Tarih Boyunca Avrupa`da Savaş ve Barış
advertisement
Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış (II.Bölüm) 1/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış Yazarı : Anja V.Hartmann Beatrice Heuser Çeviren : Onur Atalay Basım Tarihi : Aralık 2006 (1.baskı) Etkileşim Yayınları 2/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış Kitap; - Konusunun uzmanı olan tarihçilerin katkılarıyla hazırlanmıştır. - İki bin yılı aşkın bir zaman dilimi çerçevesinde, Avrupa tarihinde savaş ve barış olgularını incelemekte, Eski Yunandan Varşova Paktına Roma’dan Haçlı seferlerine kadar her dönemde temsil edici nitelikteki savaş ve barışlar mercek altına almaktadır. 3/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölümün Adı : * Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç II.Bölüme Ait Konular : 7. Bizans’ın Savaş ve Barış Kavramı 8. Erken Ortaçağ’da Kolektif Kimlikler, Savaş ve Entegrasyon 9. Ortaçağ’da Savaş 10.Haçlı Seferleri 11.Yüz yıl Savaşlarında Savaş, Barış ve Milli Kimlik 4/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç • Bu bölüm, Batı Roma İmparatorluğunun parçalanmasından, Doğu Roma İmparatorluğunun başkenti Konstantinapolis’in 1453 yılındaki fethin kadar geçen 1000 yıllık zaman dilimini ele almaktadır. • Bu dönemde, insanların manevi meselelere veya ölümden sonraki hayata dair yoğun kaygılara sahip oldukları gözlemlenmektedir. 5/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç • Emperyal yapının dağılması ve batıda yeni siyasi düzenin ortaya çıkmasıyla birlikte Kilisenin önemi artmaya başlamıştır. • 5. Yüzyılın sonuna kadar, İmparatorluğun batı bölümü parçalanmış, doğu yarısı ise merkezi karakterini korumayı başarmıştır. 6/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç • Batıda; Kilise, Roma dilinin, kültürünün ve siyasi kavramlarının muhafaza edildiği bir yer olarak, teolojisini ve yeni gelenleri etkileyen düşünme şeklini geliştirmiştir. • Doğu Roma İmparatorluğu ise kökleri Helenistik geleneğe uzanan kültürü ile başka bir yöne yelken açtı. Şimdi biz buna Bizans İmparatorluğu diyoruz. 7/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç Ortaçağda Savaş • 12. yüzyıla kadar, savaşların önemli bir kısmı savaşçı dalgalarına sebep olan ve genelde bütün kavimleriyle hareket eden göçlerle irtibatlıdır. • Bu göçler Roma İmparatorluğuna doğru akmış ve Roma ile Bizans sınırında kontrolü kaybettikçe, kavimler bu sınırlar üzerinde kendilerine krallıklar ve hükümdarlıklar kurmuşlardır. 8/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç Ortaçağda Savaş • Bu dönemde savaşa esas rengini; hem yağma etmeye hem de yerleşmeye gelen Cermen, Hun, Got ve Slav kabileleri vermiştir. • Bizans İmparatorluğu; Perslerin, Arapların, Peçeneklerin ve Selçuklu Türklerin tehdidi altında yaşamaktadır. 9/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç Ortaçağda Savaş • Araplar da Avrupa’ya hem doğudan hem de güneyden saldırdılar. İspanya’nın büyük kısmını ele geçirdiler. Bunlar Avrupa’ya dışarıdan dayatılan savaşlardı ve düşmanlar Hıristiyanlığın savaşla ilgili teorik sınırlamalarıyla bağlı değillerdi. • Kavimler göçü ile Avrupa’ya yerleşmeye gelen kavimlerin pek çoğu için savaş ekonomik bir meşgale idi. Yağma amacıyla girişilen savaşlar 15. yüzyıla dek sürmüştür. 10/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç Ortaçağda Savaş Türleri 1. Ekonomik bir meşgale olan savaşlar 2. Yağma amacıyla girişilen savaşlar 3. Sömürgeleştirmek zorla Hıristiyan yapmak amaçlı savaşlar 4. Hanedanlıkla ilgili sebeplerden ortaya çıkan savaşlar 5. Papaların ve imparatorların seçim süreçleri nedeniyle çıkan savaşlar 6. Krallıklar ve proto-devletlerin merkezileşmesiyle irtibatlı olan savaşlar 7. Dini nedenle çıkan savaşlar 8. Toprak talepleri nedeniyle çıkan savaşlar 9. Bağımsızlık savaşları 11/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç Ortaçağda Savaş Türleri • Ortaçağ boyunca; savaşlar kural, barışlar istisnadır. • Bu savaşların pek çoğu Araplara karşı değil Hıristiyanların kendi aralarında vuku bulmuştur. • Bu savaşları kışkırtıcılar daima dini bir meşruiyet arayışına girmiş, Tanrının ve hakkın yanlarında olduğunu savunmuşlardır. 