İletişim Nedir?

İLETİŞİM
Hazırlayan: FATİH AKBAŞ
İletişim Nedir?
“Communicare (bölüşmek)”
fiilinden gelmektedir.
iletişim; bilgi fikir davranış gibi kapsamın
bireyler ya da gruplar arasında bölüşülmesini
sağlamak için yapılan çabalar olarak
tanımlanabilir.
Bu terimi “haberleşme olarak çevirmek
anlamını daraltmaktır(Bursalıoğlu,
2002:113).
iletişim, istenen sonuçları başarmak ve
davranışları etkilemek amacıyla insanlar
arasıda sözlü ya da sözlü olmayan diğer
araçlarla anlayış sağlamaktır. Anlamları
ortak kılma süreci olarak da ifade edilebilir.
Örgütlerde iletişimin iki amacı vardır.
İlki örgütün amaçlarını gerçekleştirmede
aracı olmaktır. İkincisi ise örgüt üyeleri
iletişim yoluyla örgütsel planları istekli ve
şevkli bir biçimde başarmak için
canlandırılırlar (Can, 2002: 270).
Bir mesaj alışverişi olarak da
tanımlanabilen iletişim süreci hemen hemen
tüm örgütlerde her zaman var olan, çok
önemli ve dinamik bir süreçtir. Bu süreç
olmadan örgütlerin var olması düşünülemez.
Bunun sonucu ise gecikme, performans
düşüklüğü, zarar ve kayıplar vb. şekilde
kendini gösterebilir (Balçık, 1997: 192).
Diğer bir tanıma göre: geniş anlamda
iletişim süreci insan davranışını değiştirmek,
örgütte bir iletişim ağı kurmak, kişiler ve
gruplar arası ilişkileri geliştirmek, yetkinin
görevlerini gerçekleştirmek ve etkili bir
eşgüdüm sağlamak amacıyla kullanılır.
Karar yönetim açısından ne kadar önem
taşıyorsa, iletişim de örgüt açısından o kadar
önemlidir.
Bir örgüt ortamı içinde, formal ve
informal olmak üzere iki tip iletişim işler.
Formal iletişim hiyerarşideki basamaklar ve
makamlar arasında enformasyon ve
kararların çift yollu akımıdır.
İnformal iletişim ise kişiler ve gruplar arası
ilişkilerden meydana gelir, üyelerin örgüte
karşı tutumlarını gösterir.
Formal iletişim sistemi ne kadar bozuk
olursa, informal iletişim ve söylentiler o
derece artar. (Bursalıoğlu, 2002: 110, 111).
İletişimin Örgütlerdeki Rolü
Bir yönetici, çok iyi bir plan yapabilir
veya isabetli kararlar alabilir ancak bunlar
uygulamaya aktarılmadığı sürece
anlamsızdır. Uygulamaya aktarmanın ilk
koşulu ise iletişimdir.

Öte yandan, amaçlara ulaşabilmek için
örgütlerde liderliğin uygulanması,
çalışanların motivasyonu, kararların
alınması, çabaların uyumlaştırılması ve
faaliyetlerin denetlenmesi gerekir. Bunların
her biri bireyler arası etkileşimi dolayısıyla
etkin bir iletişimi gerekli kılar.
İLETİŞİM SÜRECİ
TECRÜBE ALANI
ÖRGÜTSEL İLETİŞİM
BİÇİMLERİ
Örgütsel İletişim Biçimleri
A.Dikey iletişim
Yukarıdan Aşağıya Doğru İletişim: Üstler,
belirlenen amaçlar doğrultusunda çeşitli konulara
ilişkin olarak oluşturdukları kararları emir ve
direktifler şeklinde yukarıdan aşağıya iletilirler
(Şimşek, 1997:200). Yukarıdan aşağıya doğru
iletişim çeşitli şeklerde gerçekleşir.
Bunlar(Gürgen, 1997, 67);

