6. Ulusal Afinite Teknikleri Kongresi, Aksaray Üniversitesi, 26-29 Mayis 2010, Aksaray S-14 ESER ELEMENTLER VE BİYOLOJİK MAKROMOLEKÜLLERLE ETKİLEŞİMLERİ 1,2 2 1 Serhat Döker *, Sandra Mounicou, Mehmet Doğan, Ryszard Lobinski 1 2 2 Hacettepe Üniversitesi, Kimya Bölümü, 06532, Beytepe, Ankara, Turkiye CNRS/UPPA, Laboratoire de Chimie Analytique Bio-inorganique et Environnement, UMR 5254, Hélioparc, 2, av. Pr. Angot, 64053 Pau, France Metal iyonları canlı sistemlerde eser miktarlarda bulunur ve toplam derişimleri vücut ağırlığının % 0,01’inden azdır. Bununla birlikte yaşam süreçlerinde hayati roller oynar ve esansiyel elementler arasında yer alırlar. Metaller yapısal ve katalitik olarak protein yapılarında bulunur ve biyokimyasal süreçlerde enzimlerin fonksiyonlarını sağlarlar. Memeli hücreleri gerekli olan elementleri çevrelerinden özel mekanizmalarla hücre içine aldığı gibi, seçici zarlar ve biyolojik taşıyıcılarla hücre içinde gerekli hedeflere ulaştırır. Oldukça belirlenmiş şartlarda yürüyen bu mekanizmalar metal iyonlarının canlı sisteme optimum seviyede sağlanmasını gerektirmektedir. Toksik olmayan metallerin dahi fazla miktarları biyolojik süreçleri aksatmakta, hücresel ve dokusal metal dengesini bozmakta ve birçok hastalığa neden olmaktadır. Gerek esansiyel gerekse toksik süreçlerin anlaşılması ise metalleri içeren biyolojik yapıların moleküler düzeyde incelenmesi ile sağlanabilir. Bir hücre veya dokudaki metalik türlerin tümü metalom; metalomu araştıran nitel ve nicel çalışmalar ise metalomik olarak isimlendirilmektedir. Sunulacak çalışmada fareler model memeli olarak kullanılmış ve toksik bir metale maruziyette metalomik değişim gözlenmiştir. Çalışmada farklı dokulardaki toplam metal derişimleri ICP-MS ile tayin edilmiştir. Biyolojik ligandlarla etkileşen metallerin kompleksleri ise HPLC-UV-ICP-MS ve MALDI-MS teknikleri ile incelenmiştir. Toksik metal maruziyetinin dokulardaki esansiyel metal iyon derişimlerinde istatistiksel değişmelere neden olduğu, metal-protein komplekslerinde ise nitel ve nicel farklılık oluşturduğu görülmüştür. Bazı durumlarda ise bir proteinin sentezinin biyolojik olarak indüklendiği gözlemlenmiştir. KimyaKongreleri.org