Baş ve Boyunun Embriyolojik Dönemde Gelişimi

Dr.Murat Tosun
(www.murattosun.com)
• Baş bölgesi mezenşiminin gelişiminde embriyoya ait 4 tabakanın
katkısı vardır
• Paraksial mezoderm
• Lateral plak mezoderm
• Nöral krest
• Nöroektoderm (ektodermal plakodlar)
• Paraksial mezodermden gelişen somit ve somitomerlerden;
• kafa tabanına ait yapılar ve oksipital bölgenin bir kısmı,
• kraniofasyal istemli kasların tümü,
• kafa dorsal kısmının dermis ve bağ dokusu gelişir.
• Prosensefalonun tabanındaki meninksler
gelişir.
Baş ve Yüze ait iskelet yapıların gelişim kökenleri
• Kırmızı boyalı bölgelerdeki yapılar ; Paraksial mezoderm kökenli
• Mavi boyalı bölgelerdeki yapılar; Nöral krest kökenli
• Sarı renkli bölgelerdeki yapılar; Lateral plak mezoderm kökenli
• Lateral plak mezodermden;
• Laringeal kıkırdaklar
• Bu bölgeye ait bağ doku
gelişir.
• Nöral krest hücreleri ektoderm kökenli olup ön, orta ve arka
beyinden ventral yönde (karın kısmına doğru) faringeal
arkuslara ve rostral (ön kısma doğru) yönde yüzün optik
çukuruna ve ön beyine göç eden hücreler olup bu bölgede
• Midfacial ve farengeal arkus iskelet yapıları
• Kıkırdak, kemik, diş, tendon, dermis, pia, araknoid, duyusal
nöronlar gelişir.
• Ektodermal plakodlardan ise nöral krest hücreleri ile birlikte 5.,
7., 9. ve 10. duyusal kafa çiftlerini meydana gelir
Nöral krest hücrelerinin farengeal arkuslara göç
yolları
Baş ve Yüze ait iskelet yapıların gelişim kökenleri
• Kırmızı boyalı bölgelerdeki yapılar ; Paraksial mezoderm kökenli
• Mavi boyalı bölgelerdeki yapılar; Nöral krest kökenli
• Sarı renkli bölgelerdeki yapılar; Lateral plak mezoderm kökenli
• Baş ve boyun gelişiminde oluşan en tipik yapılar farengeal
(brankial) arkuslardır.
• Bununla birlikte, amfibilerde, balıklarda aynı bölgeden
solungaçlar gelişmesine karşın memelilerde solungaç
gelişmemekte ve ileride anlatılacak yapılar gelişecektir. Bu
nedenle memelilerde bu yapıların oluştuğu bölge FARENGEAL
ARKUS adını alırken diğer solungaç gelişen tüm canlılarda
BRANKİAL ARKUS adı verilir.
• Bu arkuslar gelişimin 4. ve 5. haftasında ortaya çıkıp
tamamlanır.
A: 24 haftalık embriyo
B: 26-27 günlük embriyo
C: B resmindeki embriyonun SEM görüntüsü
Farengeal arkusların gelişimi
Farengeal arkusların enine kesitte görünümü
Farengeal arkuslardan gelişen yapılar
A: Farengeal arkuslardan
gelişen yüz ve boyun
yapıları (4. hafta)
B: Farengeal
arkuslardan gelişen
kalıcı yüz ve boyun
yapıları (İlerleyen
haftalar)
Değişik farengeal arkusların kıkırdak içeriklerinden
gelişen kalıcı yapılar
 Farengeal
arkuslardan gelişen
yapıların yukarıdan
aşağıya doğru
oluşturdukları
yapıların normal
anatomik
yapılanmaya
paralel olduğuna
dikkat ediniz.
Farengeal arkusların innervasyonları
• Bu arkusların arasında yer alan derin yarıklardan da farklı
yapılar gelişir.
• Bu yarıklar FARENGEAL KLEFT (Farengeal yarık) adını alır.
• Eş zamanlı olarak ön barsağın üst kısmında farengeal barsağın
yan duvarları boyunca evagine olup FARENGEAL POŞLARI
meydana getirir.
 Farengeal Yarık ve poşlardan gelişen yapılar kendi lokalizasyonları üzerinde
gösterilmiştir.
 Farengeal yarık ve poşlardan gelişen yapıların yukarıdan aşağıya doğru
oluşturdukları yapıların normal anatomik yapılanmaya paralel olduğuna dikkat
ediniz
 Farengeal yarıklardan
sadece 1.cisinden
anatomik yapı
oluştuğuna
diğerlerinin
kapandığına dikkat
edin.
 Inferior paratiroid
bezin gelişimin ilk
basamaklarında
superiora göre daha
üstte olduğuna
dikkat edin
Baş Boyun Gelişim Anomalileri
Farengeal arkusların vaentral bölgesinden gelişen
diğer yapılar
Önemli Not:
• Bu sunum bilimsel anlamda Tıp Fakültesi öğrencilerine eğitim
amaçlı olarak hazırlanmıştır.
• Hiçbir maddi kaygı gözetilmemiştir.
• Sunumda kullanılan kaynaklar
• Langman’ Medical Embryology 11th ed
• Larsen’ Human Embryology 4thed
• Carlson Human Embryology and Developmental Biology 4th ed