12/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç 7. Bizans’ın Savaş ve Barış Kavramı • Doğu Roma İmparatorları, Batı Roma’nın Gotların eline geçmesinden sonra batı kısmının tekrar ihya edilmesini kendilerine görev edinmişlerdir. Yedinci yüzyılın başlarına kadar aktif bir ele geçirme kampanyası gündemde kalmıştır. • Kilise, savaşa ancak kötülüğü önlemede son çare olarak cevaz vermekteydi. Ama yinede her zaman güç kullanılırken; insanlık sevgisinin ve ölçülülüğün de hesaba katılması üzerinde durmaktaydı. 13/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç 7. Bizans’ın Savaş ve Barış Kavramı • Bu teolojik etki İmparator VI. Leo (886-962) tarafından yazılan askeri incelemenin “Tactica” girişinde beyan edilmektedir. • Savaş ancak barışın tekrar tesisi ve korunması için yapılabilir, ülke savunması için ve adalet adına üstlenilirse mazur görülebilir. • Komşu halkları yağmalamak adına yapılan savaşın mazur görülmesi mümkün değildir. 14/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç 7. Bizans’ın Savaş ve Barış Kavramı • Taktica; general adaylarının el kitabıdır ve bu hususta detaylı talimatlar içermektedir. Stratejik planlamayı, askeri teknikleri, silahları, istihbaratı incelemekte, düşmanın karakterini, güçleri ve zayıf noktaları hakkında detaylı gözlemler yapmakta ve hangi düşmana karşı hangi metodu uygulamak gerektiğini anlatmaktadır. • Bizans askeri metinleri; sadece düşmanın özelliklerine değil, kendilerine de ışık tutardı. Böylece kendi algılarını, önyargılarını ve güçlerini ortaya koymuş olurlardı. 15/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç 7. Bizans’ın Savaş ve Barış Kavramı • Bizanslılar sınırlarını taciz eden göçebe kabilelerle mücadelede iki yaklaşım mevcuttur. - Düşmanın düşmanıyla anlaşma yapmak, - Kendi siyasi ve kültürel etki sahalarına çekmeye çalışmak. • İki yaklaşımda bir süreliğine iyi işlemiştir. Özellikle ikinci yaklaşım çokça uygulanmış ve bu sayede; 6. yüzyılda Tzani halkı, 9. yüzyılda Sırplar, Bulgarlar ve Ruslar Hıristiyan olmuşlardır. 16/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç 7. Bizans’ın Savaş ve Barış Kavramı • Seferde; bilim adamları, taktisyenler, mühendisler, muhasebeciler ve ustalara ihtiyaç duyulurdu. Bir kere savaş ihtimali engellenemez bir hal aldı mı, tüm ülkede hazırlıklar başlardı. • Birlik beraberliğe çok önem verilirdi, generallere kardeşleri ve dostları aynı birliğe koymaları tavsiye edilirdi. Böylece savaş esnasında birbirlerini terk etmeyecekler ve aralarındaki sevgi bağından dolayı azimle birbirlerini savunmaya devam edeceklerdir. 17/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç 7. Bizans’ın Savaş ve Barış Kavramı • Orduya paralı asker olarak alınan ama farklı dine mensup savaşçılara ihtiyatla yaklaşılmaktadır. Onlarla sırlar paylaşılmaz, sayısının yerli askerlerin sayısını geçmemesine dikkat edilirdi. • Paralı askerler düşmanla aynı kavimden ise, ülkenin başka bir yerine gitmek zorundaydılar. 18/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç 7. Bizans’ın Savaş ve Barış Kavramı • Savaş esirleri, ganimetle beraber, alkışlar altında ilerleyen zafer alayında sergilenir, böylece imparatorluğun gücü gösterilmiş olurdu. •Savaş esirleri, bir generalin alacağı bilgiler sayesinde savunmasını veya saldırısını daha dakik bir şekilde planlayabileceği, düşmanlarının planı veya kuvvetlerinin sayısı gibi sırların elde edilmesi için bulunmaz bir kaynaktı. • Savaş esirleri, düşman bir ülkeye yapılan bir seferde canlı kalkan olarak kullanılmışlardır. 