çalışacak ve dolayısıyla titreşimi azaltacaktır. Bu, yakıt eklenerek ya da çıkarılarak yapılır. Rölantideyken, enjekte edilen yakıt miktarı oldukça k“ç“k olduğundan, bu, her bir silindire enjekte edilen yakıt miktarındaki farklılıkları ve verimlilik farklılıklarını dengelemek için yapılır. Rölanti devrinin “zerinde çalışıyorken, dengeleme esas olarak, her bir silindirin verimliliğindeki farklılığa bağlı olarak yapılır. Bu, her bir silindire bağımsız olarak enjekte edilen miktarın hesaplanması ve değiştirilmesiyle yapılır. Kia, Dizel Motor, 2007 Enjeksiyonun (esaplanması ECM, her stroktan sonra krank mili hareketini ölçer ve ateşlemeden sonra, örneğin silindir 2'de, daha kuvvetli çalışması durumunda, bu silindirdeki yakıt miktarının azaltılması gerekecektir. Bu silindirde, daha sonra bir ateşleme meydana geldiğinde, dengeleme miktarı için (bu durumda negatif) bir hesaplama hazır bulunacaktır. Bu dengeleme miktarı ayarlanmıştır böylece daha sonraki yanma, diğer silindirler gibi yanmadan sonra aynı g“ç sinyallerini verecektir. Toplam değer, duman sınırlama işlevine gönderilir. Duman sınırlama: Duman sınırlama işlevinin amacı, duman sınırını aşmadan enjekte edilebilen maksimum yakıt miktarını belirlemektir. Duman sınırlama, dumansız bir yanma elde edebilecek yeterli yakıt k“tlesi olmadığında başlayacaktır. Motor devrine ve yanma başına d“şen hava k“tlesine dayanarak, duman sınırını aşmadan enjekte edilebilen maksimum yakıt miktarı hesaplanır. Bu değer, enjekte edilebilen yakıt miktarının “st sınırı görevi yapacaktır. Motor torkundan hesaplanan yakıt miktarının değeri, duman sınırlama işlevi yakıt miktarını aşarsa, yakıt miktarı kısıtlanacaktır. Bu motor torkunun kısıtlanmasını gerektirir. Değer, kesme işlevine gönderilir. Kesme işlevi: Bu işlev, yakıt miktarını 0'a, motoru durduracak miktara, ayarlayabilir. Bu, KONTAK (+15) sinyali mevcut değilse ya da önemli bir g“venlik arızası oluşursa yapılır. Normal çalışma sırasında, bu işlev sadece değeri, enjeksiyon zamanlaması için olan hesaplamaya gönderecektir. Kia, Dizel Motor, 2007 Enjeksiyonun (esaplanması Enjektör açma s“resi, temel s“re: Yakıt hacmi/yanma, mevcut basınç farkında enjektör akışına bağlı olarak enjektör“n açılması gereken zamana dön“şt“r“l“r. Yakıt hattındaki basınç, yakıt hattı basınç sensör“ ile ölç“l“r. Pilot enjeksiyonundan ve partik“l ayırıcının işlevlerinin yenilenmesinden de bir talep gelebilir. Pilot enjeksiyon: D“ş“k soğutma suyu sıcaklıklarında, "dizel vuruntusunu", azaltmak için pilot enjeksiyon işlevi kullanılır. Bu, k“ç“k miktardaki yakıtın, temel yanmadan az sonra enjekte edilmesi demektir. Motor ve modele bağlı olarak iki pilot enjeksiyonun da kullanılabilir. Soğutma suyu sıcaklığı +60°C'nin altında olduğunda, işlev devrededir. Y“ksek motor devirlerinde kapanacaktır. Yakıt hızla ateşlendiğinde, dizel vuruntusu ortaya çıkar. Yanma odasına enjekte edilen yakıt ile ateşleme arasındaki zaman, ateşleme gecikmesi olarak adlandırılır. Prensipte, ateşleme gecikmesi m“mk“n olabildiğince kısa tutulmalıdır ve bu gecikme esas olarak yakıtın setan sayısına, silindirlerdeki sıcaklığa ve enjeksiyon sırasında yakıtın ne kadar iyi dağıtıldığına bağlıdır. Uzun bir ateşleme gecikmesi, oldukça b“y“k orandaki