matbaacılıktaki meslek hastalıklarında gürültü faktörünün önemi

advertisement
5. ULUSLARARASI MATBAA TEKNOLOJİLERİ SEMPOZYUMU
5. INTERNATIONAL TECHINOLOGIE SYMPOSIUM FÜR DRUCK
5th INTERNATIONAL PRINTING TECHOLOGIES SYMPOSIUM
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ - İSTANBUL - 04-05 KASIM / NOVEMBER 2016
MATBAACILIKTAKİ MESLEK HASTALIKLARINDA
GÜRÜLTÜ FAKTÖRÜNÜN ÖNEMİ
IMPORTANCE OF NOISE FACTOR IN THE PRINTING OCCUPATIONAL
DISEASES
Evren BURŞUK
Öğr.Gör.Dr., bursukev@istanbul.edu.tr, İstanbul Üniversitesi,
Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu, İstanbul
Cevriye KALKANDELEN
Öğr.Gör., kalkan@istanbul.edu.tr, İstanbul Üniversitesi,
Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu, İstanbul
ABSTRACT
The diseases occurred due to exposure to physical, chemical and biological effects in
the working place are defined as “Occupational Disease”. These physical factors can be
grouped as weather conditions, ventilation, lighting, color, noise, vibration, pressure
and radiant energy. In this business area, the most common occupational diseases
are diseases caused by occupational noise because of the high noise of printing
machines used in the printing industry. Noise problems in the workplace that can cause
permanent hearing loss in the elderly is in the responsibility of occupational physician,
and should be evaluated carefully. In this study , the effects of occupational noise in
printing industry; hearing loss , psychological effects, business productivity and workrelated accidents are examined in four groups, and recommendations were presented
for the creation of better and healthier working environment.
Key word: Physical factors in printing occupational diseases, noise and printing,
printing occupational diseases.
ÖZET
Çalışma ortamında maruz kalınan fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkiler nedeniyle meydana
gelen hastalıklar, “Meslek Hastalıkları” olarak tanımlanır. Bu fiziksel faktörler de hava
koşulları, havalandırma, aydınlatma, renkler, gürültü, titreşim, basınç ve radyant enerji olarak
gruplandırabilir. Matbaacılık sektöründe kullanılan matbaa makinalarının gürültüsünün
yüksek olması nedeniyle bu iş alanında en fazla görülen hastalıklar gürültüye maruz
kalınması nedeniyle oluşan meslek hastalıklarıdır. İleri yaşlarda kalıcı işitme kayıplarına
neden olan işyerindeki gürültü sorunu, iş yeri hekimliğinin sorumluluk alanına girmekte
olup dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu çalışmada, matbaacılık
469
5. ULUSLARARASI MATBAA TEKNOLOJİLERİ SEMPOZYUMU
5. INTERNATIONAL TECHINOLOGIE SYMPOSIUM FÜR DRUCK
5th INTERNATIONAL PRINTING TECHOLOGIES SYMPOSIUM
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ - İSTANBUL - 04-05 KASIM / NOVEMBER 2016
alanında gürültünün etkileri; işitme kayıpları, psikolojik etkiler, iş verimliliği ve iş
kazaları olmak üzere dört grupta incelenmiş olup daha iyi ve sağlıklı bir çalışma ortamı
yaratılması için öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelime: Matbaacılık meslek hastalıklarında fiziksel faktörler, gürültü ve
matbaacılık, matbaacılık meslek hastalıkları.
1. GİRİŞ
Çalışma ortamında maruz kalınan fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkiler nedeniyle meydana
gelen hastalıklar, “Meslek Hastalıkları” olarak tanımlanır. Meslek hastalıklarına neden olan
fiziksel faktörleri de hava koşulları, havalandırma, aydınlatma, renkler, gürültü, titreşim,
basınç ve radyant enerji olarak gruplandırılır [1, 4-5, 9, 11, 18].
Kağıt ve matbaacılık endüstrisi ülkemizde ve dünyamızda en önemli sektörlerden birisidir.
Kullanılan teknolojiye ve cihazların özeliklerine göre bu sektörün meslek hastalıkları için
risk faktörleri de çok çeşitlidir. Matbaacılık, tehlikeli kimyasalların kullanıldığı, ağır yük ile
iş yapılmasını gerektiren, hareketli, kesici ve yüksek ses çıkaran makinelerin kullanıldığı
karmaşık ve çok aşamalı bir işkolu olduğundan iş sağlığı güvenliği açısından oldukça titizlikle
incelenmesi gerekir [3,12]. Matbaa teknolojisindeki riskler iki ana grupta toplanabilir.
