ekonomik görünüm

Ekonomik Görünüm
Erdem Başçı
Başkan, TCMB
11 Aralık 2013
Gaziantep Sanayi Odası
Genel Değerlendirme

Yurt içi nihai talep ve ihracat ılımlı büyüme eğilimlerini korumaktadır.

Altın ticareti hariç tutulduğunda cari işlemler açığındaki kademeli
iyileşme eğiliminin 2014 yılında da süreceği tahmin edilmektedir.

Hanehalkının aşırı borçlanmasıyla ilgili tedbirler cari işlemler
açığındaki iyileşmeyi destekleyecektir.

Merkez Bankası enflasyon görünümü orta vadeli hedeflerle uyumlu
olana kadar para politikasındaki temkinli duruşunu koruyacaktır.
2
Sunum Planı
I.
Dış Denge
II.
Büyüme
III.
Enflasyon
3
DIŞ DENGE
4
Dengelenme
Nihai Yurt İçi Talep ve Gayri Safi Yurtiçi Hasıla
(Mevsimsellikten Arındırılmış, 2003Ç1=100)
180
170
GSYİH
Toplam Nihai Yurt İçi Talep
160
150
140
130
120
110
100
90
Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Ç1 Ç2 Ç3
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Kaynak: TÜİK, TCMB.
5
İhracatın İthalatı Karşılama Oranı
Karşılama Oranı*
(Aylık, Yüzde)
80
75
70
65
Ortalama: %64,5
60
55
50
Kaynak: TÜİK, TCMB.
*Mevsimsellikten arındırılmamış, altın hariç. Kasım ayı tahmindir.
6
İhracatın İthalatı Karşılama Oranı
Karşılama Oranı*
(Yıllık Değişim, Yüzde Puan)
20
15
10
5
Ortalama:
%3,1
0
-5
-10
-15
-20
Kaynak: TÜİK, TCMB.
*Mevsimsellikten arındırılmamış, altın hariç. Kasım ayı tahmindir.
7
Dış Denge
Cari Açık
(12-Aylık Birikimli, Milyar Dolar)
80
70
60
50
40
30
20
Cari İşlemler Dengesi
Cari İşlemler Dengesi (Altın hariç)
10
0
Kaynak: TCMB.
Son Veri: Eylül 2013
8
Cari Açığın Finansmanı
Cari Açığın Temel Finansman Kaynakları
(12-Aylık Birikimli, Milyar Dolar)
100
90
Portföy Yatırımları
Diğer
CA
80
70
60
50
40
30
20
10
0
-10
Kaynak: TCMB.
*Portföy; hisse senetleri ve hükümetin yurtiçi borç senetlerini kapsamaktadır. Diğer; bankalar ve diğer sektörlerin kısa ve uzun vadeli
net kredileri, bankalar ve Hazine’nin yurtdışına ihraç ettikleri tahviller ve bankalardaki mevduat kaleminin toplamından oluşmaktadır.
9
Dünya Ticareti
Mal Ticareti
(Yıllık Değişim, Yüzde)
40
30
20
10
0
-10
-20
-30
-40
1
2
3
4
2006
1
2
3
2007
4
1
2
3
2008
4
1
2
3
2009
4
1
2
3
2010
4
1
2
3
2011
4
1
2
3
2012
4
1
2
2013
Kaynak: Dünya Ticaret Örgütü
10
İhracat
Türkiye*
(Altın Hariç, Yıllık Değişim, Yüzde)
30
25
20
15
10
5
0
-5
-10
Kaynak: TİM, TÜİK.
*Kasım 2013 TİM verisidir.
11
Euro Bölgesi: Bileşik PMI Endeksi
Euro Bölgesi Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI)
60
55
50
45
40
35
30
Kaynak: Bloomberg.
Son Veri: Kasım 2013
12
İhracat
Ticaret Ortaklarına İhracat
(Kasım 2013 İtibarıyla Son 3 Aylık Toplam, Yıllık Değişim, Yüzde)
20
15
10
5
0
-5
İspanya
İngiltere
Irak
Almanya
Euro Bölgesi
Fransa
İtalya
Rusya
ABD
Kaynak: TİM, TCMB.
13
Öncü Göstergeler
Sipariş Beklentileri*
(Mevsimsellikten Arındırılmış)
50
40
İhracat
