Kolposkopi: Kime, Ne Zaman Yapılmalıdır? Doç. Dr. Nejat Özgül Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD Hazırlık Kolposkopi asla acil bir prosedür değildir, Prosedür öncesi hasta bilgilendirilmelidir, Ne zaman yapılmalıdır: • Mensturasyonun proliferatif fazı Enfeksiyonların tedavisi Atrofi tedavisi Kolposkopi odası ve Kolposkop Kolposkop Magnifikasyon Range 6 ‐ 40 x (6 ‐ 15 x) Uzaklık 200‐400mm Işık kaynağı: Halogen Yeşil‐filtre Aksesuarlar Kamera, video,… Ekipman Spekülum Tipleri: Collins Cusco Duman aspiratörü Kaplanmış Solusyonlar Saline Acetic acid: 3‐5 % Glacial acetic acid: 3‐5 ml + distile su 97‐95 ml Lugol Potassium iodide 10 g + distile su 100 ml 5 gr. iodine kristalerini yavaşça ekle ve salla Kahverengi şişede depolayın. Yeşil Filtre Asetik asit Serviks’te % 3 Vagina/vulva’da %5 Lugol Schiller’in iyot testi Kolposkopinin sonunda biopsi öncesi kullanılır, İyot glikofiliktir, CIN ve invasiv kanser glikojen içermez, Immature squamoz metaplastik epitel glikojen içermez. Serviksin Premalign Lezyonlarında Tanı Yöntemleri Sitoloji HPV Testleri Kolposkopi Histopatoloji Kolposkopi Endikasyonlar İnvasiv kanser şüphesi ASC‐US (seçeneklerden biri olarak) ASC‐H LGSIL HGSIL AGC ve AIS Persiste eden yetersiz smearler İlişki sırasında kanama, intermenstürel ve irregüler kanlı akıntı,hipertrofik T/Z Anormal transformasyon zonu muayenesinde nelere bakılmalıdır? Asetik asit öncesi ve sonrası renk Yüzey konturu ve marginlerindeki değişiklikler Kan damarı patternlerindeki varyasyonlar Anormal damarlar, mozaik ve punktuasyon Atipik damarlanmalar Ülserasyonlar Epitelyal yükseklikler İyot ile boyanma Yetersiz Sitoloji Yönetimi HPV bilinmiyor veya HPV negatif (≥30 Y) HPV pozitif (≥30 Y) Sitoloji tekrarı (@2‐4 ay) İkisi de kabul edilebilir Anormal Negatif ASCCP Önerilerine Göre Yönet Rutin tarama (HPV ‐/bilinmiyor) veya Cotesting @ 1 Yıl (HPV +) Yetersiz Kolposkopi Sitoloji Negatif HPV Pozitif ≥30 Yaş Kadınlarda Yönetim Cotesting Tekrarı @ 1 Y (Kabul edilebilir) Sitoloji negatif ve HPV negatif Cotesting tekrarı @ 3 Yıl ≥ASC ve HPV pozitif HPV DNA Tipleme @ 1 Y (Kabul edilebilir) HPV 16 ve/veya 18 pozitif HPV 16 ve/veya 18 negatif Kolposkopi Cotesting tekrarı @ 1 Yıl ASCCP Önerilerine Göre Yönet ASCCP Önerilerine Göre Yönet ASC‐US Yönetimi HPV Testing (Tercihan) Cotesting Tekrarı @ 1. Y Negatif ≥ASC HPV pozitif HPV negatif (LGSIL Yönetimi) Rutin Tarama (Sitoloji @ 3 Yıl) Kolposkopi Lezyon Yok ve Yetersiz Kolposkopi; ECC Cotesting Tekrarı @ 3 Yıl ASCCP Önerilerine Göre Yönet *21‐24 Yaş arası yönetim değişir ğş ASC‐US veya LGSIL (21‐24 Yaş Yönetimi) Sitoloji Tekrarı @ 1 Y (Tercihan) NILM, ASC‐US veya LGSIL HPV pozitif Reflex HPV Testing (Sadece ASC‐US için kabul edilebilir) ASC‐H, AGC, HGSIL HPV negatif Sitoloji tekrarı @ 1 Y Sitoloji negatif x 2 Rutin tarama ≥ASC Kolposkopi Rutin tarama ASC‐H