yakıtın, ateşleme öncesinde silindirlere enjekte edileceği anlamına gelir. Bu, silindir içinde, ses ve motorun köt“ çalışmasıyla sonuçlanan şiddetli basınç artışına neden olur. Y“ksek setan sayılı yakıt, sonuç olarak, daha kısa ateşleme gecikmesiyle beraber enjeksiyon sırasında yanma odasındaki y“ksek sıcaklıklara sebep olur. İyi bir yakıt dağıtımı, p“sk“rtme memesi tipi ve y“ksek yakıt basıncının kombinasyonuyla elde edilir. Kia, Dizel Motor, 2007 Enjeksiyonun (esaplanması Motor d“ş“k soğutma suyu sıcaklıklarında çalışıyorken, silindirlerden çevreye olan ısı kaybı y“ksektir. Bu, enjeksiyon sırasında havanın sıcaklığının o kadar y“ksek olmadığı anlamına gelir. Sonuç, uzun bir ateşleme gecikmesi ve daha fazla „dizel vuruntusu dur. Ana enjeksiyondan hemen önce ateşleyecek sadece k“ç“k bir miktar yakıtı enjekte ettiğimizde, yanma odasındaki sıcaklık önemli ölç“de artacaktır. Ana enjeksiyon başladığında, sadece kısa bir gecikme olacaktır. Bu daha az motor sesi verir. Delphi CRDI'da, pilot enjeksiyon zamanını tanımlamak için bir İvme Ölçer (Vuruntu Sensör“) kullanılır. Partik“l ayırıcının yenilenmesi: Partik“l ayırıcıyı yenilerken, kurumun yanması için, iç sıcaklığı en az 550 °C'ye çıkmalıdır. 160 derece civarında Üst Öl“ Noktadan Sonra ÜÖNS , az miktarda yakıt silindire enjekte edilecektir. Yakıt bu kadar geç enjekte edildiği için (piston neredeyse alt öl“ noktadadır ve egzoz supabı açıktır , bu yakıt torka katkıda bulunmayacaktır. HC (hidrokarbon) ile kolaylıkla kuvvetlendiğinden, egzoz sıcaklığı da b“y“k miktarda artmayacaktır. Bu, katalitik konvertör“n ön“nde bir reaksiyon başlatacaktır, böylece sıcaklık artacaktır. Sıcak gazlar partik“l ayırıcıya girdiklerinde katalitik konvertör“ ile tepkimeye gireceklerdir, bundan dolayı sıcaklık daha fazla artacaktır. Partik“l ayırıcıdaki kurum bu durumda yanabilir. Enjektördeki gecikmenin dengelenmesi: Dengeleme, enjektörler açılmadan ve yakıt enjekte edilmeden, ECM'deki g“ç aşaması devreye sokulduğunda yapılmalıdır. Gecikme s“resi sisteme bağlıdır. Kia, Dizel Motor, 2007 Enjeksiyonun (esaplanması Şok dalgası dengelemesi: Enjektör açıldığında, bağlantı borularında ve yakıt hattında bir şok dalgası oluşur. Motor Kontrol Mod“l“ (GCM) bu durumu telafi etmezse hatalı miktarda yakıt enjekte edilir. Dengeleme, her silindir için bağımsızdır ve çoğunlukla yakıtın basıncını ve sıcaklığını göz ön“nde bulundurur. Enjektörleri etkinleştirme: ECM, söz konusu enjektör“ hesaplanan zamanda etkinleştirir ve hesaplanan enjeksiyon zamanlaması için açık tutar. Enjeksiyon s“resi: Enjeksiyon s“resi, motor devrine ve y“k“ne bağlı olarak d“zenlenir. Bu d“zenlemenin amacı, yanma basıncının doğru oluşumunu elde etmektir. Enjeksiyon zamanlamasıyla karıştırılmaması gereken enjeksiyon s“resi, krank mili derecelerindeki enjeksiyon s“resini göstermektedir. Yakıt basıncı: Yakıt basıncı, sisteme ve mevcut koşula bağlı olarak 400 – 2000 bar arasında değişir. Basınç bir ya da, sisteme bağlı olarak, iki basınç kontrol valfiyle d“zenlenir. ECM, yakıt hattına monte edilmiş bir yakıt basıncı sensör“ kullanarak, talep edilen basınca ulaşılıp ulaşılmadığını kontrol eder. Kia, Dizel Motor, 2007 (ava K“tlesi Gereksiniminin (esaplanması Hava işlevi, mevcut s“r“ş koşulları