•
Çalışılan alan ile ilgili riskler: Fiziksel, kimyasal, ergonomik, psikososyal…v.b
•
Çalışma şartları ile ilgili riskler: Çalışma saatleri, çalışma ücretleri, çalışma hiyerarşisi,…
v.b
Matbaa makinalarının gürültüsünün yüksek olması nedeniyle matbaacılık sektöründe en fazla
görülen hastalıklar gürültüye maruz kalınması nedeniyle oluşan meslek hastalıklarıdır. İleri
yaşlarda kalıcı işitme kayıplarına neden olan işyerindeki gürültü sorunu, iş yeri hekimliğinin
sorumluluk alanına girmekte olup dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu
çalışmada, matbaacılık alanında gürültünün etkilerine ve önlenmesine odaklanılmıştır.
2. METARYAL VE YÖNTEM
Ses fiziksel olarak; sıvı, gaz gibi ortamlardaki cismin titreşmesiyle meydana gelen dalgalardır.
Daha bilinen tanımı ise kulağın duyabileceği basit titreşimlerdir. Sesi meydana getiren
titreşimlerin saniyedeki miktarı frekans olarak ifade edilir ve ses miktarının ölçülmesini
sağlar ve birimi Hertz (Hz)’dir. İnsan kulağı ise 20-20000 Hz arasındaki frekansta olan
sesleri duyabilir (Şekil 1) [6-8, 13-17].
Şekil 1. Kulağın Anatomisi
470
5. ULUSLARARASI MATBAA TEKNOLOJİLERİ SEMPOZYUMU
5. INTERNATIONAL TECHINOLOGIE SYMPOSIUM FÜR DRUCK
5th INTERNATIONAL PRINTING TECHOLOGIES SYMPOSIUM
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ - İSTANBUL - 04-05 KASIM / NOVEMBER 2016
Ses şiddeti ise sesin birim alandaki gücün bir ölçüsüdür. Ortamdaki ses şiddeti desibel (dB)
ile ölçülür ve duyulabilir en düşük ses şiddeti I0 =10-12W/m2‘nin ortamın birim alandaki güce
(I) oranıdır. Desibel bir oran olduğu için boyutsuzdur ve β ile gösterilir.
β(desibel) =10 log (I/I0)
Ses olarak işitilebilecek en yüksek ses sınırı I=1W/m2 veya β=120-140dBdir. Daha yüksek
şidetteki sesler ise acı vericidir. Kulak-beyin fonksiyonları ile algılanan ses şiddeti aralığı
1012 gibi etkileyici bir genişliğe karşılık gelir (Şekil 2) [6-8, 13-17].
Şekil 2. Ses Kaynağındaki tipik ses seviyelerin dB üzerinden karşılaştırılması [1S]
Sesin yönünün ayırt edilebilmesi: Sesin bir kulağımıza gelmesi ile öbürüne gelmesi
arasında saniyenin milyonda biri kadar bir süre olmasına rağmen sinir sistemimiz bunu
beynimize ulaştırır ve sesin hangi yönden geldiğini algılarız. Üç mekanizma sayesinde olur:
1. sesin iki kulağa girişi arasındaki zaman farkı (en çok 3 KHz.in altındaki frekanslarda
işlerlik kazanır). 2. İki kulak arasındaki ses şiddeti farkı (en çok yüksek frekanslarda etkili)
(başın bu frekanslarda perde etkisi) 3. İki kulak arasındaki faz farkı (frekans 1500 Hz. – dalga
boyu çok kısa .. vs.)
Daha önce yukarıda da bahsedildiği üzere; maddenin titreşimi ve bu titreşimlerin hava, su
gibi ortamlarda iletilerek kulağa ulaşması ses olarak tanımlanırken; istenmeyen rahatsız edici
sesler de gürültü olarak tanımlanır. Görüldüğü gibi gürültü de bir çeşit sesdir ve titreşimlerden
oluşmuştur [6-8, 13-17].
