PowerPoint Sunusu - 4. Tekirdağ Endokrinoloji Kursu
advertisement
Hipotiroidi Prof. Dr. Mustafa Kemal BALCI Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı Tanım • Tiroid hormon yetersizliği veya etkisizliği sonucu gelişen klinik tablodur. 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 2 Epidemiyolojik özellikler • En sık 60 yaşlarında görülür, • İyot yetmezliği bölgelerinde otoimmün nedenler ve iyatrojenik nedenler sıktır, • Konjenital hipotiroidi 1/4000 yenidoğanda görülür • İntrauterin hipotiroidi, yenidoğan hipotiroidisi kalıcı hasarlar oluşturduğu için erken tanı konmalı ve tedavi edilmelidir. 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 3 Nedenler • Santral kaynaklı hipotiroidi • Hipofizer • Hipotalamus • Primer hipotiroidi • Tiroid • Tiroid hormon direnci 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 4 Primer Hipotiroidi • Tiroid bezine dışarıdan yapılan müdahaleler sonucunda • Cerrahi • Kısmi tiroidektomiler • Total tiroidektomiler • Radyoaktif İyot tedavisi sonrası • Tiroid bezinin destrüksiyonu sonrası • Akut harabiyet • Kronik harabiyet 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 5 Trakea Deviasyonu Hipotiroidi-Süreye göre • Kalıcı hipotiroidi • Tiroidektomi sonrası • Hashimoto tiroiditi • Postablatif hipotiroidi • Geçiçi hipotiroidi • Subakut tiroidit • Sessiz tiroidit 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 7 Hipotiroidi • Subklinik hipotiroidi • Aşikar hipotiroidi 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 8 Klinik Belirti ve Bulgular Belirtiler Bulgular • Letarji, • Bradikardi • Cilt ve saçta kuruluk, • Hafif diyastolik hipertansiyon • Soğuk intoleransı • Derin tendon reflkeslerinde relaksasyon fazında uzama • Saç dökülmesi • Periferik soğukluk • Konsantrosyon bozukluğu • Guatr-Tiroid atrofisi • Hafizada zayıflama • Karpal Tunel sendromu • Konstipasyon • Kardiyomegali • İştah azalması, ve kilo artışı • Donuk yüz, • Saçlarda kabalaşma • Periorbital ödem, • Dilde büyüme • Kas krampları • Ciltde solukluk, kabalaşma, • Menoraji • Hipotermi-Koma-Solunumda yavaşlama • Cilt kaşıntıları • Hafif derecede hipotiroidik giden kişilerde soğuk, travma, infeksiyon durumun kötüleşmesine neden olabilir 9 • Dispne • Seste kalınlaşma 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ Klinik Belirti ve Bulgu sıklığı . J Clin Endocrinol Metab. 1997;82:771-776.) 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 10 Hipotiroidi nedenleri Primer • Otoimmün hipotiroidi • • Hashimoto tiroiditi Atrofik tiroidit • İlaçlar • • • • • • İyodu fazla bulunduran ilaçlar Lityum Antitiroid ilaçlar Sitokinler Aminoglutetimid Sunitinib Sekonder • Pitüiter • İzole • Bexarotene tedavisi • Hipotalamik nedenler Geçici • Konjenital hipotiroidi • Pitüiter • İyot yetersizliği • İzole • İnfiltratif hastalıklar • Tip 3 deiyodinazın fazla ekspresyonu • İnfantil hemanjioma 03.12.2013 • İlaçlar (Bexarotene tedavisi vd.) • Hipotalamik nedenler Çorlu/Tekirdağ 11 Hipotiroidide Laboratuvar • Artanlar • TSH, • sT4 • sT3 • Anti TPO 03.12.2013 • • • • Creatine kinase (MM isoform) Low-density-lipoprotein cholesterol Lipoprotein(a) Plasma norepinephrine • Azalan • Vasopressin Çorlu/Tekirdağ 12 Tiroid Hastalıkları Değerlendirme Şeması Fonksiyonel Tanımlama TSH, sT4 TSH, sT4 TSH ↓ sT4 ↑ TSH ↓ sT4 ↔ TSH, sT4 TSH↔ sT4 ↑ TSH ↔ sT4 ↔ Tirotoksikoz TSH, sT4 TSH ↔ sT4 ↓ TSH ↓ sT4 ↓ TSH ↑ sT4 ↓ Hipotiroidi Ötiroid 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 13 Tiroid Hastalıkları Değerlendirme Şeması TSH, sT4 TSH, sT4 TSH ↓ sT4 ↑ TSH ↓ sT4 ↔ TSH, sT4 TSH↔ sT4 ↑ TSH ↔ sT4 ↔ TSH, sT4 TSH ↔ sT4 ↓ TSH ↓ sT4 ↓ TSH ↑ sT4 ↓ Tirotoksikoz Hasta Ötiroid sendromu Geçici Hipotiroidi ? Santral Hipotiroidi 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 14 Tiroid Hastalıkları Değerlendirme Şeması TSH, sT4 TSH, sT4 TSH ↓ sT4 ↑ TSH ↓ sT4 ↔ TSH, sT4 TSH↔ sT4 ↑ TSH ↔ sT4 ↔ Tirotoksikoz 03.12.2013 TSH, sT4 TSH ↔ sT4 ↓ TSH ↓ sT4 ↓ TSH ↑ sT4 ↓ Santral Hipotiroidi Çorlu/Tekirdağ 15 Tiroid Hastalıkları Değerlendirme Şeması TSH, sT4 TSH, sT4 TSH ↓ sT4 ↑ TSH ↓ sT4 ↔ TSH, sT4 TSH↔ sT4 ↑ TSH ↔ sT4 ↔ Tirotoksikoz 03.12.2013 TSH, sT4 TSH ↔ sT4 ↓ TSH ↓ sT4 ↓ TSH ↑ sT4 ↓ Primer Hipotiroidi Çorlu/Tekirdağ 16 Tiroid Hastalıkları Değerlendirme Şeması TSH, sT4 TSH, sT4 TSH ↓ sT4 ↑ TSH ↓ sT4 ↔ TSH, sT4 TSH↔ sT4 ↑ TSH ↔ sT4 ↔ Tirotoksikoz TSH, sT4 TSH ↔ sT4 ↓ TSH ↓ sT4 ↓ TSH ↑ sT4 ↓ Primer Hipotiroidi Tiroidektomi 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 17 Tiroid Hastalıkları Değerlendirme Şeması TSH, sT4 TSH, sT4 TSH ↓ sT4 ↑ TSH ↓ sT4 ↔ TSH, sT4 TSH↔ sT4 ↑ TSH ↔ sT4 ↔ Tirotoksikoz TSH, sT4 TSH ↔ sT4 ↓ TSH ↓ sT4 ↓ TSH ↑ sT4 ↓ Primer Hipotiroidi Tiroidektomiye bağlı Tiroid Hormon Replasmanı 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 18 VAKA -GK • 50 yaşında, Kadın • Ötiroid Multinodüler Guatr tanısı ile değerlendirilirken TİAB sonrası folliküler neoplazi gelmesi üzerine total tiroidektomi yapılıyor, • Tiroidektomi patolojisi kolloidal guatr, • T4 replasmanı başlanıyor, 150 mikrograma çıkılıyor, • TSH 1.7, sT3, sT4 normal düzeyde • 6 ay sonraki kontrolde TSH 17, sT4 ve sT3 normal bulunuyor, • Bu arada demir eksikliği nedeniyle tedavi alıyor, ilacı düzenli kullanıyor, • Tedavi düzenleniyor, 2 ay sonra TSH düzeyi normale düşüyor, • 1 yıl sonra kontrole geliyor, TSH 6, sT4, sT3 normal bulunuyor, • Levotiroksini arada almadığı öğreniliyor, sabah aç karna, 30 dk. Önce alması öneriliyor, • 3 ay sonraki kontrol TSH düzeyi normal olarak geliyor, 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 19 G. K. Tiroid Hastalıkları Değerlendirme Şeması TSH, sT4 TSH, sT4 TSH ↓ sT4 ↑ TSH ↓ sT4 ↔ TSH, sT4 TSH↔ sT4 ↑ TSH ↔ sT4 ↔ Tirotoksikoz TSH, sT4 TSH ↔ sT4 ↓ TSH ↓ sT4 ↓ TSH ↑ sT4 ↓ Primer Hipotiroidi Tiroidektomi yok ise Otoimmün Tiroidit Tiroid USG Anti-TPO Tiroid Hormon Replasmanı 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 21 Tiroid Hastalıkları Değerlendirme Şeması TSH, sT4 TSH, sT4 TSH ↓ sT4 ↑ TSH ↓ sT4 ↔ TSH, sT4 TSH↔ sT4 ↑ TSH ↔ sT4 ↔ Tirotoksikoz TSH, sT4 TSH ↔ sT4 ↓ TSH ↓ sT4 ↓ TSH ↑ sT4 ↓ Primer Hipotiroidi Tiroidektomi yok ise Otoimmün Tiroidit Tiroid USG Anti-TPO Tiroid Hormon Replasmanı 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 22 Vaka -MU • • • • • • 24 yaşında, Kadın, Hiçbir sağlık problemi yok, ilaç kullanmıyor Ciltde kuruma, 2 kilo alma nedeniyle başvuruyor, Adet düzensizliği başlamış, 3 ay önceki tiroid fonksiyon testleri normal, 1 hafta önce yapılan TSH; 13, sT4:1.1, bulunmuş, 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 23 Tedavi Süresi • 6-8 hafta sonra TSH ölçümü • Yaşam boyu izlem, 6 ay-1 yıllık aralarla 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 24 Tedavi dozu • Total fonksiyon kaybında • 1.4-1.8 mikrogram/kg , • günlük replasman dozu • TSH düzeyi ne olmalı ? • 0.5-2.5 mIU/L • GENÇ, komorbidite yoksa 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 25 Tiroid sintigrafisi • gerek yok, 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 26 Tiroid USG • Yapılmalı, • Tiroidit ile uyumlu görünüm, nodül yok 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 27 Hipotiroidide gelişebilecek diğer problemler • Uygunsuz ADH sendomu-Hiponatremi, • Karaciğer enzim yüksekliği, • Kreatinin yükselmesi, • Hiperkolesterolemi • CPK yüksekliği 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 28 Vaka 2-Primer Hipotiroidi-G. K. • • • • • • • 39 yaş, K, Vücutta şişlik hissi, dengesizlik ile nörolojiye başvuruyor, Başağrısı Nörolojik değerlendirme normal, TSH hafif yüksek, sT3 ve sT4 normal, anti TPO yüksek LT4 50 mikrogram alıyor, LT4 75 mikrograma çıkılıyor, • 2 ay sonra TSH yine hafif yüksek, sT3 ve sT4 normal • LT4 100 mikrograma çıkılıyor, • TSH 0.6, sT4 ve sT3 normal, 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 29 G. K. Özel Durumlarda Hedef değerler • Kardiyovasküler riski yüksek olan kişilerde, • 65 yaş üzerinde , • ileri osteoporozu olanlarda, • atriyal fibrilasyon varlığında, • TSH: 1-4 mIU/L, • Santral hipotiroidi şüphesi varsa kortizol durumuna bak, 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 31 T4 replasmanı alan bir kişide TSH kontrolü yapılması gereken durumlar • Cerrahi, • Gebelik, • Araya giren hastalıklar, • İlaç değişimi, • Tiroid metabolizmasını etkileyen ilaçların kullanımı, • Ağırlıkta hızlı değişiklikler 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 32 Levotiroksin alırken Dikkat! • Sabah aç karna, kahvaltıdan en az 30 dakika önce • Tek seferde ezilmeden su ile • Diğer ilaçlarla birlikte alınmamalı, • Aynı preparat kullanılmalı, değişiklik halinde TSH, sT4 kontrol edilmeli, 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 33 Tiroid Hormon emilimini etkileyen faktörler • Yaş, • Proton pompa inhibitörleri, • Çöliak hastalığı ve malabsorbsiyon. • İlaç etkileşimleri; Bunlar levotiroksinden 4 saat sonra alınmalı • • • • • demir bileşikleri, kolestiramin, sükralfat, kalsiyum, alüminyum hidroksit gibi antiasitler, 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 34 Tiroid Hastalıkları Değerlendirme Şeması TSH, sT4 TSH, sT4 TSH ↓ sT4 ↑ TSH ↓ sT4 ↔ TSH, sT4 TSH↔ sT4 ↑ TSH ↔ sT4 ↔ TSH, sT4 TSH ↔ sT4 ↓ TSH ↓ sT4 ↓ TSH ↑ sT4 ↓ Tirotoksikoz Santral Hipotiroidi Hipotalamo /Hipofizer Değerlendirme Ön Hipofiz Hormonları 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ Hipofiz MR 35 Vaka Sunumu KD • • • • • • • • • • • • 56 yaşında, Erkek, Astım Bronşiale Hipertansiyon Koroner arter hastalığı % 20 darlık, Sol ventrikül hipertrofisi, Diabetes Mellitus tip 2 HİPOFİZER MAKROADENOM Prolaktin yüksekliği İmpotans VKİ; 39, TSH 1, sT4 normalin altında, sT3 normal, T4 replasmanı , önce 25 mikrogram 2 ay kullanıyor, 50 mikrograma çıkılıyor, T4 ve T3 normal olarak izleniyor, 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 36 Bu hasta için önemli ! • Hipokortizolemi 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ 37 Tiroid Hastalıkları Değerlendirme Şeması TSH, sT4 TSH, sT4 TSH ↓ sT4 ↑ TSH ↓ sT4 ↔ TSH, sT4 TSH↔ sT4 ↑ TSH ↔ sT4 ↔ TSH, sT4 TSH ↔ sT4 ↓ TSH ↓ sT4 ↓ TSH ↑ sT4 ↓ -Hasta Ötiroid Sendromu ? -Santral Hipotiroidi ? Tirotoksikoz Hipotalamo /Hipofizer Değerlendirme Ön Hipofiz Hormonları 03.12.2013 Çorlu/Tekirdağ Hipofiz MR 38
