3001-Anatomi-Kranial-Sinirler-DersPPT-09-10

DERS KURULU – I (3001)
SİNİR SİSTEMİ ve DUYU ORGANLARI
KRANİAL SİNİRLER
(NERVI CRANIALES)
Prof. Dr. Yusuf Zeki YILDIZ (2012)
GİRİŞ
 Encephalon ve Medulla spinalis’in dışında yer
alan tüm sinirler, plexuslar ve ganglionlar ;
periferik sinir sistemi yapılarına dahil edilir.
 Periferik sinirler 3 ana başlıkta incelenir :
1 - Nn.craniales
2 - Nn.spinales
3 - Otonom sinirlerin periferik yapıları
Nervi Craniales (CN)
 12 çift kranial sinir vardır.
 Kafatasındaki delik veya kanalları kullanarak kafatasına
girer veya çıkarlar (N.vestibulocochlearis CN-VIII hariç)
 Fonksiyonel ve morfolojik özelliklerine göre
isimlendirilirler veya
 Beyine bağlanma dizilişine göre önden – arkaya
doğru numaralandırılabilirler (Romen rakamları ile)
 İlk 2 çift ; Prosencephalon’a > Ön beyin bağlanırken
(Bunlar tipik kranial sinir değildir),
 Geri kalan 10 çift ; Truncus cerebri’ye (Beyin sapı)
bağlanırlar.
 III-XII kranial sinirlere ait motor ve duysal çekirdekler;
Truncus cerebri’de (beyin sapı) yer alırlar.
Nervi Craniales (CN)
 Tüm kranial sinirler (N.accessorius hariç) beyin ve
beyin sapı orijinlidir.
 Tüm kranial sinirler – Baş ve boyun bölgesindeki
yapıları innerve ederler.
 N.vagus adlı (CN-X) sinir ise ek olarak thorax ve
abdomen içi organları da innerve eder.
 Baş bölgesinde bulunan parasempatik sinir sistemi
ganglionlarından çıkan lifler, 4 kranial sinirin bir
parçası olarak beyine taşınmaktadır. Bu sinirler :
 N.oculomotorius, N.facialis, N.glossopharyngeus ve
N.vagus (CN- III,VII,IX ve X)
 CN- III,VII ve IX’un preganglionik parasempatik
lifleri, baş bölgesinde bu sinirlerden ayrılarak,
N.trigeminus’un (CN-V) dalları aracılığıyla hedef
organlara gider.
 CN-X’un preganglionik parasempatik lifleri ise baş ve
boyun bölgesini terk ederek, thorax ve abdomen içi
organlarına gitmektedir.
Nervi Craniales (CN)
 Kranial sinirler, spinal sinirlere benzemekle birlikte
birçok farklılıklar da bulunmaktadır :
 Topografik olarak beyin/beyin sapından çıkarlar,
 Düzenli bir segmental çıkış göstermezler,
 Kafa tabanı ile sıkı bir ilişki içindedirler,
 Faringeal arkus taslaklarından gelişen kasları innerve
eden özel visseral efferent (ÖVE / SVE) ve afferent
(ÖVA / SVA) liflere sahiptirler.
 İnsan embriyolojisinde 5 tane faringeal/brankial arkus
oluşur. Her bir faringeal arkus’tan gelişen yapılar, bir
kranial sinir veya dalı ile ilişkilidir.
 1.faringeal arkus- N.trigeminus (N.mandibularis),
 2.faringeal arkus- N.facialis,
 3.faringeal arkus- N.glossopharyngeus ve
 4.ve 6.faringeal arkus- N.vagus
 5.faringeal arkus- Sıklıkla yoktur veya rudimanterdir.
KRANİAL SİNİRLER
I
II
III
VI
XII
IV
VII
V
VIII
IX
X
XI
I. N. olfactorius
II. N. opticus
III. N. oculomotorius
IV. N. trochlearis
V. N. trigeminus
VI. N. abducens
VII. N. facialis
VIII.N. vestibulocochlearis
IX. N. glossopharyngeus
X. N. vagus
XI. N. accessorius
XII. N. hypoglossus
Nn.olfactorii (Koku sinirleri) CN-I
 Cavitas nasi’nin üst tarafında yer alan olfaktor
epitelyum’daki koku reseptör hücrelerinden (bipolar
nöronlar) başlar.
 Bir taraf burun boşluğundaki mukozada yaklaşık 25
milyon nöron vardır.
 Bu kemoreseptör özellikli koku nöronlarının periferik
uzantılarının ucunda cilia’lar vardır.
 Merkezi uzantıları ise yaklaşık 20 tane kadar olup
demet şeklindeki Fila olfactoria’yı oluşturur.
 Tamamı duysal (SVA) bir sinirdir.
 Nn.olfactorii > lamina cribrosa’dan geçer,fossa cranii
ant.’a girer, Bulbus olfactorius’taki nöronlara ulaşır.
Nn. olfactorii (Koku sinirleri) CN-I
 Buradaki nöronların aksonları ise Bulbus olfactorius’un
arka ucundan başlayan dar-beyaz bir yapı oluşturur.
 Bu yapı Tractus olfactorius adını alarak substantia
perforata anterior’a ulaşınca ikiye ayrılır :
 Stria olfactoria lateralis ve medialis.
 Stria olfactoria lateralis – cortex cerebri’deki (lobus
temporalis) primer koku merkezine> area-34 (area
periamygdaloideus ve area prepiriformis) ulaşır
(Talamus’a uğramadan cortex’e giden tek duysal yol).
 Primer koku merkezinden de birçok lif, sekonder
koku merkezine> area-28 (area entorhinalis) ulaşır.
 Her iki koku merkezi de gyrus parahippocampalis’te
yer almaktadır.
 Stria olfactoria medialis – commissura anterior ve
orta düzlemde çaprazlaşan lifleri, karşı taraf bulbus
olfactorius’una ulaşır.
Nn. olfactorii (Koku sinirleri) CN-I
 Sinir lifleri: Duysal (SVA)
 Fonksiyon: Koku
 Koku Yolları:
 1.Nöron: Olfaktor epitelde
yer alan bipolar hücreler
 2.Nöron: Bulbus olfactori
us’daki mitral hücreler
Bulbus olfactorius
Fila olfactoria
(Olfaktor epitel)
Stria olfactoria lat.
Area 34 ve 28 (Gyrus
parahippocampalis)
Corpus
amygdaloideum
Hippocampus
N.opticus (Görme siniri) CN-II
 N.opticus’un orijini, gözün retinasında yer alan
(stratum ganglionicum tabakası) multipolar
nöronlardan başlar (1 milyon akson).
 Discus nervi optici’de (kör nokta) bir araya gelen bu
aksonlar, N.opticus’u oluşturur.
 Tamamı duysal (SSA) ve miyelinli bir sinirdir.
 N.opticus, canalis opticus’dan geçip cavitas cranii’ye
girer ve liflerin çoğu (retina medial yarımından
gelenler) karşı eşi ile birleşerek çapraz yapar
(chiasma opticum).
 Bu çapraz, III.ventrikülün döşemesi ile ön duvarın
birleşim yeri civarıdır.
 Çaprazın arka-dış köşelerinden çıkan lifler, tractus
opticus adını alır ve pedunculus cerebri’yi dolanarak
arka-dışyana metahalamus’a doğru devam eder.
GÖRME YOLLARI
SSA
Retina
Nervus opticus
Chiasma opticum
Tractus opticus
Pedunculus cerebri
Corpus geniculatum laterale
Radiatio optica
N.opticus (Görme siniri) CN-II
 Bu liflerin çoğunluğu metathalamus’daki corpus
geniculatum laterale’ye ; az bir kısmı ise
mesencephalondaki colliculus sup. ve nuc.pretectales’e
(ışık refleksi ile ilgili lifler) ulaşır.
 Corpus geniculatum laterale’de nöron değiştiren lifler
radiatio optica olarak capsula interna içinden geçerek
lobus occipitalis cortex’indeki temel görme merkezine
(area-17) ulaşır.
 Az olan ve mesencephalon’a giden lifler ise daha sonra
CN III-IV-VI. kranial sinir çekirdeklerine ulaşarak
bilinçsiz visual reflekslerde (göz kırpma, pupiller
yanıt…) etkili olur.
 N.opticus da, n.olfactorius gibi embriyolojik gelişimi ve
yapısı açısından prosencephalon uzantısı olarak
geliştiği için gerçek kranial sinir sayılmaz.
VİSUAL REFLEKSLERİN YOLLARI
N.opticus
Chiasma opticum
Corpus geniculatum laterale
Tractus tectobulbaris
ve Tractus tectospinalis
Colliculus superior ve Pretektal çekirdekler
Kranial sinirlerin (III.-IV. ve VI.)
motor çekirdekleri
Medulla spinalis’in columna anterior’unda
yer alan motor nöronlar
N.opticus (Görme siniri) CN-II
 Sinir lifleri : Duysal (SSA)
 Fonksiyon : Görme duyusunu, Retina’dan → Cortex’e taşır
 Görme Yolları :
 1.Nöron : Retinadaki özel reseptör hücreler (rod ve koni
hücreleri)
 2.Nöron : Retinadaki bipolar nöronlar
 3.Nöron : Retinadaki multipolar ganglion hücrelerinin
aksonları n.opticus’u oluşturur.
 N.opticus → chiasma opticum → tractus opticus
olarak metathalamus’a doğru ilerler.
 4.Nöron : Metathalamus’da corpus geniculatum
laterale’deki nöronların aksonları, radiatio optica’yı
oluşturarak lobus occipitalis cortex’indeki temel
görme merkezine (area-17) ulaşır.
 Tractus opticus’un bir kısım lifleri ise visual reflekslere
katılmak için mesencephalondaki colliculus superior ve
nuc.pretectales’e gider.
N.opticus’un Bölümleri
 N.opticus’un seyri açısından 4 bölümü vardır:
1-Pars intraocularis- Bulbus oculideki duvar bölümü (1 mm.)
2-Pars orbitalis - Bulbus oculi ile canalis opticus arasında yer
alan en uzun bölümü (25-30 mm).
3-Pars intracanalicularis - Canalis opticus içindeki 5 mm.lik
bölümü.
4-Pars intracranialis- Chiasma opticum’a kadar olan 10
mm.lik bölümü
N.ophtalmicus
N.opticus
(Pars orbitalis)
Pars intracranialis
Tractus opticus
Canalis opticus
(Pars intracanalicularis)
(Pars intraocularis)
N.oculomotorius (Göz hareketleri siniri) CN-III
M.rectus medialis
Fissura orbitalis
superior
Mesencephalon
M.rectus superior
M.Levator
palpebrae sup.
M.obliquus
inferior
Ganglion
ciliare
M.rectus
inferior
Parasempatik
motor lifler
N.oculomotorius Pons
(CN-III)
 GSE ve GVE lifler taşıyan tamamıyla motor bir sinirdir.
N.oculomotorius (Göz hareketleri siniri) CN-III
GSE
GVE
M. levator palpebrae superioris, m. rectus superior,
m. rectus inferior, m. rectus medialis, m. obliquus inferior
M. sphincter pupillae, m .ciliaris
N.trochlearis
M.sphincter pupillae
Nervus oculomotorius
N.trigeminus
N.abducens
M.ciliaris
Nuc.n.oculomotorii
Colliculus superior
 GSE liflerinin çekirdekleri;
Mesencephalon’da colliculus
sup. seviyesinde, aqueductus
mesencephali’nin çevresindeki
gri maddenin ön kısmında ve
orta hat yakınlarındaki nuc.nn.
oculomotorii’deki nöronlardır
 Somatomotor innervasyon.
 GVE liflerin çekirdekleri;
Mesencephalon’da, nuc.nervi
oculomotorii çekirdeklerinin
arka-üst tarafında bulunan
nuc.accessorius nervi
oculomotorii (Edinger –
Westphal)’deki nöronlardır.
 Parasempatik innervasyon.
Nuc.accessorius
n.oculomotorii
(Edinger-Westphal)
N. oculomotorius ÇEKİRDEKLERİ
COLLİCULUS SUPERİOR SEVİYESİNDE ENİNE KESİT
Aqueductus mesencephali
Colliculus superior
Substantia grisea
periaqueductalis / centralis
Colliculus superior
Substantia grisea centralis /
periaqueductalis
Substantia nigra
N.oculomotorius
Nuc.ruber
Nucleus accessorius n.oculomotorii
(Edinger-Westphal) GVE
Nucleus nervi oculomotorius GSE
Aqueductus
mesencephali
 CN-III, mesencephalon’un tectum ve basis’i boyunca (bir
kısmı nuc.ruber’den geçerek) öne doğru gelir ve
mesencephalon’un ön yüzünden fossa interpeduncularis’e
ulaşır.
 Burada a.cerebri posterior ile a.cerebelli superior arasında
öne ve yukarı doğru ilerler.
Ramus superior
Mesencephalon
Fissura orbitalis superior
Colliculus
superior
Ramus inferior
Nervus oculomotorius
 CN-III, daha sonra sinus cavernosus’a girer, sinus içinde iken
iken plexus cavernosus’dan postganglionik sempatik lifler
de alır (sempatik lifler > m.tarsalis/Müller kasını innerve eder)
 Sinus cavernosus’un dışyan duvarındaki seyrinde komşuluk
yaptığı oluşumlar : yukarıdan-aşağıya doğru sırasıyla ;
 N.oculomotorius > N.trochlearis > N.ophtalmicus >
N.maxillaris.
Sinus cavernosus
N. oculomotorius
N.trochlearis
N.ophtalmicus
N.maxillaris
 Sinus cavernosus’dan çıkan CN-III, fossa cranii media’yı
katederek fissura orbitalis superior’dan (Zinn halkası
içinde) geçip, orbita’ya ulaşır.
 Genellikle orbita dışında (bazen orbita içinde) r.superior
ve r.inferior adlı 2 dalını verir.