Gürültü; çağdaş dünyamızda en sık görülen problemlerdendir. Endüstrileşmenin
başlamasından itibaren gürültü en yaygın sorunlardan biri olmuştur. Çok çeşitli iş sektörlerinde
471
5. ULUSLARARASI MATBAA TEKNOLOJİLERİ SEMPOZYUMU
5. INTERNATIONAL TECHINOLOGIE SYMPOSIUM FÜR DRUCK
5th INTERNATIONAL PRINTING TECHOLOGIES SYMPOSIUM
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ - İSTANBUL - 04-05 KASIM / NOVEMBER 2016
gürültü en sık görülen meslek hastalığı etmenidir. Bu sektörler arasında dokuma endüstrisi,
ağaç ve orman işleri, kağıt ve matbaacılık, dökümhaneler, metal endüstrisi, madencilik işleri
ve havayolları sayılabilir [1, 3-5, 9-12, 18].
Bir işyerinde zararlı düzeyde gürültü varlığının ölçütü o işyerinde 1m uzaklıktaki kişiyle
konuşulabilmesi için sesin yükseltilmesinin gerekmesidir. Gürültü insan sağlığını işitme
kayıplarından iş veriminin düşmesi ve iş kazalarına kadar çok geniş bir yelpazede etkiler.
Gürültü her kişiyi farklı şekilde etkiler. Bunun nedeni aşağıda sıralanacak olan etmenlerdir.
•
(Gürültüyü oluşturan) sesin şiddeti,
•
(Gürültüyü oluşturan) sesin frekans dağılımı
•
(Gürültüden) etkilenme süresi
•
(Gürültüye karşı) kişisel duyarlık
•
(Gürültüye) maruz kalanın yaşı
•
(Gürültüye) maruz kalanın kullandığı ilaçlar ve kimyasallar
Daha önce üst bölümde bahsedildiği üzere işitme eşiği düzeyindeki değer 0 desibel (0 dB)
olup ağrı eşiği ise 140 desibel (140 dB)dir. Gürültü Kontrol Yönetmeliği’nde sınır değer
85dB’dir. Tablo 1’de gürltü derecelerine göre sağlık üzerine etkiler özetlenmiştir [1-5, 9-12,
18].
Tablo 1. Gürültü Derecelerine Göre Sağlık Üzerine Etkiler
Gürültü Derecesi
Maruziyet
aralığı
(dB)
1. Derece gürültü
30-65
2. Derece gürültü
65-90
3. Derece gürültü
4. Derece gürültü
90-120
120-140
>140
5. Derece gürültü
Sağlık üzerine etkiler
Rahatsızlık, öfke, kızgınlık, uyku düzensizliği ve
konsantrasyon bozukluğu
Kan basıncı artışı, kalp atışlarında ve solunumda
hızlanma, işitme kaybı, ani refleksler gibi
fizyolojik reaksiyonlar
Fizyolojik reaksiyonlar, iştme kaybı ve başağrıları
İç kulakta kalıcı hasar, denge bozukluğu
Ciddi beyin hasarı ve kulak zarının patlaması
Gürültünün insan sağlığına etkileri 4 ana bölüme ayrılabilir. Bunlar:
1. Fiziksel etkiler: Geçici veya sürekli işitme bozuklukları oluşumu
2. Fizyopatolojik etkiler: Kan basıncı artışı, dolaşım bozuklukları, solunumda
hızlanma, kalp atışlarında yavaşlama,ani refleksler, stres hormanlarının artışına
3. Psikolojik etkiler: Davranış bozuklukları, aşırı sinirlilik, stres
4. Performans etkileri: İş veriminin düşmesi, konsantrasyon bozukluğu, hareketlerin
yavaşlaması ve artmış iş kazaları görülür.
472
5. ULUSLARARASI MATBAA TEKNOLOJİLERİ SEMPOZYUMU
5. INTERNATIONAL TECHINOLOGIE SYMPOSIUM FÜR DRUCK
5th INTERNATIONAL PRINTING TECHOLOGIES SYMPOSIUM
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ - İSTANBUL - 04-05 KASIM / NOVEMBER 2016
Gürültünün en sık görülen kalıcı etkisi işitme üzerinedir. İşitme kayıpları genel olarak ele
alındığında 3 gruba ayrıldığı görülmektedir. Bunlar;
1. İletim tipi işitme kaybı: Dış kulak ve orta kulak ile ilgili hastalıklar genelde neden
olur.
2. Sensörinöral işitme kaybı:İç kulak, işitme siniri ve beyinle ilgili hastalıkların
yanısıra gürültü maruziyeti bu tip işitme kaybı yapar.
