olumsuz sınan

YAPI VE KREDİ
BANKASI
Kültür ve Sanat
Hizm etlerinden :
*
WEt'~m m r '
o k V /’
Sergi
Şami S iinezin
<^ f-otoğıa^ û.aiuıta
OLUMSUZ SINAN
GALATASARAY
SANAT GALERİSİ
8 Eylül — Pazartesi
10 Ekim —- Cuma
1975
OLUMSUZ SINAN
Prof. Dr. Doğan Kuban
K ü ltü rler duygusal, düşünsel
içerik le rin i ve m anevî yöne­
lim lerinin dinam ik gücünü
maddi ürünlerinde biçim len­
d irirle r. İç güçlerini dışarı vu­
ru rla r. Her toplumun tarih in ­
de, bu gücün en belirgin oldu­
ğu çağlar v a rd ır. Sürekli kül­
tür değişm eleri içinde, ekono­
m ik, politik ve toplumsal et­
kenlerin en uygun şekilde bir
birleşim de sonlandıkları ve o
aşamada en çarpıcı yapıtları
y a ra ttık la rı g örü lür. Bizim m i­
m arim izde Sinan Çağı,. Anadolu-Türk kültürünün bireşim
(s e n te z ) potansiyelinin doru­
ğuna ulaştığı dönem lerden bi­
rini yansıtm aktad ır.
•
Büyük ya p ıtla r, güçlü ekono­
m ik kaynaklar ister. Süleymaniye KülIiyesi gibi bir yapı g ru ­
bunun gerçekleşm esi için ge­
lişmiş bir işgücü ve örgütlen­
me, çeşitli alanlarda uzm an­
laşm ış, hattâ büyük sanatçı
düzeyine ulaşm ış ustaların
varlığ ı g e re k ir. Selim iye gibi
bir yapıda görülen kompozis­
yon ustalıklarının arkasında
yüzyıllara uzanan biçim gele­
nekleri v a rd ır. G erçekten de
simgesel kökeni insanlık tari-
hinin en eski inançlarına daya­
nan bir kubbe m otifini, biçim ­
sel abartm alardan sıyrılm ış,
yapısal basit geom etrisi ile
kullanm ak cesaretini göster­
mek için, kendi yaratıcılığ ına
inanan bir kü ltü r ortam ı gere­
kiyordu.
•
B unların hepsi 16. yüzyılın o r­
tasında hazırdı. Sinan da bü­
yük deneylere hazırlanm ış bu­
lunuyordu. Kendisine m imarbaşılık verild iğ i zaman eski
dünyanın büyük ü lke le rin i, bir
yapı ustası o larak, yani anla­
yan bir gözle görm üş, çeşitli
yapı deneylerinden geçm iş,
büyük örgütlenm elerin içinde
bulunm uştu. B ir büyük sefe­
rin örgütlenm esi, malzem e
sağlam a, ulaştırm a ve insan
gücü kullanm a açısından, bir
şantiye örgütlenm esi için mü­
kem m el b ir ö rnekd i. Büyük
b ir geçici köprü yapım ı, b ir­
çok yapı so runlarını, özellikle
strü k tü r sorunlarını içe riyo r­
du. Her yeni yapıda yeni bir
denem eyle karşım ıza çıkm ak
için bu tarihsel koşulların ça­
pında bir sanatçı g erekiyordu.
Şehzade kül Üyesinin yapım ı­
nın kendisine verilm e si, Sina-
Lüleburgaz : Sokollu Mehmet Paşa
Camii ve Şadırvanı
nın çoktan kendini ispat et­
miş bir sanatçı olduğunu gös­
term e kte d ir. Böylece 16. yüz­
yılın ortasından sonuna kadar,
yani Sinan çağında, Osmanlı
m im arî kültürü kubbeli yapı­
nın sağladığı her olanağı,
kendi estetik görüşü içinde
g e rçe k le ştirm iştir. G erçi sa­
nat düzeyine ulaşan üretim
uğraşı hiç b ir zaman sadece
b ir yenilem e olm am ıştır. Fa­
kat yapı tarihinin herhangi bir
aşam asında, yapı sözlüğünden
Sinan kadar çok şah-yapıt çı­
karan sanatçı da çok sayılıd ır.
Edirne — Selimiye Camii
Kapak : Süleymaniye
Camii Minaresi
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği
Taha Toros Arşivi