Ramus superior
Mesencephalon
Fissura orbitalis superior
Ramus inferior
Nervus oculomotorius
Fissura orbitalis superior
M.rectus superior
N.lacrimalis-V1
N.trochlearis(CN-IV)
N.frontalis-V1
M.levator palpebrae
superiororis
*N.opticus
M.obliquus superior
*A.ophtalmica
M.rectus medialis
*N.oculomotorius, R.superior (CN-III)
V.ophtalmica
superior
*N.nasociliaris>N.ophtalmicus(V1)>CN-V
*
*N.abducens (CN-VI)
*N.oculomotorius, R.inferior (CN-III)
M.rectus inferior
V.ophtalmica inferior
Fissura orbitalis inferior
M.rectus lateralis
Dışyan
İçyan
Ramus superior
M.levator palpebrae superioris
M.rectus superior
M.rectus medialis
Ganglion ciliare
Ramus inferior
N.oculomotorius
(CN-III)
M.obliquus inf.
M.rectus inferior
 R.superior M.rectus superior ve
m.levator palpebrae
superioris’u innerve eder
(Müller kasına giden
postgang. sempatik lifler
de bu dalla seyreder).
M.levator palpebrae superioris
M.rectus superior
M.rectus
ve
medialis
M.obliquus
superior
 R.inferior M.rectus med., m.rectus inf.
m.obliquus inf.’a > GSE ;
Gang. ciliare’ye > GVE lifler taşır
(preganglioner-parasempatik)
 Gang.ciliare’den çıkan
postganglionik-parasempatik lifler
ise nn.ciliares breves yoluyla
m.ciliares ve m.spincter pupillae’yı
M.obliquus
innerve eder.
M.rectus lat.
inferior
M.rectus inferior
N.oculomotorius (Göz hareketleri siniri) CN-III
Ganglion ciliare
N.oculomotorius’un orbita seyri
N.trochlearis (Göz hareketleri siniri) CN-IV
 GSE lifler taşıyan tamamıyla motor bir sinirdir.
 Göz küresini aşağı ve dışa doğru hareket ettiren göz
kaslarından sadece m.obliquus superior’u innerve eder.
 ** İntracerebral çapraz yapan tek kranial sinirdir.
 ** En ince kranial sinirdir.
 ** Beyin sapının dorsal yüzünden çıkan tek kranial sinirdir.
Trochlea
M.obliquus superior
Mesencephalon
Fissura
orbitalis
superior
N.trochlearis
(CN-IV)
N.TROCHLEARIS
ÇEKİRDEKLERİ
Nuc.n.oculomotorii
Nuc.nervi
trochlearis
Colliculus
superior
Colliculus
inferior
 GSE liflerinin çekirdekleri; Mesencephalon’da collliculus
inferior seviyesinde, aqueductus mesencephali’nin çevresindeki gri maddenin ön kısmında yer alan nuc.n.trochlearis
 Bu çekirdek, nuc.n.oculomotorii’nin hemen altında bulunur.
N.TROCHLEARIS ÇEKİRDEKLERİ
(COLLICULUS INFERIOR SEVİYESİNDE ENİNE KESİT)
Nervus trochlearis
Colliculus inferior
N. trochlearis
 Nuc.n.trochlearis’in
aksonları, substantia
grisea centralis’i
arkadan dolanarak
mesencephalon’un
arka yüzüne ulaşır ve
buradan beyin sapını
terk eder.
Colliculus inferior
İntraserebral çapraz
Substantia grisea centralis
Aqueductus mesencephali
Nucleus nervi trochlearis
 N.trochlearis, pedunculus cerebellaris superior ve pedunculus cerebri’yi dolanarak ön yüze ulaşır ve beyin tabanında
öne doğru ilerler. Proc.clinoideus post.’un hemen arkasında
dura mater’i delerek sinus cavernosus’un içine girer
N.TROCHLEARIS (CN-IV) - SEYRİ
Sinus cavernosus
N. oculomotorius
N.trochlearis
N.ophtalmicus
N.maxillaris
 Sinus cavernosus’un
içinde ve dışyan
duvarında iken
CN-III’un hemen
altında olarak ilerler.
 Daha sonra fissura orbitalis superior’dan (zinn halkası
dışında olarak) geçip orbita’ya girer ve orbita içyan
duvarında seyrederek m.obliquus superior’a ulaşır.
Nervus trochlearis
Fissura orbitalis
superior
M.obliquus superior
M.rectus med.
M.lev.palp.sup.
M.rectus
superior
Lateral
N.trochlearis
Zinn halkası
N.abducens (Göz hareketleri siniri) CN-VI
 GSE lifler taşıyan tamamıyla motor bir sinirdir.
 Göz küresini laterale doğru hareket ettiren göz
kaslarından sadece m.rectus lateralis’i innerve eder.
 Cavitas cranii içinde en uzun yol kateden kranial
sinirdir.
M.rectus
lateralis
Fissura
orbitalis
superior
N.abducens
(CN-VI)
N.ABDUCENS ÇEKİRDEKLERİ
Nuc.acc.n.oculomotorii +
Nuc.n.oculomotorii
Colliculus
superior
Colliculus
inferior
Nuc.n.trochlearis
Nuc.nervi
abducentis
Pons
Colliculus
facialis
Pons
 GSE liflerinin çekirdekleri; IV.ventrikül tabanının üst
kısmının yakınında, Pons’un tegmentum pontis bölümünün
içinde ve colliculus facialis’in hemen altında, orta çizgiye
yakın olarak bulunan nuc.nervi abducentis’te yer alır.
 N.abducens lifleri, pons içinde öne doğru ilerleyerek, pons
ile bulbus arasındaki sulcus bulbopontinus’un yaklaşık orta
noktasından ponsu (beyin sapını) terk eder.
N.ABDUCENS (CN-VI) - SEYRİ
Sinus cavernosus
N.abducens
M.rectus lateralis
Colliculus facialis
Nuc. nervi abducentis
N.facialis
Sulcus bulbopontinus
Bulbus
Lemniscus medialis
N.abducens
Tractus corticonucleares
Tractus corticospinalis
 Pons’tan çıkan sinirler, beyin tabanında cisterna pontis’te
öne-dışyana doğru ilerler, dorsum sellae’nin dışyanından
dura mater’i delerek, apex partis petrosa yakınlarında sinus
cavernosus’a girer.
N.ABDUCENS (CN-VI) - SEYRİ
Sinus cavernosus
N. oculomotorius
A.carotis interna
N.abducens
N.ophtalmicus
N.maxillaris
 Sinus cavernosus’un
içinde ve a.carotis
interna’nın alt-dışyan
tarafında öne doğru
ilerler
 Sinus cavernosus’dan çıkınca fissura orbitalis superior’dan
(zinn halkası içinde olarak) geçip orbita’ya girer ve orbita
dışyan duvarında seyrederek m.rectus lateralis’e ulaşır.
Nervus trochlearis
M.rectus med.
Fissura orbitalis
superior
M.lev.palp.sup.
M.rectus lat.
M.rectus
superior
Lateral
N.trochlearis
Zinn halkası
N.abducens + M.rectus lat.
N.TRIGEMINUS (Üçüz sinir) CN-V
 Çapı (kalınlığı) en geniş kranial sinirdir.
 Pons’un dışyan tarafından beyin sapını terk eder/girer.
 Başın esas duysal siniridir;
 Ağrı, Isı ve Dokunma duyularını beyin sapına iletir.
 Çiğneme kasları dahil birçok kasın da motor siniridir.
 4 merkezi çekirdeği,
 2 kökü- radix motoria ve radix sensoria,
 1 duysal ganglion’u (Ganglion trigeminale / Gasser
ganglionu),
 3 temel periferik uç dalı
 N.ophtalmicus - V1,
 N.maxillaris V2 ve
 N.mandibularis- V3 vardır.
N.TRIGEMINUS ÇEKİRDEKLERİ
2
2
1
3
4
3
1
4
 1 tanesi motor (1- Nuc.motorius n.trigemini),
 Diğer 3 tanesi ise duysal karakterli olmak üzere
(2-Nuc.mesencephalicus n.trigemini, 3-Nuc.principalis
n.trigemini, 4-Nuc.spinalis n.trigemini)
beyin sapında toplam 4 çekirdeği vardır.
N.TRIGEMINUS MOTOR ÇEKİRDEĞİ
 IV.ventrikülün dışyan bölümünün altında, pons dokusu içinde
tegmentum pontis’te yer alan nuc.motorius n.trigemini’
deki nöronlardır.
 Bu nöronların aksonları, pons içinde öne doğru uzanır ve
ponsun ön yüzünden dışarı çıkar.
 N.mandibularis adlı bu lifler, 1.faringeal arkus kaslarını
(çiğneme kasları, m.mylohyoideus, m.digastricus venter
ant.,m.tensor veli palatini, m.tensor tympani) innerve eder
N.TRIGEMINUS - DUYSAL ÇEKİRDEKLERİ
 2- Nuc.mesencephalicus nervi
trigemini – Mesencephalon’da
Aqueductus mesencephali’yi
çevreleyen substantia grisea
centralis’in dış parçasında yer alır
(Propriyosepsiyon Duyusu).
 3- Nuc.principalis nervi trigemini –
Ponsun arka kısmında ve
nuc.motorius n.trigemini’nin hemen
dışyan tarafında yer alır.
N.trigeminus’un 3 duysal çekirdeğinden orta bölümde yer alanıdır
(Dokunma Duyusu).
 2- Nuc.spinalis nervi trigemini –
Tüm medulla oblongata boyunca
uzanarak, medulla spinalis’in üst
bölümünde 2.servikal segmente
kadar ulaşır. (Ağrı – Isı Duyusu).
2
3
4
N.TRIGEMINUS DUYSAL ÇEKİRDEKLERİ
1. Nuc.mesencephalicus n.trigemini
(Mesencephalon–propriyosepsiyon)
2. Nuc.principalis n.trigemini
(Pons - dokunma)
3. Nuc.spinalis nervi trigemini
(Medulla oblongata – ağrı, ısı)
1
Nuc.motorius
n.trigemini
2
3
N.TRIGEMINUS KÖKLERİ
 N.trigeminus’u oluşturan kökler, ponsun ön yüzünde
 Küçük bir motor kök- Radix motoria (SVE lifleri
olup, ön-içyan kısımdan çıkarlar);
 Büyük bir duysal kök- Radix sensoria (GSA lifleri
olup, dışyan kısımdan çıkarlar) olarak adlandırılır.
 Her iki kökte fossa cranii post.da
tentorium cerebellinin altında
olarak öne doğru uzanır.
 Fossa cranii media içinde apex
partis petrosa’ya ulaşınca, radix
sensoria genişleyerek yarım ay
şeklinde Ganglion trigeminale/
Gasser ganglionu’nu oluşturur.
Radix
sensoria
Radix
motoria
N.TRIGEMINUS - DUYSAL GANGLİONU
 N.trigeminus’un duysal ganglionu olan Ganglion
trigeminale (Ganglion semilunare / Gasser ganglionu):
 1-2 cm. boyutunda, yassı ve yarımay şeklindedir.
 Pars petrosa’daki impressio trigeminale’ye oturmuştur.
 Sinus cavernosus’un arka tarafı ile a.carotis interna’nın
dışyan tarafında yer alır.
 Dura mater tabakası içinde bulunur.
 Sadece duysal nöronlara sahiptir.
N.ophtalmicus
Gang.trigeminale
N.trigeminus
N.mandibularis
N.maxillaris
Gang.trigeminale
N.TRIGEMINUS - DUYSAL GANGLİONU
Ganglion trigeminale
(Ganglion semilunare,
Gasser ganglionu)
 Ganglion trigeminale’deki duysal nöronların ;
 Merkezi uzantıları > N.trigeminus’un beyin
sapındaki duysal çekirdeklerine ulaşır :
 Nuc.mesencephalici nervi trigemini
 Nuc.principalis nervi trigemini,
 Nuc.spinalis nervi trigemini,
 Periferik uzantıları > Ön kenarından çıkan 3 temel periferik
dal ile yüz derisi ve baş bölgesi mukozalarında dağılırlar :
1- N.ophtalmicus, 2 - N.maxillaris ve 3 - N.mandibularis(!)
N.TRIGEMINUS - PERİFERİK DALLARI
GSA Yüz derisi, saçlı deri, ağız ve burun boşluğu, dilin 2/3 ön bölümü,
paranazal sinüsler, konjunktiva, kulak zarı, dura mater, (propriosepsiyon)
SVE
Çiğneme kasları, M.mylohyoideus + M.digastricus venter ant.,
M.tensor tympani, M.tensor veli palatini.
N.ophtalmicus (V1)
R.zygomaticotemporalis
N.maxillaris (V2)
N.supraorbitalis
N.supratrochlearis
N.lacrimalis
N.infratrochlearis
R.nasalis externus
N.infraorbitalis
N.auriculotemporalis
N.buccalis
N.mandibularis (V3)
N.mentalis
N.zygomaticofacialis
N.TRIGEMINUS - PERİFERİK DALLARININ
İNNERVASYON ALANLARI
N.ophtalmicus (V1)
N.maxillaris (V2)
N.mandibularis (V3)
DUYSAL
DUYSAL
DUYSAL
MOTOR
N.TRIGEMINUS’un PERİFERİK DALLARI
1. Nervus ophthalmicus
2. Nervus maxillaris
3. Nervus mandibularis
 Sadece duysal lifler taşıyan 2 uç dalı vardır :
1-N.ophtalmicus (V1), fissura orbitalis superior ile;
2-N.maxillaris (V2), foramen rotundum yolu ile
beyin sapına girerler.
 Duysal + motor lif taşıyan 1 uç dalı vardır :
3-N.mandibularis (V3) ise foramen ovale’den
geçerek beyin sapına ulaşır.
N.TRIGEMINUS PERİFERİK DALLARI –
N.OPHTALMICUS
Nervus ethmoidalis
posterior
Nervus frontalis
Fissura orbitalis superior
Nervus nasociliaris
Ramus meningeus recurrens
N.ophtalmicus
Radix nasociliaris
Gang.trigeminale
Nervus ethmoidalis
anterior
Glandula lacrimalis
Nervus supraorbitalis
Nervus supratrochlearis
Nervus lacrimalis
Nervus infratrochlearis
Nervi ciliares longi
Nervi ciliares breves
Ganglion ciliare
Ramus communicans cum
nervo zygomatico
 I - N.ophtalmicus : Ganglion trigeminale’nin üst-iç
kısmından ayrılır.
 3 periferik dal içinde en ince ve en üstte olan daldır.
 2-3 cm. uzunluğunda olup, tamamı duysal liflerden oluşur.