3. Mikst (karışık) işitme kaybı: İşitme yollarını genel olarak etkileyen bir hasatlığın
olduğu durumlarda meydana gelir.
Çalışma ortamında 85 dB ve 85 dB’den fazla gürültüye maruziyet zaman içinde duymada
azalmaya (sensörinöral işitme kaybına) neden olur. Bu etkinin oluşmasında 3 ana faktör
vardır. Bunlar;
a) Gürültünün şiddeti,
b) Gürültünün frekansı,
c) Gürültüye maruz kalma süresidir.
Matbaalar gibi orta ve yüksek şiddette gürültüye sahip yerlerde uzun süre çalışmak işitme
kayıplarına neden olacaktır. Geçici sağırlık ve kalıcı sağırlık olarak 2ye ayrılabilir. Genelde
1 gün boyunca gürültüye maruziyet sonrası işten çıktıktan sonra görülen ve kısa sürede
ortadan kalkan geçici sağırlıktır. Kalıcı sağırlık ise orta ve özellikle şiddetli gürültüyle aniden
karşılaşmak veya devamlı maruz kalma sonucu ortaya çıkar. Uzun sürede yavaş yavaş olacağı
içinde fark edilmesi de zordur.
Gürültülü işyerinde çalışanların (85 dB ve 85 dB üstünde) kişisel koruyucu donanımları
kullanması zorunludur. Gürültü maruziyeti sonrası sağırlıklarda yükümlülük süresi 6 aydır
[1-5, 9-12, 18].
Devamlı gürültüye maruz kalmak yukarıda bahsedildiği gibi strese neden olmakatdır. Stres
fizyopatolojisi ele alındığında da özellikle böbreküstü (sürrenal) bezlerin salgılarının ve
kortizol salgısının artışlarının temel sorumlu olduğu görülecektir. Bu hormonların etkileri de
kişide kalp atışlarının artması, arteryel kan basıncı yani tansiyonun yükselmesi, vücutta sıvı
birikmeleri (ödem), başağrısı, başdönmesi, hormonların dengesinin bozulması…v.b. şeklide
kendini gösterecektir. Bu belirtiler de iş verimliliğinin düşmesine ve iş kazalarının artışına
neden olacaktır [1-5, 9-12, 18].
Yine gürültünün oluşturduğu stresin kişinin psikolojisini ve sosyal ilişkilerini de olumsuz
yönde etkileği görülmektedir. Çalışanlarda uzun süre maruziyet sonucu; toleransta azalma,
sinirlillik, öfke, kararsızlık, konsantrasyonda bozulma görülmektedir.
Uzun süre orta ve yüksek şiddetli gürültünün olduğu yerlede çalışanlarda görülen bu etkiler;
çalışanların birbirleriyle iletişimlerinin ve uyumluluğunun bozulmasına, dikkatin azalıp
hatanın artmasına neden olacak dolayısıyla iş süresi uzayıp iş verimliliği azalacak ve iş
kazaları artacaktır. [1-5, 9-12, 18].
Matbaa sektörü gibi orta ve yüksek gürültülü iş yerlerinde 8 saatlik çalışma süresince
473
5. ULUSLARARASI MATBAA TEKNOLOJİLERİ SEMPOZYUMU
5. INTERNATIONAL TECHINOLOGIE SYMPOSIUM FÜR DRUCK
5th INTERNATIONAL PRINTING TECHOLOGIES SYMPOSIUM
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ - İSTANBUL - 04-05 KASIM / NOVEMBER 2016
toplam gürültü düzeyi ölçümleri yapılıp frekans analizleri yapılmalıdır. Gürültü düzeyleri,
gürültü ölçme cihazları ile yapılmalıdır. Anlık gürültü seviyesini ölçen cihazlar, işyeri ortam
dozimetreleri ve kişisel dozimetreler gürültü ölçme cihazlarıdır.
3.TARTIŞMA, SONUÇ VE ÖNERILER
Gürültü ölçümleri sonucu yüksek çıkan işyerleri; iş sağlığı ve güvenliği açısından gürültüye
karşı önlemler alması gereklidir [1, 3-5, 9-12, 18]. Bu tedbirler 3 ana grupta toplanabilir.
