2. İlaç Kimyası, Üretimi, Teknolojisi ve Standardizasyonu Kongresi (21-23 Mart 2014) P652 Stachys iberica BIEB. subsp. iberica BIEB. var. densipilosa BHATTACHARJEE Bitkisinin Alzheimer, Diyabet II Hastalıklarının Tedavilerinde Kullanılabilirliğinin in vitro Olarak Araştırılması Cengiz Sarıkürkcüa, Mehmet Sefa Koçakb, Mustafa Calapoğluc, Mehmet Cemil Ürenb a b c Süleyman Demirel Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Isparta, Türkiye Süleyman Demirel Üniversitesi, Atabey Meslek Yüksek Okulu, Atabey, Isparta, Türkiye Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Kimya Bölümü, Isparta, Türkiye msefa48@gmail.com Geleneksel halk ilaçları, yıllar boyunca nesilden nesile aktarılarak varlığını sürdüren ve halkın çeşitli hastalıkların tedavisinde yararlandığı doğal kaynaklı ilaçlardır. Bunların çoğunu bitkisel kökenliler oluşturur. Dünyanın birçok bölgesinde, geleneksel halk ilaçları üzerindeki bilimsel araştırmalar modern ilaç araştırmaları için önemli ve yararlı bir kaynak oluşturmaktadır. İlaç geliştirmenin, çok uzun ve pahalı bir süreç olduğu göz önüne alındığı zaman ilk aşamada halk ilaçlarının değerlendirmeye alınması doğru bir yaklaşım olacaktır. Bu amaçla, halk ilaçlarının etkinlik ve güvenilirliklerinin bugünkü bilimsel yöntemlerle kanıtlanması gerekmektedir. Bu bitkilerden hareketle, aktivite-yönlendirmeli in vitro aktivite çalışmaları yapılarak tedavide kullanım alanına sahip ilaç adayları belirlenebilecektir. Bu nedenle bu çalışmada, Ülkemizde bilhassa köylerde çiçekleri ve yapraklarının infüzyonları uyarıcı, gaz söktürücü, iştah açıcı ve mide ağrılarını kesici olarak kullanılan Stachys iberica subsp. iberica var. densipilosa bitkisinin farklı çözücü özütlerinin (etil asetat, metanol ve su) özellikle Alzheimer hastalığının tedavisinin belirlenmesinde kullanılan nöroprotektif (antikolinesteraz ve antitirosinaz) ve diyabet hastalıklarının tedavisine yönelik antidiyabetik (antiα-amilaz ve antiα-glukozidaz) aktivitelerinin belirlenmesi amaçlandı.1 Yapılan analizler sonucunda, özütlerin antidiyabetik aktiviteleri özütün gramı başına, antiα-amilaz için 0.134-0.341 mmol akarboz eşdeğer; antiα-glukozidaz için 3.595-6.167 mmol akarboz eşdeğer olarak değiştiği belirlendi. Antitrosinaz aktivite testinde etil asetat özütü (16.59 mg kojik asit eşdeğer/g özüt) su özütünden (2.19 mg kojik asit eşdeğer/g özüt) yaklaşık olarak 8 kat daha fazla aktivite göstermiştir. Antikolinesteraz aktivite testinde en iyi aktiviteyi etil asetat özütünün gösterdiği tespit edildi. Tüm in vitro test sonuçları birlikte değerlendirildiğinde özütler arasında özellikle etil asetat özütünün Alzheimer ve Diyabet II hastalıklarının tedavisinde doğal bir ürün olarak kullanılabileceği önerilmektedir. Kaynaklar: 1) Khanavi, M.; Hajimahmoodi, M.; Cheraghi-Niroomand, M. Afr. J. Biotechnol. 2009, 8, 1143 KimyaKongreleri.org