TÜİK tarafından 29 Nisan 2011 tarihinde

EKONOMİ BÜLTENİ 72
2 Mayıs 2011
CARİ AÇIK RİSKİ, TÜRKİYE’NİN KREDİ NOTU ÖNÜNDE ENGEL TEŞKİL EDEBİLİR
TÜİK tarafından 29 Nisan 2011 tarihinde açıklanan geçici dış ticaret istatistiklerine göre, 2011 yılı Mart
ayında, 2010 yılının aynı ayına göre ihracat %19.6 artarak 11.8 milyar dolar, ithalat %44.1 artarak 21.65
milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde dış ticaret açığı 5.13 milyar dolardan, 9.8 milyar
dolara ulaşmıştır. Takvim etkilerinden arındırılmış seride; 2011 yılı Mart ayında önceki yılın aynı ayına
göre ihracat ve ithalatın değişim oranları orijinal seri ile aynı kalarak, sırasıyla %19.6 ve %44.1 olmuştur.
2010 Mart ayında %65.9 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı, 2011 Mart ayında %54.7’ye
gerilemiştir. Açıklanan veriler, cari açık üzerindeki risklerin arttığını göstermiştir.
Dış Ticaret İstatistikleri (*1,000,000 $)
Dış Ticaret İstatistikleri (Mart 2010-2011)
-12,000.00
Dönem
İhracat
İthalat
Dış
Ticaret
Açığı
İhracatın
İthalatı
Karşılama
Oranı (%)
-10,000.00
-8,000.00
-6,000.00
10,367
19,347
-8,980
56.5
Şubat, 2010
8,776
13,214
-4,438
70.2
70
Şubat, 2011
10,692
19,645
-8,953
57.5
60
Mart, 2010
9,006
14,045
-5,039
65.9
50
Mart, 2011
10,776
20,237
-9,461
54.7
Nisan 11
Ocak, 2011
-2,000.00
Şubat 11
67.0
Ocak 11
-5,439
Kasım10
13,938
Eylül 10
8,499
Ağustos 10
Ocak, 2010
Haziran 10
61.4
Mayıs 10
-71563
Mart 10
185,493
Ocak 10
113,929
Aralık 09
-4,000.00
2010
0.00
75
65
55
Mar.11
Şub.11
Oca.11
Ara.10
Kas.10
Eki.10
Eyl.10
Ağu.10
Haz.10
Nis.10
May.10
Şub.10
Mar.10
40
Tem.10
45
--- Dış Ticaret Açığı --- İhracatın İthalatı Karşılama Oranı
Risk büyüyor. . .
Okan Üniversitesi Finansal Riskleri Araştırma ve Uygulama Merkezi
Tuzla Kampüsü Tuzla / İstanbul Tel: 0 216 677 1630/1996
www.okfram.okan.edu.tr, okfram@okan.edu.tr
twitter.com/okfram
Mart 11
Şubat 11
Ocak 11
Aralık 10
Kasım 10
Ekim 10
Dış Ticaret Açığı
Cari Açık
Yüksek büyüme hızının bir sonucu olarak DIŞ TİCARET AÇIĞI-CARİ AÇIK-DOLAR
Dolar (Ortalama)
genişleyen dış ticaret açığı, cari açık problemini
1.65
artırmaktadır. Sıcak para ile bu açığı finanse 10,000
9,000
eden Türkiye’nin bu dengeyi sürdürme olasılığı
1.60
8,000
zaman ilerledikçe azalmaktadır. Dolayısıyla cari
7,000
1.55
açık riskinin dengelenmesi için, dış ticaret
6,000
dengesini
artıran
unsurları
irdelemek
5,000
1.50
gerekmektedir. Buna göre dış ticaret dengesini
4,000
etkileyen en önemli değişken döviz kurudur.
1.45
3,000
Döviz kurunun yükselmesi ihracatı artırıp,
2,000
1.40
ithalatı azaltırken, dış ticaret açığının da
1,000
gerilemesine yol açmaktadır. Dolayısıyla dış
0
1.35
ticaret açığının azaltılması için kullanılabilecek
birinci unsur döviz kurudur. T.C. Merkez
Bankası, 2010 yılının son aylarından beri Kaynak: Matriks, TÜİK
uyguladığı para politikasını değiştirerek;
fazileri düşük seviyede tutarken, döviz kurunu dalgalı kur rejimi ile serbest bırakmaktadır. Bu
nedenle kura yönelik doğrudan müdahaleye geçmemektedir. Gelişmiş ülke merkez bankalarının
genişlemeci para politikaları nedeniyle, Türkiye’ye giren sıcak paranın bu kur üzerinde yarattığı
baskı, dövizi aşağı yöneltmekte; bunun bir sonucu olarak Türkiye’nin ihraç ürünlerinin fiyatları
yükselmektedir. Yine ithal malların fiyatları ucuzlamakta; tüketicinin bu mallara yönelik talebi
güçlenmektedir. Merkez Bankası bu dengede tüketici talebini azaltmak için krediler üzerinden baskı
kurmaktadır. Yine yabancı para cinsinden zorunlu karşılık oranlarını yüksek tutarak döviz kurunu yukarı
yöneltmektedir. Bu iki strateji cari açık konusunda kısa vadeli alınabilecek kritik tedbirler olarak doğru
görünse de, zorunlu karşılık oranlarında artışın devamlılığı, büyüme üzerinde olumsuz etki yaratacaktır.