Bunlar;
1. Teknik Koruyucu Önlemler: Gürültünün kaynağında azaltılması gibi yöntemleri
kapsayan Tasarım yöntemi ve Kişisel koruyucu önlemlerdir.
a) Tasarım Yöntemi: Gürültünün kaynağında azaltılmasına odaklanan bir
yöntemdir.Bu amaçla çeşitli uygulamalar yapılır.
1. Matbaa makinelerinin yerleşiminin düzenlenmesi
2. Matbaa makinelerinin daha az gürülütü yapacak olanlarının
seçilmesi
3. Matbaa makinelerinin bakımlarının sürekli yapılması, eskiyen
parçalarının değiştirilmesi, yağlamalar gerekiyorsa yapılması.
4. Çok gürültülü matbaa makinelerinin yerinin ayrılması.
5. Özellikle gürültülü makinelerin bulunduğu alanları ses absorbe
edici materyallerle kaplayarak sınırlama yapılması.
6. Geniş yüzeylerin rezonansa gelip asıl kaynaktan daha çok
gürültü oluşturmaları nedeniyle titreşen cisimlerin yanında geniş
yüzeylerden kaçınmak
7. Mümkünse gürültü çıkaran işlemi daha az gürültü çıkaran işlemle
değiştirmek
8. Mümkünse gürültü kaynağı ve ona maruz kalan kişi arasında
uzaklığı arttırmak
9.
Duvar, tavan ve taban gibi sesin geçebileceği ve yansıyabileceği
yerleri ses emici malzemelerle kaplamak
b) Kişisel Koruyucu Önlemler: Yani gürültünün çalışan kişiye ulaşmasını
engellemektir.
1. Çalışanların kişisel koruyucu kullanmalarınnın mecbur tutulması
ve eğitiminin verilmesi.
2. Gürültüde çalışan kişiyi ayırmak.
3.
Vardiya usulünün uygulanması.
4. Çalışma saatlerinin kısaltılması ve daha sık dinlenme aralıklarının
verilmesi olabilir.
474
5. ULUSLARARASI MATBAA TEKNOLOJİLERİ SEMPOZYUMU
5. INTERNATIONAL TECHINOLOGIE SYMPOSIUM FÜR DRUCK
5th INTERNATIONAL PRINTING TECHOLOGIES SYMPOSIUM
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ - İSTANBUL - 04-05 KASIM / NOVEMBER 2016
2. Tıbbi Koroyucu Önlemler: İki gruba ayrılabilir.
a) İşe Giriş Muayeneleri: Gürültü riski taşıyan işlerde çalışacak kişilerin
işitmeleri tam bir odyometrik muayeneden geçirilmeli ve sağlık dosyasına
eklenmelidir. Bu muayenenin amacı; diğer risklerdeki gibi, (örneğin
nefes darlığı olan bir kişinin tozlu ortamda çalışmasının önlenmesi gibi)
kişinin o riskten daha çok etkilenmesinin önlenmesi şeklinde olmayıp,
sonradan gelebilecek sağlık zararlarının, kişinin işe girerkenki durumu ile
kıyaslanmasını sağlamaktır. İşe giriş muayenesi sırasında kişide rastlanacak
kısmi veya tam sağırlık hali, bu tür gürültülü işlerde, gürültüye bağlı işitme
kayıplarının oluşmasında avantaj sağlamaktadır. Bir kulağında ileti tipi
bir kayba sahip bir kişinin sağır olan kulağının gürültüden etkilenmediği,
sağlam olan kulağının etkilendiği görülmektedir. Bu nedenle gürültülü
işyerleri için sağır vatandaşların, özürlü kabul edilmeyip özellikle
aranması gereken çalışanlar olduğunu vurgulanması gerekir.
b) Periyodik muayeneler: Bu tip muayeneler; 4000 Hz ve 8000 Hz’lik
işitme frekanslarında ve sessiz sayılabilecek bir odada rahatlıkla
yapılabilmekte ve çok kısa zaman diliminde şüpheli vakaların ayırıcı
tanısı yapılabilmektedir. Saptanan işitme düzeylerinden 4000Hz’de,
gürültüden oluşan ilk kaybın ne düzeyde olduğu; en önemlisi ise konuşma
frekanslarının gürültüden ilk etkilenen frekansı olan 2000 Hz. de işitme
düzeyinin ne durumda olduğu rahatlıkla görülebilmektedir.
