Perçin Makineleri

KILAVUZ
2016
Perçin Makineleri
KILAVUZ
Perçin Makineleri
KILAVUZ
1. PERÇİNLEME NEDİR?
Perçin, sökülemeyen bir bağlantı elemanıdır.
İki parça bir birine birleştirildikten sonra
tahrip
edilmeden
sökülemiyorsa,
bu
birleştirmeye sökülemeyen birleştirme denir.
İki parçanın birbirine perçin bağlantı
elemanıyla
sökülemeyecek
şekilde
birleştirilmesine perçinleme denir. Daha
önceden delinmiş iki ya da daha fazla iş
parçası, perçinleme ile birbirine sabitlenebilir.
Figür 1 Perçin Çizimi
Perçinleme, kaynak teknolojisindeki
gelişmeler sonucu, metal-metal arası birleştirmelerde, yerini büyük ölçüde kaynağa bırakmıştır. Ancak,
özellikle ince ve metal olmayan veya biri metal diğeri metal olmayan parçaların birleştirilmesinde,
perçinleme vazgeçilmez bir yöntemdir. Kaynak ve diğer birleştirme yöntemleri bu konuda yetersiz
kalmaktadır.
İki ucunda da başı olması sebebiyle, perçinler eksenel kuvvetlere (sıkıştırma veya gerilim kuvvetleri) karşı
direnç gösterebilirler ancak kesme kuvvetine karşı direnci çok daha yüksektir. Vida ve cıvataların, eksenel
kuvvetlere karşı kullanımı daha uygundur.
1.1. Perçinlemenin Avantajları
Kaynak bağlantılarında olduğu gibi, birleşme yerlerinde ergime sebebiyle kristal yapıda
değişmeler (mukavemet azalması) olmaz.
Isıl etkilerden dolayı, kontrol edilemeyen iç gerilmeler ve çarpılmalar olmaz.
Farklı malzemeleri ve hatta metal olmayan malzemeleri birleştirmede kullanılabilir.
Boyanmış ya da daha farklı yüzey işlemi yapılmış parçalar perçinlenebilir.
Perçinleme işlemi basit olduğu için, kalifiye operatörlere ihtiyaç duymaz.
Kalite kontrol yöntemi oldukça basittir.
Bakım maliyetleri düşüktür.
Perçinler, seri üretim ile üretildiği için maliyeti düşüktür.
Kesme kuvvetine karşı, vida ve cıvatalardan daha başarılıdır.
Karaca Makina Hırdavat San. ve Tic. Ltd. Şti.
Bağlar Mh. Çeşme Cd. Gümüş Sk. No:4 Güneşli –İstanbul
(0212) 249 8639
1
Perçin Makineleri
KILAVUZ
1.2. Perçinlemenin Dezavantajları
Birleştirilecek parçaların delinmesi sebebiyle, malzeme mukavemeti azalır.
Perçin kullanılması sebebiyle, kaynağa göre ağırlık atışı olur.
Sızdırma problemi yaşanabilir.
Eksenel kuvvetlere ve yorulma gerilimine karşı güçsüzdür.
Perçinlemenin yapılabilmesi için, parçaların geometrik olarak uygun olması gerekir.
İşçilik yönünden fazla zaman alır.
2. PERÇİN ÇEŞİTLERİ
Perçinler türlerine göre sınıflandırılır. Türlerine göre perçinler aşağıdaki gibidir.
Dolu perçin
En eski ve dayanıklı bağlantı elemanlarından biridir.
Çözülmeye ve açılmaya karşı en dayanıklı bağlantı
elemanlarından biri sayılır. Dayanıklılığın ve sağlamlığın ön
planda olduğu alanlarda kullanılırlar.
Yarım-delik ve boru perçin
Dolu perçine benzer. Farklı olarak silindir gövdenin içerisinde
delik vardır. Bu deliğin amacı perçini kapatmak için gereken
kuvveti azaltmaktır.
Pop perçin
Kendisi için tasarlanmış aletlerle kullanılabilir. Perçinlenecek
malzemelere tek yönden ulaşılabildiği durumlar için idealdir.
Karaca Makina Hırdavat San. ve Tic. Ltd. Şti.
Bağlar Mh. Çeşme Cd. Gümüş Sk. No:4 Güneşli –İstanbul
(0212) 249 8639
2
Perçin Makineleri
KILAVUZ
Somunlu perçin
Perçinlenecek malzemelere ancak tek taraftan ulaşılabildiği
durumlarda kullanılır.
Yukarıdakiler dışında, özel uygulamalar için üretilmiş farklı perçin tipleri de bulunmaktadır.
Başlarının şekillerine göre, perçinler, aşağıdaki gibi sınıflandırılır.
Yuvarlak başlı perçinler:
Perçin başının yarım yuvarlak olması sebebiyle bu isimle anılırlar.
Perçin başları sıcak ya da soğuk olarak biçimlendirilebilir.
Mercimek başlı perçinler:
Özellikle ince kesitli parçalarda kullanılırlar. Perçin başı çıkıntısının az
olması bir avantajdır.
Mercimek-havşa başlı perçinler:
Perçin başı fazla çıkıntı yapmaması istenen yerlerde kullanılır.
Havşa başlı perçinler:
Perçin başının perçinlenecek parça içerisine gömülmesi isteniyorsa
bu tür perçinler kullanılır.
Silindirik başlı perçinler:
Genellikle sacların perçinlemesinde kullanılırlar.