 Sinus cavernosus’un içinde ve dış yan duvarında öne doğru
ilerlerken CN-III ile CN-IV’ün alt kısmındadır.
 Uç dallarını orbitaya girmeden hemen önce verir. Bu dallar :
 1- N.lacrimalis, 2- N.frontalis, 3- N.nasociliaris
 Dura mater’e giden r.meningeus recurrens’i önce verir.
N.OPHTHALMICUS (V1) - UÇ DALLARI
Fissura orbitalis superior
2. Nervus frontalis
Ramus meningeus recurrens
1. Nervus lacrimalis
3. Nervus nasociliaris
N.OPHTALMICUS
N.OPHTALMICUS’un PERİFERİK DALLARI
 1- N.lacrimalis :
3 dal içinde en küçüğüdür. M.obliquus superior
N.supratrochlearis
 Zinn halkası dışında olarak
N.supraorbitalis
orbitaya girer
M.levator palpebrae sup.
 Orbita dış yan duvarının üst
M.rectus superior
bölümünde, m.rectus lat.’in
Gl.lacrimalis
üst kenarında olarak öne
doğru ilerler.
M.rectus med.
M.rectus lat.
 Üst göz kapağı derisinin dış*N.lacrimalis
yan kısmı ile konjunktivanın
*
sensitif duyusunu sağlar
N.frontalis
N.nasociliaris
 * Ayrıca gl.lacrimalis ve
konjunktival salgı bezlerinin
parasempatik ve sempatik
N.trochlearis
innervasyonunu da sağlar.
N.ophtalmicus
 N.canalis pterygoidei lifleri
(N.facialis) → gang. pterygoLATERAL
palatinum’a→r.communicans
cum nervo zygomatici →
n.zygomaticus (n.maxillaris)
ve sonuçta bu lifler de
n.lacrimalis yoluyla gl. lacrimalis ve konjunktival bezlere ulaşır.
N.OPHTALMICUS’un PERİFERİK DALLARI
 2 - N.frontalis : En kalın ve
geniş uç dalıdır.Zinn halkası M.obliquus superior
N.supratrochlearis
dışında olarak orbitaya girer
N.supraorbitalis
 M.lev.palp.sup.in üzerinde
M.levator palpebrae sup.
orbita tavanında öne ilerler.
M.rectus superior
 Orbita ortasında 2 dala ayrılır
Gl.lacrimalis
 a-N.supraorbitalis : Daha
M.rectus med.
kalın ve dışyandadır, incisura
M.rectus lat.
supraorbitalis’den geçer.
N.lacrimalis
*
 Üst göz kapağı ve konjunk*N.frontalis
tivasının, alın ve saçlı kafa
N.nasociliaris
derisinin sensitif duyusunu sağlar.
N.trochlearis
 b-N.supratrochlearis :
Orbita tavanında içyanda
N.ophtalmicus
olup, öne doğru ilerler.
Trochlea üzerinden geçerek,
orbitayı terk eder.
LATERAL
 Üst göz kapağı medial yarısının konjunktiva ve derisi
ile birlikte, alın bölgesinin
alt-orta kısımlarının derisinin sensitif innervasyonunu sağlar.
N.OPHTALMICUS’un PERİFERİK DALLARI
 3- N.nasociliaris : En içyanN.ethmoidalis posterior
ve en derinde yer alır.
N.ethmoidalis anterior
LATERAL
 Zinn halkası içinden geçer.
N.infratrochlearis
M.rectus med.
 Önce orbita tavanının içyan
Nn.ciliares longi
kısmında ve m.rectus sup.Nn.ciliares breves
un medial kısmında uzanır.
Gl.lacrimalis
 N.opticus’un üst yüzünü
çaprazlar, orbita içyan duvarı
N.lacrimalis
na geçer ve öne doğru uzanır
M.rectus lat.
Gang.ciliare
 Genellikle 4 tane uç dal verir
N.abducens
 a-N.ethmoidalis anterior
N.oculomotorius
Aynı isimli delikten geçerek
R.inferior
rr.nasales interni - externi
adlı dallarına ayrılır.
*N.nasociliaris
 b-N.ethmoidalis post. :
Aynı isimli delikten geçerek
N.oculomotorius
R.superior
cellulae ethmoidales post.
ve sinus sphenoidalis
mukozasında dağılır.
N.nasociliaris Dalları
N.ethmoidalis posterior
N.ethmoidalis anterior
 c - N.infratrochlearis :
Trochlea’nın altından geçerek
orbitayı terk eder.
 Göz kapakları içyan derisi,
konjunktiva, saccus ve
caruncula lacrimalis’in
sensitif duyusu.
 * d - Nn.ciliares longi :
2-3 dal olup, gang.ciliare’den
çıkan nn.ciliares breves ile
birlikte sclerayı delerek göz
küresi içinde öne ilerler.
 Corpus ciliare, iris ve
cornea’nın duyusu sağlanır.
LATERAL
N.infratrochlearis
M.rectus med.
Nn.ciliares longi
Nn.ciliares breves
Gl.lacrimalis
N.lacrimalis
M.rectus lat.
Gang.ciliare
N.abducens
N.oculomotorius
R.inferior
*N.nasociliaris
N.oculomotorius
R.superior
N.nasociliaris Dalları
Nervus ethmoidalis
posterior
Nervus frontalis
Fissura orbitalis superior
Nervus nasociliaris
Ramus meningeus recurrens
N.ophtalmicus
Radix nasociliaris
Gang.trigeminale
Nervus ethmoidalis
anterior
Glandula lacrimalis
Nervus supraorbitalis
Nervus supratrochlearis
Nervus lacrimalis
Nervus infratrochlearis
Nervi ciliares longi
Nervi ciliares breves
Ganglion ciliare
Ramus communicans cum
nervo zygomatico
 * Nn.ciliares longi yoluyla gelen sempatik lifler,
M.dilatator pupillae ve M.ciliaris’e gelerek sempatik
innervasyon sağlar (Dikkat !!! Nn.ciliares breves>
parasempatik innervasyon sağlar).
 Sempatik yol : Gang.cervicale sup.> plex.caroticus
internus > radix symphatica > n.ophtalmicus >
n.nasociliaris > Nn.ciliares longi
 Parasempatik yol : Nuc.accessorius n.oculomotorii >
n.oculomotorius > r.inferior > gang.ciliare >
nn.ciliares breves.
N.nasociliaris Dalları
N. ethmoidalis ant.
N. ethmoidalis post.
Nn. ciliares longi
R. communicans
3. Nervus nasociliaris
N. infratrochearis
N. supratrochearis
N. supraorbitalis
N. lacrimalis
N.infraorbitalis
Fissura orbitalis superior
M.rectus superior
N.lacrimalis-V1
N.trochlearis(CN-IV)
N.frontalis-V1
M.levator palpebrae
superiororis
*N.opticus
ZİNN
HALKASI
M.obliquus superior
*A.ophtalmica
M.rectus medialis
*N.oculomotorius (CN-III)
R.superior
*
V.ophtalmica
superior
*N.nasociliaris>N.ophtalmicus(V1)>CN-V
*
*N.abducens (CN-VI)
*N.oculomotorius (CN-III)
R.inferior
M.rectus inferior
V.ophtalmica inferior
Fissura orbitalis inferior
M.rectus lateralis
Dışyan
İçyan
N.TRIGEMINUS PERİFERİK DALLARI –
N.MAXILLARIS
For.rotundum
R.communicans
N.maxillaris
N.zygomaticus
Gang.trigeminale
N.infraorbitalis
Ramus meningeus
Rami ganglionares
N.alveolaris sup. medius
Nn.alveolares
superiores anteriores
Gang.pterygopalatinum
Nn.alveolares superiores posteriores
Fissura orbitalis sup.
 II – N.maxillaris : Tamamı duysal liflerden oluşur.
 Gang.trigeminale’den orta dal olarak ayrılır.
 Sinus cavernosus’un içinde ve dışyan duvarın en alt kısmına
yakın olarak n.ophtalmicus’un hemen altında seyreder.
 Cavitas cranii’yi for.rotundum’dan terk eder ve fossa
pterygopalatina’ya gelir. Burada bazı dallarını verir.
 Fossa pterygopalatina’da öne doğru ilerler, fissura orbitalis
inf.dan geçerek, orbitaya ulaşır.
 Orbita tabanındaki sulcus/canalis/foramen infraorbitalis’den
geçerek yüz bölgesinde dağılır.
N.MAXILLARIS’in PERİFERİK DALLARI
For.rotundum
2. Rami ganglionares
(nn. pterygopalatini)
4. Nervus zygomaticus
1. Ramus meningeus
5. Nervus
infraorbitalis
Gang. pterygopalatinum
3. Nervi alveolares superiores
posteriores / medius / anteriores
N.MAXILLARIS’in PERİFERİK DALLARI
 1 - R.meningeus : Cavitas cranii’de verdiği ince bir
dal olup, a.meningea ile beraber seyrederek dura
mater’in duysal innervasyonunu sağlar.
 2 - Rr.ganglionares : Gang.pterygopalatinum ile
bağlantılı 2 küçük, ince ve kısa duysal daldır.
 Bu dallara, parasempatik lifler (gang.pterygopalatinum) + sempatik lifler (plex.caroticus) eşlik eder.
 3 tip lif özelliği taşıyan bu sinirler, gittiği yerlerin
innervasyonunu sağlar ve adlarını da buradan alır
(Rr.orbitales, Nn.palatini, Nn.nasales, N.pharyngeus)
 3- Nn.alveolares superiores :
 Posteriores / Medius / Anteriores dalları vardır.
 Posterior dallarını > fossa pterygopalatina’da verir.
 Medius ve Anterior dallarını > orbita içinde iken verir
 Tüm dallar ; plexus dentalis (alveolaris) superior’un
oluşumuna katılarak, üst çenenin diş, diş etleri ve
mukozaları ile birlikte sinus maxillaris’in innervasyon
unu sağlayan dallardır.
N.MAXILLARIS’in PERİFERİK DALLARI
N.zygomaticus
R.zygomaticotemporalis
N.pharyngeus
Nn.nasales
Rr.orbitales
N.zygomaticus
For.sphenopalatinum
N.pharyngeus
For.palatovaginalis
N.infraorbitalis
R.zygomaticofacialis
For.rotundum
N.infraorbitalis
Nasopharynx
Rr.alveolares sup.ant.
Nn.palatini
minores
Palatum molle
Rr.alveolares
N.palatinus major
sup. post.
Rr.alveolares sup.post.
R.alveolaris sup.medius
Canalis
pterygoideus
Gang.pterygopalatinum
Nn.palatini
Rr.ganglionares
Nn.alveolares superiores
N.MAXILLARIS’in PERİFERİK DALLARI
 4- N.zygomaticus: Fossa pterygopalatina’da iken ayrılan bu dal, fissura orbitalis inferior yoluyla orbitaya girer.
 Orbitada iken n.lacrimalis ile bağlantı kurarak
(n.facialis’ten gelen parasempatik liflerin)
gl.lacrimalis’e ulaşmasını sağlar.
 N.zygomaticus, orbita dışyan duvarında öne doğru
biraz ilerledikten sonra 2 dala ayrılır :
 R.zygomaticofacialis > yanak üst kısım derisi;
 R.zygomaticotemporale > şakak bölgesinin ön
kısım derisinin duysal innervasyonunu sağlar.
 5- N.infraorbitalis : N.maxillaris’in öne doğru devamı
gibi olup, fissura orbitalis inferior yoluyla orbita’ya gelir.
 Orbita tabanındaki sulcus / canalis infraorbitalis’i takip
ederek, for.infraorbitale yoluyla yüz bölgesine ulaşır ve
burada uç dallarına ayrılır ;
 Rr.palpebrales inferiores (alt göz kapak derisi ve
konjunktiva),
 Rr.nasales externi/interni (burun-ön yanak derisi),
 Rr.labiales superiores (yanak ve üst dudak derisi)
adlı dalları, adı geçen yerlerde duysal innervasyon
sağlarlar.
N.MAXILLARIS’in PERİFERİK DALLARI
Nervus ethmoidalis
posterior
Nervus ethmoidalis
anterior
Nervus frontalis
Fissura orbitalis superior
*
Nervus nasociliaris
Ramus meningeus recurrens
N.ophtalmicus
Radix nasociliaris
Gang.trigeminale
*
Glandula lacrimalis
Nervus supraorbitalis
Nervus supratrochlearis
Nervus lacrimalis
Nervus infratrochlearis
Nervi ciliares longi
Nervi ciliares breves
Ganglion ciliare
Ramus communicans cum
nervo zygomatico
 Nuc.lacrimalis > n.facialis > n.petrosus major > n.canalis
pterygoidei (Vidius siniri) > gang.pterygopalatinum >
postganglioner lifler n.zygomaticus’a katılır.
 N.zygomaticus’un ramus communicans adlı dalı ile
n.lacrimalis’le bağlantı kurulur
 Bu yollarla gelen parasempatik lifler, Gl.lacrimalis’e ulaşır.
N.MAXILLARIS’in PERİFERİK DALLARI
N.zygomaticus
R.zygomaticotemporalis
N.pharyngeus
Nn.nasales
Rr.orbitales
N.zygomaticus
For.sphenopalatinum
N.pharyngeus
For.palatovaginalis
N.infraorbitalis
R.zygomaticofacialis
For.rotundum
N.infraorbitalis
Nasopharynx
Rr.alveolares sup.ant.
Nn.palatini
minores
Palatum molle
Rr.alveolares
N.palatinus major
sup. post.
Rr.alveolares sup.post.
R.alveolaris sup.medius
Canalis
pterygoideus
Gang.pterygopalatinum
Nn.palatini
Rr.ganglionares
Nn.alveolares superiores
Nervus maxillaris (V2)
2. Rami ganglionares (nn. pterygopalatini)
3. Nervus zygomaticus
R.communicans
5. Nervus infraorbitalis
N.supra N.infra
trochearis trochearis
4. Nervi alveolares
superiores N.supraorbitalis
1. Ramus meningeus
Nervus infraorbitalis dalları :
a. Rami palpebrales inferiores
b. Rami nasales externi / interni
N. lacrimalis
c. Rami labiales superiores
Nervus infraorbitalis
N.TRIGEMINUS’un PERİFERİK DALLARI
N.mandibularis
Ganglion trigeminale
For.ovale
Nn.temporales profundi
Ramus
meningeus
For.infraorbitale
M.pterygoideus lat.