için gerekli olan yanma başına hava k“tlesini hesaplar. Bu, esas olarak talep edilen yakıt k“tlesine ve motor devrine dayanır. (ava K“tlesi Gereksiniminin D“zenlenmesi Belirli bir yakıt k“tlesi için gerekli olan yanma başına hava k“tlesi hesaplandığında, ECM'nin hava k“tlesi talebini gerçekleştirmek için iki yolu vardır. Bu, turbo kontrolle (sadece VGT'li araçlarda ve/veya EGR d“zenlemesiyle yapılır. Turbo kontrol kullanımı motor çekiş g“c“n“ artıracaktır. Şarj havasının artan basıncı, artmış hava k“tlesini motora verir. EGR'nin işlevi tersine çalışır, hava k“tlesi, egzoz gazıyla değiştirilir. ECM, mevcut hava k“tlesini hava k“tlesi akış sensör“ kullanarak ölçer. Bu, yanma başına hava k“tlesine dön“şt“r“l“r ve talep değeri ile karşılaştırılır. Değerler farklıysa, turbo kontrol ve EGR d“zenlemesi bir d“zeltme yapacaktır. Hava k“tlesi akış sensör“ndeki değer, emme sistemindeki hava ataleti için d“zeltilir, örn. Borularda ve ara soğutucuda. Turbo ayarlaması (sadece VGT): Yanma başına talep edilen hava k“tlesi, takviye basıncını d“zenleyerek gerçekleştirilir. ECM, yanma başına talep edilen hava k“tlesini elde etmek için gerekli olan (arzu edilen) takviye basıncını hesaplar. Arzu edilen değer çoğunlukla, şu parametreler kullanılarak hesaplanır: Motor devri, yakıt miktarı, mevcut takviye basıncı. Kia, Dizel Motor, 2007 Okuma Parçası – Önemli Sorular Dizel motorlarda p“sk“rt“len yakıtın debisinin yani p“sk“rtme hızının artmasının egzoz emisyonları “zerine etkileri P“sk“rt“len yakıtın debisi yani p“sk“rtme hızı arttıkça, is, HC, CO emisyonları azalmakta ancak silindir içerisinde yakıtın daha hızlı tutuşup yanmasıyla artan sıcaklığa bağlı olarak NOx emisyonları artmaktadır. Dizel motorlarında; kademeli p“sk“rtme yapan enjektörler ve enjektörlerin delik sayısı Dizel motorlarında kademeli p“sk“rtme yapan enjektörlerin kullanılması ile yakıt debisi kademeli olarak ayarlanabilmektedir. Önce yavaş ve sonra hızlanan p“sk“rtme yapılmaktadır. Bu uygulama g“r“lt“y“ azaltmaktadır. Dizel motorlarında kullanılan enjektörlerin delik sayısının arttırılması Yakıt demetinin yanma odasına daha d“zg“n dağılmasına ve b“t“n devir sayısı aralıklarında karışımın en iyi şekilde yapılmasına katkı sağlamaktadır. Bu uygulama ile is emisyonları d“ş“r“l“rken hava hareketleri daha da azaltılarak motor verimi arttırılır. OKUMA PARÇAS) Yakın Gelecekte Ağır Ticari Taşıtlar için Kullanılacak Y“ksek Basınçlı M“şterek (atlı Yakıt Enjeksiyon Sistemleri Ağır ticari araçlar pazarında, 2013’ten itibaren y“r“rl“ğe giren Euro6 emisyon seviyeleri için 2400 bar, 2016’dan itibaren ise 2700 bar kapasiteli talepler olacaktır. Ayrıca, ağır ticari araçlarda kullanılan yakıt enjeksiyon rayları 1000 mm’ye kadar çıkmaktadır. Dizel otomotiv pazarında, anılan sistem basınçları ve boyutlar için geliştirilen yakıt enjeksiyon rayları, çekme boru ve kaynak teknolojisi ile “retilmektedir. / Delphi EKLER Common Rail Doğrudan Enjeksiyon CRD) Basınç Reg“latör“ Basınç reg“latör“ direkt olarak y“ksek basınç pompası çıkışına takılmıştır. Ortak hatta, enjeksiyon kontrol “nitesi tarafından belirlenen basınç değerini sağlar. Partik“llere karşı aşırı hassastır. Kesinlikle sök“lmemelidir. Enjektörler Enjektörler, hava/yakıt karışımının