Zaten baz etkisinin de ortadan kalkmasıyla 2011 büyüme rakamlarının daha düşük seyredeceği göz
önünde bulundurulduğunda, TCMB’nin bu stratejisinde ısrarı; yıl sonu büyüme dengesini olumsuz
etkileyebilir.
2011 yılının ilk çeyreğinde
ihracat yapılan ilk dört ülke
Ülke
Milyar $
% Ülke
Milyar $
%
sırasıyla; Almanya (3.32 milyar
Almanya
3.33
27.9 Rusya
5.76
13.9 dolar), İtalya (2.1 milyar dolar),
İtalya
2.11
21.9 Almanya
5.11
46.1 İngiltere (1.8 milyar dolar), ve
Irak (1,86 milyar dolar) olarak
İngiltere
1.84
19.3 Çin
5.01
37.3
karşımıza çıkmaktadır. İthalat
Irak
1.77
40.4 A.B.D.
4.16
91.9 hacminde ise 5.76 milyar dolar
Frans a
1.65
0.3 İtalya
3.13
45.9 ile Rusya ilk sırada yer alırken,
Rusya
1.41
57.3 İran
2.42
75.1 bunu yaklaşık 5.1 milyar dolar ile
Almanya ve 5 milyar dolar ile Çin
A.B.D.
1.11
34.3 Fransa
2.27
26.9
takip etmektedir. Buna göre
B.A.E.
1.01
40.0 İspanya
1.46
49.2 ihracatta
Avrupa
ülkeleri
İspanya
0.98
15.5 Güney Kore
1.45
75.5 ağırlığını korumakla birlikte, Irak
Hollanda
0.76
37.0 Hindis tan
1.41
115.3 gibi son yıllarda işbirliğinin hızla
arttığı komşu ülkeler dikkat
çekmektedir. Bununla birlikte komşu ülkelerle yapılan ticarette ithalat-ihracat dengesine dikkat
edilmelidir. Nitekim, Rusya ile yapılan ihracat 1.41 milyar dolar düzeyinde kalırken, ithalat 5.76 milyar
seviyesinde oluşmuştur. Yani sadece bu ülke ile yapılan ticaretten 3.35 milyar dolar açık oluşmuştur.
Yine dikkat çeken unsur ihracatta ilk 10’a
İHRACAT (LİBYA, MİLYON $)
girmeyen Çin’in, ithalatta 3. sıraya oturmasıdır.
İTHALAT YAPILAN ÜLKELER
250
200
150
100
50
Mart 11
Şubat 11
Ocak 11
Aralık 10
Kasım 10
Ekim 10
Eylül 10
Ağustos 10
Temmuz 10
Haziran 10
Kaynak: Matriks, TÜİK
Mayıs 10
0
Nisan 10
Türkiye için özellikle inşaat sektörünün ihracatı
açısından kritik olan Libya’ya yönelik ticarette
meydana gelen düşüş dikkat çekicidir. Buna
göre Libya’ya yapılan ihracat Mart ayında bir
önceki yılın aynı ayına göre %84 oranında
azalış göstermiştir. Libya’daki isyanlarda oluşan
bu
olumsuz
tablonun
devam
etmesi
beklenmelidir. Bununla birlikte, Libya’ya
yapılan ihracat iç isyanlar öncesinde, aylık
bazda 100-200 milyon dolar aralığında
seyretmektedir. Son olaylar ile birlikte bu
rakam 30 milyon doların altına gerilemiştir.
Dolayısıyla ölçek bazında incelendiğinde bu
ihracatın zayıflamasının dış ticaretinin genelini
etkileme düzeyi oldukça düşük gerçekleşecektir.
Mart 10
İHRACAT YAPILAN ÜLKELER
Cari açık not önündeki en büyük engel. . .
Haziran ayındaki seçime yönelik anketlerin önemli bir bölümü siyasi istikrarın devam edeceğini
göstermektedir. Bu nedenle 2011 yılı içinde beklenen not arttırımı önünde en önemli engel, cari açık
sorunu olarak görünmektedir. Bu nedenle, OKFRAM olarak, cari açığın dengelenmesi için ekonomi
yönetiminin ihracatın arttırılmasına yönelik yeni teşvik paketlerini ortaya koyması gerektiğini
düşünmekteyiz. TCMB’nin mevcut para politikasının yeni Başkan ile sürdürüleceğini ve zorunlu
karşılık oranlarındaki artışın devam edeceğini öngörmekteyiz.
Okan Üniversitesi Finansal Riskleri Araştırma ve Uygulama Merkezi
Tuzla Kampüsü Tuzla / İstanbul Tel: 0 216 677 1630/1996
www.okfram.okan.edu.tr, okfram@okan.edu.tr
twitter.com/okfram