İhracat Müşterisi Ne İster

Şefik Ergönül
sefik@utided.org
24.11.2007 Dünya Gazetesi için
Nitelikli Dış Ticaret Elemanı!
İşimizin doğası gereği, KOBİ ölçeğindeki firmalarla oldukça sık bir araya geliyoruz ve
konular ister istemez ihracata yöneliyor.
Her işte olduğu gibi ihracat konusunda da yetişmiş eleman sıkıntısı gerçek bir sorun olarak
karşımıza tüm heybetiyle çıkıyor.
Meslek liselerinden mezun olan çoğu genç insanımız, üzülerek söylüyorum ama iş hayatında
gereksinim duyacakları birçok nitelikten yoksun olarak ortaya çıkıyorlar. Bunu sakın,
okullarının yetersizliği olarak ifade ettiğim şeklinde algılamayınız lütfen. Ancak açık olan bir
gerçek de şu ki bu genç insanlarımız, teorik olarak yetişmeye yönlendirilip, işin pratiğinden
uzak kaldıkları için, mezuniyetlerinde gerekli yeterliliklere sahip olamıyorlar.
Bu, talaşlı imalat öğrenenlerde de, ayakkabı mesleğini elde etmeye çalışanlarda da, dış
ticarette yer almayı düşünenlerde de ve dahi ahşap işlemeyi düşleyenlerde de hep aynı.
Hangi alanda eğitim almış olurlarsa olsunlar, işletmeye geldiklerinde ciddi zorluklar
çektiklerini hepimiz görüyoruz, duyuyoruz ve biliyoruz. İşe yarayacak bir seviyeye gelmeleri
de vakit alıyor. Bu durum işletme yetkililerini yorduğu kadar, iş hayatına büyük ümitlerle
atılan bu genç insanlarımızı üzüyor, yoruyor ve bazen ümitlerini de kırıyor.
İş hayatına baktığımızda, çok tuhaf bir manzara ile karşılaşıyoruz.
Bir yanda bir işsiz ordusu, diğer yanda da nitelikli eleman bulamayan işveren ordusu!
Eleman arama ilanlarına bakıyorsunuz, tecrübesiz eleman arayan neredeyse yok gibi.
Tecrübe nereden gelir?
Meşhur deyimi hepimiz biliriz “ Yumurta mı tavuktan, tavuk mu yumurtadan çıkar?”
Aynı soruyu hep tecrübeli eleman arayanlara sormuşumdur. Tecrübeli eleman nereden çıkar?
Eğer bizler tecrübeli eleman arıyorsak spor kulüplerini örnek alsak iyi olur diye
düşünüyorum. Hemen, hemen hepsinin alt yapı sistemleri var. Genç ve yetenekli insanlarımızı
bulup onları yetiştiriyorlar ve gerekli tecrübeyi elde ettiklerine inandıklarında da onları spor
sahalarına sürüyorlar.
Bu sohbetimizi okuma fırsatı bulabilen iş insanlarımıza açık bir soru yöneltmek istiyorum.
Hangileriniz spor kulüplerinin yaptığı gibi alt yapıdan eleman yetiştirdiniz? Hangileriniz
başka yerlerde yetişmiş elemanları transfer etmeyi tercih ettiniz?
Diyeceksiniz ki, “ bizim eleman yetiştirmeye imkânımız yok, onun için hazır adam arıyoruz!”
İyi de o eleman tecrübesini nerede kazandı acaba? Ona bu olanağı kim veya kimler sağladı?
Mutlaka işini iyi yaparak kendi piyasasında sivrilenler dikkati çekecek ve “ transfer” olanağı
bulacaklardır. Nasıl iyi sporcular transfer ediliyorsa, iyi profesyoneller de öyle transfer
ediliyor. İyi de, transfer edilen bu profesyoneller, iş hayatlarının başında hangi seviyedeydiler.
İnsan, ne kadar kaynak?
İşletmenin insanları ile ilgilenen bölümler, “ Ahvali şahsiye “ kısmından “personel” bölümüne
ve şimdi de “ insan kaynaklarına “ dönüştü. İşe giriş çıkış, ücret tahakkuku, sigorta primleri
gibi işlerden sıyrılıp, kaynak yaratma, başka bir deyişle en önemli kaynağı bulma ve
yetiştirme işine soyundular. Ancak hala birçok işletmede adı insan kaynakları da olsa, bu
bölümler işe adam bulma ve alma dışında pek etkinlik göstermiyorlar. Öte yandan bu en
önemli kaynak olan “ insan kaynağının” farkına varmış olan birçok işletme, gerek duyduğu
kalitede insanı, işe alıp yetiştirme yolunu seçiyor. Ayrıca kadrosundaki insanları gerekli
görülen eğitimlere alarak veya göndererek istenilen yeterliliklere sahip olmalarını sağlıyor.
