Belgeleme ve Raporlama Yoluyla Türkiye`de Ayrımcılıkla Mücadele

Sivil toplum kuruluşlarının ve
sendikaların ayrımcılıkla mücadeledeki
rolü
Burcu Yeşiladalı
burcuy@bilgi.edu.tr
İstanbul Bilgi Üniversitesi İnsan Hakları
Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi
8 Haziran 2010, Ankara
Belgeleme ve Raporlama Yoluyla
Türkiye’de Ayrımcılıkla Mücadele
Projesi
Amaç
 Türkiye'de süregelen ayrımcı mevzuat ve
uygulamaların ortaya çıkarılmasına
katkıda bulunmak,
 Türkiye’de ayrımcılıkla mücadele yönünde
çalışan mekanizmaları güçlendirmek.
Belgeleme ve Raporlama Yoluyla
Türkiye’de Ayrımcılıkla Mücadele
Projesi
Hedef
 Irk veya etnik köken, din veya inanç,
engellilik, cinsel yönelim temelli ayrımcılık
meselesini ele alan, bu alanda çalışmalar
yapan sivil toplum kuruluşlarının ve
sendikaların ayrımcılıkla mücadelede
oynadıkları rolü güçlendirmek.
Belgeleme ve Raporlama Yoluyla
Türkiye’de Ayrımcılıkla Mücadele
Projesi
Projenin bileşenleri:
 Haritalama
 Eğitim
 İzleme ve raporlama
Proje hakkında:
http://insanhaklarimerkezi.bilgi.edu.tr/source/221_sub5.asp
Haritalama çalışması
Sevinç Eryılmaz Dilek ve Ulaş Karan tarafından
yürütüldü.
Amaç
 Ayrımcılık ile mücadele eden veya bu konular
üzerinde çalışan belli başlı sivil toplum
kuruluşları, sivil girişimler ve sendikaların
haritasının çıkarılması,
 Bu kurumların profili, alandaki uzmanlıklarının,
ayrımcılıkla mücadelede karşılaştıkları
güçlüklerin, izleme ve belgelemeye yönelik
eğitim ihtiyaçlarının tanımlanması,
 İletişim ağlarının tanımlanması.
Haritalama çalışması
Yöntem
 Anket formları,
 Analitik değerlendirme,
 Veri tabanı.
Sonuç
 Anket çalışması 56 kurumun katılımıyla
sonuçlandı. Rapor ve kurum listesi
http://insanhaklarimerkezi.bilgi.edu.tr/pages/activity_
full.asp?id=113 adresinde yayınlanıyor.

Rapor revize ediliyor.
Çalışmaya katılan kurumun türü
16
Sendika
STK, sivil girişim
40
Toplam katılan kurum: 56
STK’ların ele aldığı mesele
İnsan hakları; 12
Irk/etnik köken,
din/inanç; 17
Cinsel yönelim; 2
Engellilik; 9
Toplam: 40
Ortak çalışmalar yürütüyor mu?
Hayır; 3
Evet; 52


Toplam yanıt veren: 55
Hak temelli çalışan insan hakları örgütleri ile diğer alanlarda çalışan
STK’lar arasında işbirliği zayıf
Engellilik ve cinsel yönelim temelinde çalışan STK’lar arasındaki
işbirliği kuvvetli
İşbirliğinde yaşanan zorluklar






Siyasi görüş ayrılıkları
Ortak dil ve anlayış eksiklikleri
Sürekli erişilebilecek bir yetkilinin
bulunamaması, kurumu temsil eden kişinin sık
sık değişmesi
Maddi zorluklar
İş yükünün asimetrik dağılımı
İnsan hakları alanında çalışan STK’ların LGBTT
bireylerin hakları konusunda homofobik
davranabilmeleri
İşbirliği deneyiminin olumlu
sonuçları
Çalıştıkları konu hakkında farklı bir
yaklaşım elde edilmesi
 Ortak çalışma kültürünün oluşması
 Ortak dil yaratma fırsatı
 Daha geniş kitlelere ulaşılması
 Kaynak ve uzmanların etkin kullanımı
 Uzun vadeli işbirlikleri için fırsat

Devlet tarafından alınan maddi/
ayni destek
Alıyor; 3
Almıyor; 50

Toplam yanıt veren: 53
Devlet finansmanı bağımsızlığı ve etkinliklerde devlete
karşı kullanılan eleştirel dili tehlikeye atacak bir unsur
olarak algılanıyor.
Özel sektör veya uluslararası
kuruluşlardan destek
Alıyor; 24
Almıyor; 29
Toplam yanıt veren: 53