19/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç 7. Bizans’ın Savaş ve Barış Kavramı • Barış görüşmeleri, generallerin arasında gidip gelen özel temsilcilerle (elçi) başlardı. Elçilere saygılı davranılırdı. Bununla ilgili yerleşmiş bir protokol mevcuttu. • Araplarla müzakerelerin temel konusu esir değişimidir. İki tarafta da eşit sayıda esir değiştirilmesi bir şarttır. • Anlaşmaların imzasında delegelerin nasıl oturtulacağı bile önemli bir meseleydi. Bizanslılar 946yılında Arap Emirleri ile yapılacak müzakere için yuvarlak masa tedarik etmişlerdir. 20/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç 8. Erken Ortaçağ’da Kolektif Kimlikler, Savaş ve Entegrasyon • Erken Ortaçağ’da etnik gruplar temelde, ortak bir mitsel gelenek üzerine inşa olunmaktadır. Efsanevi kökenlerine ve şanlı şanlı tarihlerine dair bu hikayeler grubun kimliğini oluşturmaktadır. • Bu çağda hayat ne romantik nede uyumludur. Kişiler sürekli kendilerini bir savaş hali içinde bulurlar. • Bu çağda yaşayan halklar karşımıza etnik çeşitliliğe sahip göçebe birlikler olarak çıkmaktadır. 21/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç 8. Erken Ortaçağ’da Entegrasyon Kolektif Kimlikler, Savaş ve • Alim Sevilli İsidorus (ölümü 636) “Etymologiae” çalışmasında, bazı silah isimlerinin etnik isimlerle benzer olduğunu anlatmaktadır. • İlk anlaşma (Foedus), 3. yüzyılda Gotlarla yapılmıştır. Bu anlaşma bir dizi anlaşmaya örnek teşkil etmiştir. 22/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç 9. Ortaçağ’da Savaş • Bu çağda savaşların yürütülme şekli Akademik askeri tarih yazımının kurucu babası olarak bilinen Hans Delbürck’ın bilinen prensiplerine uygun değildir. • Hans Delbürck’a göre muharebeler nadiren belirleyicidir. Bunun sebebi siyasi kurumların gelişmemişliğidir. Feodal Avrupa’da güç, yöneticilerinin emirlerini dinleyip taktik ve stratejik tasarımlarını uygulayacak disipline sahip silahlı birlik toplamalarına izin vermeyecek ölçüde dağınık idi. 23/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç 9. Ortaçağ’da Savaş • Delbürck ile aynı çağda yaşamış olan İngiliz Sir Charles Oman bu çağda belirleyici savaşların yokluğunu “zihni gelişmemişlik” olarak ifade etmiştir. • Oman’ın Haçlı Seferleri hakkındaki yargısı, “Kutsal topraklara yapılan bu seferlerden başka hiçbir örnek yoktur ki, kör cesaret bu denli pervasızca sergilenmiş veya strateji veya taktiğin en basit kuralları bu kadar aptalcasına gözardı edilmiş olsun” •Oman’a göre; 14. yüzyılda barutun sahneye çıkmasına kadar “strateji ve taktikte” az ilerleme kaydedilmiştir. 24/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç 9. Ortaçağ’da Savaş • Belçikalı ortaçağ askeri tarihçisi Jan-Frans Werbrugggen’in temel fikri; stratejilerin önünün kesen şeyin olanaksızlıklar olduğu varsayımıdır. • Ortaçağ ordularının taktik anlamda iyi olduğunu, disiplinlerini ortaya koyduklarını ve savaş meydanlarında manevralar yaptıklarını ikna edici bir tarzda anlatmıştır. 25/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç 9. Ortaçağ’da Savaş • Soylular, savaşı onlara özgü karlı bir iş olarak tutma hususunda kararlıydılar ve köylülere, paralı askerlere ve kasaba tüccarlarına karşı hiç acımaları yoktu. • Hıristiyan ideolojisinin bir yansıması olarak, heterodoks dini anlayış sahiplerine yapılan muamele de zalimceydi. • Kuşatmalarda uygulanan kanunlar “Tesniye (Tevrat)” ye dayanmaktadır. Burada “Şehir kuşatmaya direnirse, bütün erkekleri kılçtan geçireceksin, ganimeti ordu mensupları arasında pay edeceksin.” denmektedir. 