İç piyasa
30
20
10
0
-10
-20
-30
Kaynak: TCMB.
*Gelecek 3 ay, İktisadi Yönelim Anketi
Son veri: Kasım 2013
14
Kredi Büyüme Oranları
Tüketici Kredileri ve Ticari Krediler
(Yıllık Değişim, Yüzde)
70
70
Tüketici
Ticari (KEA)
60
60
50
50
40
40
30
30
20
20
10
10
0
0
-10
Kaynak: TCMB.
-10
*Toplam bankacılık sektörü (Katılım bankaları dahil, TGA Hariç)
Son veri: 29 Kasım 2013
15
Kredi Faiz Oranları
(Yıllık Faizler, Yüzde)
28
26
24
22
Ticari (4 Haftalık HO)
Konut
Nakit
Gösterge Tahvil
TCMB Faizi*
28
26
24
22
20
20
18
18
16
16
14
14
12
12
10
10
8
8
6
6
4
4
2
2
0
0
Kaynak: TCMB.
*20.05.2010 tarihi öncesi TCMB borçlanma faizini, bu tarih sonrası ortalama fonlama faizini ifade etmektedir.
Son Veri: 29 Kasım 2013
16
Faiz Oranı (ABD)
ABD 10 Yıllık Tahvil Nominal Faizi
(Yüzde)
3
Yüksek Oynaklık Dönemleri
ABD Faiz Oranı
Bernanke’nin
Konuşması
2,5
2
1,5
FOMC
Haziran
Toplantısı
FOMC
Eylül
Toplantısı
1
Kaynak: Bloomberg.
Son Veri: 06 Aralık 2013
17
Nominal Döviz Kurları
22.05.2013 – 06.12.2013
(Yüzde Değişim)
25
20
15
10
5
0
-5
-10
-15
Kaynak: Bloomberg, TCMB.
*Pozitif değişim ABD Dolarına karşı değer kaybını göstermektedir.
18
Kur Oynaklığı
Seçilmiş Gelişmekte Olan Ülkeler ve Türkiye’de Kur Oynaklıkları
(Yüzde, gelecek 12 ay için ima edilen oynaklık)
36
36
31
31
Gelişmekte olan ülkeler
26
Türkiye
26
21
21
16
16
11
11
6
6
Kaynak: Bloomberg, TCMB.
Gelişmekte Olan Ülkeler: Brezilya, Güney Afrika, Endonezya, Hindistan ve Türkiye’yi içermektedir.
Son Veri: 28 Kasım 2013
19
Reel Döviz Kuru
Reel Efektif Döviz Kuru
(Baz Yıl: 2003)
140
130
120
110
109,4
100
90
80
Kaynak: TCMB.
Son Veri: Kasım 2013
20
TCMB Döviz Rezervi
TCMB Döviz Rezervi
(Altın Dahil, Milyar Dolar)
140
130
120
110
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Kaynak: TCMB.
Son veri: 6 Aralık 2013
135,6 milyar ABD doları
21
TCMB Altın Rezervi
TCMB Altın Rezervi
22
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
Kaynak: TCMB.
Son veri: 6 Aralık 2013
20,8 milyar ABD doları
22
Thousands
(Milyar Dolar)
Döviz Rezervlerini Artıran Unsurlar
1.
İhracat Reeskont Kredileri
2.
Rezerv Opsiyonu Mekanizması
23
TCMB Rezervleri
(Milyar Dolar)
140
120
TCMB diğer döviz rez.
YP ZK için döviz
ROM döviz
TCMB diğer altın rez.
Kıym.mad. için altın
ROM altın
100
80
60
40
20
0
Döviz
Satımı
(-)
İhracat
Reeskont
Kredileri
(+)
Haziran 2013
1,70
0,83
Temmuz 2013
5,15
0,97
Ağustos 2013
1,95
1,19
Eylül 2013
1,86
1,15
Ekim 2013
0,84
1,07
Kasım 2013
1,44
1,70
ROM Döviz
34,6
YP Zorunlu
Karşılıklar
30,3
Toplam
64,9
Kaynak: TCMB.
24
BDDK’nın Finansal İstikrara İlişkin Düzenlemeleri

Toplam kredi kartı limitinin, ilk yıl için aylık ortalama net
gelirinin iki katını, ikinci yıldan sonra ise dört katını
aşamayacağı hüküm altına alınmıştır.

Kredi kartlarında asgari ödeme tutarları yukarı yönde
güncellenmiştir.

