BESLENMENİN DEPRESYONA ETKİSİ

BESLENMENİN DEPRESYONA ETKİSİ
M.ASENA YILMAZ, ELİF SENA KAHYA, HABİL YILDIZ, ŞEVVAL YILDIZ
YETER TOPÇU TARLADAÇALIŞIR
TRAKYA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ, EDİRNE
Amacımız, depresyonun gelişmesi ve ilerlemesinde
beslenmenin etkisine değinmek, depresyonun önlenmesi ve
tedavisinde doğru beslenmenin önemini vurgulamaktır.
Neyle beslenmeyelim?
Şekerli yiyecekler, alkol, aşırı
sodyum (tuz)
Zevk almada, enerjide, ruhsal ve fizyolojik etkinlikte, özgüvende ve
özsaygıda azalma, karamsarlık, çaresizlik duyguları ve uyku bozukluğu gibi
belirtiler gösteren, 2 haftadan daha uzun süren ruhsal bozukluğa depresyon
denir (1,2).
Depresyon tamamen ruhsal değil, aynı zamanda kimyasal bir hastalıktır.
Vücut kimyamızdaki değişimler beslenme şeklimizle yakından ilişkilidir.
Depresyon dünyada bütün yaş gruplarını etkileyen ve 2020’li yıllara
gelindiğinde ikinci sıklıkta gözlenecek önemli bir hastalıktır (1) (Şekil 1).
Dünya’da her yıl 800,000 kişi depresyon nedeni ile intihar etmektedir (3).
Şekil 1. Depresyonun dünyadaki dağılımı.
1.DERECE ÖNEMLİ
BESİNLER
ALINMASI GEREKEN
MİKTAR
BALIK YAĞI
3-6 gr/gün
D VİTAMİNİ
4,000 Ü/gün
TİROİD HORMONU
50-200 mg/gün
B KOMPLEKS VİTAMİNİ
2x1 /gün
C VİTAMİNİ
2x1 gr /gün
MAGNEZYUM
2x 0,5-1 g /gün
KEFİR
0.25-1 Litre /gün
2. DERECE ÖNEMLİ BESİNLER
ALINMASI GEREKEN
MİKTAR
ASETİL-L-KARNİTİN
İNOZİTOL
SELENYUM
ÇİNKO
DHEA
L-FENİLALANİN
L-TİROZİN
MELATONİN
S-ADENOZİL METİONİN
2-3x 0,5-1g/gün
2-3x 4g/gün
60-220 mg/gün
10-30 mg/gün
30-60 mg/gün
200 mg-4000mg/gün
100 mg/kg/gün
2x0.125 mg
1-2 g/gün
Şekil 3. Depresyonun tedavisinde alınması gereken besin takviyeleri.
Şekil 2. Serotonin, dopamin ve norepinefrin sentezini etkileyen vitamin ve mineraller
Duygudurumu bozukluklarının etiyolojisinde beslenmenin rolü önemlidir. Sağlıklı bir
ruh hali için vücudumuzun mutluluk hissi veren serotonin, dopamin, nörepinefrin gibi
hormonlara ihtiyacı vardır. Bu hormonların sentezi için çeşitli vitamin ve minerallere
gereksinim duyulmaktadır (4) (Şekil 2).
Neyle beslenelim?
Tavuk, hindi, elma, bal, somon, ton
balığı, kaju, safran, kefir, baklagiller,
yoğurt, yeşil yapraklı sebzeler
Protein içeren besinlerin (hindi,ton balığı, yoğurt vb.) alımının depresyon için iki en
önemli yönü vardır: Bunlardan ilki dopamin ve norepinefrinin düzeylerini etkileyen
tirozin aminoasidi, depresyonun önlenmesinde önemlidir. Oreksin ise melatonin
salgılanmasını etkiler, dolayısıyla kış depresyonlarına karşı etkilidir (Şekil 3).
Vitaminlerden B6; serotonin, norepinefrin ve melatonin sentezinde görev alır. B8; inositol,
serotoninin düzgün çalışması için gereklidir. Son zamanlarda yapılan çalışmalar, beyindeki
inositol seviyesindeki azalmaların depresyonu tetikleyeceğini göstermiştir. B9; depresyonlu
hastalarda genelde düşük bulunmuştur. B12; beyin kimyasallarını düzenlediğinden eksikliği
depresyonu tetikleyebilmektedir. D vitamini; böbreküstü bezlerinde tirozin hidroksilazı aktive
ederek dopamin, norepinefrin ve epinefrin salgısını artırdığından eksikliği kronik yorgunluğa
ve depresyona yol açabilir (2) (Şekil 3).
Balık yağı; DHA (dokozahekzoenoik asit), omega-3 ve omega-6 içerir (Şekil 3). Sinaptik
hücre membranının önemli bir elemanı olan DHA’ nın eksikliği hücre membran
yapısında değisikliklere neden olarak serotonin salınımı ve alımında sorunlara yol
açmaktadır (4). DHA’nın fetüsteki beyin gelişimini etkileyici rolü bulunmaktadır, doğum
sonrası azalması pospartum depresyonu tetiklemektedir.
Karbonhidratların depresyon üzerindeki etkileri tartışmalı olmakla
beraber serotonin salgısını arttırıcı etkisi nedeniyle akıllı
karbonhidratlar (kepekli tahıllar, yulaf ezmesi) önerilmektedir.
Tadlandırıcı olarak pek çok üründe kullanılan aspartam, fenilalanin içerir. Fenilalanin, tirozin
(norepinefrin öncüsü) ve triptofan (serotonin öncüsü) kandan beyin hücrelerine ortak taşınma
sistemi ile geçer. Aralarındaki rekabetten dolayı, aspartamın fazla alımında triptofanın beyine
geçişi ve serotonin sentezi azalır (Şekil 2) (5).
Sonuç olarak; psikiyatrik bozukluklarda beslenmenin etkisi hala
tartışmalı olmakla beraber tedavideki yardımcı rolü genellikle kabul
görmektedir. Depresyonda beslenme tedavisi, psikolojik tedavi ve ilaç
tedavisi ile birlikte, bireysel farklılıklar göz önünde bulundurularak
planlanmalıdır.
KAYNAKÇA:
1. Michael H. Ebert, Barry Nurcombe, Peter T. Loosen, James F. Leckman.
Current psikiyatri tanı ve tedavi. Güneş Tıp Kitabevi 2. Basım 2013, syf: 304.
2. Halil Çiftçi, Emine Yıldız, Seyit M. Mercanlıgil. Depresyon ve beslenme
tedavisi. Türkiye Klinkleri J Med Sci. 2008; 28(3): 369-77.
3. http://www.who.int/mental_health/management/depression/definition/en
4. Bodnar LM, Wisner KL. Nutrition and depression: implications for improving
mental health among childbearing-aged women. Biol Psychiatry 2005;58:679-85.
5. http://noropsikiyatri.blogspot.com.tr/p/v-behaviorurldefaultvmlo.html