FENTANİL İLE SERATONERJİK İLAÇLARIN BİRLİKTE

FENTANİL İLE SERATONERJİK İLAÇLARIN BİRLİKTE UYGULANMASI
DURUMUNDA ARTAN SEROTONİN SENDROMU RİSKİ
Sayın Doktor,
Bu mektup, serotonerjik ilaçlar ile fentanilin birlikte kullanımında serotonin sendromunun ortaya
çıkabileceği konusunda sizi bilgilendirmek üzere Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz
Kurumu Risk Yönetimi Dairesi tarafından hazırlanmıştır.
Özet
Fentanil içeren ürünler serotonerjik ilaçlarla birlikte uygulandığında serotonin sendromu
vakalarının yaşandığı bildirilmiştir. Serotonin sendromu potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir
durumdur. Eğer serotonin sendromundan şüpheleniliyorsa fentanil tedavisine son verilmelidir.
Güvenlilik Sorunu Hakkında Ayrıntılı Bilgiler
Serotonerjik ilaçların, fentanil içeren ürünler ile birlikte kullanıldığında serotonin sendromuna
sebep olma olasılığına dair mevcut kanıtlar incelenmiştir. Bu incelemenin sonuçlarına göre,
fentanil içeren ürünlerin kısa ürün bilgilerinde diğer serotonerjik ilaçlarla birlikte kullanıldığında
serotonin sendromuna sebep olma potansiyeli olduğuna ilişkin bir uyarıya yer vermek amacıyla
güncelleme yapılacaktır:
 Fentanil, serotonerjik nörotransmitter sistemlerini etkileyen ilaçlarla birlikte
kullanıldığında, önlem alınması tavsiye olunur.
 Potansiyel olarak yaşamı tehdit eden serotonin sendromu, aşağıdaki maddeler ile
birlikte kullanıldığında oluşabilir;
o Selektif Serotonin Geri Alım İnhibitörleri (SSRI’lar) gibi serotonerjik
ilaçlar
o Serotonin Norepinefrin Geri Alım İnhibitörleri (SNRI’lar).
o Serotonin metabolizmasına zarar veren ilaçlar (Monoamin Oksidaz [MAO]
İnhibitörleri dâhil)
 Serotonin sendromu, ilacın tavsiye edilen dozu dâhilinde ortaya çıkabilir.
Serotonin sendromu aşağıdaki belirtilerden bir ya da daha fazlasını içerebilir:
 mental durum değişiklikleri (örn.; gerginlik/endişe, halüsinasyon, koma)
 otonom instabilite (örn.; taşikardi, düzensiz tansiyon, hipertermi)
 nöromüsküler anomaliler (örn.; hiperrefleksi, koordinasyonda bozukluk, rijidite)

gastrointestinal semptomlar (örn.; bulantı, kusma, diyare)
Eğer serotonin sendromundan şüpheleniliyorsa, fentanil ile tedaviye son verilmelidir.
Serotonin sendromu genellikle merkezi sinir sistemi reseptörleri ve periferik sinir sistemi
reseptörlerinin aşırı serotonerjik agonizmi sonucunda izlenen, mental durum değişiklikleri,
otonom hiperaktivite ve nöromüsküler anomaliler klinik üçlüsü olarak tanımlanır. Semptomlar
genellikle ilaca maruz kaldıktan sonra dakikalar içerisinde hızlıca gelişebilir. Serotonin sendromu
bulunan hastaların yaklaşık %60’ında semptomlar ilk ilaç kullanımını, aşırı dozu veya doz
değişikliğini müteakip 6 saat içerisinde gelişebilir.
(Referans: Boyer EW, Shannon M. The Serotonin Syndrome, N Engl J Med. 2005; 352:11121120)
Fentanil içeren ürünlerin serotonin sendromu ile ilgili olduğu bilinen diğer ilaçlarla birlikte
kullanıldığında, serotonin sendromu vakalarının yaşandığı bildirilmiştir. Serotonin sendromu
gelişiminde fentanilin rolü, farmakolojik kanıt bulunmadığından belirsizdir. Bazı hayvan
çalışmaları fentanilin serotonerjik özelliğinin olduğunu göstermektedir.
Serotonin sendromu, fentanil tek başına kullanıldığında oluşan bir advers ilaç reaksiyonu
değildir. Serotonin sendrom vakaları; serotonerjik ilaçlar ile fentanil içeren bir ürün birlikte
kullanıldığında meydana gelmektedir.
Raporlama gerekliliği
Fentenil içeren ürünleri reçete ederken yukarıda belirtilen güvenlilik uyarılarına dikkat edilmesini
ve bu ürünlerin kullanımı sırasında advers etki oluşması durumunda ilgili firma yetkililerini
ve/veya T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Türkiye Farmakovijilans
Merkezi’ni (TÜFAM) (e-posta: tufam@titck.gov.tr; faks: 0312 218 35 99; tel: 0312 218 33 00)
bilgilendirmenizi hatırlatırız.
Saygılarımızla,
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu
Risk Yönetimi Dairesi
Farmakovijilans Risk Yönetimi Birimi