3. Şirkete Ait Önlemler:
a) Gürültüde çalışan kişiyi ayırmak.
b) Vardiya usulünün uygulanması.
c) Çalışma saatlerinin kısaltılması ve daha sık dinlenme aralıklarının
verilmesi olabilir.
Kulak Koruyucularının Tipleri
Üç ana başlık altında toplanabilir.
1. Kulak Tıkaçları: Dış kulak kanalının içine yerleştirilen ya da kulağın girişini tıkayan
tıkaçlara denir. Kulak kanallarının yapısı ve büyüklüklerine göre kulak tıkaçlarının
da boyut ve şekilleri değişmektedir. Bu tıkaçlar, plastik, kauçuk, silikon, pamuk gibi
maddelerden değişik şekillerde ve boyutlarda üretilmektedir. Dört çeşittirler;
a) Bütün Kulaklara Uyabilen Tıkaçlar ; parafinli pamuk ve benzeri malzemeden
yapılanları bir kez kullandıktan sonra atılır. Normal pamuk etkin değildir. Şekil
verilmiş sünger veya süngerimsi maddeler, bir kerelik kullanımı olan köpük
tipi tıkaçlar aynı boyuttadır. Çünkü bunlar el ile küçültüldükten sonra kulağa
sokulur. Tıkaç kulakta eski halini almaya çalışarak Kulak kanalının şeklini alır
ve kanalı tamamen kapatarak mükemmel bir sızdırmazlık sağlamaktadır. Kulak
tıkaçlarının bu tipleri rahat, temiz ve ucuzdur. Ancak tıkacı koyarken ellerin
temiz olması gerekir. Bu tip tıkaçlar bir hafta kadar kullanılabilir
475
5. ULUSLARARASI MATBAA TEKNOLOJİLERİ SEMPOZYUMU
5. INTERNATIONAL TECHINOLOGIE SYMPOSIUM FÜR DRUCK
5th INTERNATIONAL PRINTING TECHOLOGIES SYMPOSIUM
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ - İSTANBUL - 04-05 KASIM / NOVEMBER 2016
b) Lastik, Kauçuk, Plastik Malzemeden Yapılan ve Şekilleri Değişmeyen Kulak
Tıkaçları ; bunlar tekrar tekrar kullanılabilir. Kauçuk ve plastikten yapılan
tıkaçlar, temizlenebilmesi ve uzun süre kullanım kolaylığından dolayı daha çok
seçilen türlerdendir.
c) Ismarlama Yapılan Kulak Tıkaçları: Silikonlu kauçuk veya plastiklerle kulak
ölçüsü alınır, buna göre hazırlanır. Bunlar temiz, rahat ve kulağa tam uyarlar
ve üç-beş sene kullanılabilirler.Kulak tıkaçları uygun seçim ve doğru kullanım
sağlandığında gürültüyü 15-30 dB azaltırlar.
d) Kulak Kanalı Girişini Kapayarak Koruyan Koruyucular : Başın üzerinden
geçirilmiş elastik bir bant ile kulak kanalı girişi üzerinde sıkıca durması
sağlanan, yumuşak lastiğe benzer bir maddeden yapılmış olan koruyucular.
Gürültülü alana sık sık girip çıkan kişiler tarafından kullanılması uygun bu
koruyucular bir çok işte kullanılabilir. Ayrıca çoğunlukla kulak tıkaçlarını
kullanmayan kişilerede önerilebilir.
2. Kulak Kepçelerinide İçine Alan (Manşon tipi) Kulak Koruyucuları: Kulak
kepçesini hava sızdırmayacak şekilde içine alan, baş üstünden, enseden veya
çene altından geçen esnek bir bantla tutturulan iki kaptan oluşmuş ve aşağı yukarı
ayarlanabilen koruyuculardır. Bu kaplar genelde yalıtkan sert plastikten yapılmış
yarı küresel şekildedir. Kabın etrafında, kulak kepçelerinin yanlarını iyice kapatması
için içi hava, sıvı veya köpükümsü, süngerimsi bir madde ile doldurulmuş genellikle
plastikten yapılan ses yutucu yastıklar vardır.
Bu kulak koruyucuları şiddetli, yüksek frekanslı gürültüden korunmak için kullanılır.