Alınan finansal desteğin büyük bölümü proje temelli
2821 sayılı Sendikalar Kanununun 40. maddesi gereği
sendikalar belli bazı kurumlardan bağış alamamaktadır.
Kaynak yetersizliği etkinliklerin
kapsamını kısıtlıyor mu?
Kısıtlamıyor; 6
Kısıtlıyor; 49
Toplam yanıt veren: 55
Uluslararası düzeyde çalışması var
mı?
Yok; 12
Var; 41
Toplam yanıt veren: 53
Ayrımcılık yasağı temel çalışma
alanı mı?
Hiçbiri; 3
Temel çalışma
alanı; 10
Çalışmaların bir
parçası; 43
Toplam yanıt veren: 53
Ayrımcılıkla ilgili çalışma yürütmüş
mü?
Yürütmemiş; 19
Yürütmüş; 34
Toplam yanıt veren: 53
Ayrımcılıkla ilgili yürütülen
faaliyetlerin sınıflandırması









Farkındalık yaratma faaliyetleri
Yasal düzenlemeler ile ilgili çalışmalar
Hak arama mücadelesi, mağdurlara idari ve
yargısal destek sağlama
Kamuoyu oluşturma
Lobicilik, savunuculuk
Araştırma, anket düzenleme
İmza kampanyaları
İzleme, veri toplama, belgeleme ve raporlama
Sanatsal ve kültürel çalışmalar
Çalışmalara örnek


“Özür dileriz sokağa çıktık”
Kaynak http://www.radikal.com.tr
Toplumsal Haklar ve
Araştırmalar Derneği’nin
Metrobüs duraklarının
engellilerin kullanımına
uygun hale getirmesi için
açtığı dava
Özürlüler Vakfı’nın
Mecidiyeköy Metrobüs
durağındaki eylemi
(Aralık 2009)
Çalışmalara örnek

Dezenformasyon
Üreterek Eşcinselleri
Damgalamaktan
Vazgeçin!
“Dezenformasyon Üreterek
Eşcinselleri Damgalamaktan
Vazgeçin!”
Kaynak http://www.kaosgl.org

Kaos GL’nin Kadın ve
Aileden Sorumlu Devlet
Bakanı Selma Aliye
Kavaf’ı “eşcinselliğin bir
hastalık olduğu ve
eşcinsellerin tedavi
edilmesi gerektiği”
yönündeki sözleri
nedeniyle protestosu
(Nisan 2010)
Çalışmalara örnek

Kaynak http://www.turkyahudileri.com
Beyoğlu Musevi
Hahamhane Vakfı
tarafından yürütülen “Türk
Yahudi Toplumu ve
Yahudi Kültürünü Tanıtma
Projesi” kapsamında
gerçekleştirilen “Farklı
Kimliklere ve Yahudiliğe
Bakış Algı Araştırması”
(Eylül 2009)
Çalışmalara örnek

Birleşmiş Milletler’in
Ekonomik,Sosyal ve
Kültürel Haklar
Komitesi’ne sunulan
gölge rapor
Kaynak http://www2.ohchr.org/english/bodies/cescr/cescrwg44.htm
Çalışmalarla hedef alınan gruplar
Öğretmenler
5%
Aktivistler
10%
Kadın, genç,
çocuk, öğrenci
11%
Dezavantajlı
gruplar
11%
Araştırmacılar
12%
Genel kamuoyu
22%
Gazeteci
16%
Politikacı ve
kamu görevlileri
13%
Bireylerden şikayet başvurusu
alıyor mu?
Hayır; 17
Evet; 36
Toplam yanıt veren: 53

Kurumsallaşmış başvuru mekanizmaları yok
Bireyler adına adli veya idari yargı
organlarına başvuruyor mu?
Evet; 23
Hayır; 28
Toplam yanıt veren: 51
Ayrımcılık yasağı konusundaki
hukuksal düzenlemelere hakimiyet
1
Birleşmiş
Milletler
7
10
19
9
1
Çok iyi
6
Avrupa Konseyi
2
8
Avrupa Birliği
11
9
Türkiye
8
12
13
12
İyi
13
13
Az
Orta
Hiç
13
16
3
0
5
10
15
20
Ayrımcılık yasağı konusundaki
yargı kararlarına hakimiyet
1
Birleşmiş
Milletler
6
6
22
12
1
Çok iyi
7
7
Avrupa Konseyi
1
8
Avrupa Birliği
Orta
Az
9
20
11
9
Türkiye
7
5
Hiç
12
15
6
0
İyi
17
13
10
15
20
25
Sonuç I
Ayrımcılıkla mücadelede ağlar vasıtasıyla
hareket etme gerekliliği
 Farklı ayrımcılık temelleri üzerine
farkındalık ve bilinç yetersizliği
 Maddi kaynak yetersizliği
 Proje temelli çalışma problemi
 Ayrımcılık yasağı üzerine sunulan eğitim
programlarının yetersizliği

Sonuç II
Sadece belli bazı çalışma yöntemleri
üzerine yoğunlaşma
 İzleme, belgeleme ve raporlama eksikliği
 Veri toplamaya yönelik şüphe, güvensizlik
 Kamu kesimiyle işbirliğinin yetersizliği
 Toplumun farkındalık düzeyinin yetersizliği
 Mağdurlara sunulan desteği kurumsal
olmaması
 Koalisyonların yetersizliği