Yukarıdan Aşağıya Doğru İletişim Türleri
I. İş Emirleri
II. Emirlerin Gerekçeleri
III. Örgüt Prosedürleri ve Politikaları
IV.Örgüt Amaçları
V.Performans Değerlendirmesi
Aşağıdan Yukarıya Doğru İletişim
İşgörenlerin kendilerine verilen emir ve
direktiflerin sonuçlarını çeşitli dilek ve isteklerini,
yakınma ve önerilerini yukarıya ilettikleri iletişim
biçimidir(Can, 2002: 279).
İletişim süreci açısından bakıldığında
aşağıdan yukarıya doğru iletişim, yöneticiler
tarafından iletilen mesajlara işgörenlerin bir
tepkisi, yani geri bildirim olarak değerlendirilebilir.

Bu nedenle bir örgütte, aşağıdan yukarıya doğru
iletişimin sağlıklı bir şekilde işlemesi, etkin bir
yönetimin gerçekleştirilmesi açısından son derece
önemlidir(Gürgen, 1997: 67).
Ancak bu tür iletişimin gerçekleşmesini
engelleyen birçok etmen söz konusudur.
Bu etmenler şöyle sıralanabilir(Can, 2002:
279):
1.
2.
3.
4.
5.
Fiziksel Uzaklık ya da Erişmezlik
Her Kademede Bilgilerin Etkiye Uğraması
Amirin Davranışı
Astın Aşağıya Saygınlığı
Gelenekler
Eğer bir örgütte insana önem vermeyen,
işgörenlerin önerilerini önemsemeyen, klasik
yönetim anlayışı egemense işgörenler,
yöneticilerin emir ve talimatlarını benimseme
değil de itaat yoluna uyuyorlarsa, bu örgütte
aşağıdan yukarıya doğru iletişim etkili bir
şekilde işlemez.
Yönetimin; işgörenlerin, işleriyle,
yöneticileriyle ve örgütleriyle ilgili konuları
bir şekilde birbirleriyle paylaşma gereksinimi
içinde olduklarını bilmeleri gerekir.
Eğer yönetim bu duyguları biçimsel
iletişim kanalları aracılığıyla iletebileceği bir
iletişim sistemi kurmazsa, bu duygular
biçimsel olmayan kanallar aracılığıyla
söylenti ve dedikodu biçiminde kendini ifade
edecektir.
Aşağıdan yukarıya doğru iletişimin iş
görenler açısından sağladığı en büyük yarar,
onların temel kişisel gereksinimlerinin
giderilmesini sağlamaktır.
Ayrıca örgüt içinde fikirlerin sorulması,
işgörenlerin morallerinin yükselmesine ve
örgütün amaçlarının benimsemelerine yol
açar.

Aşağıdan yukarıya iletişimin yol açtığı
“katılmalı karar alma” ve “katılmalı
yönetim” ile örgütler daha demokratik
sistemlere dönüşme şansı
yakalayabilirler(Gürgen, 1997: 69).
Aşağıdan yukarıya doğru iletişim
biçimsel kanallar aracılığıyla çok çeşitli
şekillerde gerçekleşebilir. Bunlar(Gürgen,
1997: 70,71):
A.Verilen Görevlere İlişkin Durum Raporları
B.Karar Almada ya da Sorun Çözmede
Yardım İstekleri
C. Örgüt Geliştirmeyle İlgili Öneriler
Yatay İletişim
Aynı hiyerarşik düzeyde bulunan
yönetici ve fonksiyonel bölümlerin arasında
ortaya çıkan sorunların çözümlenmesi,
eşgüdümün sağlanması veya örgütsel işleyişin
hızlandırılması gibi amaçlarla ve belli bir
şekil şartına bağlı olmadan yürütülen ve çoğu
kez sözlü olarak gerçekleşen bir iletişim
tarzıdır. Sorunları üst kademeye taşımadan,
yerinde hızlı ve karşılıklı güvene dayalı
olarak yürütülen bir iletişim biçimidir(Can,
2002: 280).
Klasik örgüt kuramcıları, denetimin
kolaylığı ve otorite birliğini sağlamak
amacıyla dikey iletişim kanallarını
benimsemişlerdir. Bununla birlikte örgüt
içinde dikey iletişimin her zaman verimli ve
etkin çalışmadığını yine kendileri kabul
etmişlerdir.