N.buccalis
Nn.pterygoidei
N.auriculatemporalis
N.massetericus
M.pterygoideus med.
N.lingualis
M.masseter
N.alveolaris inferior
Canalis mandibulae
Rr.dentales inferiores
N.mentalis
Foramen mentale
 III – N.mandibularis : N.trigeminus’un en kalın dalı.
 Duysal (GSA) lifler ile birlikte motor (SVE) dallar taşır.
 For.ovale’den geçince motor lifler, duysal liflere katılır ve
fossa infratemporalis’e girer.
 N.mandibularis, tüm dallarını fossa infratemporalis’de verir.
 Fossa infratemporalis’de 3-5 mm ilerler ve iki köke ayrılır.
 Bu seyire göre dalları 3 bölümde incelenir:
 Ana kütük; Arka kök ve Ön kök.
Nervus mandibularis (V3)
1. ANA KÜTÜK
R.meningeus (GSA)
N.pterygoideus medialis (SVE) !!!
2. ÖN KÖK
N.massetericus (SVE)
Nn.temporales profundi (SVE)
N.pterygoideus lateralis (SVE)
N.buccalis (GSA)
3. ARKA KÖK
N.auriculotemporalis (GSA)
Nn.lingualis (GSA)
N.alveolaris inferior (SVE+GSA)
N.mylohyoideus + N.mentalis
N.mandibularis Ana Kütük Dalları
1 - R.meningeus (Meninges’e giden duysal daldır)
2 – N.pterygoideus medialis (M.pterygoideus medialis, m.tensor veli
palatini ve m.tensor tympani’ye giden motor dallardır) Dikkat; Ön
kökten de çıkabilir.
Gang.trigeminale
Nn.temporales prof.
M.pterygoideus lat.
N.pterygoideus lat.
N.buccalis
Ön Kök
R.meningeus - 1
R.m.tensor tympani
R.m.tensor veli palatini
Arka Kök
N.pterygoideus medialis - 2
M.pterygoideus medialis
N.massetericus
M.pterygoideus lateralis
N.mandibularis Arka Kök Dalları
 Ön kütüğe göre daha kalındır. 2 duysal+1 motor sinir çıkar :
1 – N.auriculotemporalis (Duysal)
2 – N.lingualis (Duysal)
3 – N.alveolaris inferior (Motor+Duysal)
2. ARKA KÖK
N.auriculotemporalis - 1
Fissura petrotympanica
N.lingualis - 2
Chorda tympani
N.alveolaris inferior - 3
N.mylohyoideus
N.incisivus
N.mentalis
N.mandibularis Arka Kök Dalları
 1- N.auriculotemporalis – Arka kökten iki dal olarak
çıkan duysal karakterli ilk daldır.
 Arkaya doğru ilerler, başlangıç yeri yakınında
a.meningea media’yı halka gibi sarar.
 Daha sonra dışyana doğru döner, gl.parotidea içinde
ve derin olarak ilerler.
 Gl.parotidea içinde iken, a.-v.temporalis superficialis
eşliğinde yukarı yönelir ve şakak derisinde dağılır.
 *N.auriculotemporalis’e eşlik eden parasempatik
lifler, Rr.parotidei adıyla gl.parotidea’ yı innerve eder.
(Nuc.salivatorius inf.> N.glossopharyngeus> Plexus
tympanicus> N.petrosus minor> Gang.oticum>
R.communicans> N.auriculotemporale> Rr.parotidei)
 2- N.lingualis – Arka kökün en kalın dalı olup,
tamamı duysal liflerden oluşur.
 M.pterygoideus med.’in dışyan yüzünde aşağı doğru
seyrederken, chorda tympani ile birleşir.
N.mandibularis Arka Kök Dalları





 * Bu lifler, tükrük bezlerine parasempatik sinirlerin
taşınmasını sağlar (Nuc.salivatorius sup.> N.facialis>
Chorda tympani> N.lingualis> Gang.submandibulare
> Glandulae submandibulare / Gl.sublinguale).
 N.lingualis, önce dışyana sonra öne doğru ilerleyerek
m.pterygoideus med.’in dış yüzünden dilin yan kenar
larına ulaşır.
 Dilin alt yüzünde olarak ön ucuna kadar ilerler.
3- N.alveolaris inf. – Duysal+motor liflere sahiptir.
Pterygoid kaslar arasında for.mandibulae’ya doğru iner
Deliğe girmeden önce m.digastricus (venter ant.) ve
m.mylohyoideus’u innerve eden n.mylohyoideus verir
Canalis mandibulae içinde seyrederken verdiği yan dallar alt çene diş ve diş etlerine giden plexus dentalis
inferior’u (duysal) oluşturur.
For.mentale’den çıkınca n.mentalis adını alarak alt
dudak (Rr.labiales inf.) ve çene ucu (Rr.mentales)
derisinde dağılan duysal dallarını vererek sonlanır.
N.MANDIBULARIS’in PERİFERİK DALLARI
ve PARASEMPATİK LİFLER ile İLİŞKİSİ
N.maxillaris
N.ophtalmicus
N.mandibularis
Ganglion trigeminale
N.musculi tensoris tympani
Foramen ovale
N.facialis
(canalis facialis içinde)
N.musculi tensoris veli palatini
M.tensor tympani
N.petrosus minor (Radix
parasympathica ganglia otici)
For.stylomastoideum
M.tensor veli palatini
N.auriculotemporalis
* R.communicans cum
nervo auriculotemporalis
* Chorda tympani
N.pterygoideus medialis
N.alveolaris inferior
Ganglion oticum
*
M.pterygoideus medialis
N.lingualis
N.mylohyoideus
*
N.mandibularis Ön Kök Dalları
 Çoğunlukla çiğneme kaslarına giden 3 motor+1 duysal
dalı vardır : 1 - N.massetericus
2 - N.pterygoideus lateralis
3 - Nn.temporales profundi
4 - N.buccalis
Gang.trigeminale
3-Nn.temporales prof.
M.pterygoideus lat.
2-N.pterygoideus lat.
4-N.buccalis
Ön Kök
R.meningeus - 1
R.m.tensor tympani
Arka Kök
R.m.tensor veli palatini
N.pterygoideus medialis - 2
M.pterygoideus medialis
1-N.massetericus
M.pterygoideus lateralis
N.mandibularis Ön Kök Dalları
 1-N.massetericus – M.pterygoideus lateralis’in
üzerinden dışyana doğru ilerler ve incisura mandibulae
dan geçerek mandibula dışyüzdeki çiğneme kası olan
m.masseter’e ulaşır.
 2-N.pterygoideus lat. – Çıktıktan hemen sonra
m.pterygoideus lateralis’e girer ve onu innerve eder.
 3-Nn.temporales profundi – Genellikle 2 tanedir ve
dışyana doğru ilerler. M.pterygoideus lateralis’in
üzerinden geçip, fossa temporalis’e ulaşır ve burada
m.temporalis’i innerve ederler.
 4-N.buccalis – Tek duysal dal olup, yanak derisinin
(M.buccalis’i örten) duyusunu sağlar (Bazen
m.pterygoideus lat. ve m.temporalis’in bir kısmına
giden motor dallar da taşıyabilir).
N.FACIALIS (Yüz siniri) CN-VII
N.trochlearis
Pedunculus
cerebellaris superior
N.trigeminus
Pedunculus
cerebellaris medius
N.vestibulocochlearis
N.facialis propria
Pedunculus
cerebellaris inferior
N.intermedius
N.glossopharyngeus
Sulcus bulbopontinus
 N.facialis ; Broncho-motor (SVE), parasempatik (GVE) ve
duysal (SVA, GVA ve GSA) liflerden oluşmuş mikst sinirdir.
 Sulcus bulbopontinus’un dış köşesinden pons’u 2 kök
halinde n.facialis propria (SVE) ve n.intermedius
(GVE,SVA,GVA,GSA) olarak terk ederler.
N.FACIALIS (CN-VII) – ÇIKIŞI ve İKİ KÖKÜ
SVE
Mimik kasları, m. stylohyoideus,
m. digastricus (venter post.),
m. stapedius
GVE
Gl. lacrimalis, gl, sublingualis,
gl. submandibularis, minör tb
SVA
Dilin 2/3 ön bölümü (TAD),
GVA
Nasopharynx mukozası,
yumuşak damak, ağız tabanı
GSA
Auricula ve meatus acusticus ext.
N. facialis (propria)
SVE
N. intermedius
GVE, SVA, GVA, GSA
N.FACIALIS – PARS PETROSA’daki SEYRİ
Gang.geniculi
N.facialis
Meatus acusticus internus
N.petrosus major
N.stapedius
Chorda tympani
Cavitas tympani (Promontorium)
Malleus
Foramen İncus
stylomastoideum
 Meatusun dibi olan fundusda CN VIII’den ayrılarak canalis
facialis’e (Fallop kanalı) girer ve iç kulak boyunca dışa
Chorda tympani
doğru ilerler.
 Cavitas tympani’nin iç duvarına gelince sinir genişler
(Ganglion geniculi) ve sonra promontorium’un üstünden
tympanica
arkaya-aşağıyaMembrana
doğru dönerek,
kanalın dış deliği olan
foramen stylomastoideum’dan kafatasını terk eder.
N.FACIALIS – YÜZDEKİ SEYRİ
Rr.temporales
Rr.zygomatici
N.auricularis
posterior
N.facialis
Rr.buccales
R.digastricus
Rr.colli / cervicales
R.marginalis mandibulae
 Foramen stylomastoideum’dan çıkınca öne doğru
yönelip, yüzün dışyan kenarına ulaşır.
 Gl.parotidea içinden ışınsal bir şekilde uzanarak geçer
ve yüz bölgesindeki mimik kaslarında dağılır.
N.FACIALIS – YÜZDEKİ SEYRİ
 Gl.parotidea içinden ışınsal bir şekilde geçişi.
Rr.temporales
R.temporofacialis
Rr. zygomatici
N.auricularis
posterior
Rr. buccales
R.cervicofacialis
Gl.Parotidea
R. marginalis
mandibulae
Rr. colli/cervicales
N.FACIALIS ÇEKİRDEKLERİ
1
3
1
2
4
2
1
3
2
4
4
3
 1 tanesi motor - SVE (1- Nuc.nervi facialis),
 1 tanesi parasempatik – GVE (2- Nuc.salivatorius superior
/ Nuc.lacrimalis),
 Diğer 2 tanesi tad ve genel duyu – SVA, GVA, GSA
(3-Nuc.tractus solitarii, 4-Nuc.spinalis n.trigemini) beyin
sapında toplam 4/5 çekirdeği vardır.
N.FACIALIS - MOTOR ÇEKİRDEĞİ
Motor
Çekirdek
Pons
Pons
Nuc.nervi facialis
SVE - Çekirdek
Bulbus
 Pons’un tegmentum bölümünün alt kısmında ve orta çizgiye
yakın olarak formatio reticularis’in derinliklerinde yer alır.
 Buradan çıkan lifler, arkaya doğru uzanır ve nuc.nervi
abducentis’i dolandıktan sonra öne doğru dönerler. Bu
dönüş sırasında lifler, colliculus facialis’i oluşturur.
 Bu çekirdeğin lifleri, 2.farengeal arkus’dan gelişen mimik
kasları ile m.stylohyoideus, m.digastricus venter post. ve
m.stapedius’u innerve eder
N.FACIALIS - MOTOR ÇEKİRDEĞİ
SVE
Mimik kasları,
M. stylohyoideus,
M. digastricus (venter post.),
M. stapedius
Nucleus nervi facialis
Nuc.n.abducentis
N.facialis
Pons
Nuc.nervi abducentis
Nuc.salivatorius superior
Nuc.nervi facialis
Nervus intermedius
Gang.geniculi
For.stylomastoideum
Nuc.
tractus
solitarii
Nuc.nervi
abducentis
Nuc. tractus solitarii
Nuc.salivatorius superior
Nuc.nervi facialis
N.abducens
PONS KESİTİ
Genu nervi
facialis
N.FACIALIS - PARASEMPATİK ÇEKİRDEĞİ
Parasempatik
Çekirdek
Nuc.salivatorius sup./
Nuc.lacrimalis
GVE - Çekirdek
Pons
Pons
Bulbus
 Nuc.n.facialis’in arka-dışyan tarafında, pons ve bulbus’un birleşim
yerinde (çoğunlukla tegmentum pontis’in alt kısmında) yer alır.
 Bu çekirdeklerin lifleri, n.intermedius içinde ilerler.
 Nuc.salivatorius superior kaynaklı lifler; chorda tympani> n.lingualis>
gang.submandibulare> gl.submandibularis ve gl.sublingualis’e gider.
 Nuc.lacrimalis kaynaklı lifler; n.petrosus major> gang.pterygopalatinum> n.zygomaticus> n.lacrimalis yoluyla gl.lacrimalis’e az bir kısım
N.FACIALIS - PARASEMPATİK ÇEKİRDEĞİ
GVE
Gl. lacrimalis,
Gl.sublingualis,
Gl. submandibularis,
Minör tükrük bezleri
Nuc.nervi abducentis
Nuc.salivatorius superior
Pons
Nuc.nervi facialis
Nervus intermedius
Gang.geniculi
For.stylomastoideum
Nuc.
tractus
solitarii
Nuc.nervi
abducentis
Nuc. tractus solitarii
Nuc.salivatorius superior
Nuc. salivatorius sup./
Nucleus lacrimalis
Nuc.nervi
facialis
Genu nervi
facialis
N.FACIALIS - DUYSAL ÇEKİRDEKLERİ
Duysal
Çekirdekler
Nuc.tractus solitarii /
SVA, GVA - Çekirdek
Nuc.spinalis n.trigemini
GSA - Çekirdek
Pons
Pons
Bulbus
Nuc.tractus solitarii
Nuc.spinalis
n.trigemini
 Nuc.tractus solitarii – Bulbus (medulla oblongata)’da yer alan,
fossa rhomboidea’nın ortaları hizasından decussatio pyramidum’a
kadar kolon şeklinde sıralanmış bir dizi çekirdektir.