Yönetimi Kolposkopi CIN 2,3 YOK CIN 2,3 ASCCP Önerilerine Göre Yönet ASCCP Önerilerine Göre Yönet ASC‐H ve HGSIL 21‐24 Yaş Yönetimi Kolposkopi (Gör ve tedavi et kabul edilemez) CIN 2,3 Yok İki negatif sitoloji ve HGSIL kolposkopik bulgusu yok CIN 2,3 Sitoloji ve kolposkopi ile gözlem* @ 6 ay aralarla 2Y Diğer sonuçlar HGSIL kolposkopik lezyon veya HGSIL persistansı (1 Y) HGSIL persistansı (2 Y ve CIN 2,3 gösterilememiş) Biopsi CIN 2,3 Rutin tarama ASCCP Önerilerine Göre Yönet Diagnostik eksizyonel prosedür ASCCP Önerilerine Göre Yönet *Yeterli kolposkopi ve ECC negatif ise yapılabilir. Aksi takdirde diagnostik eksizyonel prosedür endikedir. LGSIL LGSIL HPV testi negatif LGSIL HPV testi yok LGSIL HPV testi pozitif Kolposkopi Cotesting tekrarı @ 1 Y Cotesting negatif ≥ASC ve veya HPV negatif HPV pozitif Cotesting tekrarı @ 3 Y Non‐pregnant ve Lezyon Yok Yapılır Yetersiz Kolposkopi Yapılır Yeterli Kolposkopi ve Lezyon Var Uygundur ECC ECC ECC CIN 2,3 Yok CIN 2,3 ASCCP Önerilerine Göre Yönet ASCCP Önerilerine Göre Yönet Gebede LGSIL Yönetimi Kolposkopi Kolposkopi ertelemesi (Tercihan) *CIN 2,3 Yok Postpartum FU (Postpartum 6. haftaya) CIN 2,3 ASCCP Önerilerine Göre Yönet *Sitolojik, histolojik veya kolposkopik CIN 2,3 veya kanser şüphesi yok HGSIL Yönetimi LEEP (Gör ve tedavi et) Veya Kolposkopi (ECC ile birlikte) CIN 2,3 Yok CIN 2,3 ASCCP Önerilerine Göre Yönet *Gebe ve 21‐24 Yaş kadınlarda yönetim ayrıdır. AGC Tanısında Başlangıç Değerlendirme Atipik Endometrial Hücreler Tüm Alt Gruplar (Atipik Endometrial Hücreler hariç) Endometrial Örnekleme ve ECC Kolposkopi (ECC ile) ve Endometrial Örnekleme* (>35 Y veya endom. neoplazi şüphesi var) Endometrial Patoloji YOK Kolposkopi *Açıklanamayan vaginal kanama ve kronik anovulasyon AGC Yönetimi İlk Tanı AGC (favor neoplasia) veya AIS İlk Tanı AGC‐NOS CIN2+, AIS veya Kanser YOK CIN2+ fakat Glanduler Neoplazi YOK İnvaziv Hastalık YOK Cotesting (1. ve 2. Y) ASCCP Önerilerine Göre Yönet *Diagnostik Eksizyonel Prosedür Her ikisi de negatif ≥ASC Cotesting (3 Y sonra) Kolposkopi *Cerrahi sınır negatif ve ECC yapılmış olmalıdır Gebelikte Kolposkopi Aşağıdaki özellikler hariç kolposkopi endikasyonları ve takip aynıdır Hasta gebe kolposkopisinde deneyimli kolposkopiste refere edilmelidir ECC yapılmaz Tüm CIN’lerde tedavi gebelik sonuna ertelenmelidir LGSIL ve ASC‐US için kolskopi postpartum 6. haftaya ertelenebilir CIN3 ve invaziv kanser şüphesinde kolposkopi ve servikal biopsi sınırlı kullanılmalıdır Diagnostik sınırlı eksizyon sadece invazyon şüphesinde önerilir Gebelikte brush sitoloji güvenlidir ASCCP Guidelines Massad LS, J Low Gen Tract Dis 2013 CIN1 (ASC‐US veya LGSIL Sitolojili, HPV16/18(+) veya Persistan HPV) Tedavisiz Takip *<30 Y sitoloji, ≥30 Y cotesting £Ablatif veya eksizyonel tedavi Cotesting @ 1Y ≥ASC veya HPV (+) HPV (‐) ve Sitoloji