KOBİ ve ihracat kredileri teşvik edilirken konut kredileri
haricindeki tüketici kredilerinde ihtiyat payını artıran bir
düzenleme yapılmıştır.
25
BDDK’nın Finansal İstikrara İlişkin Düzenlemeleri

Kredi kartlarında taksit sınırlaması,

Taşıt kredilerine peşinat şartı,

Taşıt ve ihtiyaç kredilerine vade sınırlaması
getirilmesine ilişkin taslak düzenleme hazırlanmıştır.
26
BÜYÜME
27
Büyüme
GSYiH*
(Mevsimsellikten Arındırılmış)
4,80
4,75
4,70
4,65
4,60
4,55
4,50
4,45
4,40
1
2
3
2005
Kaynak: TÜİK, TCMB.
4
1
2
3
2006
4
1
2
3
2007
4
1
2
3
2008
4
1
2
3
2009
4
1
2
3
2010
4
1
2
3
2011
4
1
2
3
2012
4
1
2
3
2013
*Doğal Logaritma
28
Küresel Büyüme ve İstihdam
Toplulaştırılmış Büyüme Oranları*
Gelişmiş Ülkelerde İşsizlik Oranları
(Yıllık Değişim, Yüzde)
(Yüzde)
14
12
10
Gelişmiş Ülkeler
ABD
Gelişmekte Olan Ülkeler
Euro Bölgesi
İngiltere
12
8
10
6
8
4
2
6
0
4
-2
2
-4
-6
Kaynak: Bloomberg, TCMB.
0
*Toplulaştırma yapılırken ülkeler GSYİH
değerlerine göre ağırlıklandırılmıştır.
Kaynak: Bloomberg, TCMB.
29
Büyüme Öngörüleri
Büyüme Tahminleri
Dünya
Gelişmiş Ülkeler
ABD
Euro Bölgesi
Almanya
Fransa
İtalya
İspanya
İrlanda
Yunanistan
Portekiz
İngiltere
Japonya
Gelişmekte Olan Ülkeler
Asya-Pasifik
Çin
Hindistan
Latin Amerika
Doğu Avrupa
Türkiye
Kasım 2013
2013 2014
2.4
3.1
1.7
-0.4
0.5
0.1
-1.8
-1.3
-0.1
-4.1
-1.9
1.4
1.9
2.6
0.9
1.7
0.8
0.5
0.5
1.6
-0.7
0.2
2.3
1.6
4.6
7.6
4.6
2.6
2.0
3.5
4.7
7.5
5.6
3.0
2.9
3.7
Kaynak: Consensus Forecasts.
30
Türkiye: Kamu Borcu
AB Tanımlı Kamu Borç Stoku
(GSYH’ye Oran, Yüzde)
80,0
74,0
67,7
70,0
59,6
60,0
52,7
50,0
46,5
46,1
39,9
40,0
42,3
40,0
39,1
36,2
35,0
33,0
31,0
30,0
2015*
2016*
30,0
20,0
10,0
0,0
2002
2003
2004
2005
2006
Kaynak: Maliye Bakanlığı, Orta Vadeli Program (2014-2016).
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013*
2014*
*Orta Vadeli Program (2014-2016) tahminleri
31
Ülkelerin Kamu Borçları
Gelişmiş Ülkeler ve Türkiye
Gelişmekte Olan Ülkeler ve Türkiye
(GSYİH’ye Oran, Yüzde, 2012)
(GSYİH’ye Oran, Yüzde, 2012)
250
250
200
200
150
150
100
100
50
50
0
0
Kaynak: IMF Fiscal Monitor
Kaynak: IMF Fiscal Monitor
32
Türkiye: Risk Primi
Türkiye-ABD 10 Yıllık Tahvil Faiz Farkları
(Yüzde)
12
Lehman
Krizi
Euro
Bölgesi
Borç Krizi
FED’in
Çıkış
Sinyali
10
8
6
4
2
0
Kaynak: Bloomberg, TCMB.
Son Veri: 06 Aralık 2013
33
Türkiye: Risk Primi
Türkiye 5 Yıllık CDS Fiyatları
900
800
Lehman
Krizi
Euro
Bölgesi
Borç
Krizi
FED’in
Çıkış
Sinyali
700
600
500
400
300
200
100
0
Kaynak: Bloomberg, TCMB.
Son Veri: 06 Aralık 2013
34
Gösterge Tahvil Faizi
Nominal Bileşik Faiz
(Yüzde)
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Kaynak: TCMB.
Son Veri: 9 Aralık 2013
35
Sermaye
Sermaye Stoku
Sabit Sermaye Oluşumu*
(Sabit Fiyat, 2007=100)
(GSYİH’ye Oran, Cari Fiyatlar, Yüzde)
24
130
120
22
110
20
100
Trend
90
18
Sermaye Stoku
80
16
70
14
60
50
12
12341234123412341234123412341234123412341234123
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Kaynak: TÜİK, TCMB.
Son veri: 2013 Ç3
Kaynak: TÜİK, TCMB.
*Yıllıklandırılmış
Son veri: 2013 Ç3
36
İstihdam Karşılaştırması
Küresel Finansal Kriz Sonrası İstihdam
(2007=100)
130
125
120
115
110
Yunanistan
İspanya
İrlanda
Portekiz
Japonya
Amerika
İtalya
Fransa
İngiltere
Kanada
Almanya
İsveç
İsviçre
Avustralya
Türkiye
Avustralya
İsviçre
İsveç
Almanya
Kanada
İngiltere
Fransa