Bunlar
gürültüyü 15-30 dB arasında azaltabilirler. ( Kulak koruyucularının
ve kulak tıkaçlarının gürültü düzeyini 105 dB (A) ‘yı aşan yerlerde (birlikte)
kullanılmaları önerilir)
3. İşitme Koruyucu Baretler: Gürültü düzeyi çok yüksek olduğu zaman 115-120 dB ve
üstü baretlere muflar monte edilebilir. Bu tip koruyucu, başın kemikli bölümlerini
kapatarak, sesin kemik iletimi yoluyla sızmasını önler.
Kulak Tıkaçlarının Avantajları:
1. Küçük olmaları nedeniyle kolay taşınabilmesi ve saklanabilmesi,
2. Başka amaçlı koruyucularla birlikte kullanımının kolay olması.
3. Sıcak ortamlarda kullanımlarının manşonlara göre daha rahat olması.
Kulak Tıkaçlarının Dezavantajları:
1. Ses azaltma düzeyinin manşonlara göre daha az olması.
2. .Kulağa uygun şekilde yerleştirilmelerinin daha uzun süre ve daha çok uğraş
gerektirmesi.
3. Ses azaltmalarının kullanıcının tıkacı kulağa yerleştirme şekline bağlı olarak
değişmesi ve manşonlara göre daha fazla olması.
476
5. ULUSLARARASI MATBAA TEKNOLOJİLERİ SEMPOZYUMU
5. INTERNATIONAL TECHINOLOGIE SYMPOSIUM FÜR DRUCK
5th INTERNATIONAL PRINTING TECHOLOGIES SYMPOSIUM
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ - İSTANBUL - 04-05 KASIM / NOVEMBER 2016
4. Kulağa yerleştirme sırasında kulak kanalına kir kaçabilmesi, kulak kanalının tahriş
edilerek enfekte olabilmesi.
5. Bir kişinin kulak tıkacı takıp takmadığının uzaktan rahatlıkla görülememesi
nedeniyle denetiminin güç olması.
6. Bir kez kullanılan tiplerin uzun sürede, manşonlar kadar masraflı olabilmesidir.
Her gün kullanılan kulak tıkaçlarının her kullanıştan sonra sabunlu ılık suyla yıkanması gerekir.
Ayrıca tıkaçlar kendi kutularında saklanmalı, kutularıda temiz tutulmalıdır. Kulağın herhangi
bir yerinde çatlak veya başka bir arıza görüldüğünde onarılmalı veya değiştirilmelidir.
Koruyucu kullanılarak gürültünün kontrol altına alındığı yerlerde, koruyucu kısa bir süre bile
çıkarmak sakıncalıdır. 8 saatlik çalışma süresinde iş başında 5 dakika koruyucusuz çalışmak
hiç koruyucu kullanmamakla eş değerdir [1, 3-5, 9-12, 18].
Gürültünün kulak üzerine olumsuz etkilerini engellemek için ayrıca 7 aşamalı İşitme Koruma
Programı uygulanabilir.
1. Gürültünün ölçülmesi,
2. Teknik kontrollerin yaplması,
3. Odyolojik değerlendirme,
4. Kişisel koruyucuların kullanılmasının eğitiminin verilmesi ve devamlı kullanılması,
5. Çalışma motivasyonu toplantıları yapılması ve motivasyon arttırıcı uygulamalar
yapılması,
6. Çalışan kağıtlarının tutulması,
7. Programın değerlendirilmesi.
Sosyal Sigortalar Sağlik Işlemleri Tüzüğü (1972, 1978, 1985)’e göre;
Gürültü sonucu mesleki işitme kaybı denebilmesi için; gürültülü işte en az iki yıl, gürültü
şiddetli olarak 85 desibelin üstünde olan işlerde en az 30 gün çalışmış olması gerekir.
Gürültü sonucu mesleki işitme kaybının kesin tanısı için bilateral eşit odiogram yapılmalıdır.
Değerlendirme sırasında 40 yaşından sonra her yaş için yarım desibellik düşme fizyolojik
azalma olarak hesaplanmalıdır.Odiometre, konuşma ve ton odiometresi olarak yapılmalıdır,
fısıltı sesiyle yapılan konuşma odiometresinin değeri yoktur. İş yerinde sağlığa zarar
verecek derecede gürültü bulunduğu saptanmalıdır.Varsa işe girişte ve periodik kontrol
muayenelerinde çekilmiş odiogamlardan da yararlanılmalıdır. İşitme zararına yol açan
travmatik, toksik medikamentöz ve dejeneratif diğer etken ve nedenler giderilmelidir [1-5,
9-12, 18]..