negatif Kolposkopi Yaşa uygun test tekrarı* @ 3 Y CIN 2,3 Yok CIN 2,3 CIN 1 Sitoloji negatif +/‐ HPV (‐) Rutin tarama ASCCP Önerilerine Göre Yönet En az 2 Y persistans Takip veya £ Tedavi CIN1 (ASC‐H veya HGSIL Sitolojili) € HPV (‐) ve Sitoloji (‐) Her iki cotesting Yaşa uygun test tekrarı* @ 3 Y Cotesting 1. ve 2. Y ≥ASC <HGSIL veya HPV (+) Diagnostik eksizyonel prosedür £ Veya HGSIl (Herhangi bir cotesting) Veya Sitoloji, Bx ve kolposkopi gözden geçirilmesi ASCCP Önerilerine Göre Yönet Kolposkopi €Kolposkopi ve ECC (‐) £Gebe ve 21‐24 Y arası hariç *<30 Y sitoloji, ≥30 Y cotesting CIN 1 (21‐24 Yaş Kadınlarda) ASC‐US veya LGSIL Sitoloji tekrarı @ 12. ay ASC‐H veya HGSIL Yeterli kolposkopi Yetersiz kolposkopi Diagnostik eksizyonel prosedür £ <ASC‐H veya HGSIL Sitoloji tekrarı @ 12 ay Negatif Rutin tarama ≥ASC‐H veya HGSIL Kolposkopi ve sitoloji @ 6. ve 12. ay HGSIL Sitoloji negatif (Herhangi bir vizitte) (Her iki vizitte) ≥ASC Kolposkopi Rutin tarama Sitoloji, Bx ve kolposkopi gözden geçirilmesi Diğer sonuçlar Değişen sonuç ASCCP Önerilerine Göre Yönet €Gebelik yok CIN 2,3 Yönetimi (Gebe ve 21‐24 Yaş Hariç) Yeterli kolposkopi Yetersiz kolposkopi veya Tekrarlayan CIN 2,3 veya ECC CIN 2,3 Eksizyonel veya Ablatif tedavi Diagnostik eksizyonel prosedür Cotesting @ 12. ve 24. ay 2x Negatif sonuç Herhangi bir test anormal Cotesting tekrarı @ 3 Y Kolposkopi ve ECC Rutin tarama CIN 2,3 Yönetimi (21‐24 Yaş) Yeterli kolposkopide; tedavi veya obzervasyon kabul edilebilir. CIN 2 tanısında tercihan obzervasyon, CIN 3 veya yetersiz kolposkopide tedavi önerilir. Obzervasyon ‐ Kolposkopi ve Sitoloji (12 ay aralarla) 2x Sitoloji (‐) ve normal kolposkopi Cotest @ 1Y Ablatif veya eksizyonel tedavi Kolposkopi kötüleşiyor veya Yüksek dereceli sitoloji veya 1 Y boyunca persistan kolposkopi Herhangibir test anormal Kolposkopi/B x CIN 3veya 24 Ay pesiste eden CIN 2,3 Her iki test negatif Cotesting @ 3 Y Tedavi önerilir Gebelikte Kolposkopi Aşağıdaki özellikler hariç kolposkopi endikasyonları ve takip aynıdır Hasta gebe kolposkopisinde deneyimli kolposkopiste refere edilmelidir ECC yapılmaz Tüm CIN’lerde tedavi gebelik sonuna ertelenmelidir LGSIL ve ASC‐US için kolskopi postpartum 6. haftaya ertelenebilir CIN3 ve invaziv kanser şüphesinde kolposkopi ve servikal biopsi sınırlı kullanılmalıdır Diagnostik sınırlı eksizyon sadece invazyon şüphesinde önerilir HPV Bazlı Tarama Programı “Yeni Tarama Algoritmi – 30-64 Yaş Kadınlar” HPV (‐) HPV (+) HPV (+) Normal 5‐Yılda Bir Tarama HPV 16‐18 (+) Kolposkopi Sitoloji veya p16/Ki67 Sitoloji (-) HPV (-) Normal 5‐Yılda Bir Tarama Normal veya Borderline Anormal HPV Testi &Sitoloji 6 ‐12 ayda Kolposkopi HPV (+) Sitoloji < orta HPV (-) Sitoloji Borderline HPV Testi & Sitoloji 6 ‐12 ayda Sitoloji ≥ orta Kolposkopi HPV Bazlı Tarama Programı “Yeni Tarama Algoritmi – 30‐64 Yaş Kadınlar”