 TAD duyusu (SVA) lifleri, Nuc.tractus solitarii’nin üst-dış bölümüne
N.intermedius (N.facialis) yoluyla gelir.
 TAD afferent yolu; N.lingualis > Chorda tympani > Gang.geniculi >
N.intermedius > Nuc.tractus solitarii > Thalamus > Cortex 43.alan
 GVA lifler, aynı yolla Nuc.tractus solitarii’nin alt-iç bölümüne ulaşır.
N.FACIALIS - DUYSAL ÇEKİRDEKLERİ
SVA
Tad duyusu,
GVA
Yumuşak damak, Ağız tabanı ve
Nasopharynx mukozası,
 Kulak ve dış kulak yolunGSA Auricula, Dış kulak yolu
dan gelen genel duyuyu
Pons
taşıyan GSA lifleri ise
Nuc.nervi abducentis
Nuc.spinalis nervi
Nuc.salivatorius superior
trigemini’ye ulaşır.
Nuc.nervi facialis
 Hem SVA (tad) ve GVA,
Nervus intermedius
Hem de GSA duyu lifleri
önce Gang.geniculi’ye
Gang.geniculi
Nuc. tractus
gelir.
Foramen
solitarii
stylomastoideum
 Buradaki nöronların
Nuc.nervi Genu nervi
merkezi uzantıları ise
abducentis facialis
n.intermedius içinde olarak Nuc. tractus solitarii
nuc.tractus solitarii ve
Nuc.salivatorius superior
nuc.spinalis n.trigemini’
Nuc.nervi facialis
ye ulaşır.
N.FACIALIS – GANGLION GENICULI
Gang.geniculi
N.facialis
Meatus acusticus internus
N.petrosus major
N.stapedius
Chorda tympani
Cavitas tympani
For.stylomastoideum
İncus
 Ganglion geniculi ; Canalis facialis’in 1.dirseğinde yer alan
Malleus gangliondur.
n.facialis’e ait bir duysal
 Gang.geniculi’nin Merkezi uzantıları, nuc.tractus solitarii
ve nuc.spinalis n.trigemini’ye gider.
Chorda tympani
 Periferik uzantılarının çoğu chorda tympani ile dildeki tad
tomurcuklarına giderek TAD DUYUSUNU (SVA) algılar.
 Birazı yumuşak damak, ağız tabanı mukozası GVA duyusu
Membrana tympanica
 Çok az bir kısım lifleri ise kulak kepçesi ve dış kulak
yolunun genel duyusunu (GSA) sağlar.
N.FACIALIS – GANGLION GENICULI
Canalis facialis (N.facialis)
Ganglion geniculi
N.facialis
Porus acusticus internus
N.petrosus major
Cellulae
mastoidea
Tuba auditiva
N.tympanicus
Chorda
Plexus tympanicus
For.stylomastoideum
tympani
N.facialis
Cavitas tympani
N.FACIALIS – INTRACANALICULER DALLARI
Gang.geniculi
M.stapedius
N.facialis
Meatus acusticus internus
N.petrosus major
N.stapedius
Chorda tympani
Cavitas tympani
For.stylomastoideum
İncus
 1- N.petrosus major ; N.facialis’in ilk dalıdır. Gang.geniculi’den
Malleus
ayrıldıktan sonra hiatus
canalis facialis’den geçerek sulcus nervi
petrosi majoris’e gelir.
 Plex.caroticus internus’tan gelen n.petrosus profundus (sempatik)
Chorda tympani
ile for.lacerum üzerinde birleşerek n.canalis pterygoidei’yi oluşturur. Bu sinir gang.pterygopalatinum’a gider. Buradan da parasempatik lifler, n.zygomaticus> n.lacrimalis ile gl.lacrimalis’e ulaşır.
Membrana tympanica
 2- N.stapedius ; Cavitas tympani arka duvarında n.facialis’ten ayrılır, ince bir kanaldan orta kulağa geçerek m.stapedius’u innerve eder
N.FACIALIS – INTRACANALICULER DALLARI
N. petrosus profundus (sempatik)
N. canalis pterygoidei (Vidius)
Gang.pterygopalatinum
N.FACIALIS – INTRACANALICULER DALLARI
Ganglion geniculi
2. N. stapedius
(SVE)
 3- Chorda tympani ; Foramen
stylomastoideum’dan çıkmadan
hemen önce n.facialis’ten ayrılır.
 Cavitas tympani arka duvarında
ince bir kanaldan geçerek orta
kulak boşluğuna girer.
 Membrana tympanica iç yüzün
1. N.petrosus de arkadan-öne ve yukarı ilerler
major
(GVE, SVA)  Daha sonra fissura petrotympaN.lingualis
nica yoluyla fossa infratemporalis’e geçer, n.lingualis’e katılır.
3. Chorda tympani
 Dilin 2/3 ön bölüm tad duyusu
(SVA, GVE)
 Gang.submandibularis’e gelen
parasempatik lifler yoluyla da
gl.submandibularis, gl.sublingualis, gll.nasales ve gll.palatini’nin
innervasyonu (GVE) sağlanır.
N.trigeminus
Ganglion
trigeminale
Plexus
tympanicus
CHORDA TYMPANI –
ÇIKIŞI ve SEYRİ
Gang.geniculi
Cellulae mastoideae
N.mandibularis
N.facialis
Chorda tympani
Foramen stylomastoideum
N.lingualis
Processus mastoideus
M.digastricus (Venter post.)
N.glossopharyngeus
M.stylohyoideus
R.stylohyoideus
(N.facialis)
R.digastricus
(N.facialis)
N.mandibularis
N.alveolaris inf.
Chorda tympani
N.lingualis
N.mylohyoideus
Gang.submandibulare
M.mylohyoideus
M.digastricus (Venter ant.)
N.FACIALIS – CHORDA TYMPANİ SEYRİ
Gang.oticum N.petrosus minor (CN-IX)
N.auriculotemporalis
Gl.parotidea
Fissura
petrotympanica
N.lingualis- CN-V
N.auriculotemporalis
Chorda tympani- CN-VII
N.lingualis- CN-V
Lingua
Gang.submandibulare
Gl.sublingualis
M.mylohyoideus
Gl.submandibularis
N.FACIALIS – INTRACANALICULER DALLARI
Hiatus canalis
nervi petrosi majoris
Gang.geniculi
N.facialis
Ganglion trigeminale
N.trigeminus
N.ophtalmicus
N.stapedius
N.maxillaris
N.mandibularis
N.petrosus major
Cavitas
tympani
Chorda
tympani
For.stylo
mastoideum
Canalis nervi facialis
N.auricularis post.
Fissura
petrotympanica
Gang. pterygopalatinum
N.lingualis
M.stylohyoideus
M.digastricus (Venter post.)
N.FACIALIS – POSTCANALICULER DALLARI
ve YÜZ BÖLGESİNE GİRİŞİ
1. N. auricularis posterior
Postkanaliküler dallar:
2. R. digastricus
3. R. stylohyoideus
(SVE)
4. R. temporofacialis
Plexus
5. R. cervicofacialis
intraparotideus
Meatus acusticus externus
N.auricularis posterior
N.facialis
R.temporofacialis
R.cervicofacialis
Proc.mastoideus
R.digastricus
M.digastricus
Mandibula
N.FACIALIS – POSTCANALICULER DALLARI
 N.facialis’den, for.stylomastoideum sonrası çıkarlar. Hepsi motor (SVE) dallar olup,
mimik kaslarını innerve eder.
 İlk 3 dal gl.parotidea’ya girmeden önce
çıkar ve baş-boyun kaslarına gider.
 1-N.auricularis posterior ;
Proc.mastoideus’un ön tarafından
yukarıya yönelir ve dallara ayrılır :
R.stylohyoideus
 R.auricularis > m.auricularis post.;
 R.occipitalis > m.occipitofrontalis’i
(venter occipitalis)
N.auricularis post.
 2-R.digastricus ;
R.digastricus
For.stylomastoideum yakınında n.facialis’
den ayrılır ve m.digastricus’u innerve eder.
M.stylohyoideus
 3-R.stylohyoideus ;
M.digastricus (Venter post.)
Genellikle r.digastricus ile birlikte for.stylomastoideum vakınında n.facialis’ten çıkar
ve m.stylohyoideus’u innerve eder
N.FACIALIS – POSTCANALICULER DALLARI
 İlk 3 dalı verdikten sonra gl.parotidea içinde 2 ana kütüğe ayrılır :
 4- R.temporofacialis ; Gl.parotidea içinde plex.intraparotideus’u
oluşturan ilk kütük olup yukarı doğru seyrederek dallarına ayrılır :
 Rr.temporales dalları m.occipitofrontalis (venter frontalis),
m.orbicularis oculi ve m.corrugator supercilii’yi innerve ederler.
 Rr.zygomatici ise m.orbicularis oculi’yi innerve eder, Kornea
refleksinin efferent kolunu yapar.
 5- R.cervicofacialis ; Gl.parotidea içinde plex. intraparotideus’u
oluşturan 2.kütük olup aşağı doğru seyrederek dallarına ayrılır :
 Rr.buccales, her iki kütükten de lifler alır ve horizontale yakın
seyrederler. Yanak,üst dudak ve burun çevresindeki mimik
kaslarını innerve ederler.
 R.marginalis mandibulae dalı ; m.risorius, alt dudak depressor
ve çene ucu kaslarını innerve eder.
 R.colli, aşağıya uzanır, m.platysma’yı innerve eder.
YÜZDE GL.PAROTIDEA İÇİNDE
N.FACIALIS DAĞILIMI
Rr.temporales
R.temporofacialis
Rr. zygomatici
N.auricularis
posterior
Rr. buccales
R.cervicofacialis
Gl.Parotidea
R. marginalis
mandibulae
Rr. colli/cervicales
N.VESTIBULOCOCHLEARIS CN-VIII
(Denge ve İşitme siniri)
Canalis semicircularis Ductus semicircularis
N.facialis CN-VII
N.vestibularis CN-VIII
Meatus acusticus internus
N.facialis CN-VII
N.vestibulocochlearis CN-VIII
Vestibulum
N.cochlearis CN-VIII
Membrana
tympanica
Cochlea
Ductus cochlearis
Tuba
auditiva
 Yalnızca duysal (SSA) liflerden oluşmuş olup, cranium’dan dışarı
çıkmayan tek kranial sinirdir.
 İşitme > n.cochlearis ; denge > n.vestibularis lifleri ortak bir kılıf
içinde seyreder.
N.VESTIBULOCOCHLEARIS
Canalis
semicirculares
Ganglion
vestibulare
Meatus acusticus internus
N.vestibularis
N.cochlearis
Vestibulum
Cochlea (Gang.spirale’yi içerir)
N.vestibulocochlearis (CN-VIII)
 Sulcus bulbopontinus dış köşesinden pons’a tek kök halinde girerler.
 Birer periferik ganglion’u ve pons+bulbus’da merkezi çekirdekleri var
 N.vestibularis : Utriculus ve sacculus’tan başın pozisyonu +
Canalis semicircularis’den baş hareketleri ile ilgili impulslar taşır.
 N.cochlearis : Cochlea’da bulunan corti organından ses ile ilgili
impulslar taşır.
N.VESTIBULOCOCHLEARIS
- GANGLİONLARI
Gang.vestibulare
(Pars superior)
N.ampullaris ant
N.ampullaris
lateralis
N.utricularis
Radix vestibularis
Radix cochlearis
Gang.vestibulare (Pars inferior)
N.saccularis
Ganglia spiralia
N.ampullaris post.
 Ganglion vestibulare / Scarpa ganglionu :
N.vestibularis’in periferik ganglionu olup, denge ile ilgilidir ve
meatus acusticus internus’un dibinde yer alır.
 Periferik uzantıları > Canales semicirculares’in ampulla’ sında
yer alan crista ampullaris’lerde ve utriculus ile sacculus’taki
macula’da bulunan reseptörik tüy hücrelerinde sonlanır.
 Merkezi uzantıları > Nuc.vestibulares’te sonlanır.
 Ganglia cochleare / Ganglia spiralia :
N.cochlearis’in periferik ganglion’u olup, lamina spiralis ossea’nın
(iç kulak-modiolus) iç kenarında yer alır ve işitme ile ilgilidir.
 Periferik uzantıları > Cochlea’da corti organındaki tüy hücreleri
 Merkezi uzantıları > Nuc.cochleares’te sonlanır.
N.VESTIBULOCOCHLEARIS - ÇEKİRDEKLERİ
Flocculus cerebelli
Cerebellum’a direkt giden lifler
Nuc.vestibularis superior
N.vestibulocochlearis
Radix vestibularis
Gang. vestibulare
Canales semicirculares
Nuc.vestibularis medialis
Nuc.vestibularis lateralis
Nuc.vestibularis inferior
 Nuc.vestibulares : Statik ve Kinetik denge ile ilgili 4 çekirdek vardır.
Nuc.vestibularis lateralis- medialis- superior- inferior
 Pons ve Bulbus’un geçiş yerindeki area vestibularis’te yer alır
(4.ventrikül tabanı).
 Bu çekirdekler, vestibulum ve canalis semicircularis ile
cerebellumdan afferent lifler alır.
 Cerebellum, medulla spinalis, CN- III,IV ve VI çekirdekleri, cortex
cerebri’ye efferent lifler gönderir.
N.VESTIBULOCOCHLEARIS - ÇEKİRDEKLERİ
Nuc.cochlearis anterior
Nuc.cochlearis posterior
Radix cochlearis
N.vestibulocochlearis
Cochlea ve
Ganglia spiralia
 Nuc. cochlearis anterior ve posterior : İşitme ile ilgili 2 çekirdektir.
 Pedunculus cerebellaris inferior’un üzerinde olarak pons ve
bulbus’un içinde, 4.ventrikül tabanında ve nuc.vestibulares’in
dorso-lateralinde yer alırlar
 Bu çekirdekler,
 Cochlea’daki corti organından afferent lifler alır.
 Efferent lifleri; işitme yolunu oluşturur.
N.VESTIBULOCOCHLEARIS - ÇEKİRDEKLERİ
Nucleus vestibularis superior /
lateralis / medalis / inferior
Nucleus cochlearis anterior ve
posterior
 Macula (Utriculus ve Sacculus)
Statik denge ile ilgilidir Nuc.vestibularis inf.