Örgütlerde yatay iletişimin en önemli işlevi,
aynı düzeyde çeşitli işlevleri yüklenmiş
birimleri zaman zaman bir araya getirerek,
örgüt için son derece gerekli olan
eşgüdümün sağlanmasına yardımcı
olmaktadır. Bir örgütte yatay iletişim
aksadığında, yönetimin eşgüdüm işlevi de
aksar.
Günümüz rekabetçi dünyasında,
birimler arasında kurulan yatay iletişim,
amaç ve işbirliğini sağlamada daha etkili ve
verimli sonuçlar doğurmaktadır.
Yatay iletişimin sağlıklı bir şekilde
çalışabilmesi için üst düzeydeki yöneticilerin
alınan kararlardan ve girişilen eylemlerden
bilgili kılınması gerekmektedir(Gürgen, 1997:
74, 75)
Çapraz iletişim
Hem fonksiyonel örgütlenme biçimi hem
de çağdaş örgütlenmenin doğal bir sonucu
olmaktadır. Çapraz iletişim, herhangi bir
bölüm yöneticisinin kendi bölümünün
fonksiyon alanına giren konularda diğer
bölümün astlarıyla bilgi alışverişi yapmasıdır.
GRUPSAL İLETİŞİM
MODELLERİ
Grupsal İletişim Modelleri
Merkezi Model
Modelde grubun bütün üyeleri merkezi
durumundaki yetkili ile bilgi alışverişinde
bulunmalarına karşılık kendi aralarında herhangi
bir iletişimde bulunmamaktadırlar. Daha çok
mekanik örgüt olarak kabul edilen itfaiye, polis,
ordu kuruluşlarının iletişim tarzlarına uygunluk
gösterir.
Modelin merkezileşme derecesi çok yüksek,
iletişim kanal çok az, önderlik tatmini çok yüksek,
grup tatmini çok azdır. İletişimin hızı ve doğruluk
derecesi çok yüksektir (Şimşek, 1997:202).
Sorun çözmede hız, gönderilen mesaj
sayısında fazlalık ve elverdiği ölçüde az hata
isteniyorsa merkezi model seçilmelidir.
Birçok yönleriyle en az verimli olan serbest ve
daire modelidir. Buna karşılık bu modeller
üyelerine en yüksek tatmini sağlarlar.
Yaratıcılığa ve yeni fikirlere en açık olanı
serbest modeldir. Buna karşılık yeni ve yaratıcı
fikirlerin ortaya çıkması merkezi modelde en
kısıtlıdır, çünkü ortada bulunan amir, grubun
mevcut durumda verimli olduğuna ve yeni
fikirlerin karmaşıklık getireceğine inanır (Can,
2002; 276)
İletişimi Etkileyen Etmenler
Bu etmenleri 3 grup altında toplamak
mümkündür (Can, 2002:282):
1.Teknik Engeller
a. Zamanlama
b. Aşırı Bilgi Yükleme
c. Gürültü
d. Kültürel Farklılıklar
2. Dil Güçlükleri
a. Seçilen Sözcük b. Semantik
3. Psikolojik Güçlükler:
İletişimi Geliştirme Yöntemleri






Geribildirim
Alıcının Dünyasına Karşı Duyarlılık
Etkili Dinleme
Sözle Anlatımın Yanında Eylemle
Açıklama
Yeterince Tekrarlama
Uyuşmalık Yöntemi