etkinliğini artırmak için delikli yapıdadır ve enjeksiyon kontrol “nitesi tarafından bağımsız olarak kumanda edilir. Enjektör k“t“ğ“ne entegre edilmiş bir bobin ile y“ksek p“sk“rtme basıncı kumanda edilir. Kaptörler/Sensörler/Algılayıcılar EGR elektrovanası konum kaptör“: EGR elektrovanasının içine entegre edilmiş bir potansiyometredir. EGR elektrovanasının konumunu kontrol etmek için kullanır. Kam mili konum kaptör“: Silindir kapağının “zerinde, kam mili kasnağına yakın bir yere yerleştirilmiştir. Manyetik algılayıcı tipindedir. Kam mili kasnağının “zerine, kaptör“n kontrol “nitesine göndereceği kare sinyali “retmesi için bir işaret noktası konulmuştur. Motorun zamanlarına bağlı olarak, p“sk“rtme sırasını belirlemede kullanır sıralı enjeksiyon). Emme basıncı kaptör“: Motor böl“m“nde göğ“s sacı “zerine tespit edilmiştir. Piezo elektrik prensibine göre çalışır. Hava emme borusuna bağlıdır. Emme basıncına bağlı olarak değişen bir gerilim “retir. Turbo basıncı d“zenleme elektrovanasına kumanda etmek için kullanır. Ortak/M“şterek hat basınç kaptör“: Ortak yakıt hattı “zerine tespit edilmiştir. Piezo elektrik prensibine göre çalışır. Ortak hat içerisinde bulunan yakıtın basıncına göre değişen bir gerilim “retir. Yakıt basınç reg“latör“n“ kumanda etmek için kullanır. Common Rail Doğrudan Enjeksiyon CRD) Kumanda Edilen Elemanlar Enjektörler: G“n“m“ze kadar dizel motorlarda p“sk“rtme s“resi, enjeksiyon pompası tarafından basılan yakıt miktarına bağlı olarak değişirdi. Common Rail sisteminde p“sk“rtme s“resi, enjektörlerin elektriksel olarak açık tutulduğu s“redir. Bu s“re belirlenen yakıt miktarını p“sk“rtebilmek için enjeksiyon kontrol “nitesi tarafından belirlenir. Ayrıca p“sk“rtmenin başlama anını da kontrol “nitesi belirler p“sk“rtme avansı . Bundan dolayı, kontrol “nitesi enjektörlere kumanda edebilmek için farklı birçok bilgiyi almak zorundadır. Bunlar; • Yakıt debisinin belirlenmesi • P“sk“rtme s“resi • P“sk“rtme avansı • P“sk“rtmenin şekli Yakıt debisinin belirlenmesi: Yakıt debisi şunlara bağlı olarak değişir: • Gaz pedalının konumu. • Motor devri. • Kullanılan d“zeltme faktörleri, yakıt ve su sıcaklık değerleri, emilen hava miktarı, fren ve debriyaj pedalı kontaktörleri, araç hızı ve klima bilgileridir. P“sk“rtme s“resi: Bu s“re şunlara bağlı olarak değişir: • Tavsiye edilen yakıt debisi. • Ortak hat içindeki yakıt basıncı. P“sk“rtme avansı: Şunlara bağlı olarak değişir: • P“sk“rtme s“resi (debi). • Motor devri. • Kullanılan d“zeltme faktörleri, su sıcaklığı, emilen hava sıcaklığı ve atmosferik basınç değerleridir. P“sk“rtmenin şekli: Motor devrine göre değişir. G“r“lt“y“ sınırlandırmak için kontrol “nitesi enjektörlere özel bir şekilde kumanda eder. Gerçekte, p“sk“rtme s“resi ve avansı hesaplandıktan sonra yanmayı başlatmak amacıyla ön p“sk“rtme yapılır, ardından ana p“sk“rtme gerçekleştirilir. İki p“sk“rtme arasındaki zaman, motor devrine göre enjeksiyon kontrol “nitesi tarafından belirlenir. (atırlatma: Motorun zamanları, volan “zerindeki işaretin ve kam milinin konumuna göre belirlenir. Common Rail Doğrudan Enjeksiyon CRD) Basınç reg“latör“: Ortak hattaki basınç yaklaşık 200 ile 2000 bar arasında değişebilir. Bu basınç değişkenliği d“ş“k devirlerdeki g“r“lt“y“ azalttığı gibi çevre kirliliğini de azaltır. Ortak hat basıncı şunlara bağlıdır: • Belirlenen yakıt debisine. • Motor devrine. • Kullanılan d“zeltme faktörleri su, hava ve mazot sıcaklık değerleridir. Elektronik enjeksiyon kontrol “nitesi, basınç reg“latör“ne yakıt basınç kaptör“nden aldığı bilgi doğrultusunda "Çevrimsel Açılma Oranına" (RCO) göre kumanda eder. Alçak basınç besleme pompası: Göğ“s sacı “zerine tespit edilmiştir. Elektronik enjeksiyon kontrol “nitesi tarafından bir röle aracılığı ile kumanda edilir. Kontak açıldığında 30 saniye s“resince beslenir, motor çalıştığı s“rece beslemede kalır. Turbo besleme basıncı elektrovanası: Göğ“s sacı “zerine tespit edilmiştir. Elektronik kontrol “nitesi elektrovanaya, motor devrine ve hava debisine bağlı olarak "Çevrimsel Açılma Oranına" (RCO) göre kumanda eder. Direkt olarak waste-gate diyaframının kumanda basıncına etki eder. Diyaframa kumanda s“resini etkileyen bazı d“zeltme parametreleri; atmosfer basıncı, hava ve su sıcaklığıdır. Turbo besleme basıncına enjeksiyon kontrol “nitesi tarafından bu şekilde kumandası s“r“ş zevkinin iyileştirilmesini sağlar. (atırlatma: Diyafram, atmosfer basıncına bağlandığında waste-gate açık konumdadır. Bundan dolayı turbo basıncı sıfır olur. Enjektör Kia, Dizel Motor, 2007 Kia, Dizel Motor, 2007 Dizel Enjeksiyon Sistemleri The electric solenoid attached to the injector nozzle is computer controlled and opens to allow fuel to flow into the injector pressure chamber. Figure: Typical computer-controlled diesel engine fuel injectors. Common Rail Doğrudan Enjeksiyon CRD) EGR elektrovanası: Emme borusu “zerine yerleştirilmiştir. EGR vanası hem vakumla hem de elektrikle kontrol edilebilir. Elektronik enjeksiyon kontrol “nitesi tarafından Çevrimsel Açılma Oranına göre kumanda edilir. Vananın konumu, içine yerleştirilen bir potansiyometre tarafından kontrol edilir. Elektronik kontrol “nitesi EGR vanasını; motor devri, hava ve su sıcaklıkları ve atmosferik basınç değerlerine göre kumanda eder. Çevrime giren egzoz gazının gerçek miktarını belirlemek için kontrol “nitesi, vanaya açık-kapalı şeklinde, hava debimetresiyle birlikte kumanda eder. Ön-art ısıtma kutusu: Bu kutu enjeksiyon kontrol “nitesinden bağımsızdır. İçinde, bujilerin arıza teşhisini yapabilen elektronik bir devresi bulunur. Kutu enjeksiyon kontrol “nitesi tarafından, motor devrine ve su sıcaklığına bağlı olarak kumanda edilir. Ayrıca, ön ısıtma ikaz ışığı direkt olarak enjeksiyon kontrol “nitesi tarafından kumanda edilir. Araç içinin ısıtılması (Termoplancırlar): Soğutma sıvısını ısıtarak araç içinin daha çabuk ısınmasını sağlar. Fan motoru kumandası: Fan motorlarına ve hararet ikaz ışığına enjeksiyon beyni tarafından kumanda edilir. Su sıcaklığı merkezi kontrol sistemi (GCTE) bulunur. ADAC Gösterge Tablosu Bilgisayarı ve motor devri: Enjeksiyon kontrol “niteleri, gösterge tablosuna yakıt debi bilgisi “retmektedir. Ayrıca, motor devri alternatörden alınmaz, enjeksiyon kontrol “nitesi tarafından gösterge tablosuna gönderilir. İkaz ışıkları: Arıza ikazı: Enjeksiyon sisteminde bir arıza meydana geldiğinde, ikaz ışığı sabit yanar. MIL ikaz ışığı: EOBD ışığı (Motor sembol“ , kontak açıldığında yanar ancak motor çalışırken yanmaz.