 Ductus semicirculares (Ampulla)
Kinetik denge ile ilgilidir Nuc.vestibularis sup.
Vestibuler çekirdekler ile Cochlear çekirdeklerin
Beyin sapındaki topografik yerleşimi
N.GLOSSOPHARYNGEUS
(Dil - Yutak siniri) - CN IX
N.glossopharyngeus
N.vagus
LİFLERİ :
Motor
SVE
Parasempatik
GVE
N.accessorius
Duysal
}
SVA
GVA
GSA
 Motor, duysal ve parasempatik lifleri olan mikst bir sinirdir.
 Medulla oblongata’nın ön-dış yüzünün yarı üst kısmında yer alan
sulcus retroolivaris’den, bulbus’u 3-5 kök halinde terk eder.
 Fossa cranii posterior’da dışyana doğru ilerleyen
N.glossopharyngeus (CN-IX) lifleri ; CN-X ve CN-XI lifleri ile birlikte
for.jugulare’den kafatasını terk eder.
N.GLOSSOPHARYNGEUS
Gl.parotidea
Parasempatik lifler
N.glossopharyngeus (CN-IX)
Bulbus (Medulla oblongata)
Foramen jugulare
Ganglion superius / jugulare
Gang.inferius / nodosum
Gang.oticum
M.stylopharyngeus
Sinus caroticus
Musculi pharyngei
A.carotis communis
 For.jugulare’nin hemen bitiminde yer alan ganglion superius ve
ganglion inferius adlı periferik ganglionlarına gelir.
 Sinirin periferik uzantıları; boynun üst kısmında v.jugularis int. ve
a.carotis int. arasında olarak pharynx yan duvarında aşağı-öne iner.
 M.stylopharyngeus ile m.styloglossus arasından geçerek dil köküne
ulaşır ve uç dallarına ayrılır.
 Her iki ganglionun merkezi uzantıları ise duysal çekirdekler olan
nuc.tractus solitarii ve nuc.spinalis n.trigemini’ye ulaşır.
N.GLOSSOPHARYNGEUS - FONKSİYONLARI
 Motor fonksiyonları :
 SVE lifler - m.stylopharyngeus’u innerve eder (Ayrıca
rr.pharyngei dalları n.vagus ile birlikte plexus pharyngeus’
u oluşturup m.constrictor pharyngis sup. !? innerve eder)
 GVE lifler ise gl.parotidea’nın parasempatik
innervasyonunu sağlar.
 Duysal fonksiyonları :
 SVA lifleri - dilin 1/3 arka kısmının tad duyusunu ;
 GVA lifleri - oropharynx, tonsilla palatina, larynx ve dilin
1/3 arka kısmının genel duyusunu (ağrı, ısı, basınç,
dokunma) ; Ayrıca sinus caroticus ve glomus caroticum’
dan gelen baroreseptör ve kemoreseptör impulslarını da
beyin sapındaki çekirdeklere iletir.
 GSA lifleri – auricula ve meatus acusticus externus derisi
ile cavitas tympani ve tuba auditiva mukoza’sının genel
duyusunu sağlar.
N.GLOSSOPHARYNGEUS – MOTOR ÇEKİRDEK
Nuc.salivatorius inf.
PONS
Nuc.ambiguus
Nuc.tractus solitariiTAD
Nuc.tractus solitarii
For.jugulare
N.tympanicus
Gang.inferius
Gang.
superius
 Nuc. ambiguus : Bulbus’un
tegmentum bölümünde, formatio
reticularis’in derinliklerinde yer alır.
 CN - IX, X ve XI ‘in ortak çekirdeği
 Bu çekirdeğin üst bölümü CN-IX’
un motor çekirdeğini oluşturur.
 SVE karakterindeki bu çekirdeğin
lifleri III.arcus pharyngeustan
gelişen kasları innerve eder.
(M.stylopharyngeus’u ve CN-X ile
birlikte m.constrictor pharyngis)
R.sinus
carotici
Nuc.tractus solitarii
Nuc.spinalis (Pars superior-TAD)
R.musculi Rami
stylopharyngei pharyngei nervi trigemini
Nuc.tractus solitarii
(Pars inferiorGlomus caroticum
ve Sinus caroticus)
Nuc.salivatorius inf.
Nuc.ambiguus
N.glossopharyngeus
PARASEMPATİK
N.GLOSSOPHARYNGEUS – ÇEKİRDEK
Nuc.salivatorius inf.
PONS
Nuc.ambiguus
Nuc.tractus solitariiTAD
Nuc.tractus solitarii
 Nuc. salivatorius inferior :
Bulbus’un tegmentum bölümünün
üst kısmında yer alır.
 Bu çekirdekten kaynaklanan lifler,
ganglion oticum’da nöron değiştirip
N.auriculotemporalis (CN-V) yoluyla
Gl.parotidea’ya gider ve bu bezin
parasempatik innervasyonu sağlar
For.jugulare
N.tympanicus
Gang.inferius
Gang.
superius
R.sinus
carotici
R.musculi Rr.pharyngei Nuc.spinalis
stylopharyngei
nervi trigemini
BULBUS
Nuc.salivatorius inf.
Nuc.ambiguus
N.GLOSSOPHARYNGEUS-DUYSAL ÇEKİRDEKLER
Duysal
Çekirdekler
Nuc.tractus solitarii /
SVA, GVA - Çekirdek
Nuc.spinalis n.trigemini
GSA - Çekirdek
Pons
Pons
Bulbus
Nuc.tractus solitarii
Nuc.spinalis
n.trigemini
 Nuc.tractus solitarii – Bulbus’da yer alan, fossa rhomboidea’ nın
ortaları hizasından decussatio pyramidum’a kadar kolon şeklinde
sıralanmış bir dizi çekirdektir.
 TAD duyusu (SVA) lifleri, önce gang.inferius ve superius’a oradan
da nuc.tractus solitarii’nin pars superior bölümüne CN-IX ile gelir
 GVA lifleri de aynı yolu izleyerek nuc.tractus solitarii’nin pars inferior
bölümüne ulaşır (Hem dil, yutak, yumuşak damak, cavitas tympani
ve tuba auditiva mukozası; Hem de sinus caroticus ve glomus
caroticum’daki reseptörlerden gelen impulslar).
N.GLOSSOPHARYNGEUS-DUYSAL ÇEKİRDEKLER
Duysal
Çekirdekler
Nuc.salivatorius inf.
Nuc.ambiguus
Nuc.trac.solitariiSVA
Nuc.tractus
solitarii- GVA
Pons
Nuc.tractus solitarii /
SVA, GVA - Çekirdek
Nuc.spinalis n.trigemini
GSA - Çekirdek
Pons
For.jugulare
N.tympanicus
Bulbus
Gang.inferius
Gang.
superius
Nuc.tractus solitarii
Nuc.spinalis
n.trigemini
Nuc.spinalis
nervi trigemini
 Nuc.spinalis nervi trigemini : Pons + Bulbus + Medulla spinalis
boyunca postero lateral konumda kolon şeklinde seyreden bir dizi
çekirdektir. 3 bölümü vardır : Oral - İnterpolar – Caudal.
 Bu çekirdek normal de CN-V’e aittir. Ancak CN-IX ile önce ganglion
superius’a gelen GSA lifleri daha sonra bu çekirdeğe gelir.
 GSA lifleri, kulak ve dış kulak yolundan gelen genel duyuyu taşır
N.GLOSSOPHARYNGEUS PERİFERİK DALLARI
– N.tympanicus
R.tubarius
N.caroticotympanicus
N.petrosus minor
Plexus caroticus
Canaliculus tympanicus
ve N.tympanicus
Ganglion superius
N.glossopharyngeus Ganglion
inferius
 1- N.tympanicus –
Ganglion inferius’tan çıkan
duysal lifler ve parasempatik
liflerden oluşur.
 Yukarı bir seyirden sonra
pars petrosa alt yüzündeki
canaliculus tympanicus’dan
geçerek cavitas tympanica’
Plexus
ya girer ve promontorium
tympanicus
üzerinde plex. tympanicus
oluşumuna iştirak eder.
 N.tympanicus içeriğindeki GSA lifler (genel duyu) plexus
tympanicus’tan çıkarak çevre mukozalarda (cavitas tympani,
tuba auditiva ve cellulae mastoideae) sensitif innervasyon sağlar.
N.GLOSSOPHARYNGEUS PERİFERİK DALLARI
– N.tympanicus
N.tympanicus
N.glossopharyngeus
N.trigeminus
N.mandibularis
Plexus tympanicus
N.auriculotemporalis
N.petrosus minor
Ganglion oticum
Glandula parotidea
 Yoluna devam eden GVE lifler
(preganglioner parasempatik),
Postgang. parasempatik lifler
fossa cranii media’da
(N.auriculotemporalis içinde seyreder)
n. petrosus minor’u oluşturur
 N.petrosus minor, for.ovale’den geçerek, gang. oticum’a ulaşır.
Buradan itibaren postganglioner parasempatik lif olarak
n.auriculotemporalis (n.mandibularis > n.trigeminus) yoluyla
gl.parotidea’ya ulaşır ve parasempatik innervasyon sağlanır.
 Sempatik innervasyon ise gang.cervicale superius’dan gelen lifler
plex.caroticus externus’a oradan da beze gelen arterlerin
duvarında olarak gl.parotidea’ya ulaşır.
N.GLOSSOPHARYNGEUS PERİFERİK DALLARI
Rr.linguales
N.tympanicus
Ganglion superius
Rr.tonsillares
Ganglion inferius
N.glossopharyngeus
N.vagus
R.musculi stylopharyngei
R.sinus carotici (CN-IX)
Rr.pharyngei (CN-IX)
R.sinus carotici (CN-X)
Plexus pharyngeus
Rr.pharyngei (CN-X)
Sinus caroticus
 2 - R.musculi stylopharyngei – Tek SVE (motor) dalıdır. III.
faringeal arkusdan gelişen m.stylopharyngeus’u innerve eder.
 3 - Rr.tonsillares –Tonsilla, palatum molle ve isthmus faucium
mukozasının genel duyusunu (GVA) sağlar.
 4 - Rr.linguales – Dallardan biri dilin 1/3 arka kısım ve sulcus
terminalis yakınındaki mukozadan genel duyu (GVA) alırken, diğer
dal ise dilin 1/3 arka bölümünün TAD duyusunu (SVA) taşımaktadır.
N.GLOSSOPHARYNGEUS PERİFERİK DALLARI
 5 - Rr.pharyngei – N.vagus’tan
gelen aynı isimli dallar (motor +
CN-IX
parasempatik) ve gang.cervicale
V.jugularis int.
superius’dan gelen sempatik dalları
ile birlikte plexus pharyngeus
yapımına katılır. CN - IX yoluyla
gelen bu dallar pharynx ve yumuşak
damak mukozasının duysal
innervasyonunu (GVA) sağlar.
 6 - R.sinus carotici – A.carotis
interna’nın ön yüzünü izleyerek
sinus caroticus ve glomus
caroticum’a ulaşır. Buradan aldığı
GVA duyularını (dokunma, basınç,
ısı...) gang.inferius’a, oradan da
R.sinus carotici
nuc.tractus solitarii’ye iletir.
M.stylopharyngeus
M.hyoglossus
A.carotis externa
Rr.pharyngei
N.GLOSSOPHARYNGEUS PERİFERİK DALLARI
N.tympanicus
N.glossopharyngeus
For.jugulare
R.musculi stylopharyngei
Rr.tonsillares
Gang.superius
Gang.inferius
R.sinus carotici
Rr.linguales
Rr.pharyngei
TAD DUYUSU İLETİMİ
Tad merkezi (43.alan)
Pons
N.facialis (CN-VII)
N.glossopharyngeus
(CN-IX)
Nuc.ventralis posteromedialis/
VPM (Thalamus)
Nuc.tractus solitarii
(bulbus)
N.vagus (CN-X)
N.VAGUS (Gezgin sinir) CN - X
N.glossopharyngeus
LİFLERİ :
SVE
GVE
N.vagus
N.accessorius
SVA
GVA
GSA
 Motor, duysal ve parasempatik lifleri olan mikst bir sinirdir.
 Medulla oblongata’nın ön-dış yüzünün yarı üst kısmında yer alan
sulcus retroolivaris’den, bulbus’u 8-10 kökle terk eder.
 Fossa cranii posterior’da dışyana doğru ilerleyen N.vagus (CN-X) ;
CN-IX ve CN-XI lifleri ile birlikte for.jugulare’den kafatasını terk eder.
BASIS CRANII INTERNA’DAKİ
DELİKLERDEN GEÇEN KRANİAL SİNİRLER
Bulbus olfactorius
Nn.olfactorii (CN-I)
N.opticus (CN-II)
N.ophtalmicus (CN-V)
N.maxillaris (CN-V)
N.mandibularis (CN-V)
Ganglion trigeminale
N.oculomotorius (CN-III)
N.abducens (CN-VI)
N.trochlearis (CN-IV)
N.trigeminus
(CN-V)
N.facialis (CN-VII)
N.vestibulocochlearis (CN-VIII)
N.glossopharyngeus (CN-IX)
N.trigeminus (CN-V)
N.vagus (CN-X)
N.hypoglossus (CN-XII)
N.accessorius (CN-XI)
Figure 8.48 Cranial nerves exiting the cranial cavity.
 For.jugulare’den geçen kranial sinirler renkli yazılmıştır.
Downloaded from: StudentConsult (on 15 March 2005 11:11 AM)
© 2005 Elsevier
N.VAGUS (Gezgin sinir) CN - X
Pons
Gang.sup.ve inferius
Med.oblongata
N.vagus (CN-X)
For.jugulare
Rr.pharyngei
Sinus caroticus
N.laryngeus sup.
Pulmo
Cor
Lien
Hepar
Vesica biliaris
Gaster
Ren
İntestinum tenue
Colon (Prox.bölüm)
 Kranial sinirler içinde en uzun ve
en geniş innervasyon alanına
sahiptir.
 Baş, Boyun, Göğüs ve Karın
bölümleri vardır.
 For.jugulare’nin hemen altında
(bazen gang. superius delik
içinde veya öncesindedir) 1 cm
aralıkla yer alan iki periferik
ganglionuna (Gang.superius ve
gang.inferius) uğrar.