4. KAYNAKÇA
[1] Akbulut, T. (1996). İşçi Sağlığı Prensip ve Uygulamaları (4.th ed.). Istanbul, İstanbul:
Sistem Yayıncılık.
[2] Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü. (n.d.). Retrieved October
477
5. ULUSLARARASI MATBAA TEKNOLOJİLERİ SEMPOZYUMU
5. INTERNATIONAL TECHINOLOGIE SYMPOSIUM FÜR DRUCK
5th INTERNATIONAL PRINTING TECHOLOGIES SYMPOSIUM
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ - İSTANBUL - 04-05 KASIM / NOVEMBER 2016
15, 2016, from http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/07/20130728-11.htm
[3] Çakıl, O., & Ulusan, M. (n.d.) (25-26 Ekim 2007). Basım Endüstrisinde Sağlık, Güvenlik
ve Çevre Sorunları. In II. International Printing Technologies Symposium. Retrieved from
http://iprints.istanbul.edu.tr/wp-content/uploads/2016/04/sem2_02.pdf
[4] ÇASGEM. (2013). Meslek Hastalıkları. Ankara: Özyurt Matbaacılık.
[5] Çolak, Ş. (n.d.) (4-10 Mayıs 2014). Fiziksel risk etkenleri. İş Sağlığı Güvenliği Haftası.
HİSAM, Ankara,Türkiye. (http://www.hisam.hacettepe.edu.tr/issagligi_ve_guvenligi_
haftasi/s7.pdf)
[6] Dersi, E. (n.d.). Etüt Dersi, Ygs, Lys, Sbs, Dgs, Kpss Tr.Gg - Sinir Sistemleri Ders Notu
ve Konu Anlatimi. Retrieved October 16, 2016, from http://etutdersi.tr.gg/Sinir-SistemleriDers-Notu-ve-Konu-Anlatimi.htm
[7] Glaser, R. (2001). Biophysics. Berlin: Springer.
[8] Guyton, A. C., & Hall, J. E. (1996). İşitme Duyusu. In A. C. Guyton (Ed.), Tıbbi fizyoloji
(pp. 663-673). Istanbul: Nobel Tıp Kitabevi.
[9] GÜRÜLTÜ İLE OLUŞAN İŞİTME KAYIPLARI VE ALINACAK ÖNLEMLER. (n.d.).
Retrieved October 15, 2016, from http://docplayer.biz.tr/7628086-Gurultu-ile-olusan-isitmekayiplari-ve-alinacak-onlemler.html
[10] Hayta, A. B. (2007). Çalışma Ortamı Koşullarının İşletme Verimliliği Üzerine Etkisi.
Ticaret Ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 21-41. doi:10.1075/ps.5.3.02chi.audio.2f
[11] Ilıman, E. Z. (2015). TÜRKİYE’DE MESLEK HASTALIKLARI. Uluslararası Sağlık
Yönetimi Ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 1(1), 21-36. Retrieved from http://dergipark.
ulakbim.gov.tr/usaysad/article/view/5000149619/5000135957
[12] MATBAACILIK İŞKOLUNDA İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİ. (n.d.). Retrieved October
15, 2016, from http://www.isguvenligi.net/iskollari-ve-is-guvenligi/matbaacilik-iskolundais-sagligi-ve-guvenligi/
[13] Pehlivan, F. (1997). İşitme Biyofiziği. In Biyofizik (2nd ed., pp. 313-332). Ankara:
Feryal Matbaası.
[14] Palanichamy, S., & Shunmugavelu, M. (1996). PRINCIPLES OF BIOPHYSICS (2th
ed.). Tamil: Palani Paramount.
[15] Solomon, E. P. (2009). Introduction to human anatomy and physiology (3rd ed.). St.
Louis, MO: Saunders/Elsevier.
[16] Tortora, G. J., & Derrickson, B. (2007). Introduction to the human body: The essentials
of anatomy and physiology (7th ed.). New York: John Wiley & Sons.
[17] Yalçın, C. (2003). Temel Fizik (Vol. 1). Arkadaş yayınevi.
[18] Yazıcı, M. (2007, August). Işyerlerinde gürültü. Mühendis Ve Makina, 571, 1416. Retrieved from http://www.mmo.org.tr/resimler/dosya_ekler/7a96b1f61097ccb_
ek.pdf?dergi=101
478
Download