İtalya
Japonya
Amerika
Türkiye
105
100
95
90
Portekiz
85
İrlanda
İspanya
Yunanistan
80
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kaynak: IMF WEO, TÜİK.
37
Öncü Göstergeler
Kapasite Kullanım Oranı
Yatırım Harcaması Beklentisi*
(Mevsimsellikten Arındırılmış, Yüzde)
(Mevsimsellikten Arındırılmış)
85
40
30
80
20
10
75
0
-10
70
-20
65
-30
-40
60
-50
-60
55
Kaynak: TCMB.
Son veri: Kasım 2013
Kaynak: TCMB.
*İktisadi Yönelim Anketi Soru 23: Geçmiş on
iki aya kıyasla gelecek on iki ayda sabit
sermaye yatırım harcaması beklentiniz.
38
Öncü Göstergeler
Sanayi Üretimi*
(Yıllık Değişim, Yüzde)
25
20
15
10
5
0
-5
-10
-15
-20
-25
Kaynak: TCMB.
*Takvim etkisinden arındırılmış.
Son veri: Ekim 2013
39
Öncü Göstergeler
Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI)
(Mevsimsellikten Arındırılmış, Aylık)
60
55
50
45
40
35
30
Kaynak: MARKIT
Son veri: Kasım 2013
40
Öncü Göstergeler
Reel Kesim ve Tüketici Güven Endeksleri
120
90
80
110
70
100
60
90
50
80
40
RKGE
TUİK-TGE (sağ eksen)
30
70
20
60
50
Kaynak: TCMB.
10
0
Son veri: Kasım 2013
41
Tahsili Gecikmiş Alacaklar
Bireysel ve Firma Kredileri TGA Oranları
(Yüzde)
7,0
7,0
6,5
6,5
6,0
Firma Kredileri
Bireysel Krediler
6,0
5,5
5,5
5,0
5,0
4,5
4,5
4,0
4,0
3,5
3,5
3,0
3,0
2,5
2,5
2,0
2,0
Kaynak: TCMB.
Son Veri: 29 Kasım 2013
42
Karşılıksız Çekler
Karşılıksız Çek Oranları*
12
10
12
Karşılıksız Çek Dönüşüm Oranı (Adet)
10
Karşılıksız Çek Dönüşüm Oranı (Tutar)
8
8
6
6
4
4
2
2
0
0
Kaynak: TCMB.
*Karşılıksız çek dönüşüm oranları, takas odalarına ibraz edilen ve karşılıksız kalan
çek adet ve tutarının toplam takasa ibraz edilen çek adet ve tutarı içindeki oranı.
Son veri: Ekim 2013
43
Kurulan Firma Sayısı
Kurulan Firma Sayısı
(12 Ay Birikimli, Bin Adet)
60
55
50
45
40
35
Kaynak: TCMB.
Son Veri: Ekim 2013
44
ENFLASYON
45
Küresel Enflasyon
TÜFE Enflasyonu
Emtia Endeksleri*
1000
Ana Endeks
Tarım
End. Metal
(Yıllık Değişim, Yüzde)
Enerji
10
Gelişmiş Ülkeler
Gelişmekte Olan Ülkeler
900
8
800
700
6
600
500
4
400
2
300
200
0
100
0
Kaynak: Bloomberg, TCMB.
-2
Son Veri: 05 Aralık 2013
*30 günlük hareketli ortalama
Kaynak: Bloomberg, TCMB.
Son Veri: Ekim 2013
46
Enflasyon
Enflasyon Gerçekleşmeleri ve Tahminler
(Yüzde)
30
25
20
15
10
7,5
6,8
5
0
Kaynak: Bloomberg, TCMB.
*2013 ve 2014 yıl sonu tahminleri Consensus Forecast 18 Kasım 2013 tarihli bültenden alınmıştır.
47
Enflasyon
TÜFE ve Ana Eğilimi
(Yıllık Değişim, Yüzde)
12
TÜFE
İşlenmemiş Gıda, Al. İç. ve Tütün Dışı TÜFE
11
10
9
8
7
6
5
4
Kaynak: TÜİK, TCMB.
Son Veri: Kasım 2013
48
Enflasyon
Çekirdek Enflasyon Göstergeleri
(Yıllık Değişim, Yüzde)
12
11
H
I
10
9
8
7
6
5
4
Kaynak: TÜİK.
49
Enflasyon Beklentileri
12 ve 24-Ay Sonrası TÜFE Beklentileri* ve Gerçekleşmeler
(Yüzde)
14
12 ay
24 ay
Hedef
Gerçekleşmeler
12
10
8
6
7,32
6,74
6,28
4
2
Kaynak: TÜİK, TCMB.
*TCMB Beklenti Anketi.
50
Para Politikası
Faiz Koridoru ve Ortalama Fonlama Maliyeti
(TCMB, Yüzde)
20
QE2
18
16
14
Euro Bölgesi
Borç Krizi
QE3
OMT
FED’in Çıkış
Sinyali
Lehman
Krizi
12
10
8
6
Gecelik Borç Alma - Borç Verme Faiz Koridoru
4
1 Hafta Vadeli Repo Faiz Oranı
2
BIST Bankalararası Gecelik Repo Faizleri (10 Günlük HO)
TCMB Ortalama Fonlama Faizi
0
Kaynak: BIST, TCMB.
OMT: Doğrudan tahvil alım programı (ECB)
QE: Niceliksel genişleme (FED)
Son Veri: 4 Aralık 3013
51
Fonlama Stratejisi