Karaca Makina Hırdavat San. ve Tic. Ltd. Şti.
Bağlar Mh. Çeşme Cd. Gümüş Sk. No:4 Güneşli –İstanbul
(0212) 249 8639
3
Perçin Makineleri
KILAVUZ
Konik başlı perçinler:
Bazı perçinlerin kolay takılabilmesi için baş kısımları konik olarak
üretilirler. Bu tür perçinlere konik başlı perçin denir.
3. PERÇİN ÇAPI VE BOYUNUN BELİRLENMESİ
Perçinin baş kısmının dışında kalan, silindirik gövde boyu (L) olarak ifade edilir. Perçinleme işleminden
önce, kullanılacak perçinin çapı ve boyu belirlenmelidir. Bu ölçüler, perçinlenecek parçaların kalınlıklarıyla
doğrudan ilgilidir.
Perçin çapı, perçinlenecek malzemelerin toplam kalınlığının en az dörtte biri kadar olmalıdır. Perçin çapı
aşağıdaki formül ile bulunur.
𝑑=
1
𝑆
4
(1)
Burada;
𝑑
Perçin gövdesinin çapı,
𝑆
Perçinlenecek malzemelerin toplam kalınlığını
gösterir.
Perçin boyu, perçinlenecek malzemelerin toplam kalınlığına
uygun olarak belirlenmelidir. Perçin boyu, perçinlenecek malzemelerin kalınlığından belli bir tolerans
ölçüsünde daha uzun olmalıdır. Perçinin uzunluğu aşağıdaki formül ile hesaplanır.
𝐿 =𝑆+𝑧
(2)
Burada;
𝐿
Perçin gövdesinin uzunluğu,
𝑧
Toleransı gösterir.
Perçin boyu yanlış hesaplanırsa, perçinleme işlemi doğru yapılamaz. Gereğinden kısa perçin kullanılması,
perçin başının oluşmamasına, uzun perçin kullanılması ise perçin başının gereğinden fazla yayılmasına
sebep olur.
Karaca Makina Hırdavat San. ve Tic. Ltd. Şti.
4
Bağlar Mh. Çeşme Cd. Gümüş Sk. No:4 Güneşli –İstanbul
(0212) 249 8639
Perçin Makineleri
KILAVUZ
Perçin gövdesinin uzunluğunu hesaplarken gerekli olan tolerans, kullanılan perçin tipi ve uygulamaya
bağlı olarak değişir.
Çelik perçinlerken yuvarlak başlı perçinlerde,
Tolerans, eğer perçin çapı 20 mm den küçükse;
𝑧 = 1.5×𝑑
(3)
𝑧 = 1.6×𝑑
(4)
eğer perçin çapı 20 mm den büyükse;
olarak bulunur.
Kazan perçinlerken yuvarlak başlı perçinlerde,
Tolerans, eğer perçin çapı 20 mm den küçükse;
𝑧 = 1.7×𝑑
(4)
𝑧 = 1.8×𝑑
(5)
𝑧 = 0.5×𝑑
(6)
eğer perçin çapı 20 mm den büyükse;
olarak bulunur.
Havşa başlı perçinlerde,
Tolerans;
olarak bulunur.
4. PERÇİNLEME YAPILIRKEN KULLANILAN ALETLER
Perçinleme işlemi, çekiç ve perçin çektirmesi kullanılarak elle yapılabilir. Bu eskiden kullanılan bir
metottur. Bunun yerine, artık perçinleme, perçin makineleri ile yapılmaktadır. Bu makineler, elle
perçinlemeye göre daha kararlı sonuç verir. Elle perçinleme hem yorucu hem de uzun süren bir
yöntemdir.
Karaca Makina Hırdavat San. ve Tic. Ltd. Şti.
Bağlar Mh. Çeşme Cd. Gümüş Sk. No:4 Güneşli –İstanbul
(0212) 249 8639
5
Perçin Makineleri
KILAVUZ
Çekiç
Perçinleme işleminde çekiç ağırlıkları yapılacak işin niteliğine
göre değişir.
Büyük perçin başlarının oluşturulmasında ağır çekiçler
seçilmelidir.
Mekanik Perçin Makinesi
Yumuşak malzemelerin kullanıldığı ve nadiren perçinleme
yapıldığı işletmeler için uygunudur.
Bataryalı Perçin Makinesi
Genellikle içerisinde, fırçasız elektrik motoru bulunur.
Kablosuz olduğu için yüksek mobilite sağlar. Basınçlı hava
sistemine ulaşımın olmadığı yerlerde kullanılır.
Karaca Makina Hırdavat San. ve Tic. Ltd. Şti.
Bağlar Mh. Çeşme Cd. Gümüş Sk. No:4 Güneşli –İstanbul
(0212) 249 8639
6
Perçin Makineleri
KILAVUZ
Pnömatik Perçin Tabancası
Perçini, içerisindeki pnömatik mekanizma ile sıkıştırır. Hidropnömatik makineler kadar yüksek çekme kuvvetine
ulaşamazlar.
Hidro-Pnömatik Perçin Tabancası
İçerinde bulunan hidro-pnömatik sistem sayesinde, yüksek
çekme kapasitesine sahiptirler.
Karaca Makina Hırdavat San. ve Tic. Ltd. Şti.
Bağlar Mh. Çeşme Cd. Gümüş Sk. No:4 Güneşli –İstanbul
(0212) 249 8639
7