1
Şefik Ergönül
sefik@utided.org
24.11.2007 Dünya Gazetesi için
Bankalarımız bu konuda öncü ve örnek çalışmalara sahipler. Ancak bu işletmelerimizin
sayısının pek de tatmin edici seviyelerde olmadığını görmek üzücü. Sevindirici olan ise, insan
kaynaklarına önem veren işletmelerin elde ettikleri sonuçları görenlerin de bu konuya
yönelmeleri.
İhracat Elemanı İhtiyacı!
Kuşkusuz ihracata yönelmek isteyen her işletme, bu konuya hâkim bir kişi çalıştırmak
isteyecektir. Bu kişinin masraflarını rahatlıkla karşılayabilecek olanlar, hemen bir eleman
transferi arayışına girecektir. Finansman yükünü ağır bulanlar da kendi içlerinden birini bu işe
memur edeceklerdir.
Dış ticaret piyasasında gereksinim duyulan sayıda ve nitelikte eleman mevcut mudur? Bu
soruya rahatlıkla kocaman bir “ hayır “ cevabı verebiliriz. Gerek nitelik ve özellikle de sayı
açısından, piyasanın eleman ihtiyacı bugün dış ticaret piyasasında mevcut insan kaynakları ile
kesinlikle karşılanamaz.
Çözüm nedir?
Dış ticaret piyasasına insan kaynağı sunmak üzere oluşturulmuş ve bu konuda çalışan okul ve
benzeri eğitim kurumlarına, dış ticaret yapan şirketlerin yardımcı olmaları gerek şarttır. Bu
şirketlerin salt dış ticaret yapan işletmeler olması gerekmez. Yeter ki üretimlerini dış
piyasalara satabilen işletmeler olsunlar ve bu konuda yeterli organizasyonları olsun.
Çıraklıktan gelmeyenin kalfa olamayacağı gibi, ustalığa varamayacağı da açık bir gerçektir.
Bunu sağlamanın yolu da bu kurumlarda eğitilen insanlarımızın” kaynak “ olabilmelerini
sağlamak için onlara bu piyasaya eğitimleri sırasında girme olanağı vermekten geçer.
Güzel bir örnek!
Geçtiğimiz yıllarda, Kocaeli Abigem, UTİDED ile işbirliği yaparak bir dış ticaret elemanı
yetiştirme programı düzenlemiş ve adına da “ Dış Ticaret Kariyer Merkezi “ demişti. Bu
programa alınan kişiler çevre işletmelerde işe yerleştirilmişti. Uzun soluklu bu eğitim
programı süresince, işletmelerde çalışmaları ve ihracat işine, işin mutfağında ve teorisiyle
birlikte hâkim olmaları sağlanmıştı. Sevindirici olan şu ki, bugün o eğitimi alan insanlarımızın
büyük bir kısmı hâlâ ihracat işinde çalışmaktadırlar.
Turizm meslek liseleri ve yüksek okulları turizmcilerimizin insan kaynağı olmuştur. Tekstil
ve hazır giyim sanayicilerimiz de bu yolda ciddi ve başarılı adımlar atmışlardır.
İhracat piyasamız bu tür çalışmalardan yoksun değildir ancak mevcut organizasyonların
etkinlikleri ne kadar yeterli seviyededir, bu tartışmaya açıktır.
Eğitim şarttır ancak yeterli değildir.
Neden en başarılı meslek grupları arasında yer alan doktorlarımızı sadece okullarda
yetiştirerek “ hadi siz doktor oldunuz “ diyerek sağlık piyasasına sokmuyoruz. Aksine eğitim
sıralarının, hastanelerin yanı sıra olmasını şart koşuyor ve onları gerçek ortamda
yetiştiriyoruz.
Devlet okulları kurmuş insanlarımızı eğitiyor ancak, bu eğitim alanların istenilen düzeyde
olabilmeleri, eğitim ve sektör işbirliğine göbekten bağlıdır.
2