26/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç 10. Haçlı Seferleri • Hıristiyan inancında; İsa tarafından kurulan Kilse’ye üyelik kurtuluşa ermek için bir zorunluluktur. • Katoliklere göre; otorite, onlara piskoposların (özellikle de Roma piskoposunun (papa) yol göstericiliğinde bulunmaktadır. Papa, İsa adına bütün Kilise’ye göz kulak olma sorumluluğunu Aziz Petrus’tan almıştır. • Yetkili bir yol göstericiye tabi, ayrı, belirli bir inanan topluluğu fikri haçlı seferleri teorisinin temelini oluşturmaktadır 27/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç 10. Haçlı Seferleri • Haçlı Seferi; hıristiyanlığı iç ve dış tehditlere karşı korumak adına yürütülen hıristiyan kutsal savaşının bir çeşididir. • Onu diğerlerinden ayıran yön, onun tevbeyle olan ilgisi ve otoritesini İsa adına Papa’dan almasıdır. • İki dönüşüme sebep oldu. Bunlar; Askeri tarikatlar ve Haçlı birlikleridir. 28/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç 10. Haçlı Seferleri • Düşmanları sadece Müslümanlar değildi, aynı zamanda Moğollar, pagan Baltık halkları, Ortodoks yunanlılar, Ruslar ve Papalığa karşı olan hareketlerdir. • Haçlı seferleri vaazları sonucunda askere alınanlar niteliksiz, savaşmayı bilmeyen, fakir halktandı ve bu işleri zorlaştırmıştır. • Hıristiyan kutsal savaşının radikal bir biçimidir. 29/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç 11. Yüzyıl Savaşlarında Savaş, Barış ve Milli Kimlik • Yüzyıl savaşları 1337-1453 tarihleri arasındadır. Çatışmanın taraflarını direk işaret edemediği için ismi uygun düşmektedir. İki monarşi veya iki halk arasındaki basit bir savaşın ötesinde olduğunu ima etmektedir. • Bu savaş temel olarak krallar arasındaki bir tartışmanın neticesidir. Kökeni, Normandiya dükünün İngiltere’yi ele geçirişine dek uzanır. • Ortaçağ’da İngiliz Krallarının hepsi aynı zamanda Fransa’da toprak sahibiydiler. 30/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç 11. Yüzyıl Savaşlarında Savaş, Barış ve Milli Kimlik • Yüzyıl savaşları 1337-1453 tarihleri arasındadır. Çatışmanın taraflarını direk işaret edemediği için ismi uygun düşmektedir. İki monarşi veya iki halk arasındaki basit bir savaşın ötesinde olduğunu ima etmektedir. • Bu savaş temel olarak krallar arasındaki bir tartışmanın neticesidir. Kökeni, Normandiya dükünün İngiltere’yi ele geçirişine dek uzanır. • Ortaçağ’da İngiliz Krallarının hepsi aynı zamanda Fransa’da toprak sahibiydiler. 31/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç 11. Yüzyıl Savaşlarında Savaş, Barış ve Milli Kimlik • 1259 yılında Paris Anlaşması, İngiliz Kralının Fransa’da sahip olduğu toprakları, Fransa Kralının vassalı (derebeyliği) olarak elinde tutabileceğini karara bağladı. • Böylece; İngiliz Kralı aynı zamanda Fransa’daki toprakları nedeniyle Fransa Kralının sadakate yükümlü durumuna düşmektaydi. • Bu anlaşma gereği İngiltere’ye ait topraklarda yaşayan teba Fransa Kralına başvurabilirlerdi ve bu nedenle daha önce iki savaş (1294-97, 1324-27) patlak vermişti. 32/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç 11. Yüzyıl Savaşlarında Savaş, Barış ve Milli Kimlik • Bu dönem piyadelerin dönemidir. Piyade ve Okçuların sayısı çok fazladır. • Asker kaynağı geleneksel şövalye sınıfının dışına doğru genişlemiştir. • Zafer, Fransızlara ancak 1440 yılında ordularına levazım birlikleri, okçular ve etkili ağır silahlarla tekrar organize ettiklerinde gelmiştir. 33/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç 11. Yüzyıl Savaşlarında Savaş, Barış ve Milli Kimlik • İki ülkede de profesyonel ordu gelişmiştir. Soylular için bile ücret devreye girmiştir. • Ticaret ambargoları ve ablukalar uygulandı. • Uzun süren İngiliz-Fransız çatışmasının, iki milletin sahip olduğu ayrı kimliklerin tanımlanmasında ve birbirlerini algılamalarının değişmesinde büyük etkisi olmuştur. 34/35 Tarih Boyunca Avrupa’da Savaş ve Barış II.Bölüm: Ortaçağ’da Savaş, Barış ve İnanç 11. Yüzyıl Savaşlarında Savaş, Barış ve Milli Kimlik • Her ne kadar siviller akınların ve kuşatmaların asıl kurbanlarıysalar da sistematik bir soykırım olmamıştır. • Orduların boyutu çok geniş toprakları ele geçirmeye izin vermemektedir. • Barut bilinmekteyse de, daha bulunuşunun çok başlarındaydı ve bu dönemde belirleyici bir silah olmaktan çok, caydırıcı bir rolü olmuştur. 35/35