R.pharyngealis
V.jugularis int.
Gang.inferius
Cn-x
N.laryngeus sup.
(R.ext. ve internus)
R.cardiacus
N.vagus
CN-X
N.VAGUS BOYUNDAKİ SEYRİ
 Gang.superius’dan sonra boyun
da ilk dallarını vermeye başlar.
 N.vagus, boyunda vagina
carotica içinde (arka tarafta yer
alır) a.carotis interna (daha sonra
a.carotis comm.) ve v.jugularis
interna ile birlikte aşağı doğru
seyreder.
 Baş-boyun dışında innervasyon
yapan tek kranial sinirdir.
 Boyun bölgesinde dilin kök
kısmının tad duyusu ile birlikte
meninx, auricula,pharynx, larynx,
glomus caroticum’u innerve eder.
R.glomus carotici
A. carotis externa  Thoraks içinde sağ-sol n.vagus
seyri farklıdır.
N.VAGUS – BOYUNDA ARKADAN GÖRÜNÜM
For.jugulare’den çıkışı
Radix cranialis (CN-XI)
N.vagus sinister
N.vagus dexter
 CN-XI’in radix cranialis’i
gang.inferius’un hemen
altında n.vagus ile birleşir.
 Bu dallar, daha sonra
R.pharyngealis ve
N.laryngeus recurrens
içinde olarak seyreder.
N.VAGUS - BOYUNDAKİ SEYRİ
M.sternocleidomastoideus
M.trapezius
V.jugularis interna
M.scalenus medius
N.phrenicus
A.carotis communis
A.thyroidea inferior
A.transversa colli
N.vagus
Plexus brachialis
A.suprascapularis
Truncus thyrocervicalis
A.subclavia (I.bölümü)
V.jugularis externa
Clavicula
V.subclavia
M.scalenus anterior
A.subclavia (III.bölümü)
N.VAGUS’un vagina carotica içindeki konumu
N.VAGUS SEYRİ – THORAX’a GİRİŞ
*N.laryngeus recurrens’lerin,
N.laryngeus recurrens dexter
(A.subclavia’nın arkasından geçişi)
Gl.thyroidea alt uçlarına yakın
seviyede a.thyroidea inferior ile
çaprazı klinikte önemlidir.
A.-V. thyroidea superior
M.thyrohyoideus
A. thyroidea superior
A. thyroidea
inferior
N.laryngeus recurrens dexter
V. thyroidea media
*
*
A.subclavia dextra
N.vagus dexter
Truncus thyrocervicalis
N.vagus sinister
N.laryngeus recurrens sinister
V. thyroidea
inferior
Arcus aortae
N.laryngeus recurrens sinister
(Arcus aortae’nın arkasından geçişi)
N.VAGUS –
THORAX’da SEYRİ
N.laryngeus recurrens dexter
(A.subclavia’nın arkasından geçişi)
N.vagus sinister
N.laryngeus recurrens sinister
(Arcus aortae’nın arkasından geçişi)
N.vagus dexter
Plex.oesophageales
 Trachea’nın dışyanında seyri
 Radix pulmonis’in arkasından
geçişi
 Oesophagus ile çok yakından
komşuluğu
 Hiatus oesophagus’dan
geçerek karın boşluğuna
girişi.
N.VAGUS – THORAX’da SEYRİ
A.subclavia
dextra
N.VAGUS DEXTER SEYRİ :
 A.subclavia dextra’nın ön yüzünden
geçişi
 Thoraxda, özofagusun yan yüzünden
arka yüzüne geçerek aşağıya doğru
inmesi
 Diafragmada hiatus oesophageusdan
geçince truncus vagalis posterior
adını alarak abdomene girmesi ve
midenin arka yüzünde dağılması
 Ayrıca karaciğer, böbrek, ince barsak
ve kalın barsak (colon transversumun
ilk yarısı)’da innervasyon sağlar.
N.VAGUS SİNİSTER SEYRİ :
 Arcus aortae’nın ön yüzünün sol tarafından geçmesi
 Thoraxda, özofagusun yan yüzünden-ön yüzüne geçip aşağıya inişi
 Hiatus oesophageusdan geçince truncus vagalis anterior adını
alarak abdomene girmesi ve midenin ön yüzünde dağılması
 Ayrıca karaciğer, pankreas ve duodenumu da innerve eder.
N.VAGUS – THORAX ve ABDOMEN’de SEYRİ
Oesophageus
N.vagus sinister
N.vagus dexter
 Plexus hepatici,
Plexus coeliacus
yapımına katılır.
Truncus vagalis anterior
Plexus
oesophageus
 Arka Laterjet
sinirini verir.
Truncus vagalis
posterior
 Plexus coeliacus,
plexus mesentericus superior,
plexus renalis yapımına katılır.
Gaster
 Ön Laterjet
sinirini verir.
N.VAGUS FONKSİYONLARI
 Motor fonksiyonları :
 SVE lifler – 4. ve 6. faringeal arkusdan gelişen kaslara gider.
M.levator veli palatini ve m.uvulae (yumuşak damak kasları),
M.palatoglossus (dil kası), Pharynx kasları (plexus pharyngeus
yoluyla) ve Larynx’in tüm kaslarını innerve eder.
 GVE lifler - Özofagus, Mide, İnce barsakların tümü, Kalın
barsaklar (flexura coli sinistra’ya kadar), Trachea, Akciğer ve
Safra yollarının düz kasları ile salgı bezlerini (parasempatik)
innerve eder. Ayrıca kalbin parasempatik innervasyonunu sağlar.
 Duysal fonksiyonları :
 SVA lifleri - Dilin kök kısmının TAD duyusunu ;
 GVA lifleri - Pharynx, Larynx, Oesophagus, Mide, İnce barsakların
tümü, Kalın barsaklar (flexura coli sinistra’ ya kadar), Trachea,
Akciğer ve Safra yollarının mukozasının genel duyusunu (ağrı,
ısı, basınç, dokunma) ; Ayrıca sinus caroticus ve glomus
caroticum’dan baroreseptör ve kemoreseptör impulslarını da iletir.
 GSA lifleri – Dura mater, Kulak arka kısım derisi, meatus
acusticus externus ve membrana tympanica genel duyusunu taşır.
N.VAGUS - FONKSİYONLARI
Pharynx ve Larynx
kasları
Auricula
GSA
Meatus
acusticus
externus
Sindirim ve Solunum
yollarının mukozası ve
salgı bezleri
GSA
SVE
SVA
Tad Duyusu
GVA
Sinus caroticus ve
Glomus caroticum
GSA
Dura mater
GVE
GVA
N.VAGUS - ÇEKİRDEKLERİ
 1 motor (SVE) çekirdeği > Nuc.ambiguus
 1 parasempatik (GVE) çekirdeği > Nuc.dorsalis nervi
vagi
 2 tane de duysal (SVA, GVA, GSA) çekirdeği >
Nuc.tractus solitarii ve Nuc.spinalis nervi trigemini
 2 tane periferik ganglionu (Ganglion superius ve
inferius) vardır.
N.VAGUS – MOTOR ÇEKİRDEK (SVE)
Nuc.dorsalis n.vagi
Nuc.ambiguus
Nuc.trac.solitarii(Pars superior)
Nuc.tractus solitarii
(Pars inferior)
Gang. superius
PONS
PONS
Gang.inferius
R.pharyngeus
N.laryngeus
superior
Foramen
jugulare
 Nuc. ambiguus : Bulbus’un
tegmentum bölümünde, formatio
reticularis’in derinliklerinde yer alır.
 CN - IX, X ve XI ‘in ortak çekirdeği
 Bu çekirdeğin orta bölümü CN-X’
un motor çekirdeğini oluşturur.
 SVE karakterindeki bu çekirdeğin
lifleri IV. ve VI. arcus pharyngeus’
dan gelişen kasları innerve eder.
(Palatum molle, Pharynx, Larynx)
 Her iki hemisferden lifler alır.
Nuc.spinalis
nervi trigemini
Nuc.spinalis
nervi trigemini
Nuc.tractus solitarii Nuc.dorsalis nervi vagi
(Pars superior-TAD)
Nuc.salivatorius inf.
Nuc.tractus solitarii
(Pars inferior)
Nuc.spinalis nervi trigemini
Nuc.ambiguus
Oliva
N.vaguseus
N.vagus
N.VAGUS –PARASEMPATİK ÇEKİRDEK (GVE)
Nuc.ambiguus
Nuc.dorsalis
nervi vagi
 Nuc. dorsalis nervi vagi :
Bulbus’un tegmentum bölümünde,
nuc.salivatorius inf.’un altında ve
nuc.nervi hypoglossi’nin arka-dış
tarafında olarak IV.ventrikül
PONS
tabanının yarı-alt kısmında yer alır.
 Bu çekirdekten kaynaklanan lifler,
prevertebral veya intramural (organ
duvarındaki) ganglionlarda sinaps
yapar.
 Daha sonra postganglioner lif olarak
BULBUS
yumuşak damak, pharynx, thorax içi
organlar ile karın içi organlara ait
(flex.coli sin.ya kadar) düz kas ve
salgı bezlerini innerve eder.
N.VAGUS - DUYSAL ÇEKİRDEKLER
Duysal
Çekirdekler
Pons
Nuc.tractus solitarii /
SVA, GVA - Çekirdek
Nuc.spinalis n.trigemini
GSA - Çekirdek
Pons
Nuc.tractus solitarii
Nuc.spinalis
n.trigemini
Bulbus
 Nuc.tractus solitarii – Bulbus’da yer alan, fossa rhomboidea’nın
yarı alt bölümünün derinliklerinde decussatio pyramidum’a kadar
kolon şeklinde sıralanmış bir dizi çekirdektir.
 TAD duyusu (SVA) lifleri, dilin kök kısmından aldığı impulsları önce
gang.inferius’a oradan da nuc.tractus solitarii’nin pars superiora taşır
 GVA lifleri de aynı yolu izleyerek nuc.tractus solitarii’nin pars inferior
bölümüne ulaşır (Hem cavitas tympani, yutak, göğüs ve karın içi
organların mukozası; Hem de sinus caroticus ve glomus caroticum’
daki reseptörlerden gelen impulslar).
N.VAGUS - DUYSAL ÇEKİRDEKLER
Duysal
Çekirdekler
Nuc.salivatorius inf.
Nuc.ambiguus
Nuc.trac.solitariiSVA
Nuc.tractus
solitarii- GVA
Pons
Nuc.tractus solitarii /
SVA, GVA - Çekirdek
Nuc.spinalis n.trigemini
GSA - Çekirdek
Pons
For.jugulare
N.tympanicus
Bulbus
Gang.inferius
Gang.
superius
Nuc.tractus solitarii
Nuc.spinalis
n.trigemini
Nuc.spinalis
nervi trigemini
 Nuc.spinalis nervi trigemini : Pons + Bulbus + Medulla spinalis’e
kadar kolon şeklinde uzanan bir dizi çekirdektir.
 Bu çekirdek normal de N.trigeminus’a (CN-V) aittir. Ancak CN-X ile
önce gang.sup.’a gelen GSA lifleri daha sonra bu çekirdeğe ulaşır.
 GSA lifleri, fossa cranii posterior dura’sı, retroauricular ve dış kulak
yolu derisinden küçük bir alanın genel duyusunu iletir.
N.VAGUS – PERİFERİK GANGLİONLARI
 Ganglion superius ve ganglion inferius adında 2 tane periferik
ganglionu vardır.
 Ganglion inferius‘da yer alan nöronların merkezi uzantıları
 SVA liflerini nuc.tractus solitarii’nin pars superior bölümüne
taşırken,
 GVA liflerini ise nuc.tractus solitarii’nin pars inferior bölümüne
taşımaktadır.
 Ganglion superius’da yer alan nöronların merkezi uzantıları
 GSA liflerini nuc.spinalis nervi trigemini’ye taşımaktadır.
N.VAGUS PERİFERİK DALLARI
R.auricularis
 1- R.meningeus –
Plexus
Gang.superius’dan çıkıp,
pharyngeus
Gang. inferius
for.jugulare yoluyla yeniden
R.pharyngeus
N.laryngeus
N.vagus
kraniuma girer, fossa cranii
N.laryngeus sup.
superior
post.da dura mater’in genel
(R.internus)
N.laryngeus sup.
duyusunu (GSA) sağlar.
(R.externus)
A.subclavia
N.laryngeus inferior  2- R.auricularis (Arnold) –
dextra
Gang.superius’dan çıkar,
Arcus
N.laryngeus
canaliculi mastoidei’ye girer,
aortae
recurrens
fissura tympnomastoidea’
dan dışarı çıkıp; Kulak arka
yüzü ve dış kulak yolundaki
küçük bir deri bölümünün
genel duyusu (GSA) sağlar.
 3- R.pharyngeus – Yumuşak damak ve yutak kaslarının motor
(SVE) innervasyonunu sağlayan temel daldır. IV. ve VI.faringeal
arkusdan gelişen kasları innerve eder (M.levator veli palatini,
M.uvulae, M.palatopharyngeus, M.salpingopharyngeus ve
Mm.constrictor pharyngei). Ayrıca Plex.pharyngealis’e gang.inferius’
dan gelen duysal lifleri (GVA) taşıyan periferik dallar da katılır; Bu
dallar pharynx mukozasının innervasyonunu sağlar.
R.meningeus
Gang. superius
N.VAGUS PERİFERİK DALLARI
N.vagus dexter
Membrana
thyroidea
Gang.inferius
N.laryngeus sup.
R.internus
R.externus
N.vagus sinister
M.cricothyroideus
N.laryngeus
recurrens dexter
N.laryngeus
recurrens sin.
Trachea
A.subclavia
Manubrium sterni
A.subclavia
Lig.arteriosum
Arcus aortae
A.pulmonalis
A.pulmonalis
dextra
Oesophagus
4- N.laryngeus superior –
Hyoid kemiğin cornu majusu
seviyesinde 2 dala ayrılır :
a) R.internus ; Gang.inferius
kökenli (GVA) lifleri taşır,
membrana thyroideayı delerek
larynx iç yüzüne ulaşır ve plica
vocalis üstündeki mukozayı
duyulandırır.
b) R.externus ; SVE kökenli
lifleri taşır, m.cons.pharyngis
inf. ve m.cricothyroideusu
innerve eder.