Marjinal Fonlama Oranı (MFO): %7,75

İstikrarlı Fonlama Oranları (İFO): %6,75 ve %4,50

24 Aralık 2013 Tarihli Basın Toplantısı’nda, bir haftalık repo faizi ile yapılan
fonlamanın TL zorunlu karşılık yükümlülükleri ile ilişkilendirilmesine
yönelik çalışmanın sonuçları kamuoyuna duyurulacaktır.
52
Ek Parasal Sıkılaştırma (EPS)
EPS
2013/2014 Gün Sayısı
Haziran
4
Temmuz
5
Ağustos
4
Eylül
5
Ekim
2
Kasım
6
Aralık
3*
Ocak
1*
*İlan Edilen
53
Geniş Para Arzı ve Kredi Büyümesi
Tüketici Kredileri* ve Geniş Para Arzı**
Millions
(Yıllık Değişim, Yüzde)
180
60
150
50
120
40
90
30
60
20
30
10
0
0
-30
Likidite Açığı (Milyar TL, Sol Eksen)
-10
-60
Geniş Para Arzı
-20
Tüketici Kredileri
-90
Kaynak: TCMB.
-30
*Kredi kartları dahil.
**Geniş Para Arzı: Dolaşımdaki Para + Vadesiz Mevduat (TL) + Vadeli Mevduat (TL)
Son Veri: 29 Kasım 2013
54
Enflasyon
Enflasyon Tahminleri
(Yüzde)
Tahmin Aralığı*
Belirsizlik Aralığı
Yıl Sonu Enflasyon Hedefleri
Gerçekleşmeler
12
12
10
10
8
Kontrol Ufku
8
6
6
4
4
2
2
0
0
-2
-2
-4
-4
Kaynak: TCMB
*Enflasyonun tahmin aralığı içinde kalma olasılığı yüzde 70’tir.
55
Genel Değerlendirme

Yurt içi nihai talep ve ihracat ılımlı büyüme eğilimlerini korumaktadır.

Altın ticareti hariç tutulduğunda cari işlemler açığındaki kademeli
iyileşme eğiliminin 2014 yılında da süreceği tahmin edilmektedir.

Hanehalkının aşırı borçlanmasıyla ilgili tedbirler cari işlemler
açığındaki iyileşmeyi destekleyecektir.

Merkez Bankası enflasyon görünümü orta vadeli hedeflerle uyumlu
olana kadar para politikasındaki temkinli duruşunu koruyacaktır.
56
Ekonomik Görünüm
Erdem Başçı
Başkan, TCMB
11 Aralık 2013
Gaziantep Sanayi Odası