 5- N.laryngeus recurrens – Solda thorax içinde n.vagustan ayrılıp,
arcus aortae’nın arkasından dolanırken; Sağda boyunda CN-X’dan
ayrılıp, a.subclavia arkasından geçer. Trachea ile oesophagus
arasında yukarıya ilerler. Tiroid bezi loblarının alt uçları seviyesinde
a.thyroidea inf. ile çaprazı klinik açıdan önemlidir. Daha sonra
m.cons.pharyngis inf. delip, larynx’e girer. Tüm larynx kaslarını ve
plica vocalis altında kalan mukozayı innerve eder. N.laryngeus inf.,
Rr.tracheales, Rr.oesophagei, Rr.pharyngei adlı dalları vardır.
N.LARYNGEUS SUP. ve RECURRENS’in SEYRİ
N.vagus
N.vagus
N.laryngeus sup.
R.internus
A. thyroidea
superior
Gl.parathyroidea
superior
R. externus
M.cricothyroideus
Gl.parathyroidea
inferior
A. thyroidea
inferior
N.laryngeus inf.
A.subclavia
dextra
Truncus
thyrocervicalis
A.subclavia
sinistra
ARKADAN
N.laryngeus
recurrens dexter
N.laryngeus
recurrens sinister
Arcus aortae
N.laryngeus
recurrens sinister
ÖNDEN
N.VAGUS – PERİFERİK DALLARI
M.cricothyroideus
N.laryngeus inf.
A.subclavia dex.
Truncus
brachicephalicus
Rr.cardiaci
cervicales
R.pharyngeus
N.laryngeus sup.
R.internus
R.externus
N.vagus
N.laryngeus inf.
Arcus aortae
N.laryngeus
recurrens
N.vagus
Rr.pharyngei
N.laryngeus sup.
R.internus
M.cricothyroideus
R.externus
 6 - Rr.cardiaci cervicales superiores ve inferiores – Boyun
seviyesinde çıkan ve Plexus cardiacus’a katılan n.vagus dallarıdır.
N.VAGUS – THORAX SEYRİ
N.vagus
N.phrenicus
Plexus cardiacus
 Rr.cardiaci cervicales superiores ve inferiores – Boyunda
n.vagus’tan çıkar ve thorax’a girerek plexus cardiacus’a katılırlar.
N.VAGUS – THORAX SEYRİ
Nn.cardiaci cervicales
N.laryngeus recurrens sinister
N.vagus dexter
N.vagus sinister
Lig.arteriosum
Plexus pulmonalis anterior
Plexus pulmonalis posterior
Truncus sympathicus
Plexus oesophageus
 Rr.cardiaci thoracici, Rr.bronchiales, Rr.oesophageales – Bu
dallar plex.cardiacus, plex.pulmonalis ve plex.oesophageus’u yapar.
N.VAGUS – THORAX ve ABDOMEN SEYRİ
 N.vagus, thorax’daki seyrinde
verdiği GVE ve GVA dallar ile
plexusları oluşturur.
N.vagus sinister
 Sol n.vagus, özofagusun solun
dan-ön yüzüne doğru döner ve
truncus vagalis ant.’u yapar;
Sağ n.vagus ise özofagusun
sağ kenarından-arka yüzüne
doğru döner ve truncus vagalis
Ön laterjet
post.’u yapar.
siniri
 Her iki truncus vagalis, hiatus
Truncus vagalis ant.
oesophageus’dan geçip karın
Gaster
boşluğuna girer. Soldaki, mide
ön yüzüne (Rr.gastrici ant.);
Sağdaki ise midenin arka yüzü
ne (Rr.gastrici post.) dağılır.
 Abdomende plex.hepatici,
plex.ceoliacus, plex.renalis ve
plex.mesentericus sup.’a giden
dallar verir.
Oesophageus
N.vagus dexter
Plexus
Oesophageus
Truncus vagalis
posterior
Arkja laterjet siniri
r.auricularis
Gang.superius
r.meningeus
Gang.inferius
n.vagus
n.laryngeus
recurrens
rr.pharyngeales
n.laryngeus superior
rr.cardiaci cervicales superficiales
rr.cardiaci cervicales profundus
rr.cardiaci thoracici
rr.bronchiales
Truncus vagalis post.
Truncus vagalis ant.
N.VAGUS -
ÇIKIŞ VE SEYRİ
N.ACCESSORIUS - CN XI
(Eklenti siniri)
LİFLERİ :
N.glossopharyngeus
SVE
N.vagus
N.accessorius
(Radix cranialis)
(Radix spinalis)
 Motor (SVE) bir sinir olup, lifleri 2 ayrı yerden kaynaklanır.
 Bulbus kökenli lifler Pars vagalis (Radix cranialis)
 Medulla spinalis’in üst kısmından köken alan lifler Pars
spinalis (Radix spinalis) adını alır.
N.ACCESSORIUS (Eklenti Siniri) CN-XI
For.jugulare
N.vagus
Fibrae corticonucleares
R.internus (N.vagusa katılımı)
Nuc.ambiguus
For.magnum
Nuc.spinalis nervi
accessorii
Radix
cranialis
Radix
spinalis
R.externus
(N.accessorius)
M.sternocleidomastoideus
M.trapezius
 Spinal kökler : Medulla spinalis’in ilk 5 servikal segmentinden
orijin alan lifler, sulcus posterolateralis yakınından çıkar.
 Yukarıya yönelir, for.magnum’dan geçip, cranium’a girer ve
dışyana doğru dönerek for.jugulare’ye doğru uzanır.
 Kranial kökler : Nuc.ambiguus orijinli (4-5 tane) olup; bulbus’u,
sulcus retroolivaris’ten terk eder ve dışyana-for.jugulare’ye uzanır.
 Burada her iki kök birleşir ve truncus nn.accessorii’yi oluşturur.
N.ACCESSORIUS (Eklenti Siniri) CN-XI
For.jugulare
N.vagus (CN-X)
Kranial köklerin ayrılımı
ve R.internus olarak
N.vagus’a katılımı
N.accessorius
Pons
Medulla oblongata
Radix cranialis
Radix spinalis
For.magnum
Medulla spinalis (C1-C5)
M.trapezius
M.sternocleidomastoideus
 Truncus nn.accessorii, for.jugulare’den çıkınca kranial kökleri
r.internus şeklinde n.vagus’a katılır.
 Palatum molle,pharynx ve larynx kaslarına CN-X ile birlikte gider.
 Spinal kökleri ise r.externus şeklinde gerçek n.accessorius olarak
aşağı ve arka-dış tarafa doğru yönelir; v.jugularis interna ile yakın
komşuluk yaparak seyreder.
 Boyunda proc.styloideus, m.stylohyoideus ve m.digastricus-venter
post.’un derininden geçer, M.scm ve M.trapezius’u innerve eder.
N.ACCESSORIUS (Eklenti Siniri) CN-XI
V.jugularis interna
A.carotis interna
N.accessorius CN-XI
M.sternocleidomastoideus
M.trapezius
N.ACCESSORIUS – MOTOR ÇEKİRDEK (SVE)
PONS
BULBUS
Nuc.ambiguus
(Alt bölümü)
Nuc.nervi
accessorii
MEDULLA
SPINALIS
 N.accessorius’un 2 motor çekirdeği var.
 1- Nuc.nervi accessorii -Nuc.spinalis:
Medulla spinalisin üst 5 segmenti içinde
cornu anterius’un dışyan tarafında
columna grisea anteriorda yer alır.
 SVE karakterli bir çekirdektir.
 Embriyolojik dönemde, nuc.ambiguus’
un aşağıya doğru kayması sonucu bu
çekirdeklerin oluştuğu kabul edilir.
 2- Nuc. ambiguus : Medulla oblongata’
nın tegmentum bölümünde yer alan bu
çekirdek, CN- IX, X ve XI ‘in ortak
çekirdeğidir.
 Bu çekirdeğin alt bölümü
n.accessorius’a aitmiş gibi olsa da
gerçekte n.vagus’a aittir.
N.accessorius
N.ACCESSORIUS (Eklenti Siniri) CN-XI
N.hypoglossus (CN-XII)
N.accessorius (CN-XI)
(CN-V)
Bulbus
Radix cranialis
CN-XI)
Pars vagalis
Dil intrinsek
kasları
Radix spinalis
(CN-XI)
(N.vagus’a
katılır)
Pars
spinalis
Medulla
spinalis
M.styloglossus
M.genioglossus
M.geniohyoideus
M.hyoglossus
Os hyoideum
M.trapezius
M.thyrohyoideus
M.sternohyoideus
M.sternothyroideus
M.scm
M.omohyoideus
Ansa
cervicalis
N.HYPOGLOSSUS CN XII (Dilaltı siniri)
N.hypoglossus
Nuc.nervi
hypoglossi
For.magnum
N.hypoglossus
BULBUS
Canalis nervi
hypoglossi
N.spinalis (C1)
 Motor (GSE) bir sinir olup, lifler 10-15 kök olarak sulcus
preolivaris’den (sulcus anterolateralis) bulbus’u terk ederler.
 2 demet şeklinde toplanan lifler a.vertebralis arkasında olarak
canalis n.hypoglossi yoluyla tek bir sinir olarak cranium’dan çıkar.
 Çekirdek : Medulla oblongata’nın tegmentum bölümünün orta çizgi
yakınlarında ve derinliklerinde yer alan nuc.nervi hypoglossi’dir.
N.HYPOGLOSSUS ÇEKİRDEĞİ
MOTOR
Nuc.salivatorius inf.
Nuc.nervi
hypoglossi
Nuc. dorsalis
nervi vagi
Nuc.ambiguus
(Orta bölümü)
Nuc.nervi
accessorii
N.HYPOGLOSSUS - SEYRİ
M.digastricus (venter post.)
M.mylohyoideus
 Boyunda v.jugularis int. ile
a.carotis int. arasında,
m.digastricus (venter
post.)’ un derininde
seyreder.
 Aşağıya doğru ilerler ve
a.occipitalis’in arkasından
dolanıp öne doğru uzanır.
N.vagus
M.hyoglossus  Trigonum caroticum’a girer
radix sup. (r.descendens
V.jugularis int.
Os hyoideum
nervi hypoglossi) ve
N.hypoglossus
CN-XII R.descendens
r.thyrohyoideus ’u verir.
A.carotis int.
 Daha sonra bir kavis yapar, m.digastricus ara tendonunun derininden
yukarı doğru ilerleyerek trigonum submandibulare’ye girer.
 M.hyoglossus ile m.mylohyoideus arasında öne-yukarı uzanarak dil
kökünden dil ucuna kadar ilerler ve dil kaslarını (m.palatoglossus
hariç) innerve eder.
N.HYPOGLOSSUS - SEYRİ ve DALLARI
N.glossopharyngeus
Chorda tympani (CN-VII)
N.lingualis (V3)
N.hypoglossus
M.stylohyoideus
A.occipitalis
M.hyoglossus
V.jugularis int.
N.hypoglossus
A.occipitalis
Rr.linguales
M.hyoglossus
V.profunda linguae
R.scm
A.carotis externa
V.dorsalis linguae
A.lingualis
M.digastricus
(Venter post.)
A.carotis communis
V.jugularis interna
R.sternocleidomastoidei
N.HYPOGLOSSUS - SEYRİ ve DALLARI
N.hypoglossus
R.thyrohyideus
M.thyrohyoideus
M.omohyoideus
(Venter superior)
Ansa cervicalis (Radix superior)
M.sternohyoideus
M.sternothyroideus
C1 spinal sinir
C2 spinal sinir
C3 spinal sinir
Ansa cervicalis (Radix inferior)
M.omohyoideus
(Venter inferior)
 1- R.throhyoideus – C1’den gelen dal olup, m.throhyoideus’u
innerve eder.
 2- Radix sup. (r.descendens nn. hypoglossi) – Gerçek CN-XII
dalı değildir. C1-2? kaynaklı olup, ansa cervicalis oluşumuna katılır.
N.HYPOGLOSSUS - SEYRİ ve DALLARI
Dilin intrensek kasları :
M.longitudinalis superior linguae
M.transversus linguae
M.verticalis linguae
M.longitudinalis inferior linguae
N.hypoglossus
Nuc.nervi hypoglossi
M.styloglossus
Rr.linguales
C1,2,3 Rami ventrales
Gang.cervicale superius
M.genioglossus
M.geniohyoideus
M.hyoglossus
M.thyrohyoideus
M.omohyoideus (venter sup.)
Ansa cervicalis (Radix superior)
Ansa cervicalis (Radix inferior)
Ansa cervicalis
M.sternohyoideus
M.sternothyroideus
 3- Rr.linguales – Dilin intrensek kasları ile ekstrensek kaslarını
(m.palatoglossus hariç) innerve eden gerçek CN - XII’dir.
ANSA CERVICALIS OLUŞUMU
N.hypoglossus
R.geniohyoideus (C1)
C1 spinal sinir lifi
C1 spinal sinir
C2 spinal sinir
M.geniohyoideus
R.thyrohyoideus (C1)
M.thyrohyoideus
Ansa cervicalis
(Radix superior)
C3 spinal sinir
Ansa cervicalis
(Radix inferior)
N.HYPOGLOSSUS DAĞILIMI
Medulla
oblongata
Dilin intrinsek
kasları
Canalis hypoglossi
N.hypoglossus
(CN-XII)
Dilin extrinsek
kasları
KRANİYAL SİNİRLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ
Spinal sinirlerlerden farklı olarak düzensiz çıkış düzeyleri
Kafatasını farklı delik ya da kanallardan terk etmesi
Farklı işlevsel lif komponentlerinin olması
CN IV dışında hepsi ön yüzden çıkar
CN VIII kafatasını terk etmez
Motor çekirdeklerin periferik uzantıları (CN-IV
dışında) aynı taraf yapılarına ulaşır
Duysal ganglionları çıkış yerlerine yakın ya da uzak olabilir
Motor çekirdekleri, ikisi hariç (VII ve XII) her iki korteksten innerve olur
4 kranial sinirin (CN III-VII-IX-X) parasempatik özellikleri vardır.
CN V-VII-IX-X , brankial arkus taslaklarından gelişen kasları innerve eder
BAŞARILAR …